Maanta oo Jimce ah, aan ku xasuusanno oo ku salaanno Nabigeenna Muxammed ﷺ, kan loogu soo diray inuu yahay iftiin iyo hanuun dhammaan dadka iyo jinka. Salaan iyo nabadgalyo badan korkiisa ha ahaato. 🌟✨
Waxaa laga weriyey Abuu-Dar Al-Gafaari (RC) inuu yiri:
Nebigu (SCW) wuxuu ka weriyey Rabbigiisa oo yiri:
> "Addoomahaygiiyow, anigu naftayda dulmiga waan ka xaaraantimeeyey, idinkana dhexdiinna waan ka xaaraantimeeyey; sidaas darteed ha is-dulminina. Addoomahaygiiyow, dhammaantiin waxaad tihiin kuwo baadi ah, qofkii aan hanuuniyo mooyaane, ee hanuun iga doonta, anna waan idin hanuuniye. Addoomahaygiiyow, dhammaantiin waxaad tihiin kuwo baahan, ee quud iga doonta, anna waan idin quudiye. Addoomahaygiiyow, dhammaantiin waxaad tihiin kuwo arradan (qaawan), ee hu’ iga doonta, anna waan idin arrad tiree. Addoomahaygiiyow, habeen iyo dharaarba waad gefeysaan, aniguna dhammaan dembiyada waan cafiya, ee dembidhaaf iga dalba, anna waan idiin cafiyee. Addoomahaygiiyow, haddaad i dhibtaan, wax i dhibi kartaan ma tihiin, haddaad ii taraanna, wax ii tari kartaan ma tihiin. Addoomahaygiiyow, haddii dadkii hore iyo kuwii dambe, Insi iyo Jinni dhammaantood ay la mid noqdaan qofka ugu cibaado badan, waxba ma kordhin kartaan xoolahayga. Addoomahaygiiyow, haddii dadkii hore iyo kuwii dambe, Insi iyo Jinni dhammaantood ay la mid noqdaan qofka ugu caasinnimada badan, waxba ma dhimi kartaan xoolahayga. Addoomahaygiiyow, haddii dadkii hore iyo kuwii dambe, Insi iyo Jinni, dhammaantood ay hal meel isugu yimaadaan oo ay iga wada dalbadaan wixii ay rabaan, oon qof walba siiyo waxa uu doonayo, waxba ma dhimayaan hantidayda, waxaan ka ahayn sida irbad badda lagu geliyey oo biyaha ka soo baxaan. Addoomahaygiiyow, waa camalkiinnii oon idiin keydiyey, si waafiyana waan idiinka abaalmarinayaa. Marka ninkii kheyr la kulma ha u mahadnaqo Allaah, kii shar la kulmana naftiisa ha canaanto." (Muslim)
---
FAA’IIDOOYINKA XADIISKA
✅ Dulmigu waa xaaraan. ✅ Waa in hanuunka iyo kheyrka laga warsadaa Allaah kaliya. ✅ Khalqigu Allaah wax dhib ah ma gaarsiin karo mana dheefin karo. ✅ Qof walba wuxuu helayaa wixii uu fashay. ✅ Muslimku waa inuu Allaah ka baryaa hanuun, kheyr, iyo dembi dhaaf. ✅ Waa muhiim in Allaah loogu mahadceliyo nicmooyinka badan ee aan la soo koobi karin.
Waxaa laga weriyey Abuu-Dar al-Gafaari (Allaha ka raalli noqdee): Nebigu (SCW) wuxuu ka weriyey Rabbigiisa oo yiri:
> **"Addoomaheygiiyow, anigu waxaan ka xaaraantimeeyey nafteyda dulmiga, waxaan ka dhigay dhexdiinna xaaraan, idinku ha is-dulminina. Addoomaheygiiyow, dhammaantiin baadi baad tihiin, qofkii aan hanuuniyo mooyee, ee soo doonta hanuun, aan idin hanuuniyee. Addoomaheygiiyow, dhammaantiin waad baahantihiin, ee soo doonta quud, aan idin quudiyee. Addoomaheygiiyow, dhammaantiin waad arradan tihiin, ee soo doonta hu, aan idin arrad tiree. Addoomaheygiiyow, habbeen iyo dharaarba waad gefeysaan, dembiyada dhammaantiinna anigaa dhaafa, ee dembi-dhaaf dalba, aan idiin dembi dhaafee.
Addoomaheygiiyow, haddaad i dhibi lahaydeen ma awoodi kartaan, haddaad wax ii tari lahaydeenna ma awoodi kartaan. Addoomaheygiiyow, haddii dadkoo dhan — kii ugu horreeyey ilaa kii ugu dambeeyey, jinni iyo insi — dhammaantood ay la mid noqdaan qofka dadka ugu Allaah ka cabsiga badan, waxba hantideyda ku kordhin meysaan. Addoomaheygiiyow, haddii dadkoo dhan — kii ugu horreeyey ilaa kii ugu dambeeyey, insi iyo jinni — ay la mid noqdaan qofka dadka ugu caasinnimada badan, waxba hantideyda kama dhimmayaan. Addoomaheygiiyow, haddii dadkoo dhan — kii ugu horreeyey ilaa kii ugu dambeeyey, insi iyo jinni — hal meel isugu yimaaddaan oo ay dhammaantood wax i weydiistaan, oon mid kasta siiyo wuxuu warsaday, waxba hantideyda kama dhimmayaan, waxaan ka ahayn irbad badda lagu geliyo oo laga soo saaro.
Addoomaheygiiyow, waxaan idiin hayaa camalkiinnii oon idiin kaydiyey, si waafiyana idiinka abaal marinayo. Marka, ninkii kheyr la kulma, ha u mahad-naqo Allaah, kii shar la kulmana, naftiisa keliya ha canaanto.”** (Sahih Muslim)
---
Sharaxa Xadiiska
Xadiiskan waa xadiis qudsi ah, oo Nebigu (SCW) ka weriyey Allaah. Xadiisku wuxuu si cad u xoojinayaa muhiimadda cadaaladda iyo reebidda dulmiga.
Dulmiga: Dulmigu waa gardarro ama xaq-darro loo geysto qof kale, xoolihiisa ama sharaftiisa. Allaah wuxuu ka dhowrsan yahay dulmi, wuxuuna addoomadiisa amray inaanay is-dulmin.
Baahida Dadka iyo Nicmada Allaah: Dadka waxaa lagu abuuray iyagoo sabool ah, aqoon la’aan ah, iyo tabar yar. Hase yeeshee, Allaah ayaa si xad dhaaf ah ugu deeqay irsaaqda, hanuunka, iyo aqoonta. Waxaa muhiim ah in qofku ku xirnaado Allaah, iskana ilaaliyo ku tiirsanaanta cid aan awood lahayn.
Toobadda iyo Dembi-dhaafka: Xadiisku wuxuu xusay dabeecadda aadanaha ee ku dhisan in mar walba gef dhaco. Si kastaba, Allaah wuxuu addoomadiisa u ballan qaaday in uu cafinayo dembiyadooda haddii ay u toobad keenaan.
Macnaha Cibaadada iyo Caasinnimada: Cibaadada badan ee addoomuhu ma kordhiso awoodda Allaah, sidaas oo kale caasinnimada oo dhan waxba kama dhimmayso awooddiisa. Taas waxay xoojineysaa in khalqiga oo dhan ay Allaah u baahan yihiin, Allaahna uusan iyaga u baahnayn.
Abaal-marinta: Ugu dambeyn, xadiisku wuxuu tilmaamayaa in dadka lagu abaalmariyo camalkooda. Qofkii wanaag falay, waa inuu Allaah u mahad-naqaa; kii xumaan falayna, wuxuu naftiisa keliya u geystay.
---
Faa’iidooyinka Xadiiska:
1. Dulmiga waa xaaraan: Waxaa reeban in qofku dulmi geysto.
2. Hanuunka waa la baryaa: Waa in Allaah la warsadaa hanuun, lagana shaqeeyaa asbaabaha hanuunka sida salaadda, cibaadada, iyo akhrinta Qur’aanka.
3. Allaah isagaa deeq bixiye ah: Dadku wax dhib ah ama dheef ah ma gaarsiin karaan Allaah.
4. Camalka qofka ayuu go’aamiyaa abaal-marintiisa: Dadka waxaa lagu abaalmariyaa camalkooda wanaag ama xumaan.
5. Nicmooyinka Allaah waa in la mahadiyaa: Waa in qofku ku xidhnaado shukriga iyo mahad-naqidda Allaah, oo uu uga mahadceliyo nicmooyinka faraha badan.
