کانال واجه واج (واژه نامه تالشی)

🔴زبان تالشی - گویش آستارا


https://www.instagram.com/tarikh_astara


#تالش #زبان_تالشی #آستارا

🟢 درخت های جنگل های منطقه تالش

🔴 نام برخی درخت های بومی جنگل های منطقه تالش به زبانِ تالشیِ گویش آستارا 

۱- مُلِنج – molenj : درخت بارانک

۲- اولَس – ulâs : درخت ممرز

۳- بالِه – bâle : درخت بلوط

۴- کادو – kâdo : درخت نمدار

۵- آلُش – âloš : درخت راش

۶- وزم – vəzəm : درخت مَلَج

۷- رازو – râzo : درخت توسکا

۸- کاشکار – kâškâr : درخت شب خوس

۹- ماتُل – mātol : درخت لَرگ

۱۰- نیل nil : درخت آزاد

۱۱- تُگلَه togəlâ : درخت داغ داغان

۱۲- بُسکام boskâm : درخت افرا

۱۳- کِکام kekām : درخت شیردار

۱۴- سُگید sogid : درخت بید

۱۵- کیش kiš : درخت شمشاد

۱۶- سیو گلَه siyo gəlâ : درخت سیاه وَلیک

۱۷- لَلَکی lalaki : درخت لَلَکی


🔺️در هر منطقه باید درخت های بومی همان منطقه را کاشت تا طبیعت آن منطقه حفظ شود و از بین نرود.
تا جایی که می توانیم باید درخت بکاریم تا طبیعت همیشه سالم باشد. قابل ذکر است که اینها فقط بخشی از درختان بومی جنگل های منطقه تالش هستند و درختان میوه های جنگلی بسیاری نیز وجود دارد.

✍ ضیاء طرقدار - آستارا
@tarikh_astara

#درخت #درختان #جنگل #طبیعت #گیلان #منطقه_تالش #تالش #آستارا #محیط_زیست #کوه #کوهستان #دریا #پرندگان #حیوانات #کاسپین #کادوس

🟢زبان تالشی - گویش آستارا


هندل həndəl : تمشک
هونی huni : چشمه
هردان hərdân : کودک
هر hər : ابر و مه
هل həl : سوراخ
هُوَه hovâ : خواهر
هاندِه hânde : خواندن
هاردِه hârde : خوردن
هان hân : خواب
هتِه həte : خوابیدن


اُو ov : آب
اُوین ovin : آبدار
اُوَینَه ovâynâ : آیینه
اُتاش otâš : آتش
اُسن osən : آهن


کاگ kâg : مرغ
واگ vâg : گرگ
سه sə : سرخ
وا ، وَه vâ : برف
وِه ve : زیاد ، بسیار


🔴ایران - غرب استان گیلان - منطقه تالش - آستارا

#تالش #تالشی #تالشان #زبان_تالشی #آستارا
#گیلان #منطقه_تالش

https://t.center/vajenameh_taleshi

درباره نام آستارا

اُستُرُ ostoro : راه کنار آب

ضیاء طرقدار - نویسنده و پژوهشگر آستارایی

تلفظ نام آستارا در گویش تالشی شهرستان آستارا:
تلفظ کهن تر : اُوستُرُ ovsətoro
تلفظ کنونی : اُستُرُ ostoro

اُو ov ( آب ) + ستو səto ( کنار ، کناره ، لبه ) + رُ ro ( راه ) = اُوستُرُ ovsətoro = اُستُرُ ostoro = راه کنار آب

غرب استان گیلان
منطقه تالش
شهرستان آستارا

#گیلان #تالش #آستارا
#ضیاء_طرقدار

@astaranews

🔴تفاوت های گویش های گوناگون زبان تالشی

🔺️زبان تالشی دارای سه گویش می باشد :

گویش شمالی : از تالشان آن سوی آستارا رود تا حدود شهر هشتبر.

گویش مرکزی: حدودا از اسالم تا رضوانشهر و...

گویش جنوبی : حدودا از ماسال تا شفت و فومن و...


◀️صدای ، اُ o ، گویش شمالی
◀️صدای ، آ ā ، گویش مرکزی و جنوبی

🔴آب :
گویش شمالی : اُو ov
گویش مرکزی و جنوبی: آو āv

🔴آیینه:
گویش شمالی : اُوَینَه ovâynâ
گویش مرکزی و جنوبی: آوَینَه āvayna

🔴آتش :
گویش شمالی : اُتَش ، اُتاش otâš
گویش مرکزی و جنوبی: آتَش ātaš

🔴باد :
گویش شمالی: وُ vo
گویش مرکزی و جنوبی: وا vā


◀️حرف ، ه ، گویش شمالی
◀️حرف ، خ ، گویش مرکزی و جنوبی

🔴کودک ، بچه :
گویش شمالی: هردَن ، هردان hərdân
گویش مرکزی و جنوبی: خردَن xərdan

🔴چشمه :
گویش شمالی: هونی huni
گویش مرکزی و جنوبی: خونی xuni

🔴تمشک:
گویش شمالی: هندل həndəl
گویش مرکزی و جنوبی: خندِل xəndel ؛ خندیل xəndil

🔴ابر و مه :
گویش شمالی: هر hər
گویش مرکزی و جنوبی: خر xər


◀️حذف حرف ، ر ، در گویش شمالی از میان و آخر برخی واژه ها:

🔴مرغ:
گویش شمالی: کَگ ، کاگ kâg
گویش مرکزی و جنوبی: کَرگ karg

🔴گُرگ :
گویش شمالی: وَگ ، واگ vâg
گویش مرکزی و جنوبی: وَرگ varg

🔴سرخ ، قرمز:
گویش شمالی: سه sə
گویش مرکزی و جنوبی: سر sər

🔴برف :
گویش شمالی : وَه ، وا vâ ؛ وا vā
گویش مرکزی و جنوبی: وَر var

🔺️نکته : باید توجه داشت که در همه واژه ها این گونه نیست .

#تالش #تالشی #تالشان #زبان_تالشی #گویش
#آستارا #اسالم #ماسال

@tarikh_astara

🔴زبان تالشی - گویش آستارا

🔺️مصدر : مصدر لازم – مصدر متعدی :

◀️برخی از مصدرها در زبان تالشی - گویش آستارا :

شِه še ؛ شِی šey : رفتن

پِه شِه pe še ؛ پِه شِی pe šey : بالا رفتن

وینده vinde : دیدن

داداشتِه dâdâšte : نگاه کردن

هاردِه hârde : خوردن

پاتِه pâte : پختن

سوتِه sute : سوختن

ویتِه vite : دویدن

واشتِه vâšte : پریدن

پِه واشتِه pevâšte : بالا پریدن

ویشتِه vište : جهیدن

هاندِه hânde : خواندن

بامی یِه bâmiye : گریستن ، گریه کردن

بوُنی یِه bǝvoniye : گریاندن

سری یِه sǝriye : خندیدن

سرُنی یِه sǝroniye : خنداندن

نوشتِه nǝvǝšte : نوشتن

ژای žây : زدن

راسی یِه râsiye : رسیدن

رُسُنی یِه rosoniye : رساندن

کاردِه kârde : کردن ، انجام دادن

رُکاردِه rokârde : فرستادن ، ارسال کردن

گلی یِه gǝliye : جوشیدن

گلُنی یِه gǝloniye : جوشاندن

پی یِه piye ؛ پی یِی piyey : خواستن

اِی شی یِه eyšiye : شکستن

اِشتِه ešte : شکستن

اِی شُنی یِه eyšoniye : شکاندن

اِشتُنی یِه eštoniye : شکاندن

اُمُتِه omote : یاد گرفتن

اُمُتُنی یِه omotoniye : یاد دادن

واندِه vânde : انداختن

هتِه hǝte : خوابیدن

ژی یِه žiye : زیستن ، زندگی کردن ، زنده بودن

سامی یِه sâmiye : ترسیدن

سُوُنی یِه sovoniye : ترساندن

گاتِه gâte : گرفتن

گاردی یِه gârdiye : گردش کردن ، گردیدن

پِشاندِه pešânde : پاشیدن

آشاندِه âšânde : افشاندن

کاشتِه kâšte : کاشتن

کشتِه kǝšte : کُشتن

کاشی یِه kâšiye : کشیدن

کِری یِه keriye : خاریدن

ماسی یِه mâsiye : شنیدن

هُتِه hote : گفتن

زنی یِه zǝniye : دانستن – توانستن

زاندِه zânde : زاییدن

نواِ nue ، نُی noy : نهادن ، قرار دادن

داباستِه dâbâste : بستن

اُج کاردِه oj kârde : باز کردن

پِلِشتِه pelešte : لیسیدن

تاسی یِه tâsiye : خفه شدن

هاتِه hate : فروختن

استای ǝstây ؛ استانی یِه ǝstâniye : خریدن

لرزی یِه lerziye : لرزیدن

دوتِه dute : دوختن

دوشی یِه dušiye : دوشیدن

نشتِه nǝšte : نشستن

هاشتِه hâšte : اجازه دادن

لرسی یِه lersiye : خسته شدن

پِسی یِه pesiye : گسسته شدن

پِسِستِه peseste : گسسته کردن

و ...
@tarikh_astara

#زبانهای_ایرانی #زبان_اوستایی #زبان_پهلوی #زبان_تالشی #تالشی_گویش_آستارا #گویش_آستارا #تالشی #تالشان #تالش #آستارا #عنبران #ویزنه #هیران #هشتبر #ماسال #فومن #شفت #رودبار #اسالم #رضوانشهر #رشت #گیلان #کادوس #کاسپین #ایرانشهر

🔴زبان تالشی – گویش آستارا

🔺️فعل « رفتن » در زمان های اصلی :

◀️مصدر :

شِه še ؛ شِی šey : رفتن

◀️ماضی ساده :

بششیم bǝššim : رفتم

نشیم nǝšim : نرفتم

◀️ماضی استمراری :

آشیم âšim : می رفتم

ناشیم nâšim : نمی رفتم

◀️ماضی مستمر :

شِدَه بیم šedâ bim : می رفتم ، در حال رفتن بودم ، داشتم می رفتم

شِدَه نبیم šedâ nǝbim : نمی رفتم ، در حال رفتن نبودم

◀️ماضی نقلی :

شه آیم šǝâym : رفته ام

شه آ نیم šǝâ nim : نرفته ام

◀️ماضی بعید :

شه آ بیم šǝâ bim : رفته بودم

شه آ نبیم šǝâ nǝbim : نرفته بودم

◀️ماضی التزامی :

شه آ ببم šǝâ bǝbǝm : رفته باشم

شِه آ نبم šǝâ nǝbǝm : نرفته باشم

شه آ ببُم šǝâ bǝbom : ( اگر ) رفته باشم

شِه آ نبُم šǝâ nǝbom : ( اگر ) نرفته باشم

◀️مضارع اخباری :

شِدایم šedâym : می روم ، دارم می روم

شِدَه نیم šedâ nim : نمی روم

◀️مضارع التزامی :

بشم bǝšǝm : بروم

نشم nǝšǝm : نروم

بشُم bǝšom : ( اگر ) بروم

نشم nǝšom : ( اگر ) نروم

◀️مستقبل ( آینده ) :

باشیم bâšim : خواهم رفت

نی یاشیم niyâšim : نخواهم رفت

◀️امر :

بش bǝš : بُرو

بشن bǝšǝn : برو ( امر ، تأکید )

بشا bǝšâ : بروآ ( تأکیدی )

بشیش bǝšiš : بروی ( آینده )

بشیشن bǝšišǝn : بِرَوی ( امر ، آینده ، تاکید )

بشیشا bǝšišâ : بروی آ ( تأکیدی )

بشان bǝšân : بروید ( جمع )

بشین bǝšin : بروید ( جمع ، آینده )

◀️نهی :

ماش mâš : مَرو ، نَرو

ماشیش mâšiš : نروی ( آینده )

ماشان mâšân : نروید ( جمع )

ماشین mâšin : نروید ( جمع ، آینده )

@tarikh_astara

#زبانهای_ایرانی #زبان_اوستایی #زبان_پهلوی #زبان_تالشی #تالشی_گویش_آستارا #گویش_آستارا #تالشی #تالشان #تالش #آستارا #عنبران #ویزنه #هیران #هشتبر #ماسال #فومن #شفت #رودبار #اسالم #رضوانشهر #رشت #گیلان #کادوس #کاسپین #ایرانشهر

استان گیلان، منطقه تالش، شهرستان آستارا

بلندترین آبشار ایران:

آبشار بارز اُو - bârz ov ( لاتون )

در زبان تالشی گویش آستارا:

بارز bârz : مرتفع ، دارای ارتفاع زیاد
اُو ov : آب

#گیلان_تالشان
#آستارا #آبشار_بارز_او #آبشار_لاتون
@tarikh_astara

[۲/۲۳،‏ ۰:۰۸] #ضیا_طرقدار:

زبان تالشی - گویش آستارا

واژه هایی با تمرکز روی مصوت ها ( واکه ها )


آز āz : من
آسپ āsp : اسب

اَنگ ang : فک صورت
اَدیم adim : آن روی

سِه se : سه ، عدد ۳
سِف sef : سیب

سه sə: سرخ ، قرمز
اشته əštə : مال تو ، برای تو

اُو ov : آب
اُوَینَه ovayna : آیینه


گُول gõl: چاله آب. ( ö , õ )

دو du: دوغ
سوک suk : خروس

دوُ dū: دود ، دود ناشی از سوختن چیزی
زوون، زوُن zūn : زبان

ایللَه illa : یک دانه ، یک عدد
ایروُن iron : ایران
[۲/۲۳،‏ ۰:۰۹] #ضیا_طرقدار: 👆👆👆👆

زبان تالشی - گویش آستارا

واژه هایی با تمرکز روی صامت ها ( همخوانها )

بر bər : خار
پِه pe : بالا
ته tə : تو
سُر sor : سال
جویل joyl : جوان
چَتین čatin : دشوار ، مشکل
هتِه həte : خوابیدن
خرتَه xərta : گلو
دو do : درخت
زر zer : ازگیل
رو ru : رود ؛ رُ ro : راه
ژی ži : زنده
شمَه šəma: شما
قَلین qalin : کلفت ، پُرپشت
فَر far : نیک
کِت ket : سنگ
گی gəy : گردن
لرسی یِه lersiye : خستگی ، خسته شدن
مِرد merd : مَرد
نین nin : پنهان
وِه ve : زیاد
یَدی yadi : باهم، به هم


#ضیا_طرقدار
#آستارا

#تاریخ_تالش_آستارا

منطقه تالش و آستارا در دوران فرقه تجزیه طلب دمکرات ها

ایران در سال 1320 در اشغال متفقین ( آمریکا ، انگلیس و شوروی ) بود . پس از پایان جنگ دوم جهانی نیروهای انگلیس و آمریکا خاک ایران را تَرک کردند ولی روس ها به طمع گرفتن امتیاز نفت شمال حاضر به فراخواندن قوای خود که آذربایجان را در اشغال داشتند نشدند . پس از مدتی با تدبیر قوام السلطنه نخست وزیر وقت و اخطار آمریکا به شوروی ، استالین مجبور شد در تاریخ 16 اردیبهشت 1325 به ارتش سرخ دستور دهد که فوراً خاک ایران را تخلیه نماید .
روس ها در طول مدتی که شمال ایران را در اشغال داشتند ، به منظور حفظ جای پای خود و فراهم نمودن اهرم چانه زنی با دولت ایران ، فرقه تجزیه طلب دمکرات آذربایجان به رهبری سید جعفر پیشه وری را تأسیس کردند . این فرقه تجزیه طلب در سال 1324 در آذربایجان اعلام خودمختاری نمود .
فرقه دمکرات ها به منظور تهدید بندر انزلی و رشت با مساعد دیدن شرایط اجتماعی بلافاصله پس از اشغال هشت پر و اسالم ، بلوک تالشدولا را نیز به تصرف درآوردند . در اوایل مهر ماه سال 1324 سربازان روسی آشکارا در نمین و روستاهای غرب آستارا مبادرت به پخش اسلحه و مهمات در بین هوادارن فرقه تجزیه طلب دمکرات می کردند .
در شب 24 آذر ماه قوای مسلح فرقه دمکرات با پشتیبانی ارتش سرخ به آستارا سرازیر شده و پس از درگیری اندکی با نگهبانان شهر و به شهادت رساندن سرهنگ علی ظهیرنیا مرزبان آستارا و چند تن دیگر از درجه داران شهربانی و ژاندارمری ، وارد شهر آستارا شدند و هر مانع مسیر خود را وحشیانه درهم کوبیدند و به سرعت ادارات و پایگاه های نظامی را به تصرف در آوردند و چند روز بعد هشتپر مهمترین شهر منطقه تالش را نیز اشغال کردند .
در آستارا پس از توافق های هوشمندانه قوام السلطنه با روس ها در مورد واگذاری امتیاز بهره برداری از میادین نفت شمال ایران و اخطار آمریکا به روس ها و خروج ارتش سرخ از استان هایی که تحت اشغال داشتند ، پشت پیشه وری و دوستانش ناگهان شدیداً خالی شد و ارتش ملی ایران بدون روبرو شدن با مقاومتی قابل توجه ، سنگرهای فدائیان تجزیه طلب دمکرات را درهم کوبید و دقیقاً در سالروز اعلام خودمختاری در آذربایجان ، آن ایالت را آزاد نمود و سران فرقه تجزیه طلب دمکرات و نیروهای مسلح آن سراسیمه به سوی مرزهای شمال غرب سرازیر شدند تا خود را به خاک شوروی برسانند . آستارا که اصلی ترین گذرگاه فراریان تجزیه طلب در آن زمان بود ، شاهد وقایع و فجایع زیادی گردید .
یک شاهد عینی که خود از جمله آن فراریان بود ، در خاطرات خود می گوید : سران فدایی بانک ملی آستارا را غارت کردند . بازار نیز غارت و به آتش کشیده شد . بسیاری از اماکن به بهانه های مختلف به وسیله دمکراتهای در حال فرار ، چپاول گردید و در آتش سوخت . آنها حتی به شماری از زنان شهر تجاوز کردند . زمانی که حوادث مذکور در آستارا جریان داشت ، قوای مسلح اعزامی از تهران ، از مسیر انزلی – تالش به سوی آستارا در حال پیشروی بود و سران عشایر منطقه به ویژه در تالشدولا و کرگانرود وارد صحنه مبارزه با تجزیه طلبان فرقه دمکرات شدند و آنها را بازداشت و یا متواری نمودند و سرانجام در روز 23 آذر سال 1325 نیروهای دولتی وارد آستارا شده و زمام امور را به دست گرفتند .
پس از ختم غائله تجزیه طلب دمکرات ها به رهبری جعفر پیشه وری ، در استان گیلان نیز جشن و سروری میهنی با مشارکت گسترده مردم بر پا گردید و قوای دولتی و عشایر تالش که نقش مهمی در مبارزه با تجزیه طلبان دمکرات ایفا نموده بودند ، در شهر رشت و در مقابل مردم رژه رفتند .
( منبع مورد استفاده : تاریخ تالش ، علی عبدلی ، نشر جامعه نگر ، چاپ دوم 1393 ، ص 269 – 272 )

شعار ملی و میهنی قوم تالش :

تولشیمون ، هِستیمون ؛ یولَه اِیرونه پِشتیمون
Tolǝšimun hestimun yola ironǝ peštimun
تالشیم ، هستیم ؛ پُشتِ سَرِ ایران بزرگ هستیم
🍀🍀🍀
🌺🌺🌺

#تاریخ_تالش_آستارا
#آستارا_قلب_منطقه_تالش

@tarikh_astara

#ضیا_طرقدار:
زبان تالشی گویش #آستارا
ترش - tërš: ترش، مزه ترش
زک کو - zakko: مزه خیلی ترش، بیش از حد ترش،
زقی یه - zëqiye: ترش کردن، حالت ترش کردن معده.

#علی_خوش_گفتار:
پِسَمییِه = دلزده شدن، دلسرد شدن
من دِ ایی کو پِسَمییِمَه
من دیگه از اون دلزده شده ام ازش بدم میاد
به خیلی ترش زاقون هم می گویند
ترش زا = زاج
زربه = خیلی تلخ
نک = کام، سقف دهان تا گلو
نک آوشتِه = زمانی که آب یا غذا یا دارو وارد نای می شود باعث سرفه شدید می شود ما در این حالت می گوییم نک آوشتَه

#توجه:دوستان وهمراهان کانال واجه واج
شما میتوانید نظراتتان را در خصوص واژه های منتشر شده با ما در میان بگذارید.
و_ن

#عضو_شوید:
@vajenameh_taleshi 👈

🌺🌺 کلمات #تالشی محل زندگی تونو با ما به اشتراک بزارید
#فومن
#آلیان
#گشت
#ماسوله
#خانوانه
#کلرم
#شنبه_بازار
#خوشکنودهان
#شفت
#سیاهمزگی

@vajenameh_taleshi 👈
#ماکلوان
#ماسال
#وردوم
#کوچکام
#وشمه_سرا
#خوانقابر
#چسلی
#شالما

@vajenameh_taleshi 👈
#طاسکوه
#میرمحله
#سراکه
#شاندرمن
#اولم
#پیرسرا
#پلنگه_سرا
#بی_تم
#سیاهمرد
#نیلاش
#شیخ_نشین
#تنیان
#سیاورود
#رضوانشهر
#پره_سر
#اسالم
#هشتپر
#لیسار
#خطبه_سرا
#حویق
#چوبر
#لوندویل
#آستارا
#عنبران
#نمین
#کلور
#هشتجین
#خلخال
و...

عضو شو👇
@vajenameh_taleshi