یادها

#فاشیسم

به قدرت دولت نباید صرفاً با دیدی دفاعی نگریست، یعنی به عنوان خطری برای جامعه که برای محدود کردن آن باید همه اقدامات احتیاطی را اتخاذ کرد. قدرت به معنای توانایی دستیابی به اهداف نیز هست و در نتیجه باید از سوی کسانی به کسانی واگذار شود.
خود مفهوم "نخبگان" برای بسیاری ناخوشایند است. عده ای از افرادی که جزو نخبگان نیستند، از آنها احساس انزجار میکنند. و یکی از معضلات اساسی مردم سالاری در همین جا نهفته است، معضلی که کنار آمدن با آن نیازمند درک وسیع تنش ناگزیر بین نخبگان و بقیه جامعه است.

#شرقی_غربی

جلال آل احمد، در خدمت و خیانت روشنفکران:

تا وقتی که طبق قانون اساسی، تشیع مذهب رسمی مملکت است، و تا وقتی که فارغ التحصیلان مدارس جدید و دانشگاهها جانشین ایشان نشده اند، نمی توان قدرت روحانیت را در پیشبرد نهضتهای اجتماعی نادیده گرفت.
چه بخواهیم چه نخواهیم نسبت عظیم ۸۰ درصد مردم مملکت که به کلاس و مدرسه و آزمایشگاه و دانشگاههای جدید راه ندارند، قلمرو نفوذی دو جانبه اند: از طرفی برای روحانیت و مدعیات و مؤسساتش و از طرف دیگر برای حکومت با تمام مؤسسات و وسایل ارتباطی اش.

#سحابی

در سفری که من به همراه مرحوم حنیف نژاد در سال ۴۹ به مشهد داشتیم، در آنجا مرحوم حنیف نژاد با آقای خامنه ای آشنا شد. پس از آن آقای خامنه ای به تهران آمد و با محمد آقا و سعید محسن و دیگران جلسات هفتگی داشتند. پس از چندی، یک روز صبح زود آقای خامنه ای به منزل ما آمد و با من درباره مجاهدین به گفتگو پرداخت. ایشان در مورد نظرات فلسفی مجاهدین گفت: "من احساس میکنم که اینها همان حرفهای ساده فلسفی مارکسیست ها را تکرار میکنند و به نظر می رسد با طرح این مسائل در صدد اثبات دیالکتیک هستند و نظرات فلسفی آنها نپخته است." ولی ایشان از لحاظ سازمانی آنها را تأیید میکرد و متمایل به آنها بود.
مرحوم دکتر بهشتی هم همین طور بود و به سازمان تمایل داشت و یک بار هم از طریق من به آنها کمک مالی کرد.
آقای هاشمی رفسنجانی هم چنین نظراتی داشت. من اطلاع دارم که آقای رفسنجانی در سال ۵۴ تا شب آخری که بیانیه اعلام مواضع مارکسیست ها منتشر شد، با بهرام آرام ارتباط داشت و سعی میکرد که آنها را از این عمل منصرف کند و میگفت حالا این را منتشر نکنید و مقداری تأمل کنید.
ولی از سال ۵۴ و پس از ضربه ای که مارکسیستها به سازمان وارد کردند، جو عوض شد. ضربه ۵۴ همه را شوکه کرد. بعد از آن حرکت همه مأیوس شدند و به اصطلاح حس کردند که فریب خورده اند و به همین لحاظ کینه آنها را در دل گرفتند.
البته این را هم باید اضافه کنم که در آن دوران واقعاً گرایش به مارکسیسم در بسیاری از افراد تا حدودی وجود داشت و تنها افراد معدودی بودند که به مواضع مجاهدین در قبال مارکسیسم ایراد داشتند. از آن جمله دکتر شیبانی بود که در همان سال ۴۸ به من و مرحوم احمد علی بابایی گفت که من فکر میکنم اینها مائوئیست اند.

#مخملباف

سر انجام روز موعودِ دادگاه رفتن فرا رسید. من و چند زندانی را از سلولهای مختلف بیرون آوردند و چشم بسته، ما را از حیاط مدور کمیته عبور دادند و سوار مینی بوسی که شیشه ای رو به بیرون نداشت کردند. درون مینی بوس چشم بندها را از چشمهای ما برداشتند و ما زندانیان ناگهان همدیگر را دیدیم. مینی بوس که حرکت کرد، یکی یکی خود را به هم معرفی کردیم. من گفتم محسن هستم و در خلع سلاح يك پاسبان در خیابان ایران دستگیر شده ام. یکی از زندانیان با شنیدن نام من چشمهایش برق زد و لبخندی بر لبهایش نشست و گفت: "نام من محمد علی رجایی است و معلم هستم."
رجایی در مورد جرمی که کرده بود توضیح نداد. چند سال بعد، در زندان از او شنیدم که به نوعی هم پرونده من بوده است! وقتی روح اله کفیلی - عضو سوم عمليات خلع سلاح ما - موفق شده بود بگریزد، از طریق آشنایی پدرش با رجایی، به او وصل شده بود. رجایی هم روح اله را به سازمان مجاهدین خلق مرتبط کرده بود. رجایی در آن روز از این موضوع با من سخنی نگفت، اما من از لبخندش احساس کردم که نام مرا شنیده و یا چیزی درباره من میداند که نمیخواهد جلوی دیگران بر زبان بیاورد.
رجایی هم بسیار شکنجه شده بود و زخم شکنجه ای را که هنوز بهبود نیافته بود، در کف پایش داشت.

#فاشیسم

دستیابی برخی کشورها به سطوح بالایی از رشد اقتصادی، بدون آزادی یا مردم سالاری، نشان میدهد که میزان صنعتی شدن به تنهایی تضمین کننده دموکراسی نیست.
آنچه بیشتر اهمیت دارد، شیوه توسعه اقتصادی است، به ویژه این مسئله که آیا توسعه از طریق نهادهای کثرت گرایانه تحقق می یابد یا خیر. احتمال رشد آزادی و مردم سالاری وقتی بیشتر است که توسعه اقتصادی از طریق انواعی از تشکلها یا واحدهای اجتماعی تحقق یابد، نه از طریق کنترل های انحصاری.

#شرقی_غربی

آل احمد پیوند روشنفکر گرایی ایرانی را با زبان فارسی، زیر سؤال می برد و گوشزد میکند که:

روشنفکر ایرانی از آذربایجان هم هست، با زبان مادری ترکی. از کردستان هم هست، با زبان مادری کردی. از خوزستان هم هست، با زبان مادری عربی.

او اغتشاش ریشه ای روشنفکری ایرانی را «اختلاف زبانهای مادری و سرکوفتگیهایی که اخراج زبانهای مادری غیر فارسی از حوزه فرهنگ برای اهل آن زبانها ایجاد کرده» می داند.

#سحابی

شکل گیری مجاهدین در زمانی انجام شده بود که شریعتی هنوز ندرخشیده بود. بعد از بازگشت دکتر از اروپا هم رابطه زیادی میان آنها وجود نداشت. خط مشی مجاهدین که خط مشی قهرآمیز بود، با خط شریعتی که معتقد به حرکت آگاهی بخش و فرهنگی بود، تفاوت داشت. و به همین لحاظ در سالهای ۵۰ و ۵۱ هواداران مجاهدین در حسینیه ارشاد با شریعتی بحث و مسأله داشتند و فکر میکردند که کار فرهنگی شریعتی، ترمز کار مسلحانه است و لذا با شریعتی مخالف بودند. داستان اعتراض صدیقه رضایی (خواهر رضایی ها) علیه شریعتی در حسینیه ارشاد که معروف است، خود نمادی از نظریات مجاهدین درباره شریعتی میباشد.
اگر شما کار سازمانی و مسلحانه میکنید، چه دلیل ایدئولوژیک، انقلابی یا تحلیلی و عقلانی وجود دارد که دیگری حق کار فرهنگی ندارد؟ بجز احساسات و خودخواهی گروهی شما؟
از سال ۵۴ به بعد، هواداران مجاهدین که به زندان می آمدند، تا حدودی از شریعتی متأثر بودند. ولی در نزد اعضای اولیه و بنیانگذاران چنین گرایشی وجود نداشت.

خاطرات هاشمی

٢١ آذر ۶۵

از صبح تا ظهر، مراکزی از جزیره کیش را بازدید کردیم. ساختمان های در حال تکمیل، ‌اسکله جدید، کنسروسازی، نمایشگاه صنایع دریایی و آکواریوم که چهل نوع ماهی را نمایش می داد، ‌نمایشگاه صدفها و کارگاه پرورش مروارید مصنوعی که جالب بود. اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس هم که برای بررسی برنامه بندر آزاد و گمرک آمده بودند، رسیدند. ظهر برای ارتشی ها سخنرانی کردم.

#مخملباف

اواخر اسفند ماه سال ۱۳۵۳ دوران بازجویی تمام شده بود و هر لحظه منتظر بودم تا مرا صدا کنند و به زندان عمومی بفرستند.
یک روز درِ سلول باز شد و تیمسار زندی پور (که رییس كميته مشترك ضد خرابکاری بود) در آستانه در ظاهر شد. او قد بلند بود و صورت استخوانی و چهره ای سنگی داشت. دو سرباز به احترامش کنار او ایستاده بودند. یکی از سربازان گفت زندانی ها! به احترام تیمسار بایستید.
زندانیان درون سلول که اکثرا شکنجه شده بودند و نمیخواستند به بهانه تازه ای دوباره زیر شکنجه بروند، از جایشان برخاستند. یکی دو نفر که ایستادن برایشان دشوار بود، به دیوار تکیه دادند و به سختی روی پای خود ایستادند. ایستادن برای من هم سخت بود. البته میتوانستم با حالت لِی لِی روی پای راستم راه بروم، اما مشکل پایم را بهانه کردم و نایستادم.
تیمسار زندی پور به چهره تك تك زندانیان نگاه کرد و ناگهان مرا در تاریکی گوشه ی سلول دید. گفت: هوی! بچه! تو چرا از جایت بلند نمی شوی؟!
هم سلولی هایم گفتند پایش جراحی شده. پرسید: اسمت چیه؟ گفتم: محسن. گفت: تو همونی هستی که به پاسبان خیابان ایران حمله کردی؟ گفتم: بله.
گفت: اگه تو رفتی دادگاه و بهت از سه بار اعدام کمتر دادن، کلاهت رو بنداز هوا. بلند شو وایسا ببینم.
گفتم نمیتونم. بهش برخورد و گفت: اگه تو دیگر رنگ آفتاب فردا را دیدی، من اسمم رو عوض میکنم.
تیمسار زندی پور با غیظ رفت و نگهبان درِ سلول را پشت سر او به روی ما قفل کرد. زندانیان یکی یکی سر جایشان نشستند. یکی از هم سلولی ها در گوش من گفت: چرا برنخاستی؟ میخواهی وضع خودت را بدتر کنی؟! گفتم: از این بدتر دیگر چه وضعی برایم پیش خواهد آمد؟!
فردای همان روز، ٢٦ اسفند سال ۱۳۵۳ از نگهبان بند شنیدیم که تیمسار زندی پور وقتی از خانه به زندان میآمده در خیابان ترور شده است.
روز قبل او مرا تهدید کرده بود که آفتاب فردا را نمی بینم و حالا خودش آفتاب فردا را کامل ندیده بود. همان هم سلولی من که دیروز گفته بود چرا برنخاستی؟ آیا میخواهی وضع خودت را بدتر کنی؟ گفت: چقدر قدرت بی اعتبار است.
من هم گفتم: چقدر زندگی بی اعتبار است.

https://fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1

#فاشیسم

طبقات کارگر نه تنها کمترین بهره را از صنعتی شدن دریافت می کنند، بلکه کمترین فرصتها برای مشارکت را نیز دارند. ظهور نظام صنعتی با نویدهای فراوانی همراه بوده اما شکاف بزرگی بین انتظارات و واقعیت ها در پی آورده.
همچون طبقات متوسط، طبقات کارگر نیز واکنش یکسانی در مقابل جنبشهای توده ای نشان نمیدهند. کارگرانی که از مجاری عمده ارتباطات و نهادها منزوی تر هستند، برای بسیج شدن از سمت جنبشهای توده ای در دسترس تر هستند. برخی صنایع کارگران خود را به شدت از جامعه منزوی می کنند و در نتیجه این کارگران راحت تر برای اقدامات توده ای قابل دسترسی میشوند. و گاه کارگران بخش خاصی، انزوای فردی ندارند اما سازمانهای آنها از کل جامعه جدا افتاده است.

#شرقی_غربی

آل احمد در خدمت و خیانت روشنفکران می نویسد:

اول آنکه روحانیت در حوزه تعبد عمل میکند. دوم آنکه روحانیت مدافع سنت است و به چشم شک و تردید به تغییر و تجدیدنظر نگاه می کند. سوم آنکه روحانیت نوعی کار تربیتی میکند.

و نتیجه می گیرد روحانیت نمی تواند سرمشق روشنفکران مدرن باشد. البته او روشنفکران را به سبب مخالفت با مذهب و روحانیت (به جای حکومت) سرزنش می کند. ولی این دفاع مشروط از سنت مذهبی، مبتنی بر این استدلال است که فرهنگ عرفــی مــدرن ایران با عمری کمتر از صد سال (و در مقایسه با همتای بس مسن تر و تواناتر اروپایی اش) هنوز آنقدر قوی نیست که قدرت فرهنگ اسلامیِ بیش از هزار ساله را به چالش بطلبد.
پس آل احمد از روشنفکران میخواهد که راه هایی برای آشتی دادن مذهب با برنامه سیاسی ضداستعماری بیابند، و نه آنکه لزوماً با همه روحانیون ائتلاف کنند.

#سحابی

دلیل عدم اعدام مسعود رجوی ظاهراً فعالیتهایی بود که کاظم رجوی (برادر وی، که در اروپا به وکالت و کارهای حقوقی اشتغال داشت) انجام داده بود. کاظم رجوی به اساتید دانشگاه در اروپا مراجعه کرده بود و آنها هم به هنگام سفر شاه به اروپا از وی خواسته بودند که رجوی را اعدام نکنند و به همین دلیل حکم اعدام وی به حبس ابد تبدیل شده بود.
پس از مشخص شدن تبدیل حکم اعدام رجوی به حبس ابد، وی خیلی ناراحت بود و مرتباً سیگار میکشید که چرا مرا اعدام نکردند.

خاطرات هاشمی

٢٠ آذر ۶٠

آقای‌ دکتر [حسن‌] روحانی‌ آمد و گزارش‌ سفر شورای‌ سرپرستی‌ صداوسیما به‌ هند، چین‌، کره‌ و ژاپن‌ را داد. گفت‌ هند، کره‌ و چین‌ در صنعت‌ تلویزیون‌ ضعیفند و ژاپن‌ خیلی‌ پیشرفته‌ است‌. از وضع‌ بد سفارتمان‌ در چین‌ که‌ ادامه‌ کار لیبرالها است‌ گفت‌، و تأکید شد که‌ با ژاپن‌ برای‌ توسعه‌ امور تلویزیون‌ همکاری‌ شود.
آقای‌ [علی‌] شمخانی‌ قائم‌ مقام‌ فرماندهی‌ سپاه‌ پاسداران‌، در سخنرانی‌ پیش‌ از نماز جمعه‌، خبر حمله‌ عظیم‌ نیروهای‌ ما به‌ ارتش‌ عراق‌ در گیلان‌ غرب‌ را داد. منتظر این‌ حمله‌ بودیم‌ که‌ با عنوان‌ فجر انجام‌ شد. گفت‌ بیش‌ از هزار کشته‌، دویست‌ اسیر و مقداری‌ زمین‌ از دشمن‌ گرفته‌ایم‌. نبرد هنوز ادامه‌ دارد. اول‌ شب‌ هم‌ آقای‌ محسن‌ رضائی‌ از کرمانشاه‌ تلفنی‌ اطلاع‌ داد که‌ قسمت‌ اعظم‌ اهداف‌ حمله‌ تأمین‌ شده‌ و برای‌ تأمین‌ بقیه‌، نیروی‌ تازه‌ به‌ میدان‌ اعزام‌ شده‌. اشتباه‌ این‌ بوده‌ که‌ نیروی‌ احتیاط آماده‌ نداشته‌اند و نیروها خسته‌ شده‌اند.
ظهر دفتر امام‌ اطلاع‌ داد که‌ با انفجار بمبی‌ در کوچه‌ مسیر آیت‌الله‌ دستغیب‌ امام‌ جمعه‌ شیراز و دوازده‌ نفر همراهانش‌ شهید شده‌اند. خبر بسیار تلخی‌ است‌.احمد آقا هم‌ تلفن‌ کرد و قرار شد خبر را ظهر بدهند. از شور و شعف‌ خبر فتح‌ِ غرب‌ کاست‌. نشان‌ همکاری‌ عراق‌ و ضدانقلاب‌ است‌. فیلمی‌ که‌ پخش‌ کردند،نشان‌ داد اجساد آنها قطعه‌ قطعه‌ شده‌ است‌. خون‌ این‌ پیرمرد هفتاد ساله‌ مجتهد، اثر عمیقی‌ در منفوریت‌ ضدانقلاب‌ دارد. امام‌ و تمام‌ شخصیتها و منجمله‌ خود من‌، اطلاعیه‌ دادیم.

#مخملباف

در اولین هفت ماهی که در زندان بودم، هر وقت مادرم برای ملاقات به در زندان میرفته، مورد توهین و ضرب و شتم سربازان قرار می گرفته. یک روز مامور دم زندان به او گفته بود پسرت را کشتیم، دیگر به اینجا نیا! مادرم از خشم توی گوش مامور زده بود و مامور هم او را زیر مشت و لگد گرفته بود. اما مادرم دست برنمی داشته و از آنها جنازه مرا میخواسته.
سرانجام پس از هفت ماه - وقتی که پای من کمی بهبود یافته بود - به مادر و خواهرانم اجازه ملاقات دادند. نگهبان مرا از سلول به اتاقی مبله برد. در هر گوشه اتاق، ماموری از ساواك نشسته بود. مادرم و خواهر کوچکم زری و خواهر بزرگم عزت، آنجا روی مبل نشسته بودند و با دیدن من از خوشحالی جیغ کشیدند. یکی از ماموران مادرم را آرام کرد. مادرم بلافاصله به سر تا پای من نگاه کرد و پرسید: "پات چی شده مادر؟ چرا اون جوری راه می اومدی؟" یکی از ماموران گفت جای گلوله است. من هم نخواستم مادرم را ناراحت کنم و بگویم جای شکنجه است. سه مامور، یکی خیره به صورت من، یکی خیره به صورت مادرم، یکی خیره به صورت خواهرانم نگاه میکردند تا کوچکترین علامتی را که پنهانی بین ما رد و بدل میشود، زیر نظر داشته باشند. من نگران آن بودم که از دهان مادرم حرفی در برود و نام دوستان مرا ناخواسته لو دهد و باعث دستگیری آنها شود. برای همین علیرغم آنکه از دیدن مادر و خواهرم خوشحال بودم، دلم میخواست هر چه زودتر ملاقات ما تمام شود. از طرفی هم دلم میخواست مادرم را در آغوش بگیرم و بابت همه رنج هایی که به خاطر آرمانهای من متحمل شده بود، از او عذرخواهی کنم. اما مسیر حرف را جوری جلو بردم که به جز احوالپرسی و قربان صدقه رفتن، چیزی بین ما گفته نشود.
مادرم پرسید چرا وقتی می آمدی می شَلیدی؟ ماموران ساواك گفتند از این حرفها نزنید! مادرم دوباره گفت من فکر کردم ترا با گلوله یا زیر شکنجه کشته اند. ماموران گفتند از این حرفها نزنید! حالا که میبینید زنده و سالم است.
هر لحظه که مادرم لب باز میکرد - اگر هم ماموران جلوی حرف زدن او را نمی گرفتند - من از ترس آنکه مادرم نام کسی را به زبان بیاورد، وسط حرفش می پریدم. به او گفتم مادرجان، خودت خوبی؟ برای من فقط از خودت بگو. و مادرم گفت مادری که از پسرش هفت ماه بی خبر است، حالش خوب نیست دیگر. در این هفت ماه، یکی میگفت تو تیرخورده ای و کشته شده ای، یکی میگفت آن قدر تو را زده اند که در حال مرگی، با این حرف ها چه حالی میتوانستم داشته باشم؟! ماموران چشم غره میرفتند و میگفتند خانم! یا این حرف ها را بس کنید یا ملاقات را تمام میکنیم.
ملاقات آن روز ما خوشبختانه بی اشتباه فاحشی که منجر به لو رفتن کسی بشود، طی شد و من وقتی به سلول برگردانده می شدم، آرزو کردم که دیگر در چنین شرایطی مادر و خواهرانم را نبینم.

#فاشیسم

جنبش های توده ای افرادی را بسیج میکنند که با نظام موجود بیگانه اند، به مشروعیت آن باور ندارند و برای مشارکت در تلاشهای معطوف به نابودی آن نظام، آماده اند. بیشترین تعداد افراد قابل دسترسی برای جنبشهای توده ای را میتوان در بخش هایی از جامعه یافت که کمترین پیوندها را با نظام اجتماعی دارند، زیرا کسانی که کمترین فرصتها را برای مشارکت در زندگی رسمی و غیر رسمی جامعه داشته اند، کمترین تعلق را به نهادهای موجود دارند.

#شرقی_غربی

جلال آل احمد، در خدمت و خیانت روشنفکران:

می توان روشنفکران را دنبال کنندۀ راه پیامبران خواند. که چون اکنون دوره ختم پیامبری است، ناچار اندیشمندان و متفکران و روشنفکران بار پیمبران را بر دوش میبرند. و اندیشه و اندیشندگی دیگر نمیتواند - و نیازی هم نیست - که در لباس ماوراء طبیعت و از زبان عالم غیب عرضه بشود.

#سحابی

پرویز ثابتی که آن روزها به "مقام امنیتی" معروف شده بود، یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی مفصل انجام داد و تمام کشفیاتی را که در آن روزها انجام شده بود برای خبرنگاران توضیح داد. از جمله راجع به دستگیری اعضای گروه ساکا (مخفف سازمان اطلاعاتی کمونیستی ایران) به رهبری باقر امامی، توضیحاتی داد. به غیر از آن درباره سازمان مجاهدین خلق هم توضیحات مفصلی داده بود. در آن مصاحبه، ثابتی با لفظ مارکسیست های مذهبی از سازمان نام برد. اصطلاح مارکسیستهای مذهبی را نخستین بار خود رژیم به کار برد.
ثابتی در آن مصاحبه گفته بود که سحابی مؤسس سازمان است. در حالی که من هیچ نقشی در تأسیس سازمان نداشتم. او بیش از اندازه بر روی نقش من مانور داده بود و به اصطلاح مرا بزرگ کرده بود. دوستان به همین خاطر برای من احساس خطر می کردند. در ادامه هم آن نامه ای را که من نوشته بودم و به دست ساواک افتاده بود، به خبرنگاران داده و نامه در روزنامه های ۲۸ دی ماه به چاپ رسید. بدین شکل نامه مخفی ما در سراسر کشور منتشر شد!
آن نامه با این آیه قرآن شروع شده بود: "سلام عليكم بما صبرتم فنعم عقبى الدار" و مضمون آن هم درخواست حمایت از اعضای دستگیر شده ی سازمان بود.
و بدین وسیله بدون آن که ما نقشی در این امر داشته باشیم، به لطف خدا آن نامه منتشر شد و تأثیر بسیاری هم به نفع مجاهدین به جای گذاشت. این مسأله را من در زندان قصر متوجه شدم. در زندان قصر چند نفر از اعضای هیأت مؤتلفه و بچه های بازار به من گفتند ما تا زمان انتشار نامه، مجاهدین را نمیشناختیم و پس از آن بود که به وجود سازمان پی بردیم. بدین ترتیب کاری که ما میخواستیم به صورت مخفیانه با یکی دو نفر انجام دهیم، به اطلاع همه ملت رسید!

خاطرات هاشمی

١٨ آذر ۶۴

آقای نخست‏وزیر آمد. راجع به مسأله هتل قدس مشهد که قبلاً با بودجه آستان قدس [رضوی] و در اراضی آن آستان ساخته شده و خیلی ارزان به بنیاد پهلوی منتقل شده و حالا دست بنیاد مستضعفان است، و آستان قدس می‏خواهد پس بگیرد، بحث شد.  فرماندهان سپاه آمدند و تا شب ساعت‏ها راجع به برنامه عملیات آینده و نیازها وامکانات و... مذاکره کردیم. ظهر هم استراحت نکردم و خیلی خسته شدم. به نظرم می‏آید برای احتیاط در تأمین امکانات، زیاده از حد معطل می‏شوند و با حضور این همه نیرو در جبهه‏ها، معطل کردن به نفع نیست ولی نمی‏شود بدون آمادگی کامل هم عمل کرد. 

👆👆👆👆👆👆

۱۶ آذر " روز دانشجو " به روایت " روزنامه اطلاعات سال ۱۳۳۲"
نقل از " روزنامه شرق، سه شنبه ۱۶ آذر ۱۳۹۵"

" مقارن ساعت ده و ربع بامداد امروز، از طرف عده ای از دانشجویان تظاهراتی در دانشگاه علوم صورت گرفت که بلافاصله مأموران فرمانداری نظامی، متظاهرین را متفرق ساختند و سیزده نفر از دانشجویان را دستگیر کردند. پس از آن، در حوالی دانشکده فنی نیز از طرف چند نفر از دانشجویان منتسب به احزاب چپ، تظاهراتی انجام شد و چون تظاهرکنندگان با اخطارهای مأموران انتظامی متفرق نشدند و در برابر مأموران مقاومت می کردند، بر اثر تیراندازی مأموران سه نفر مجروح شدند و هفده نفر هم دستگیر گردیدند. گلوله به سینه و ران مجروح شدگان اصابت کرده و جمعا ۳۰ نفر در دانشگاه دستگیر شدند... یک مقام فرمانداری نظامی تهران درباره تظاهرات امروز به خبرنگار ما اظهار کرد："امروز عده ای از عناصر اخلالگر که منتسب به حزب منحله توده بودند، به دانشگاه رفته و عده ای از دانشجویان را مجبور به تظاهرات نمودند و در حال دسته جمعی به مأموران فرمانداری نظامی محافظ دانشگاه که مسلط بر اوضاع بودند، حمله کرده، قصد ربودن اسلحه آنها را داشتند و مأموران نیز اقدام به تیراندازی نمودند. مجروحان به بیمارستان شماره دو ارتش اعزام و در آنجا بستری شدند."
ساعت دو بعداز ظهر امروز، خبرنگار ما به بیمارستان شماره دو ارتش مراجعه کرد و اطلاع یافت که دو نفر از مجروهان حادثه دانشگاه، آقایان مصطفی بزرگ نیا و شریعت رضوی، در اثر اصابت گلوله به ناحیه ریه و سینه و خون ریزی شدید، فوت کرده اند... آقای احمد قندچی، یکی دیگر از مجروحان ...حالش خطرناک است و ... امید بهبودی وی نیز کم است".

( روزنامه اطلاعات، دوشنبه ۱۶ آذر ۱۳۳۲)

" گزارش پزشکی قانونی از معاینه پیکرهای بزرگ نیا، شریعت رضوی و قندچی هم به این شرح منتشر شده است：
۱- مصطفی بزرگ نیا دانشجوی دانشکده فنی بر اثر یک گلوله که طرف راست سینه وارد شده و از زیر بغل چپ او خارج گردیده فوت کرده است. بر اثر این گلوله استخوان بازوی وی به کلی خردشده و خون ریزی زیاد باعث مرگ وی گردیده است. بر پشت شانه راست مقتول نیز اثر زخم سرنیزه دیده می شود که تا ۱۵ سانتی متر زیر پوست فرورفته بود.
۲- شریعت رضوی دانشجوی مقتول دیگر فقط به علت زخم سرنیزه فوت کرده است. سرنیزه استخوان ران راست وی را به کلی خرد کرده و شریان ها را پاره نموده و در نتیجه خون ریزی زیاد مجرپح درگذشته است. یک گلوله تیز به دست راست وی اصابت کرده که جلدی بوده و نمی توانسته باعث مرگ باشد.
۳- مقتول دیگر احمد قندچی نام دارد و به علت اصابت گلوله ای که وارد شکم وی گردیده و احشا داخلی را پاره نموده در گذشته است".
( روزنامه اطلاعات، سه شنبه ۱۷ آذر ۱۳۳۲)

سه روز بعد، روزنامه اطلاعات با چاپ عکسی از دست دادن محمدرضا پهلوی و ریچارد نیکسون این تیتر را از سخنان معاون رییس جمهور آمریکا که برای آمریکایی های مقیم ایران نطق کرده بود، انتخاب کرد：" دولت آمریکا به استقلال و آزادی ایران علاقه دارد".
در پایین همین صفحه هم، اعلامیه دولت و دانشگاه در باره حادثه دانشگاه منتشر شده است که عنوان شده است دانشجویانی که در واقعه دانشگاه دستگیر شده بودند، آزاد شدند.
همچنین هیأت مأمور بررسی واقعه ۱۶ آذر ، گزارشی به دکتر سیاسی، رییس وقت دانشگاه تهران نوشت که روزنامه اطلاعات آن را منتشر کرد. در این گزارش آمده است：
" مقارن ساعت نه و نیم روز ۱۶ آذر ماه عده ای از دانشجویان دانشکده فنی در کریدور دانشکده ایستاده و مشغول گفت و شنود بودند. در این ضمن دو نفر از دانشجویان از پشت پنجره دو نفر از مأموران انتظامی را که بیرون دانشکده فنی مشغول گشت بودند، تمسخر نمودند. مأموران از این جریان عصبانی شده و به وسیله سرگروهبان خود در صدد تعقیب دانشجویان برآمده و دانشجویان نیز از موقعیت تشکیل کلاس ها استفاده کرده و در کلاس می روند. مأموران هم به دنبال آنان وارد کلاس شده و خواستار تحویل آنان می شوند. در این موقع وضع کلاس و دانشکده متشنج شده، از طرف اولیای دانشگاه زنگ زده می شود و مأموران دو نفر دانشجوی مورد نظر را دستگیر و مضروب می نمایند. در این موقع که کلیه دانشجویان در کریدور طبقه اول دانشکده اجتماع نموده بودند، مأموران انتظامی وارد می شوند. یک بار دانشجویان شعار می دهند، چون مأموران درصدد متفرق کردن دانشجویان بر می آیند، دانشجویان به طرف دیگر کریدور فرار می کنند. در این موقع از آن سمت چند سرباز مسلح به مسلسل دستی با دانشجویان برخورد می کنند و سربازان که دچار وحشت شده بودند، شروع به تیراندازی می نمایند که در نتیجه آن سه نفر مقتول و عده ای مجروح می شوند".
( روزنامه اطلاعات، پنجشنبه ۱۹ آذر ۱۳۳۲)
مقایسه گزارش های سه روز جالب توجه است.

@StarbaadMagazine

قسمت صد و بیست و سوم یادداشت های امیراسدالله عَلَم
فروردین ١٣۵۴
پاره نهایی

«عرض کردم با این وصیت شاهنشاه و توصیه ای که درباره مداخله ارتش در کارها بعد از خودتان فرموده اید، فوری باید والاحضرت همایونی پس از تحصیلات متوسطه به دانشکده افسری بروند و افسر بشوند. این حرفهای بیهوده که غلام از زنها میشنوم که باید تربیت دموکراتیک غربی پیدا کنند و این حرفها، گو اینکه به ظاهر صحیح است و باید تظاهر به قبول و عمل آن بکنیم، یک پول سیاه ارزش ندارد.
فرمودند همین طور است. مطمئن باش همین طور هم خواهد شد»


@yaadha