کانال واجه واج (واژه نامه تالشی)

#تالشی_پره_سر_سارا_روحانی

آچیه : āčiye : شکافتن/ باز کردن
آچیمه : āčima : شکافتم
آچیرَه : āčira : شکافتی
آچیشَه : āčiša : شکافت ؛ باز کرد
آچیمونه : āčimuma : شکافتیم
آچیرونه : āčiyruna : شکافتید
آچیشونه :āčišiyšuna : شکافتند / باز کردند

وَته : vate : بافتن
وتمه : vatema : بافتم
وتره : vatəra : بافتی
وتشه : vateša : بافت
وتمون : vatəmun: بافتیم
وترون : vatərun : بافتید
وتشون : vatəšun : بافتند

نیمه وت : nima vat : نمیبافم
نیشَه وت: niša vat : نمیبافی
نییَه وت: niya vat : نمی بافد
نیمونه وت: nimuna vat : نمیبافیم
نیرونه وت: niruna vat : نمیبافید
نینَه وت : nina vat : نمیبافنند

🌺 کانال تالش واژه 🌺


@TALESH_VAZHE

#سارا_روحانی:
#تالشی_پره_سر_سارا_روحانی

آچیه  : āčiye : شکافتن/ باز کردن
آچیمه : āčima  : شکافتم
آچیرَه  : āčira   : شکافتی
آچیشَه  : āčiša : شکافت ؛ باز کرد
آچیمون : āčimun : شکافتیم
آچیرون : āčirun  : شکافتید
آچیشون : āčišun : شکافتند / باز کردند

وَته  :   vate  :  بافتن
وتم  : vatəm  :  بافتم
وتره  : vatəra   :  بافتی
وتش  : vatəš   :  بافت
وتمون  : vatəmun: بافتیم
وترون : vatərun : بافتید
وتشون  : vatəšun : بافتند

نیمه وت : nima vat : نمیبافم
نیشَه وت: niša vat :  نمیبافی
نییَه وت: niya vat : نمی بافد
نیمونه وت: nimuna vat : نمیبافیم
نیرونه وت: niruna vat : نمیبافید
نینَه وت  : nina vat : نمیبافنند

،،

#علیرضا_پناهی_عنبران:
درود
شٚکوتِه šəkute:شکافتن
بوفتِه bufte:بافتن
آچ در زبان ترکی باز معنی میدهد
🌹🌹🌹🙏🙏

#عارف_محمد_قلی پور:
درود بولی
این آچی‌یه/آچینده یه مصدر پیشوندی از فعل چی‌یه/چینده: چیدن، هستش
در تالشی شمالی می‌گن اُچنی‌یه

#علیرضا_پناهی_عنبران:
درود بولی
چنه čəne:چیدن
پیشوندهای دارد
🌹🙏

گیلان سبز:
چینده تالش جوکندونی ..بچیمه

چینیه ..بچنده

#میلاد_بردبار_اسالم:
درود
در گویش مرکزی، مصدر فعل "چیدن" به صورت čiye هستش که پیشوند ā و سایر پیشوندها بهش میچسبن و معناش رو تغییر میدن و ارتباطی به açmaq و açılmaq ترکی نداره و صرفا یه شباهت ظاهریه.

#علیرضا_پناهی_عنبران:
درود
ولی در قسمت بالا آچییه را به معانی باز کردن و شکافتن نوشتن

#میلاد_بردبار_اسالم:
پیشوند ā از پیشوندهای پرکاربرد هست و بقیه پیشوند ها هم هستن که معنی رو تغییر میدن؛ در حالی که ترکی هیچ پیشوند فعلی نداره.
مقایسه چند فعل و مشتقاتشون رو آماده کردم الان میفرستم.
مشتقاتش به علاوه ریشه اصلی فعل پیشوندی čiye به اون معنی در ترکی وجود نداره پس به هیچ عنوان نمیتونه ترکی باشه.

درود

چییِه čiye : چیدن

اَچین ačin : کسی یا چیزی که میچیند (چیننده)

نْچییِه nəčiye : نچیدن [فعل منفی]

مَچین mačin : نچین [فعل امر]

آچییِه āčiye : شکافتن / باز کردن / کندن و از هم جدا کردن اجزای چیزی

آرَچین āračin : کسی یا چیزی که میشکافد

آنْچییِه ānəčiye : نشکافتن [فعل منفی]

آمَچین āmačin : نشکاف [فعل امر]

وَتِه vate : بافتن

وَتَنین vatanin : بافتنی (قابل بافتن)

اَوَج avaj : کسی یا چیزی که میبافد (بافنده)

نْوَتِه nəvate : نبافتن

کانیم وَتِه kānim vate : دارم نمیبافم / نمیبافم

نْمَوَت nəmavat : نمیبافم / نخواهم بافت

دَشتِه dašte : دوختن

دَشتَنین daštanin : دوختنی (قابل دوختن)

دِرزی derzi / اَدِرز aderz : کسی یا چیزی که میدوزد (دوزنده، خیاط)

اَدِرزَتی aderzati : دوزندگی / خیاطی

نْدَشتِه nədašte : ندوختن [فعل منفی]

مَدِرز maderz : ندوز [فعل امر]

تالشی اسالم

چْنییِه čəniye / چْنِه čəne : چیدن

بُفتِه bofte : بافتن

بُفتَنین boftanin : بافتنی (قابل بافتن)

اَبُفت aboft / بُفتَکَس boftakas / بُفتِوُن boftevon : کسی یا چیزی که میبافد (بافنده)

دوتِه dute : دوختن

دوتَنین dutanin : دوختنی (قابل دوختن)

دِرزی derzi / اَدوت adut / دوتَکَس dutakas / دوتَوُن dutavon : کسی یا چیزی که میدوزد (دوزنده، خیاط)

دِرزییَتی derziyati : دوزندگی / خیاطی

تالشی لنکران

#سارا_روحانی:
درود آقای میلاد گرامی

چیه  (  čiye  )  چیدن
مانند: ایله گولم چیَه
یک گل چیدم

#میلاد_بردبار_اسالم:
بله ما هم این جمله رو به این دو صورت میگیم :
iľa vələm čiya.
iľa guľəm čiya.

[۹/۱۳،‏ ۷:۵۴] #فرنگیس_قلیزاده_ماسال: درود بر فرهیختگان
گروه واجه واج
لطفاً کلمات زیر ومشتقاتش
وهمه کلمات مربوطش را
در گویش مناطق خودتان بنویسید تا باگویشهای
همدیگر بیشتر آشنا شویم
سپاسگزارم.
۱-چاکنده:čâkənde=شکستن

۲-بچاکن: bəčâkən =بشکن

۳-گردن چاکنده: gardan čâkənde=
جانفشانی کردن،ازخودگذشتن

۴-سره چکه هرده: sara čaka harde=
تجربه های تلخ داشتن،تحمل
کردن سختی ها وسرشکستگی ها

۵-ویچیکون به : vičikunbe=فلج
شدن، زمین گیر شدن

تالشی_گویش_ماسال
[۹/۱۳،‏ ۱۳:۵۶] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش آستارا

اِی شی یِه eyšiye ؛ اِی شِه eyše ؛
اِشتِه ešte : شکستن

اِی شُنی یِه eyšoniye ؛
اِشتُنی یِه eštoniye : شکاندن
[۹/۱۳،‏ ۱۵:۱۹] #انوش_نازیابی_فومن: درود
چاکنده ،،،شکستن،،،،چاه کندن
کندن چاه
چکیل ،،،،شکسته بصورت نیمه شکسته جلاق شده
چپور ،،،لاغر استخوانی
سپاس
[۹/۱۳،‏ ۱۷:۱۷] #مریم_محسنی_ماسال: زبان تالشی گویش ماسال

- چکهčake : شکسته شدن
- چکییه čakiye / چکسیستهčakiste : شکسته شدن، پیر شدن
- چکه (čake): شکسته شدن، پیرشدن
- بچاکن bəčāken : بشکن
- مچاکن mačākən : نشکن، مشکن
- آچکه(āčake): سیر شدن: هده هردمه آچکیمه
چیزی در گلو گیر کردن : آو چه نه آچکه
- آچاکن āčākən : بشکن: مانند شاخه درخت را با دست شکستن
- پچکه pečake : از وسط شکستن، احساس یخ زدگی داشتن از سرمای شدید، مردن
ته خوبه پچکی (نفرین) : به معنای بمیری
سردی پچکیمه از سرما یخ زدم
- مین دره پچکه min dəre pečake : از وسط شکستن
- پچاکن pečākən : بشکن: با دو دست چیزی را گرفتن و شکستن
- دچکه dačake : شکسته شدن، کم توان شدن، فرو کش شدن
آخار مایه تاواستونه، تاووستونه آفتاو د دچکه
شهریور است آفتاب تابستان کم توان شده است
- ویچکهvičake : آوار شدن، پیر شدن، از نشاط و شور افتادن
- چاکنده čākənde : شکستن
- چکه چی čakači : شکستنی
- چاکنده čākənda : حبه شده، ریز شده
- چاکنده قند čākənda ğand : قند حبه شده، قند شکسته
- چکبند čakbend : شکسته بند
- دچکه dačake : عادت کردن، آشنا بودن
چه گوش دچکه گوشش عادت کرده، به گوشش آشناست
- ویچکه vičake : فرو ریختن، پیرشدن
- دچک آچک dačak āčak : شکستن
چک تا čakə tā : تا کردن
چک کرده čak karde : تا زدن
[۹/۱۳،‏ ۱۸:۳۹] #سارا_روحانی_رضوانشهر: #تالشی_پره_سر_سارا_روحانی

چاکنسته : čākənəste : شکستن

۱_چاکنستم: čākənəstəm :شکستم
۲_چاکنسترَه: čākənəstra : شکستی
۳_چاکنستش : čākənəstəš : شکست
۴_چاکنستمون : čākənəstəmun :شکستیم
۵_چاکنسترون : čāknəstərun : شکستید
۶_چاکنستشون: čākənəstəšun : شکستند

بچاکن : bəčākən : بشکن
مَچاکن : mačākən : نشکن

چک : čak : تا
چک کرده : čak karde: تا کردن

ویچکسته : vičakəste : پیر شدن
دچکسته : dačəkəste : چسبیدن

دچک آچک : dačak āčak : شکستن
فرو رفتگی و زده بودن
چکنستنی : čakənəstani : شکستنی

پچکسته : pəčakəste : شکستن از وسط
مانند: اشته مین پچکستَه ؟
یعنی کمرت از وسط شکسته ؟
( البته نفرین )
چکبند : čakbənd : شکسته بند/ کسانی که دست و پاشون میشکند پیش چکبند می‌روند و چکبند خیلی راحت آنها را مداوا می‌کند البته الان هم خیلی ها پیش دکتر نمی‌روند و پیش چکبند برای شکست و بند می‌روند و کارشون هم خوب است

یه مثلی تو تالش داریم که:

چکسته آستمونی کا مندیمه
یعنی تو آسمان شکسته ایستادم
کنایه از سلب اختیار ؛ این گونه افراد جایگاه و حامی محکمی ندارند و همیشه هم مقصر واقع می‌شوند

چکست : čakəst : شکست
چکسته دیلی چکبند نییَشا وج آکرده
čakəsta deli čakbənd niyašā
vaj ākarde ...
دل شکسته را شکست بند نمی‌تواند
درست کند .....
🌺
[۹/۱۳،‏ ۱۸:۵۲] #حسین_زاغی_ماسال: گویش_تالشی_ماسال
*چاکنده* :شکستن
****
*آچیک* : بچسب
****
*آچیکه* : چسبید
****
*پچیک* چسبیدن بشکلی آویزان شدن از کسی یا چیزی
****
*پچیکه* : چسبیده و آویزان شده
****
*چاک* :خوب
****
*قنده چاکن*
وسیله ای فلزی دسته دار شبیه تیشه،برای خرد کردن قند
****
*گردن چکه* : نفرین است،الهی گردنت بشکنه
****
*چک* : لگد زدن حیوانات،گوشه و کنج
****
*چک بند* : شکسته بند
****
*پچکه* : پریدن غذا در مسیر تنفس
****
*چَکه* : شکست
****
*پچاکنده* : شکستن چیزی از وسط،بکمک دو دست،و گاهی زانو
****
*دچاکنده* : شکستن چیزی ،به منظور هم‌سطح یا صاف و پهن کردن
****
*ویچاکننده* : شکستن چیزی از بالا به پایین،به منظور جدا کردن،مثل شاخه درختان
****

[۹/۱۰،‏ ۲۲:۵۲] #سارا_روحانی_رضوانشهر: تالشی پره سر سارا روحانی

مصدر
هرده : harde : خوردن

۱_ماضی ساده:
هردمه : hardema : خوردم

۲_ماضی استمراری :
اَهریم : arim : خوردم

۳_ماضی مستمر :
کارا اَهریم : kârâ arim :
داشتم می‌خوردم

۴_ماضی نقلی :
هردَه مَه : hardama :
خورده ام

۵_ماضی بعید :
هَردَم بَه : hardam ba :
خورده بودم

۶_ماضی التزامی :
هَردَه بو بوم : harda bubum
خورده باشم

۷_مضارع اخباری :
اَهریم : arim : می‌خوردم

۸_مضارع التزامی :
بَهروم : bahrum : بخورم

۹_امر :
بَه : ba : بخور

۱۰ _نهی
مَه : ma : نخور

سارا روحانی
[۹/۱۰،‏ ۲۲:۵۵] #سارا_روحانی_رضوانشهر: #تالشی_پره_سر_سارا_روحانی

هرده : harde : خوردن

۱_هردمه : hardəma : خوردم

۲_هردرَه : hardəra : خوردی

۳_هردش : hardəš : خورد

۴_هردمون : hardəmun خوردیم

۵_هردرون : hardərun :خوردید

۶_هردشون : hardəšun:خوردند

🙏
[۹/۱۰،‏ ۲۳:۲۴] #عباس_رحمتی_ماسوله: ماسوله ای
هردیه: خوردی
هردمه: خوردم
هردوشونه: خوردند
هردمونه: خوردیم

[۹/۹،‏ ۹:۰۵] #سارا_روحانی_رضوانشهر: #تالشی_پره_سر_سارا_روحانی

اَنجه : anjə : خُرد کردن
تکه تکه کردن ،ریزریزکردن

۱- اَنجمَه : anjəma :
خُرد کردم
۲-اَنجرَه : anjəra :
خُردکردی
۳- انجشَه : anjəša ;
خُرد کرد
۴- اَنجمون : anjəmun :
خُرد کردیم
۵- اَنجرون : anjərun :
خُرد کردید
۶-انجشون : anjəšun :
خُرد کردند

بَنجن : bamjən : خُرد کن
دارَه اَنجنَه : dâra anjana
بریدن و قطع کردن شاخه های
درختان در فصل زمستان برای
خوراک دام
مَنجن : manjən : خرد کن

بشایشَه اَنجه ؟ bašāyša anjə ?
میتوانی خُرد کنی ؟
نیمشا اَنجه : nimašā anjə :
نمی‌توانم خرد کنم

درنجه : daranjə : خرد کردن و
تکه تکه کردن مثلاً
نونی شتی کا درنجن
یعنی تو شیر نان را ریز یا
تکه تکه کن

یا مثلاً
چمه گا پا ویشَه کا درنجیشونه
یعنی پای گاو ما را تو جنگل
قطع یا بریدند ... معمولاً در زمان
قدیم احشام که به باغات می‌رفتند
پای آنها را با داس می بریدند که
حیوان دوباره به آن محل بر نگردد
🙏
[۹/۹،‏ ۱۲:۰۳] #کوهزاد: دورود

اینجنده ( injande ) خرد کردن
در سبزی . گوشت . ودرخت و ...
درمعنی کنایی آن هم همان خرد کردن معنی میدهد
ماریا دیانا اینجنده .. یعنی هرچی بدی وناسزا بود گفت . خردش کرد

درنجنده: daranjande بافشاروبیشتر خرد کردن

آرنجنده : aranjande
ازبالا خرد کردن

ویرنجنده :viranjan
ازپایین خرد کردن

درنجن: daranjan
خرد کن

مه درنجن : madaranian
خرد مکن
دمه رنجن 👆
ندرنجنی : nedaraniani
خردنمیکنی
دنه رنجنی 👆
اینجنده نین : injandanin
خردکننده
اینجنده گیل 👆

اینجنا : injana
خرد

وبقیه افعال که ‌ مشخص است
در زمانهای گزشته وحال و آینده

باسپاس

[۹/۷،‏ ۷:۵۸] #سارا_روحانی_رضوانشهر: #تالشی_پره_سر_سارا_روحانی

۱_خُورسته : xuruste : خندیدن

۲_زرَه هَرده : zəra harde :
غصه دار شدن

۳_پروین ژه : parvin že :
الک زدن

۴_نار دشه : nār daže :
جلو افتادن

۵_دَژَنیسته : dažaniste :
فرو رفتن/ دردگرفتن.... بدن

🙏🙏
[۹/۷،‏ ۸:۲۶] #سارا_روحانی_رضوانشهر: ۱_خورستیم : xurustim : خندیدم
۲_خورستیش : xurustiš :خندیدی
۳_خورسته : xurusta : خندید

۴_خورستیمون : xurustimun :
خندیدیم
۵_خورستیرون : xurustirun :
خندیدید
۶_خورستینه : xurustina :
خندیدند

تالشی پره سر سارا روحانی
🙏
[۹/۷،‏ ۱۰:۵۲] #عارف_محمدقلی_پور_ماسال: سلام
روز به خیر
اگه دژنیسته می‌شه درد گرفتن، پس دژیسته (dažiste) چی می‌شه؟
[۹/۷،‏ ۱۱:۰۹] #عارف_محمدقلی_پور_ماسال:

۱. خنده کرده : xanda karde : خندیدن

۲. زره هرده : zəra harde : غصه خوردن
و ...

۳-پرزنده : parzənde : گرفتن آب چیزی با عبور از صافی و ...
بن مضارع: پرزن parzən

۴. پرزییه : parziye : گرفته شدن آب چیزی با عبور از صافی و ...
بن مضارع: پرز/پرزی (parz/parzi)

۴. پرزن : parzən : صافی، آبکش

۵. آویشته : āvište : پاک کردن برنج (خام) و امثالهم
بن مضارع: آویس āvis

۶. ویته: vite : بیختن
بن مضارع: ویج vij

۷. نار دلکه : nār dalake : جلو افتادن، پیشی گرفتن

۸. نار درنده : nār darande : جلو انداختن، رو به جلو بردن، پیش انداختن و ...

* دژنده : dažande : این واژه و سایر مصادر شبیه بهش (جی‌ژنده، آژنده و ...) کمی تخصصی هستن، بهتره اساتید نظر دقیق بدن.


[۹/۷،‏ ۱۲:۱۱] #ضیا_طرقدار: زبان تالشی - گویش آستارا

سری یِه səriye : خندیدن

سرُنی یِه səroniye : خنداندن

داژ dâž، دُژ dož ، داج dâj ، دُج doj : درد

داژی یِه dâžiye ؛
داجی یِه dâjiye : درد کردن

دُژی یِه dožiye ؛
دُجی یِه dojiye : درد داشتن

ژای žây : زدن

اُژان ožân : از بالا به پایین به روی چیزی زدن ، مانند زدن و چسباندن خمیر نان در داخل تنور .

پِژَن pežân : به بالا زدن

داژان dâžân : در امتداد زدن ، داخل زدن

[۹/۷،‏ ۱۴:۱۳] #عاشوری_شولم_فومن:
۱- خَندَه کَردِه: xanda karde: خندیدن
۲- غرصه هرده : qərsa harde : غصه خوردن
-پرزنده : parzənde : از الک/صافی ردکردن
( الک زدن)
۴- نار دَلَکه: năr dalake : جلو/ پیش افتادن
۵ - جیشه : jiše : فرو رفتن

عاشوری_شیرمحمد

تالش فومن
[۹/۷،‏ ۱۴:۴۵] #علیرضا_پناهی_عنبران: زبان تالشی/نمین_عنبران
سٚرِه səre:خندیدن
سٚروونِه,سٚرٚوونِه...sərvune,sərəvune:خنداندن
حالت نهی و امر
بٚسر bəsər:بخند
مَسٚر masər:نخند
کرینگان تبریز
سٚرِستِه səreste:خندیدن
حالت امر و نهی
سٚر sər :بخند
مَسٚر masər:نخند
[۹/۷،‏ ۱۳:۱۱] #صادق_شیرزاد_ماسال: درود فراوان
# تالشی ــــ ماسالی ـــ محمد صادق شیرزاد
خنده: Xanda خنده
خنده کرده: خندیدن
زره: Zêra غصه
غرصه: Qėrsaغصه
هرده فعل است یعنی خوردن که میتواند در ضمایر مختلف صرف شود « ازهرم ــ ته هری ـــ ٱهره. ـــ امه هرَم ــ شمه
هرَن یا هرَه ـــ اَوِن هَرْن»
پرزنده: Parznde از صافی عبور دادن «پرزن بیشتر برای مایعات بکار میرود»
الک ژنده: میشود الک کردن یا الک زدن که با اضافه ضمیری صرف میشود
نار دلکه یا نار دوشته: Nar Dalake,, NarDavašte
جلو افتادن جلو زدن پیش افتادن سبقت گرفتن
دژنیه Dažniye: جا خوردن میان جمعی از آدمها یا اشیاء و...
ویشه:Više فرو رفتن، پایین رفتن
دژی یا دجی میشه درد
مثال اشته دیل دژی یا دجی
دلت درد بگیره

* نکته: پرزنده به معنی تکاندن آب هم بکار میرود
که بصورت ویپرزنده Viparznde و مشتقات آن استعمال میگردد
[۹/۷،‏ ۱۳:۱۸]

#سارا_روحانی :

درود
درود دوست گرامی

پروین ژه در واقع یک مصدره
یعنی الک زدن..... ولی پرزن همان همان آبکشه

پروین برای الک زدن آرد بکار می‌رود...در صورتیکه که پرزن کار برد زیاد داره
با پرزن برنج آبکش می‌کنند

پروین خیلی خیلی ظریف و تو خونه های قدیمی بود

مانند
آردَه پروین بژن عسلَه شیرینی وَج آکرَم
یعنی آرد را الک بزنیم حلوای عسل درست کنیم
🙏

#علیرضا_پناهی_عنبران :

کامال،کامَل kāmāl:الک بنایی
کَم kam:الک چش بلبلی
پٚرژین pəržin:الک آردی
خوک ویت xuk vit:سرند ایستاده
زبان تالشی/نمین_عنبران