توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 در تقویم اساطیری فرهنگ #آریایی و دیانت #زرتشتی، موعد #تیرگان یادواره چند واقعه است.

1. این روز به نام #تیشتر ایزد از ماه مربوط به تیشتر (تیر) شناخته میشود و تقارن این دو نام روز و ماه جشنی نکو به نام #تیرگان است که به افتخار #تیشتر ایزد باران نگه داشته میشود.

2. به چنین روز در تاریخ ابتدایی خلقت تیشتر ایزد و #اپوش دیو (دیو خشکسالی) به پیکار هم رفتند و در پایان به استعانت #هورمزد و #آناهید، باران به پیروزی رسید و خشکسالی و مرگ به تاریکی رانده شد.

3. این روز هنگامه تیر اندازی #آرش از فراز #دماوند بزرگ برای مشخص نمودن مرز ایران و #توران و روز جانفشانی و عروج این پهلوان است.

4. در تقویم نوین ایران این روز را موعد گرامیداشت بام ایران، قله #دماوند نسبت داده اند.

🌧🌧 "توره | اساطیر باستان" فرا رسیدن سیزدهم تیر ماه و #تیرگان باستانی را خدمت همه یاران همراه شادباش عرض میکند و آرزوی اوقاتی پر از روشنی و نشاط برای شما دارد! 🌧🌧

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 در عرصه اساطیر #آریایی به تصدیق "تیر یشت" از #اوستا ی مقدس می دانیم که آبادانی امروز پهنه ی گیتی وامدار نبرد کیهانی عظیمی است که روزگاری در آسمان مینوی رخ داده است. در این نبرد که روزهای طولانی به درازا کشید ایزد مقدس و مبارک باران یعنی #تیر (#تیشتر به پهلوی) و دشمن همیشگی اش #اپوش دیو، وجود خشکسالی و بی برگی با هم گلاویز شدند.

صحنه نهایی جنگ را دو اسب آسترال نیرومند رقم زدند. تیشتر همچون اسبی شبقگون و زیبا که چشمانی چون آب زلال داشت و زورمندی هزاران رود و مسیل را با خود به همراه آورده بود و اپوش با هیبتی سرخ فام و خشن که از چشمانش شراره های آتش می بارید و به هر عرصه که پای می گذاشت هرچه آب و آبادانی را ویران می ساخت.

پس به یاری #هورمزد دادار و کمک #آناهید ایزد اردویسور توانا، تیشتر توانست اپوش را شکست دهد و وجود گیتی را از شر خکشسالی و مرگ رهایی دهد.

🌧🌿 تیم تحریریه کانال "توره | اساطیر باستان" فرا رسیدن گاهنبار فرخنده و باستانی #تیرگان را به تمامی یاران همراه شاد باش عرض می کند🌿🌧

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 نبرد معروف #تیشتر ایزد و #اپوش دیو (باران و خشکسالی) از جذاب ترین روایات منقول آفرینش آغازین در اوستا است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 بی شک برای ایرانیان و اقوام #آریایی ساکن فلات عمدتا خشک و کویری ایران، "باران" همیشه یک عنصر زندگی بخش و نتیجتا مقدس بوده است. ستایش باران و نسبت دادن رب النوعی والاتبار بدان از عصر کافرکیشی سانسکریت به یادگار مانده بوده است و به همین منوال وارد دیانت باستانی #زرتشتی شده است.

#تیشتر یا #تیر (که در #اوستا "تیشترایا" نامیده شده) از دوران پیش از زرتشتیت نزد ایرانیان خدای بزرگ و محترم "باران" بوده است. تقدس تیر تا حدی بوده که مردم سرزمین وجود درخشنده ترین ستاره شب یعنی "شعرای یمانی" (شباهنگ) را به او نسبت داده اند و به نوعی این ستاره پرفروغ پرسونیفیکیشنی از تیشتر بوده که با ستایش آن می شد به ریزش باران حصول یافت.

پس از فراگیری زرتشتیت وجود تیشتر در جایگاه یک "ایزد" پذیرفته شد و متونی از اصیل ترین کتابت مقدس زرتشتی نیز تحت عنوان "تیر یشت" در وصف این ایزد موجود است. در تیر یشت در وصف ایزد تیشتر از کرده چهارم می خوانیم:

"تشتر، ستاره ی رایومند فرهمند را میستاییم که شتابان به سوی دریای "فراخکرت" بتازد. چون آن تیر در هوا پران که آرش تیرانداز بهترین تیرانداز ایرانی از کوه "اَیریوخشتوث" به سوی کوه "خوانونـَت" بیانداخت"

یا از کرده ی نهم:

" ستاره ی تشتر را، تشتر ستاره ی رایومند فرهمند را میستاییم. با هوم آمیخته به شیر با بَرسَم، با زبان خرد و "منثرَه"، با اندیشه و گفتار و کردار نیک، با زور و با سخن رسا. ینگهه هاتـَم"

اما عمده ترین روایت مربوط به تیشتر در عرصه خلقت را در همین تیر یشت و علاوه بر آن #بندهشن می یابیم که جز با اندکی جزئیات بیشتر در بندهشن، تقریبا یکسان نقل شده اند. این روایت مربوط به وجهه ای از نبرد همیشگی نیکی و بدی از لشکر #هورمزد و #اهریمن است که به باران و خشکسالی مربوط می شود. در این نبرد تن به تن و طولانی تیر در مقابل #اپوش دیو، دیو دهشتناک خشکسالی قرار می گیرد.

در خط روایی داستان ما با سه شکل تناسخ از ایزد تیشتر مواجهیم. شکل اول "جوان برسای پانزده ساله" که تناسخی معروف و محبوب در باور ایرانیان است و علاوه بر تیشتر چنین تناسخی را در ایزدان دیگری همچون #بهرام و #نریوسنگ می یابیم. بی شک این مسئله در تفکر ایرانی بیانگر این است که مردم پانزده سالگی را اوج قدرت جوانی و شروع کمال و نقطه عطف زندگی هر مرد می دانسته اند.

تناسخ بعدی به هیبت "گاو نر زورمند" است که باز هم تناسخی آشناست و سومین و اصلی ترین شکل که برای این روایت شکل منحصر بفرد است، هیکل اسب سپید زرین یال و زرین گوش است که اپوش دیو در این مرحله به شکل اسب آتش نفس تیزدندان و گری و سیاه به مقابله با او بر می آید.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 نکته جالبی در مورد خدابانو #آناهید در اساطیر #آریایی و به تبع آن دیانت #زرتشتی وجود دارد که در جای خود منحصر بفرد است و آن جایگاه محبوبیت و ستایش "مطلق" برای وی است. هر چند او در آیین مزدیسنا در جایگاه یک ایزدبانو قرارداده شده اما از احترام والاتری نسبت به بسیاری از دیگر ایزدان و حتی امشاسپندان برخوردار بوده است.

باید بدانیم که #آناهید به وضوح ستوده ی هر دو عرصه وجودان مینوی بوده است. در روایات بسیاری در جنگ میان لشکر تاریکی و روشنی از او در جایگاه خدابانوی "داور" استعانت شده. برای مثال در نبرد میان #تیشتر و #اپوش دیو و یا نبرد #فریدون و #اژی_دهاک و حتی مصاف #جمشید و #اهریمن شاهدیم که هر دو طرف معاند به درگاه خدابانو #آناهید عرض التماس و ستایش می کنند و از او می خواهند که آنان را در نبرد یاری دهد. البته پر واضح است (و یا شاید این تفکری خودخواه منشانه از سوی صاحبان دین باشد!) که آناهید همواره جانبدار لشکر روشنی است و تنها قربانی آنان را می پذیرد!

اندیشه مذکور عملا نشان می دهد که آناهید در عصر کافرکیشی ایرانی از بزرگترین مادرخدایان عمده بوده و جایگاهی محکم در اعتقاد ایرانیان داشته است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 یکی از مثبت ترین شخصیتهای اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی، امشاسپند بانو #هوروتات (Haurvatat) یا #خرداد است. او همانند دیگر امشاسپندان از والاترین وجودان مینو و تظاهر یکی دیگر از صفات نیکوی #هورمزد یعنی "کمال" و "رسیدگی" است.

#هوروتات امشاسپند موکل بر پاکیزگی، بلوغ و کمال گرایی است. قدرت او در آب روان و زلال تبلور می یابد. نام او همواره در کنار خواهرش امشاسپند بانو #امرتات (امشاسپند نامیرایی و گیاهان) یاد شده و این دو در کنار هم تشنگی و گرسنگی را از مردمان میزدایند.

باید بدانیم که راه راستی در آیین #مزدیسنا راه رسیدن به صفات نیکوی امشاسپندان است که این سلوک با دست یابی به اندیشه نیک و ایمان به #بهمن امشاسپند آغاز شده و به نامیرایی و جاودانگی در امرتات ختم میشود. در این میان کمال و رسایی با ایمان به خرداد امشاسپند مرحله ی پیش از جاودانگی و ملزوم آن است.

خرداد امشاسپند در تقابل با #تریز دیو از کمالگان قرار میگیرد. او در نبرد ابتدایی روشنی و تاریکی با شکست و عقب راندن تریز و #اپوش دیو، با کمک #ارداویسور_آناهیتا و #تیشتر ایزد، برای مدتی خشکسالی و مرگ زودرس را از پهنه گیتی عقب راند.

دریای مقدس #چیچست که از آن در #اوستا یاد شده (دریاچه ارومیه یا اورمیه) و همچنین دریای #فراخکرد (بنا به نظر برخی زبانشناسان همان دریای مازندران) را از ساختگان مستقیم خرداد امشاسپند دانسته اند. به این دلیل این دو دریا از دوران باستان نزد ایرانیان و زرتشتیان جایگاه والایی داشته اند و مقدس پنداشته می شدند.

نام #هوروتات در زبان #اوستایی به دو زیر واژه "هور" (صفت) و "تات" یا "دات" یا همان "داد" در زبان پارسی امروزی تقسیم میشود. "هور" یا "خور" در ریشه سانسکریت به معنای "همه" و "کامل" است (این صفت را در زبان انگلیسی امروزی به صورت hall و به معنی سراسر میبینیم) و "داد" به معنی مرجع و منبع چیزی است.

خرداد همچنین به افتخار امشاسپند مزبور، نام ششمین روز از هر ماه پارسی و نام سومین ماه سال است. بنابراین ششمین روز از ماه خرداد گاهنباری به افتخار هورتات امشاسپند برگزار می شود که جشن #خردادگان نام گرفته است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 یکی از راسخ ترین اعتقادات مردم سرتاسر قاره آسیا باور به خدابانویی کهن و ازلی موکل بر قدرت "دریا" و آبهاست. در اساطیر #آریایی این خدای بانو را #آناهید نام نهاده اند.

اگر دقیق تر بنگریم #آناهید را خدابانویی باستانی از عقاید اقوام اولیه ساکن سوریه و لیدیا می یابیم. همچنین در ایران عصر کافر کیشی وی به عنوان الهه ای موکل بر دریا و همچنین با برجستگی صفات زنانه و حامی عشق و زنانگی در نظر گرفته میشود. به صورتی که تا دوره های متاخر در سرزمینهای غیر زرتشتی آریایی مانند ارمنستان با حفظ همین سمت پرستیده میشده است.

در اساطیر #زرتشتی آناهید در مقام یک ایزدبانوی محبوب و محترم است. او ایزد آبها و دریاست و همراه و یار ملازم امشاسپندان #هوروتات (خرداد) و #امرتات (مرداد). او را همچنان #ناهید و #آناهیتا نیز نامیده اند. نامش از دو زیرواژه ی "نا" (پیشوند نفی پارسی) و "هید" (از مصدر هِشتن و هیدن به معنای آلوده کردن) تشکیل شده. بنابراین این نام مبارک را "پاک" و "دست نخورده" معناست.

جالب است بدانیم که آناهید هم نزد وجودان پاک و هم نزد نیروهای اهریمنی محترم و عزیز شمرده میشود. در نبرد میان #تیشتر (ایزد باران) و #اپوش_دیو (دیو خشکسالی) هر دوی اینان نزد آناهید پناه برده و از او کمک میخواهند. وی نیز حسب ذات مهربان و بخشنده اش به هر دو وجود کمک هایی میرساند اما در پایان ایزد تیشتر به پیروزی می رسد.

او را بانویی زیبا و قد بلند تصویر کرده اند که ردایی از جنس آبی زلال دریا به تن دارد که با دُر و صدف آراسته. ارابه ای از جنس مرجان دارد که دو اسب سپید بادپا آن را میکشند و گیسوانی به سیاهی اعماق تاریک اقیانوس که همچون دریای طوفانی مواجند. چشمانش به سان مروارید های درشت زیبا و درخشان و معصومند و تاجی از گوهرهای پاک دریایی بر سر دارد.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 نبرد آسمانی #تیشتر (تاژاسپ) و #اپوش_دیو (ریمناسپ) از زیباترین داستانهای اساطیری #آریایی است.

در این نبرد بزرگ تیشتر با کمک ایزدبانو #آناهید پیروز شده و خشکسالی را از میان میبرد.

▫️ @Torecilik