توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 امشاسپند بانو #هوروتات یا #خرداد در عرصه اساطیر #آریایی و آموزه های #زرتشتی از والاترین وجودان روشنی و مظهری از صفت "کمال و رسایی" دادار یکتا، #اهورا_مزدا است. از تمامی عناصر مقدس گیتی، قدرت خرداد در عنصر "آب" تجلی می یابد. به این منظور پاک نگاه داشتن و احترام به عنصر آب از اسلوبهای موکد در زرتشتیت است.

خرداد در آفرینش روشنان به کمک هورمزد دادار شتافت. خلقت هر آب پاک و روشن و همچنین دریای مقدس و اساطیری #فراخکرت به سرانگشت این امشاسپند بانو رقم خورده است. نام خرداد برابر با آبادانی و سازندگی تلقی می شود.

برای زرتشتیان خرداد روز از ماه خرداد (ششم خرداد ماه) موعدی مقدس است که در آن تذکره پاکی و خلوص توصیه میشود.

🌊🌺کانال "توره | اساطیر باستان" فرا رسیدن گاهنبار همایون #خردادگان را به تمام یاران همراه خجسته باد عرض می نماید🌺🌊

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 یکی از ویژگی های شاخص اساطیر #آریایی و باورهای #زرتشتی، وجهه ی دوگانه "سیاه و سفید" آنها است. وجودان آسترال یا به نامگذاری خود زرتشتیت "مینویی" وجه تثنیه ای از خیر و شر دارند و هر یک بدون استثنا تنها در یک جبهه وارد میشوند و به قول عامیانه یا "رومی" اند و یا "زنگی"! هیچ وجود خیری را نمی یابیم که از او ذره ای بدی سر زند و آنان در معصومیت و کمال مطلق اند و در عوض هیچ وجود شری نیز هیچگاه اقدام به عمل سازنده ای نمیکند و غرق در پلیدی و نابودی است.

باید بدانیم که نمود بیرونی و ظاهری دو جبهه خیر و شر در اساطیر #آریایی دو عنصر "روشنی" و "تاریکی" هستند. #اهورا_مزدا خالق یکتا و خالق کل در یک کلام خدای نور است و #انگره_مینیو (#اهریمن) در اولین تعریف سرکرده موکلان بر تاریکی.

اما همچون طبقه بندی وجودان روشنایی، اهریمنان نیز مشمول سلسله مراتبی خاص هستند. میدانیم که بزرگترین و پدر تمامی وجودان تاریکی انگره مینیو یا اهریمن است. پس از او تعدادی از دیوان بسیار قدرتمند و مخرب قرار دارند که #کمالگان یا #کماریکان نامیده میشوند و همگی فرزند مستقیم اهریمن هستند و در تقابل مستقیم با نامیرایان روشنی یعنی #امشاسپندان قرار می گیرند و پس از کمالگان دیگر دیوان خرد (اما گاها بسیار قدرتمند و ویرانگر) قرار دارند. ما در این مقال به شرح مختصری در باب دیوان #کماله خواهیم پرداخت.

با توجه به تقابل تن به تن کاملگان با امشاسپندان به نظر میرسد آنها نیز به عدد هفت تا باشند. لکن در مورد عدد آنها بین شش و هفت اختلاف نظرهایی وجود دارد. در هر صورت تمامی آنها زاده از بطن ماده دیوی به نام #اودگ هستند که از اهریمن بارور شده و کمالگان و همچنین #اژی_دهاک را میزاید. توصیف نام و ویژگی آنها به شرح زیر است:

#اکومن یا #اکه_منه کماله دیو مصاف #وهومن (بهمن) امشاسپند و قدرتمندترین و پلیدترین دیوان است. او از بین برنده "پندار نیک" و آورنده "پندار پلشت" و بدخواهی و بدکرداری است.

#اندر_دیو دشمن اصلی #اشه امشاسپند (اردیبهشت) است. اوست که راستی و حقیقت را از بین می برد، آتش را خاموش ساخته و ناپاکی و ریمنی به بار می آورد. اندر در اساطیر #آریایی تغییر یافته شخصیت #ایندرا (دئوای قدرتمند و بسیار باستانی #سانسکریت) است که شاه خدایان لقب داشت.

#ساروول یا #ساول دیو مصاف امشاسپند #خشثره (شهریور) است. او را موکل بر مفهوم "طاغوت" و شهریاری ظالم و بدطینت دانسته اند . اوست که به شورش و طغیان امر میکند و بر هم زننده صلح و اتحاد است.

#ناگهیس یا #نانگهیته کماله دیو معاند #سپنتا_آرمئیتی (اسفند) امشاسپند است. او قناعت و برکت را تباه میسازد و امر به تنبلی، بدکارگی، دزدی و فاحشگی می کند.

#تیریز یا #تئیری در مصاف امشاسپند #هوروتات (خرداد) قرار میگیرد. او آورنده فقر و خشکسالی است. اوست که گیاهان و چارپایان را بیمار کرده و تلف میسازد و آب روشن را با بیماری و وبا آلوده می سازد.

#زیریز یا #زئیری همکاره و همراه تریز است. او را "زهر ریز" نیز لقب داده اند و مصاف #امرتات (مرداد) امشاسپند است. اوست که مرگ و نا امیدی می آورد و بیماری و طاعون و جذام می سازد. همچنین او به خودکشی و دیگر کشی امر میکند.

به عنوان مورد مکمل نیز می توان خود #انگره_مینیو یا #اهریمن را سرکرده و یا جزئی از کمالگان به شمار آورد که در برابر #سپنتا_مینیو امشاسپند می ایستد. او ذات پلیدی و تاریکی است و وجودش به معنای نابودی و هرج و مرج و عدم است. هیچ دیو و پلیدی دیگری از او سیاه تر و مخرب تر نیست و او پدر و شاهنشاه تمام دیوان و ددان است.

در پایان قابل ذکر است که نباید لغت "کماله" را برگرفته از واژه "کمال" از زبان عربی بدانیم. بلکه این لغت اوستایی به نظر زبان شناسان امروزی به چند صورت معنا شده که منطقی ترین آنان به صورت "وجودان سر گران" و "آنان که قتل و غارت میکنند" قابل پذیرش اند.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 یکی از مثبت ترین شخصیتهای اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی، امشاسپند بانو #هوروتات (Haurvatat) یا #خرداد است. او همانند دیگر امشاسپندان از والاترین وجودان مینو و تظاهر یکی دیگر از صفات نیکوی #هورمزد یعنی "کمال" و "رسیدگی" است.

#هوروتات امشاسپند موکل بر پاکیزگی، بلوغ و کمال گرایی است. قدرت او در آب روان و زلال تبلور می یابد. نام او همواره در کنار خواهرش امشاسپند بانو #امرتات (امشاسپند نامیرایی و گیاهان) یاد شده و این دو در کنار هم تشنگی و گرسنگی را از مردمان میزدایند.

باید بدانیم که راه راستی در آیین #مزدیسنا راه رسیدن به صفات نیکوی امشاسپندان است که این سلوک با دست یابی به اندیشه نیک و ایمان به #بهمن امشاسپند آغاز شده و به نامیرایی و جاودانگی در امرتات ختم میشود. در این میان کمال و رسایی با ایمان به خرداد امشاسپند مرحله ی پیش از جاودانگی و ملزوم آن است.

خرداد امشاسپند در تقابل با #تریز دیو از کمالگان قرار میگیرد. او در نبرد ابتدایی روشنی و تاریکی با شکست و عقب راندن تریز و #اپوش دیو، با کمک #ارداویسور_آناهیتا و #تیشتر ایزد، برای مدتی خشکسالی و مرگ زودرس را از پهنه گیتی عقب راند.

دریای مقدس #چیچست که از آن در #اوستا یاد شده (دریاچه ارومیه یا اورمیه) و همچنین دریای #فراخکرد (بنا به نظر برخی زبانشناسان همان دریای مازندران) را از ساختگان مستقیم خرداد امشاسپند دانسته اند. به این دلیل این دو دریا از دوران باستان نزد ایرانیان و زرتشتیان جایگاه والایی داشته اند و مقدس پنداشته می شدند.

نام #هوروتات در زبان #اوستایی به دو زیر واژه "هور" (صفت) و "تات" یا "دات" یا همان "داد" در زبان پارسی امروزی تقسیم میشود. "هور" یا "خور" در ریشه سانسکریت به معنای "همه" و "کامل" است (این صفت را در زبان انگلیسی امروزی به صورت hall و به معنی سراسر میبینیم) و "داد" به معنی مرجع و منبع چیزی است.

خرداد همچنین به افتخار امشاسپند مزبور، نام ششمین روز از هر ماه پارسی و نام سومین ماه سال است. بنابراین ششمین روز از ماه خرداد گاهنباری به افتخار هورتات امشاسپند برگزار می شود که جشن #خردادگان نام گرفته است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 امشاسپند بانو #هوروتات یا #خرداد در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی از والاترین وجودان مینو است.

خرداد موکل بر صفت کمال و رسیدگی #هورمزد و صاحب قدرت پاکیزگی و روشنی آب زلال است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 🌸🌺 کانال "توره | اساطیر باستان" به مناسبت فرا رسیدن #نوروز گاهنبار باستانی #آریایی تقدیم میدارد 🌺🌸

#⃣ درباب نوروز: قسمت چهارم (هفت سین)

رسم گستراندن خوان هفت عنصر رسمی دیرین و پیوند خورده با گاهنبار #نوروز #آریایی است. این سفره امروزه #هفت_سین نامیده می شود و تقدس خاصی در برپایی آن قابل دریافت است.

خاستگاه هفت سین در منابع گوناگون، متفاوت ذکر شده است. #فردوسی در #شاهنامه آن را ابداعی از #کیانیان میداند اما #زادسپرم اولین برپایی خوان نوروز را به #جمشید پیشدادی نسبت میدهد. من حیث المجموع بی شک منشا باستانی #هفت_سین قابل اثبات می باشد.

باید دقت کنیم که اصول برپایی هفت سین در طول تاریخ دست خوش تغییرات بسیاری شده است. اما موردی که ثابت و پایدار بوده است حضور عدد "هفت" است. ذات چنین تعدادی را میتوان با فلسفه های بسیاری توحیه نمود اما معروف ترین و‌ متفق ترین این نظرها الگوگیری از تعداد #امشاسپندان مقدس یا فرزندان #هورمزد است که به عدد هفت بوده اند. بنابراین هر کدام‌ از هفت عنصر هفت سین نشانی از ذات و صفت یکی از امشاسپندان می باشد.

بنا به روایتی هفت "سین" ابتدا هفت "شین" بود. برخی‌ از محققان‌ معتقدند که‌ در این‌ سفره‌ هفت‌ شین می ‌گذاشته ‌اند همچون‌ ، شیرینی‌، شیر، شکر، شاهدانه، شوری، شفتالو و شیرمال. (چنین عناصری تنها فرضیه ای می باشند و با توجه به وضعیت شواهد موجود از خوراک باستانی ایرانی حدس زده می شوند)

 گروهی دیگر بر این گمانند که ابتدا هفت‌ "چین" یعنی هفت نوع چیدنی از درخت، بوده است که بعدها به هفت‌ سین تغییر یافته است. اما قرن هاست‌ که‌ در سفره‌ عید هر ایرانی،‌ هفت‌ گونه‌ خوردنی‌ که‌ حرف‌ نخست‌ آن‌ها "سین" است‌، چیده‌ می ‌شود.

با تمام این اوصاف ما با در نظر گیری هفت سین و باقی عناصر غیر خوراکی به توصیف و تفسیر آنان میپردازیم. اما باید در نظر داشته باشیم که برخی عناصر با نام عربی (همچون سنبل) یا غیر خوراکی که به جای سین ها گماشته میشوند (همچون سکه) خاستگاه باستانی #آریایی ندارند طی سالیان و تحریف ها به این خوان افزوده شده اند.

1. سبزه: سبزه یا جوانه سبز گندم یا ماش و یا دیگر غلات و حبوبات نمادی از سرسبزی و بی مرگی است. جوانه های سبز ترنه بی شک نمودی از رستاخیز و زندگی دوباره پس از سرما و زمستانند. واضح است که "سبزه" به نمایندگی از امشاسپند بانو #امرتات یا #مرداد بر سفره حضور دارد.


2. سیب: به عنوان نمود شادابی و تندرستی شمرده میشود. سرخی سیب فراز آور یاد آتش پاک امشاسپند #اشه_وهیشته یا #اردیبهشت است. بنابراین سیب پیام آور صداقت و عدالت است.

3. سمنو: سمنو بدون شک نمودی از برکت زمین بارور و فراوانی و وفور نعمت است. با این وصف سمنو به عنوان تقدیسی از جانب امشاسپند بانو #سپنتا_آرمئیتی یا #اسفند بر خوان نوروز حضور می یابد.

4. سماق: به عنوان مظهری از اندیشه زلال و پاک و تقدیس تفکر نیکو شمرده میشود. سماق نماینده ای از جانب والاترین امشاسپندان یعنی #وهومنه یا #بهمن است.

5. سیر: سیر عنوانی از پاکی و پاکیزگی است. بدون شک سیر بیانگر تقدیس امشاسپند بانو #هوروتات یا #خرداد است.

6. سنجد: بمانند ذات یک میوه پاک و کمیاب و سلطنتی میتوان سنجد را نمودی از والاتباری امشاسپند موکل بر سلطنت و شهریاری بر حق دانست. حضور #خشثره_ویریه یا #شهریور با سنجد بر سفره نمایان میشود.

7. سرکه: سرکه با گذر دوران بلند از افشره میوه ها حاصل میشود. ناپاکی و ضرر را در ساخت سرکه راهی نیست. بنابراین سرکه معرفی کننده ذات پاکی و معنویت خالص است. با این وصف سرکه نماینده ای از جانب امشاسپند #سپنتا_مینیو است.

سوای این هفت سین عناصر ذیل نیز با فلسفه های خاص خود بر سفره گماره میشوند.

تنگ ماهی: به نمود #کرا_ماهی های محافظ درخت پاک زندگی یعنی #درخت_هوم_سفید یا #گئوکرن بر سفره قرار داده میشود. بر خلاف شایعات و اطلاعات غلطی که به تازگی در فضای مجازی پخش شده اند گماردن تنگ نگهداری ماهی بر سفره هفت سین خاستگاه مطمئن و باستانی #زرتشتی دارد و به چینیان، اعراب یا سلسله های پادشاهی پس از اسلام ربط پیدا نمیکند.

آب و شمع: به نمودی از دو ایزد پاک یعنی #آناهید و #میترا به نشانه روشنی و شگون و پاکی بر سفره حضور می یابند.

قرآن کریم: نماینده دین مبین اسلام است که در کنار عناصر فرهنگ اصیل #آریایی به عنوان نشانی از دین تازه مردم ایران بر سفره حضور می یابد و آن را متبرک می گرداند.

با توضیح این مهم مقاله در باب #نوروز آریایی در اینجا به پایان می رسد. در این ساعات باقی مانده تا تحویل سال نو برای همه عزیزان همراه کانال توره پیشاپیش آرزوی سالی سراسر نیکی و کامیابی داریم💐.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی یکی از اصیلترین جنبه های وجودی #هورمزد موضوع "بی مرگی" و "جاودانگی" اوست. این جنبه وجودی در #امشاسپند والاتبار یعنی بانو #امرتات نمود می یابد.

#امرتات (Ameretat) (به اوستایی)، #امرداد (به پهلوی) و #مرداد در فارسی دری نام ششمین امشاسپند و پنجمین ماه تقویم است. نام او به معنای "جاودانه" و "نامیرا" است. همچنین او را موکل صیانت از گیاهان و رستنی ها و شادابی و طراوت دانسته اند.

او تخمه گیاهان را در جهان میگستراند و در خلقت یکساله جهان توسط هورمزد او کمک دست وی در آفرینش گیاهان بوده است. این خلقت پاک در روز ششم (امرداد روز) از ماه مرداد به پایان رسیده که این روز گاهنبار #مردادگان نام گرفته و جشن خرمن آریاییان باستان به حساب می آید.

همراه و خواهر همیشگی امرداد بانو، امشاسپند بانو #هوروتات یا #خرداد است که با توکل بر قدرت آب پلیدی و ریمنی را از جهان میزداید و گیاهان آفریده خواهر خویش را پاس میدارد. در مقابل دیو کماله #زریز دشمن همیشگی اوست که در هجمه #اهریمن به خلقت اولیه #هورمزد کوشید تا نسل گیاهان و سبزی را از خلقت برکند. اما او موفق نشد و از نور و جاودانگی مرداد شکست خورده و عقب نشینی کرد.

امرتات را بانویی زیبا و شاداب دانسته اند که نفسش بوی شیرین گلهای صبحگاه را میدهد. او دستانی آفریننده دارد و هر جا که بر خاک سرد پای نهد از جاپایش گلهای سرخ شبدر میرویند به همین دلیل گیاه شبدر نزد آریاییان مبارک و نمادی از حضور مرداد است.

درخت جاودانه #گئوکرن که درخت پاک زندگی در اساطیر #آریایی است خلقتی از سوی این امشاسپند بانو است که سیمرغ بر فراز آن لانه دارد و هماره توسط دو ماهی نیک سرشت پاسداری میشود (فلسفه جالبی از قرار دادن سبزه بر سفره #هفت_سین #نوروز به نشانه برکت امرتات و نگاه داشتن دو ماهی سرخ در تنگ بلور به نماد دو ماهی پاک طینت نگاهبان گئوکرن از این روایت قابل اتخاذ است).

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 یکی از راسخ ترین اعتقادات مردم سرتاسر قاره آسیا باور به خدابانویی کهن و ازلی موکل بر قدرت "دریا" و آبهاست. در اساطیر #آریایی این خدای بانو را #آناهید نام نهاده اند.

اگر دقیق تر بنگریم #آناهید را خدابانویی باستانی از عقاید اقوام اولیه ساکن سوریه و لیدیا می یابیم. همچنین در ایران عصر کافر کیشی وی به عنوان الهه ای موکل بر دریا و همچنین با برجستگی صفات زنانه و حامی عشق و زنانگی در نظر گرفته میشود. به صورتی که تا دوره های متاخر در سرزمینهای غیر زرتشتی آریایی مانند ارمنستان با حفظ همین سمت پرستیده میشده است.

در اساطیر #زرتشتی آناهید در مقام یک ایزدبانوی محبوب و محترم است. او ایزد آبها و دریاست و همراه و یار ملازم امشاسپندان #هوروتات (خرداد) و #امرتات (مرداد). او را همچنان #ناهید و #آناهیتا نیز نامیده اند. نامش از دو زیرواژه ی "نا" (پیشوند نفی پارسی) و "هید" (از مصدر هِشتن و هیدن به معنای آلوده کردن) تشکیل شده. بنابراین این نام مبارک را "پاک" و "دست نخورده" معناست.

جالب است بدانیم که آناهید هم نزد وجودان پاک و هم نزد نیروهای اهریمنی محترم و عزیز شمرده میشود. در نبرد میان #تیشتر (ایزد باران) و #اپوش_دیو (دیو خشکسالی) هر دوی اینان نزد آناهید پناه برده و از او کمک میخواهند. وی نیز حسب ذات مهربان و بخشنده اش به هر دو وجود کمک هایی میرساند اما در پایان ایزد تیشتر به پیروزی می رسد.

او را بانویی زیبا و قد بلند تصویر کرده اند که ردایی از جنس آبی زلال دریا به تن دارد که با دُر و صدف آراسته. ارابه ای از جنس مرجان دارد که دو اسب سپید بادپا آن را میکشند و گیسوانی به سیاهی اعماق تاریک اقیانوس که همچون دریای طوفانی مواجند. چشمانش به سان مروارید های درشت زیبا و درخشان و معصومند و تاجی از گوهرهای پاک دریایی بر سر دارد.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 #وایو در اساطیر #آریایی باستان خدای #باد است. بنا به توضیح پیش گفته، با ورود زرتشتیت به جوامع آریایی وی را ایزدی دانستند با درجه ای پایینتر از یک خالق قدرتمند و به سان فرشته ای موکل بر قدرت باد تلقی میشد که بسیار محترم و عزیز شمرده میشود. اما با نگاهی عمیقتر ریشه های اعتقاد به وی را نشئت گرفته از قدیمترین اعتقادات سانسکریت (هند_اروپایی یا آریایی باستانی) که همواره بر فیلی سیاه رنگ سوار است و عصایی به نشانه ی تسلط در دست دارد و گاها با "یاما" یا "جَم" اشتباه گرفته می شود.

در #اوستا و یشت ها، #رام_یشت را میابیم که کاملا در ستایش وایو سخن میگوید...

"من آب و بغ را می ستایم.

من آشتی ِپیروز و پاداش - هر یک از این دو - را می ستایم.ما این اندروای را می ستاییم.ما این اَندَروای را به یاری می خوانیم برای این خانه، برای خانه خدای ِاین خانه و برای رادمردی که زَور نیاز کند.ستور و گفتار، تا دشمن را یکباره شکست دهیم.ما بهترین ایزد را می ستاییم.دوشیزگان ِشوی ناگزیده، بر تخت زرین، بر بالش زرین، بر فرش زرین، در برابر بَرسَم ِگسترده، با دستان ِسرشار او را بستودند ...


و از وی خواستارشدند :ای اَندَروای ِزبردست !ما را این کامیابی ارزانی دار که شوهرانی بُرزمَند و جوان بیابیم که در همه ی روزگار ِزندگی با ما خوش رفتار باشند و فرزندانی دانا و هوشیار و خوش سخن از ما پدید آیند.


اَندَروای ِزبردست، این کامیابی را بدانان ارزانی داشت و آن دوشیزگان کامروا شدند.اَندَروای ِاَشَوَن را می ستاییم. اَندَروای ِزبردست را می ستاییم.ای اَندَروای !آنچه از تو را که از آن ِسپَندمینوست می ستاییم.اندروای ِنیرومند ِزبردست را برای فر و فروغش با نماز [ی به بانگ ِ] بلند و با زَور می ستایم.اندروای زَبردست را با هوم ِآمیخته به شیر، با بَرسُم، با زبان ِخرد، و «منثره»، با اندیشه و گفتار و کردار [ نیک ]، با زَور و با سخن ِرسا می ستاییم.یَنگههِ هاتَم .."

و در اساطیر بسیاری مشاهده گریم که وایو و قدرت اوی حتی برای اهریمن نیز مقدس شمرده میشود و قربانی های بسیاری از سوی دیوان به نیت او به انجام میرسد. با این حال او را در همه حال در ملازمت #هورمزد و #هوروتات (امشاسپند موکل بر آب و پاکی و پاکیزگی) می یابیم.

▫️ @Torecilik