توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 اما پس از همه این موارد اصلیترین نقش آفرینی ساتان را در متن کتاب معروف "انجیل شیطانی" می یابیم. طبق تعاریف #آنتوان_لاوی در انجیل شیطانی حکمرانی جهنم به چهار تن از بزرگترین شیاطین تفویض شده که مراد و بزرگ همه آنها #ساتان است. وی در جهت "جنوب" جهنم حکمفرمایی میکند و پادشاه بزرگ کل دوزخ است.

در توصیف لاوی، ساتان را در هیبت همان فرشته مسقوط معروف می یابیم که در تظاهر یک اژدهای عظیم سرخ بال و آتشین دم در مقام خود حضور دارد و بر عنصر "آتش" از عناصر چهارگانه وکالت دارد. او همان است که عهد عتیق از او با عنوان "افعی باستانی" یاد کرده و بزرگترین و خطرناکترین دشمن قسم خورده لشگر روشنایی و تمام انسانهای مومن و نیکوکار است.

باید بدانیم که امروز جایگاه ساتان در برخی از عرفانهای ستایش کننده شیاطین به عنوان اصلیترین دیتی معبود مورد معرفی است. او را خدای بزرگ تاریکی و همتراز با شخصیت #انگره_مینیو (اهریمن) از اعتقادات #زرتشتی یا خدای #بعل از پانتئون کنعانی دانسته اند و در واقع او همچون اهریمن شخصیت اصلی موکل بر هر چه شر و تاریکی است.

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 به هنگام آشنایی با لشگر فرزندان #اهریمن در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی، نام #کمالگان که فرزندان ارشد #انگره_مینیو و پلیدترین دیوان هستند را در صدر می یابیم و خاتمه دهنده نام های آنان #زریز است!

#زریز دیو آخرین و دردانه ترین فرزند اهریمن و مصاف اصلی امشاسپند بانو #امرتات (مرداد) است. او موکل بر نابودی سرسبزی و بیمار ساختن گیاهان است و قدرت #خرفستران را در چنگال دارد. ملخ و موش و افعی همگی به فرمان او گیاهان و گندم پاک را ضایع ساخته و می میرانند.

به اعتقاد سنت زرتشتی، زریز دیو از رایحه پونه و نعنا تنفر عجیبی دارد و پروراندن این گیاهان خوشبو در باغ و باغچه شر او را دور می سازد. (شاید این موضوع با اعتقاد قدیمی امتناع مار از تماس با گیاه پونه بی ارتباط نباشد!)

◽️ @Torecilik

👁‍🗨 با اعتقاد به یک اصل اولیه از اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی، شخص #انگره_مینیو یا #اهریمن خالق تمام وجوه شر در دنیاست. عناصری همچون تاریکی، بیماری، مرگ، بلایای طبیعی، یخبندان یا خشکسالی و... همگی زاده مستقیم اهریمن پنداشته شده اند.

از میان این موارد #خرفستران یا "جانوران موذی" نیز باید مورد توجه باشند. چرا که نوشتارهایی همچون #دینکرد و #بندهشن حیواناتی مانند مار، مورچه، ملخ، زنبور، وزغ و سوسمار را شوم و فرزند اهریمن معرفی میکنند و کشتن آنها را نشانه تقوا و بهدینی می دانند.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 برای بررسی جایگاه مار در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی باید گامی پیشتر نهیم و ابتدایی ترین تواریخ فرهنگ #سانسکریت را مورد بررسی قرار دهیم. برای دیانت باستانی سانسکریت و به تبع آن تدین #هندو مار یکی از مقدس ترین موجودات کائنات است! در بسیاری از تناسخ ها خدایان اصلی تثلیث #تری_مورتی هندو به شکل مار ظاهر شده اند. یا اگر هم خود شکل مارگونه ندارند، حتما یک یا چند کبری را به عنوان همراه یا حامی آنان خواهیم دید. در #مهابهارات دیتی شاه کبری یا #ناگراج را محافظ تناسخ لرد #ویشنو یعنی #کریشنا ی جوان و زیبا می یابیم که همواره همراه او بوده و حتی پیش از سپرده شدن وی به آب توسط پدرش شاه #نارایان، به شخص شاه خدمت می کرده است. همچنین سخت می توان تصویری از لرد #شیوا ماهادیو یافت که ماری بر گردنش چنبره نزده باشد. در این مقام ناگراج را متوکل بر مفهوم جاودانگی یا "از ازلیت تا ابدیت" می یابیم. این همان پیامی است که بعدها از هیبت مار چنبره زده به دور پاهای ایزد #زروان از اساطیر #زرتشتی استخراج می شود. فرهنگ #سانسکریت همچنین بارها از نقش توکل مار بر "دانش و آگاهی" در قالب یک خدابانوی مرتبط با مار سخن رانده است که به اصطلاح #ملکه_مارها لقب دارد. این خدابانو در هند #ناگین نام میگیرد و بعضا حتی به شکل یک خدای مار سر مذکر به نام #ناگا نیز ظهور می یابد. همین شخصیت نزد اقوام #ماد #آریایی تبدیل به خدابانو #شاماران می شود که افسانه های بسیاری در وصف سرنوشتش در فرهنگ فولکلور اقوام با خاستگاه مادی هنوز نیز منقول و مشهور است.

اما دیانت #زرتشتی تقریبا تنها عقیده ایست که مار را موجودی خالصا اهریمنی میپندارد. #بندهشن صراحتا چند دسته از موجودات را از مخلوقان #انگره_مینیو نام می برد که در تقابل روشنان #هورمزد در سه هزاره دوم خلق شدند. #وندیداد همین دسته حیوانات را #خرفستران (Khrafstarān) مینامد و از آنان برمیشمارد که مار و مور و ملخ و زنبور و شپش و ساس و کنه و... و نشانه بهدینی هر مومن زرتشتی را همراه داشتن نیزه ای مقدس به نام #مارغن میداند که بدان خرفستران پلید را کشته و یا دور سازد. سوای این هیبت #دروج دیو در برخی توصیفات "نیمه مار" بیان شده و همچنین است توصیف شمایل #زریز دیو از دیوان پلید #کماریکان که موکل بر خشکسالی و قحطی و مرگ است. اما به عنوان پلیدترین مار در دیانت زرتشت بی شک باید از #اژی_دهاک یاد نمود که به شکل یک اژدهای سه سر نمود می یابد و یکی از دشمنان اصلی دین و خونریز و قاتل اصلی به هنگامه ظهور #سوشیانت منجی است. همین اهریمن پلید الهام بخش #فردوسی برای خلق شخصیت شاهنشاه پلید شاهنامه یعنی #ضحاک است که به خاطر بوسه اهریمن بر شانه هایش دو "مار" به نماد بندگی تاریکی روییده است. برای همین مارهای شوم جوانان بسیاری قربانی گشتند و این موضوع باعث قیام #فریدون و #کاوه گشت. علیرغم تمام این تواصیف نباید از یاد برد که مار از نمایندگان مقدس مادرخدایان بزرگ طبیعت از دوران کافر کیشی ایرانی به شمار می رود.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 #انگره_مینیو یا #اهریمن، پدر و شاهنشاه تمام وجودان تاریکی و پلیدترین وجود مینوی است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 یکی از ویژگی های شاخص اساطیر #آریایی و باورهای #زرتشتی، وجهه ی دوگانه "سیاه و سفید" آنها است. وجودان آسترال یا به نامگذاری خود زرتشتیت "مینویی" وجه تثنیه ای از خیر و شر دارند و هر یک بدون استثنا تنها در یک جبهه وارد میشوند و به قول عامیانه یا "رومی" اند و یا "زنگی"! هیچ وجود خیری را نمی یابیم که از او ذره ای بدی سر زند و آنان در معصومیت و کمال مطلق اند و در عوض هیچ وجود شری نیز هیچگاه اقدام به عمل سازنده ای نمیکند و غرق در پلیدی و نابودی است.

باید بدانیم که نمود بیرونی و ظاهری دو جبهه خیر و شر در اساطیر #آریایی دو عنصر "روشنی" و "تاریکی" هستند. #اهورا_مزدا خالق یکتا و خالق کل در یک کلام خدای نور است و #انگره_مینیو (#اهریمن) در اولین تعریف سرکرده موکلان بر تاریکی.

اما همچون طبقه بندی وجودان روشنایی، اهریمنان نیز مشمول سلسله مراتبی خاص هستند. میدانیم که بزرگترین و پدر تمامی وجودان تاریکی انگره مینیو یا اهریمن است. پس از او تعدادی از دیوان بسیار قدرتمند و مخرب قرار دارند که #کمالگان یا #کماریکان نامیده میشوند و همگی فرزند مستقیم اهریمن هستند و در تقابل مستقیم با نامیرایان روشنی یعنی #امشاسپندان قرار می گیرند و پس از کمالگان دیگر دیوان خرد (اما گاها بسیار قدرتمند و ویرانگر) قرار دارند. ما در این مقال به شرح مختصری در باب دیوان #کماله خواهیم پرداخت.

با توجه به تقابل تن به تن کاملگان با امشاسپندان به نظر میرسد آنها نیز به عدد هفت تا باشند. لکن در مورد عدد آنها بین شش و هفت اختلاف نظرهایی وجود دارد. در هر صورت تمامی آنها زاده از بطن ماده دیوی به نام #اودگ هستند که از اهریمن بارور شده و کمالگان و همچنین #اژی_دهاک را میزاید. توصیف نام و ویژگی آنها به شرح زیر است:

#اکومن یا #اکه_منه کماله دیو مصاف #وهومن (بهمن) امشاسپند و قدرتمندترین و پلیدترین دیوان است. او از بین برنده "پندار نیک" و آورنده "پندار پلشت" و بدخواهی و بدکرداری است.

#اندر_دیو دشمن اصلی #اشه امشاسپند (اردیبهشت) است. اوست که راستی و حقیقت را از بین می برد، آتش را خاموش ساخته و ناپاکی و ریمنی به بار می آورد. اندر در اساطیر #آریایی تغییر یافته شخصیت #ایندرا (دئوای قدرتمند و بسیار باستانی #سانسکریت) است که شاه خدایان لقب داشت.

#ساروول یا #ساول دیو مصاف امشاسپند #خشثره (شهریور) است. او را موکل بر مفهوم "طاغوت" و شهریاری ظالم و بدطینت دانسته اند . اوست که به شورش و طغیان امر میکند و بر هم زننده صلح و اتحاد است.

#ناگهیس یا #نانگهیته کماله دیو معاند #سپنتا_آرمئیتی (اسفند) امشاسپند است. او قناعت و برکت را تباه میسازد و امر به تنبلی، بدکارگی، دزدی و فاحشگی می کند.

#تیریز یا #تئیری در مصاف امشاسپند #هوروتات (خرداد) قرار میگیرد. او آورنده فقر و خشکسالی است. اوست که گیاهان و چارپایان را بیمار کرده و تلف میسازد و آب روشن را با بیماری و وبا آلوده می سازد.

#زیریز یا #زئیری همکاره و همراه تریز است. او را "زهر ریز" نیز لقب داده اند و مصاف #امرتات (مرداد) امشاسپند است. اوست که مرگ و نا امیدی می آورد و بیماری و طاعون و جذام می سازد. همچنین او به خودکشی و دیگر کشی امر میکند.

به عنوان مورد مکمل نیز می توان خود #انگره_مینیو یا #اهریمن را سرکرده و یا جزئی از کمالگان به شمار آورد که در برابر #سپنتا_مینیو امشاسپند می ایستد. او ذات پلیدی و تاریکی است و وجودش به معنای نابودی و هرج و مرج و عدم است. هیچ دیو و پلیدی دیگری از او سیاه تر و مخرب تر نیست و او پدر و شاهنشاه تمام دیوان و ددان است.

در پایان قابل ذکر است که نباید لغت "کماله" را برگرفته از واژه "کمال" از زبان عربی بدانیم. بلکه این لغت اوستایی به نظر زبان شناسان امروزی به چند صورت معنا شده که منطقی ترین آنان به صورت "وجودان سر گران" و "آنان که قتل و غارت میکنند" قابل پذیرش اند.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی سخن از "دیوان" بسیاری به میان آمده. آنها به صورت عمده حاصل ذات پلید #انگره_مینیو یا #اهریمن هستند و معمولا موکل بر قسمت خاصی از ناپاکی که در تقابل با امشاسپندان و ایزدان و توکل آنان قرار میگیرند. در این میان دیوهای مونث از حیث تعداد کمترند. اما باید بدانیم که دیوها همواره مذکر نیستند. یکی از معروفترین دیوهای مونث در اساطیر #آریایی، #جهی_دیو است.

#جهی دیو مونث موکل بر بی عفتی و فاحشه گریست. در آیین #مزد_یسنا او را در تقابل با امشاسپند #سپنتا_آرمئیتی و ایزد #آناهید (که هر دو بار نمودی از پاکی و عصمت را به دوش میکشند) معرفی کرده اند. در #گاهان #اوستا نامی از وی برده نمیشود. اما #یسنه به وضوح از او نام برده و در #بندهشن نقش تخریبگر غیر قابل چشم پوشی او در جنگ همیشگی روشنی و تاریکی به خوبی به تصویر کشیده شده است.

او را "جادوگر"، "شهوت انگیز" و پناه دهنده گناهکاران و ددمنشان دانسته اند. اوستا از او با نام #جهیکا (Djahikā) یاد کرده و در یسنا در وصفش چنین میخوانیم:
"به جهیکای جادوگر، شهوتران، نهانکار، که منش خویش را رها می کند به سان ابر باد برده، به تباه کنندهﻯ پیکر پرهیزگار، ای هوم زریون بزن گرز را!"

#جهی نامی عام برای تمامی زنان بدکار نیز محسوب میشود. در #وندیداد آمده که #زرتشت از #هورمزد می پرسد که "چه کسی ترا به تلخ ترین اندوه دچار میکند؟" و هورمزد پاسخ میﺩهد که "چنین کسی جهی است که به روسپی گری در پی "اَشَوَن" (پارسا) و مزدا پرست و نیکوکار میﺭود و دربارهﻯ او آمده که نگاه او یک سوم گیاهان و رستنیها را پژمرده می کند و نزدیک شدن بدو یک ﺳوم اندیشهﻯ نیک، گفتار نیک و کردار نیک را میکاهد!"

#بندهشن نقش تخریبگر #جهیکا در آفرینش آغازین را اینگونه شرح میدهد که:
"در دین گوید که اهریمن هنگامی که از کار افتادگی خویش و همهﻯ دیوان را دید، گیج شد و سه هزار سال به گیجی فرو افتاد. در آن گیجی، دیوان کماله جدا جدا گفتند که برخیز پدر ما! زیرا آن کارزار کنیم که هورمزد و امشاسپندان را از آن تنگی و بدی (رسد). آن اهریمن تبهکار آرام نیافت و به سبب بیم از مرد پرهیزگار ( #کیومرث )، از آن گیجی برنخاست، تا آنکه #جهی تبهکار، با بسر رسیدن سه هزار سال آمد، گفت که برخیز پدر ما! زیرا من در آن کارزار چندان درد بر مرد پرهیزگار و گاو ورزا هِلَم که به سبب کردار من زندگی نباید. فره ایشان را بدزدم، آب را بیازارم، همهﻯ آفرینش هرمزد آفریده را بیازارم. او آن بدکرداری را چنان به تفصیل برشمرد که اهریمن آرامش یافت، از آن گیجی فراز جَست، سر جهی را ببوسید. این پلیدی که دشتانش خوانند بر جهی آشکار شد."

بدین گونه اهریمن که در پی اغوای جهی آمادهﻯ تازش به جهان هورمزدی بود، برای سپاس گزاری، از جهی خواست تا آنچه کام اوست را از وی بخواهد و چون هورمزد میﺩانست که اهریمن قادر به برآوردن آرزوی جهی است پس آن تن زشت اهریمن را چون مردی جوان و پانزده ساله بدو نمود و جهی دل بدو بست و مرد کامگی را خواست. این اسطوره یادآور افسانهﺍی است که بنا بر آن، هورمزد، #نرسی را چون مردی پانزده ساله آفرید و او را برهنه در پس اهریمن قرار داد تا زنان با دیدن او دل در او بندند و او را از اهریمن بخواهند. در اساطیر مانوی نیز این اسطوره آمده است، ایزد #نریسف در متن های پارتی همین کار را انجام میﺩهد و خود را چون جوانی برهنه و زیبا به دیوان میﻧماید.

با تمام این اوصاف نقش جهی در اسطوره های فرابندهشنی و پس از آفرینش کمرنگ میشود و در دیانت زرتشتی بیشتر سخن از #ناگهیس (کماله دیو مصاف #اسپندارمذ امشاسپند) در میان است که او موجبه ناپاکی و وسوسه گر به فاحشگی و بی عفتی است.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 در باور تمدن #آریایی و دیانت #زرتشتی اعتقاد به اهریمنان به اندازه اعتقاد به وجودان نیک محکم و استوار است.

باید بدانیم طبق اعتقاد اصیل #زرتشتی حتی شخص #انگره_مینیو یا #اهریمن نیز جزو آفریدگان #هورمزد است که در ابتدا وجودی والا بوده و سپس معاند شده و "انگره" نام گرفته. با این حال شخص او را به عنوان سرور اهریمنان میپذیریم.

ملازمان #اهریمن موجوداتی با عنوان #دیو هستند که همچون ملازمان #هورمزد مشمول سلسله مراتب خاصی می باشند. اصلی ترین دیوان #کمالگان نامیده میشوند که بعدد شش هستند و با خود انگره هفت تا میشوند و در تقابل با #امشاسپندان قرار میگیرند. پس از #کمالگان دیوان رده پایینتر قرار دارند اما این بدین معنا نیست که شرارت آنها کمتر از کمالگان باشد و بعضی از آنان در پلیدی بر هر اهریمنی پیشی میگیرند.

مفهوم #دروگ (پهلوی) یا #دروغ (فارسی دری و معیار) به اعتقاد زرتشتی، به عنوان بزرگترین و وحشتناکترین گناه و پلیدی در نظر گرفته میشود. در باور پارسیان باستان دروغ سر رشته و سر منشا هر پلیدی و ریمنی است.

باید بدانیم #دروگ به شکل یک دیو مونث نیز تظاهر می یابد که #دروگ_دیو نام میگیرد. او ظاهری بسیار ترسناک دارد اما خود را به اشکال فریبنده و زیبا به آدمیان می نمایاند. او فرمانروای رسته بزرگی از دیوان تحت لوای اهریمن است و در تقابل و تعاند با #اشه امشاسپند قرار میگیرد. (تقابل دروغ و حقیقت) اما طبق #بندهشن او در جنگ بزرگ اهریمنان و ارتش نور از #اردیبهشت شکست میخورد.

علیرغم این شکست دروگ از اریکه قدرت به زیر کشیده نشده است و تا برآمدن نبرد نهایی آخرالزمان در تباهی نسل انسان خواهد کوشید. پیروان او را #دروگون (Draugwæn) نامیده اند که منکر وجود #هورمزد هستند و #اهریمن را به عنوان آفریننده قبول دارند و میتوان آنان را از اولین "شیطان پرستان" تاریخ بشر دانست. به اعتقاد زرتشتیت پست ترین و عذاب آورترین جایگاه جهنم با این دسته تعلق دارد.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 #انگره_مینیو یا #اهریمن وجود اصلی شر در اساطیر پارس است. وی همچنین آفریننده ی نیمه ی شر آفرینش است و هر آنچه که تاریکی و نقصان و عیب را شامل می شود از آفریدگان وی هستند.

طبق عقاید ابتدایی زرتشتی #انگره مینیو همان "اندیشه یا مینوی پلید" معنا میشود و نیرومندترین قدرت شر که در مقابل #سپنتا مینیو (اندیشه ی نیک) قرار میگیرد که این دو در کنار هم آفریده ی #اهورا مزدا هستند. اما در عقاید متاخر #زروانیان وی همپای و برادر هورمزد است و هر دو فرزندان #زروان یا "زمان".

ملازمان اصلی اهریمن #دَئِوا یا #دیو نامیده میشوند (در تقابل با مفهوم امشاسپندان) که هر یک موکل بر یک نیروی شر در طبیعت می باشند. قدرتمند ترین این دیوها #اَکومن است که موکل بر نیروی "دروغ" می باشد (در مقابل #وَهومنه و حقیقت).

طی هزاره های آفرینش در اساطیر آریایی، اهریمن چندین بار به آفریدگان هورمزد هجوم میبرد و آنها را به تاریکی و ناپاکی می آلاید و جنگهای دهشتناک و طولانی از تقابل نور و تاریکی در میگیرد که در آخرین این جنگها در هزاره ی #سوشیانس (عصر حاضر) اهریمن شکست خورده و عقب نشینی میکند اما آثار هجومش در آفریدگان اهورا پاک نشده و کاملا مشهود است. این گویای تعادل خیر و شر در ساختار آفرینش دیانت زرتشتی است.

▫️ @Torecilik