کانال واجه واج (واژه نامه تالشی)

#زبانشناسی
#بیمار

#استاد_فریبرز_کوچکی_زاد
واژهٔ «بیمار» در پهلوی می‌شود: wēmār که در اینجا -wē بازماندهٔ پیشوند اوستایی -vi است و mār صورت قوی از ریشهٔ mar یعنی «مردن».
این تصور که «بیمار» یعنی «بی» + «مار» اشتباه است. چون پیشوند «بی» در پهلوی می‌شود: -abē
برای مثال abē-gumān یعنی: «بی گمان». پس «بیمار» اگر ساخته شده از بی+مار بود، شکل پهلوی‌اش باید به صورت abē-mār* می‌شد که نداریم. «بیمار» پهلوی‌اش wēmār می‌شود که -wē همان پیشوند -vi اوستایی است که جدایی را می‌رساند و mār هم صورت قوی ریشهٔ «مردن» است.
#سامان_روستایی
چون متن کتاب به خط و زبان روسی نوشته شده، ناگزیر مطالب اصلی این مدخل را برای دوستان نوشتم تا راهگشا باشد:
پارسی میانه. (wēmār (wym'l، مانوی. wym'r
فارسی کهن. bēmār
فارسی. bimår
تاجیکی. bemor
شهمیرزادی. vīmå̄r
سنگلیچی. bēmā́́r
یزغلامی. bimér (با -e- < -ā-)
شُغنی. bēmōr
وجوه اشتقاق:
۱-vī-[=اوستایی] + mar- /*u̯i- +mar-
۲-*upai-māra-
۳- *mēwār < *mēwavar < *amayawā-bara-
نخستین و دومین نظر، طبق دیدگاه‌های هُرن، هوبشمان و حسن‌دوست ارائه شده و سومین نظر، طبق نظر گرشویچ اقامه شده است.
#هادی_کرمی
در فارسی باستان پیشوندی به صورت «بی» نداریم و آنچه که به معنی «بدون» است api است‌‌.
«بیمار» تشکیل شده از پیشوند wi به معنی «جدا» و «مار» که از ریشهٔ مردن است. بنابراین واژهٔ بیمار به معنی «جدا از مرگ» است یعنی کسی که هنوز نمرده و زنده است.
مار در ایران باستان و در اوستا موجودی اهریمنی است ‌و در اساطیر دینی نیز همان است که به همراه طاووس از بهشت اخراج شد و به اصفهان تبعید شد. مار سمبل شفا در وجود «اسکولاپ» خدای سلامتی و بهبودی در یونان باستان و روم بوده است.
در آفریقا مار نماد هوش و دانایی است.
در آیین میترا هم مار جانور اهریمنی نیست.
اما در تورات مار به عنوان موجودی اهریمنی قلمداد شده است.

شبکۀ ریشه‌شناسی، دانشگاهی برای ریشه‌یابی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی.
منبع:
@shabakeh_risheshenasi