توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 یکی از ویژگی های شاخص اساطیر #آریایی و باورهای #زرتشتی، وجهه ی دوگانه "سیاه و سفید" آنها است. وجودان آسترال یا به نامگذاری خود زرتشتیت "مینویی" وجه تثنیه ای از خیر و شر دارند و هر یک بدون استثنا تنها در یک جبهه وارد میشوند و به قول عامیانه یا "رومی" اند و یا "زنگی"! هیچ وجود خیری را نمی یابیم که از او ذره ای بدی سر زند و آنان در معصومیت و کمال مطلق اند و در عوض هیچ وجود شری نیز هیچگاه اقدام به عمل سازنده ای نمیکند و غرق در پلیدی و نابودی است.

باید بدانیم که نمود بیرونی و ظاهری دو جبهه خیر و شر در اساطیر #آریایی دو عنصر "روشنی" و "تاریکی" هستند. #اهورا_مزدا خالق یکتا و خالق کل در یک کلام خدای نور است و #انگره_مینیو (#اهریمن) در اولین تعریف سرکرده موکلان بر تاریکی.

اما همچون طبقه بندی وجودان روشنایی، اهریمنان نیز مشمول سلسله مراتبی خاص هستند. میدانیم که بزرگترین و پدر تمامی وجودان تاریکی انگره مینیو یا اهریمن است. پس از او تعدادی از دیوان بسیار قدرتمند و مخرب قرار دارند که #کمالگان یا #کماریکان نامیده میشوند و همگی فرزند مستقیم اهریمن هستند و در تقابل مستقیم با نامیرایان روشنی یعنی #امشاسپندان قرار می گیرند و پس از کمالگان دیگر دیوان خرد (اما گاها بسیار قدرتمند و ویرانگر) قرار دارند. ما در این مقال به شرح مختصری در باب دیوان #کماله خواهیم پرداخت.

با توجه به تقابل تن به تن کاملگان با امشاسپندان به نظر میرسد آنها نیز به عدد هفت تا باشند. لکن در مورد عدد آنها بین شش و هفت اختلاف نظرهایی وجود دارد. در هر صورت تمامی آنها زاده از بطن ماده دیوی به نام #اودگ هستند که از اهریمن بارور شده و کمالگان و همچنین #اژی_دهاک را میزاید. توصیف نام و ویژگی آنها به شرح زیر است:

#اکومن یا #اکه_منه کماله دیو مصاف #وهومن (بهمن) امشاسپند و قدرتمندترین و پلیدترین دیوان است. او از بین برنده "پندار نیک" و آورنده "پندار پلشت" و بدخواهی و بدکرداری است.

#اندر_دیو دشمن اصلی #اشه امشاسپند (اردیبهشت) است. اوست که راستی و حقیقت را از بین می برد، آتش را خاموش ساخته و ناپاکی و ریمنی به بار می آورد. اندر در اساطیر #آریایی تغییر یافته شخصیت #ایندرا (دئوای قدرتمند و بسیار باستانی #سانسکریت) است که شاه خدایان لقب داشت.

#ساروول یا #ساول دیو مصاف امشاسپند #خشثره (شهریور) است. او را موکل بر مفهوم "طاغوت" و شهریاری ظالم و بدطینت دانسته اند . اوست که به شورش و طغیان امر میکند و بر هم زننده صلح و اتحاد است.

#ناگهیس یا #نانگهیته کماله دیو معاند #سپنتا_آرمئیتی (اسفند) امشاسپند است. او قناعت و برکت را تباه میسازد و امر به تنبلی، بدکارگی، دزدی و فاحشگی می کند.

#تیریز یا #تئیری در مصاف امشاسپند #هوروتات (خرداد) قرار میگیرد. او آورنده فقر و خشکسالی است. اوست که گیاهان و چارپایان را بیمار کرده و تلف میسازد و آب روشن را با بیماری و وبا آلوده می سازد.

#زیریز یا #زئیری همکاره و همراه تریز است. او را "زهر ریز" نیز لقب داده اند و مصاف #امرتات (مرداد) امشاسپند است. اوست که مرگ و نا امیدی می آورد و بیماری و طاعون و جذام می سازد. همچنین او به خودکشی و دیگر کشی امر میکند.

به عنوان مورد مکمل نیز می توان خود #انگره_مینیو یا #اهریمن را سرکرده و یا جزئی از کمالگان به شمار آورد که در برابر #سپنتا_مینیو امشاسپند می ایستد. او ذات پلیدی و تاریکی است و وجودش به معنای نابودی و هرج و مرج و عدم است. هیچ دیو و پلیدی دیگری از او سیاه تر و مخرب تر نیست و او پدر و شاهنشاه تمام دیوان و ددان است.

در پایان قابل ذکر است که نباید لغت "کماله" را برگرفته از واژه "کمال" از زبان عربی بدانیم. بلکه این لغت اوستایی به نظر زبان شناسان امروزی به چند صورت معنا شده که منطقی ترین آنان به صورت "وجودان سر گران" و "آنان که قتل و غارت میکنند" قابل پذیرش اند.

▫️ @Torecilik