قلم و روان | فاطمه قاسمی

پاشو برو نمکدونو بیار


سرانجام با دلی بی‌قرار، یک هفته انتظار، قول و قرارها محقق شد و ساعت به ۶ عصر نزدیک. هر لحظه ممکن بود زنگِ در به صدا در‌ بیاد. اعضای خانواده، سخت مشغولِ تدارکات پذیرایی بودند. من با آن قد‌و‌قامتِ کوچکِ شش ساله‌ام، مدام زیر دست‌وپا به هر سو می‌دویدم تا خودم را شیک و خوشگل کنم. شوقِ دیدنِ آنها، دوندگی‌هایم را بیشتر می‌کرد.

خواهر بزرگم که سخت مشغولِ آماده کردنِ وسایلِ پذیرایی بود، با اینکه مدام به من می‌گفت: «فاطی، آروم و قرار بگیر! این‌قدر زیر دست‌و‌پا نباش... .» گوشم بدهکار نبود و به حالِ خودم بودم.

بالاخره زنگِ در به صدا در‌آمد. در حالی که می‌پریدم، با خوشحالی درِ حیاط را باز کردم. خانواده‌‌ی اکرم خانوم وارد شدند و روبوسی‌ها شروع شد. اکرم خانوم با ماتیک قرمز، موهای مشکی و چشمهای درشتِ ریمل‌زده، خودش را هم‌قدِ من کرد و با کلی قربون‌صدقه رفتن‌هاش، محکم لُپم را بوسید. خیسی و چسبندگیِ ماتیکش را روی صورتم احساس کردم. با بودنش اثرِ بی‌قراری را در من پاک کرد. ناگهان دلم آرام شد. انگار فقط منتظرِ چنین لحظه‌ای بودم.

جلوی آینه رفتم. خودم را نگاه می‌کردم. با دیدنِ اثر ماتیک، آن لحظه را در جانم مرور می‌کردم. لحظه‌ای شگفت‌انگیز بود. با احساسی متفاوت. هر کسی از کنارم رد می‌شد، می‌گفت؛ «فاطی لُپِت رو پاک کن، ماتیکیه.» نه تنها پاک نمی‌کردم، بلکه با غرور نگاه‌شان می‌کردم و از کنارشان رد می‌شدم و می‌گفتم؛ «خودم می‌دونم.» نمی‌خواستم اثرِ آن لحظه را پاک کنم.

مهمان‌ها هرکدام در جایی نشستند و خوش‌و‌بش‌های اولیه‌شان تمام شد.
من هم که کلی با ماتیکِ روی لپم قدم زدم؛ از این اتاق به آن اتاق، از این طرف به آن طرف...، و آن لحظه‌ را در گوشه‌گوشه‌های منزل ثبت کردم، کنار مهمان‌ها رفتم و با همان لپم نشستم.

اعضای خانواده مدام در فکر پذیرایی بودند. مهمان‌ها در فکر گفتن حرف‌های‌شان. من هم در فکر گوش دادن به موضوعات تازه. حتی لحن و بیان‌شان برایم جذابیت داشت. در این بین، یک نفر خیارش را پوست کنده بود و مدام سرش به این‌ور‌ و‌ آن‌ور به دنبال نمکدان می‌چرخید.

خواهر بزرگم که در مهمانی‌ها بیشترین دغدغه‌اش پذیراییِ تمام‌عیار بود، نبودنِ نمکد‌ان کلی آزارش داد و گفت: «خدا مرگم بده، نمکدون یادمون رفت.» فورا رو به من کرد و گفت: «فاطی بدو برو نمکدونو بیار.» من‌که غرقِ گوش دادن به بحثِ داغِ اکرم خانوم با اون ماتیک قرمزش بودم، خودم رو به نشنیدن زدم و خیلی سریع رومو برگردوندم. خواهرم آهسته دوباره تکرار کرد اونم با چشمهای گرد شده: «فاطی مگه با تو نیستم. پاشو برو نمکدونو بیار.»

با صدایی کوتاه اما خیلی جدی گفتم: «بزار ببینم مهمونا چی می‌گن آخه!» ناگهان چشم‌های گردِ غضب‌کرده‌ی خواهرم خندان شد.


فاطمه قاسمی

۱۵ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

📥 دانلود رایگان کتاب شاهراه تأثیرگذاری از شاهین کلانتری

توضیح نویسنده درباره‌ی نسخه‌ی الکترونیکی:

«استقبال از کتاب دلگرم‌کننده بود و در مدت کوتاهی به چاپ دوم رسید؛ اما به چند دلیل از انتشار چاپ سوم آن به شکل کاغذی صرف‌نظر کردم؛ دلیل اصلی این است: کاغذ گران شده و قیمت کتاب بالا رفته، شاید تهیه‌ی کتاب برای بسیاری از علاقه‌مندان دشوار باشد، به‌ همین دلیل دوست دارم نسخه‌ی الکترونیکی آن به رایگان در دسترس همه باشد؛ این با موضوع و هدف کتاب هم سازگار است. به امید آنکه این «شاهراه تأثیرگذاری» انگیزه‌ی لازم را برای ارائه ایده‌ها و افکارتان در فضای اینترنت فراهم کند.»

@shahinkalantari
Shahinkalantari.com
Madresenevisandegi.com

دزدِ جوانمرد

پنج‌شنبه، خسته و گرسنه بعد از چند ساعت نشستن در کلاسِ مدرسه به ایستگاه اتوبوس رسیدم. مسیری که در هفته، چهار بار آنرا طی می‌کردم. موقع رفتن با شکمِ سیر و برگشت ناسیر که به خستگی و کلافگی‌ام می‌ارزید.

وارد اتوبوس شدم. روی صندلیِ تک‌نفره نشستم. طبق معمول، درس‌ها را مرور می‌کردم. چون به محض رسیدن به خانه باید به سراغ کارها و بچه‌ها می‌رفتم.

نفهمیدم کِی به مقصد رسیدم. کیفِ پولم را از کوله درآوردم. نزدیکِ راننده شدم تا کرایه‌اش را بدهم. هرچقدر می‌گشتم پولی در کیف نمی‌دیدم. نمی‌توانستم باور کنم کیف‌ام خالی‌ست. باز می‌گشتم، به‌زور می‌خواستم پولی پیدا کنم. شرم و خجالت با خستگی‌ و کلافگی‌ام به جان هم افتادند؛
- خدای من!
- یعنی چی؟
- مگه می‌شه؟
- پس این پول‌ها چی شدن؟
- یعنی پولا رو دزدیدن؟
- کی ممکنه این کارو کرده باشه؟
- من جز توی مدرسه جایی نرفتم.
- یعنی دوستام؟!
- نه.نه امکان نداره.

در کسری از ثانیه همه‌ی تصاویرِ مدرسه را بررسی کردم.
هیچ صحنه‌ی مشکوکی در ذهن نداشتم.
با هزار شرمندگی، از راننده‌ عذرخواهی کردم.
در حالی که کیفِ خالی را نشان‌اش می‌دادم،
گفتم: «متاسفانه پولمو زدن.»

راننده مرد منعطفی بود.
لبخندی زد و گفت؛ «مهم نیست خانوم. نگران نباشید. اصلا بی‌خیال.»

خیلی دلم می‌خواست بدانم آن آدمِ عوضی چه کسی بود؟
مثل دیوانه‌ها مدام با خودم حرف می‌زدم و کل‌کل می‌کردم؛
- یعنی کی می‌تونه باشه؟
- من‌که همش پیش دوستام‌ بودم.
- دوستام‌ام که می‌دونن من باید کرایه بدم.
- ای نامرد! حداقل ۱۰۰ تومن برام می‌زاشت که کرایه رو می‌دادم!

هفته‌ی بعد که به مدرسه رفتم، کل ماجرا رو برای‌ دوستانم تعریف کردم. و در آخر، با طنز گفتم: «لعنتی، حداقل می‌تونست یه صدتومنی واسه کرایه‌م بزاره که من شرمنده‌ی راننده نمی‌شدم.»

مدرسه تمام شد. عازمِ رفتن به منزل شدم. پیاده از همان مسیر همیشگی...، بعد ایستگاه...، سوار اتوبوس...، مرورِ درس‌ها...، و زمان کرایه فرا رسید. کیف‌ام را باز کردم. دوباره خالی‌ِ خالی. فقط یک صد‌تومنی داخل‌اش بود. در کمالِ تعجب و عصبانیت، خنده امانم نمی‌داد؛
- یعنی چی؟؟!!
- بازم؟!

بله، بازم.
دزدِ نابکار، این بار به خیالِ خودش خواست جوانمردانه دزدی کند تا دوباره شرمنده‌ی راننده نشوم.

آن لحظه دلم می‌خواست کلِ مدرسه رو با همه‌ی دوستام بفرستم هوا.


فاطمه قاسمی

۱۳ آبان ۰۳


▪️خاطره‌‌ی سال ۱۳۸۲▪️

@fatemeghasemi50

به نظر نمی‌آمد چوب‌ِ مرد ریشو جز برای بقچه‌‌اش، کاربرد دیگری می‌داشت.
اما آقای بهرامی با چوبش، ماستِ همه‌ را کیسه می‌کرد زمانی که حالش از خودش بهم می‌خورد و نمی‌توانست به فریادِ خودش برسد، با چوب انارِ زیر بغلش به دست و پای بچه‌های مدرسه می‌زد و فریادشان را بلند می‌کرد. و هر کسی در آن اطراف بود، از شاگردان گرفته تا ناظم و معلم‌ها دست به دهان و مچاله از آنجا دور می‌شدند.

از خوش‌اقبالی، گوش‌های تیزی داشتم و توی درس، حاضر جواب. هیچ‌وقت با آن چوب از من پذیرایی نشد. اما گاهی که برای گچ به دفترِ مدرسه می‌رفتم، با کمپوتِ گیلاس که حالم از شیرینیِ افراطی‌‌اش بهم‌ می‌خورد، ازم پذیرایی شد. وقتی آقای بهرامی با آن اخلاق سگی‌اش که از کنارش رد می‌شدی بی‌دلیل پاچه می‌گرفت، بین آن همه معلم و ناظم بهت لبخند بزنه و کمپوت تعارف کنه، زهره‌ مار هم که باشه می‌خوری.

ناگهان چیزی در بقچه‌ی مردِ رهگذر تکان خورد و ترس برم داشت. با خودم گفتم: «نکنه راستی‌راستی بچه دزده؟» این فکر، فرصتی شد که دمپایی‌ام آخرین حدِ توانِ سرعت‌اش را به من نشان دهد. با سرعتِ هر چه تمام‌تر مرا به خانه رساند. در حالی که تصور می‌کردم از یک بچه‌دزد، جان سالم به‌در بردم نفس‌نفس‌زنان به خواهرم گفتم؛ «آبجی، این دمپایی از همه‌ی دمپایی‌هایی که تا الان داشتم، سرعتش بیشتره. نمی‌دونی چقدر با سرعت می‌دوه. خیلی دوسش دارم. این همونیه که می‌خواستم.»



بعد از لحظه‌ای که از یک سقوط آزادِ دلچسب بالا آمدم، در مقابلِ پیشنهاد فروشنده پرسیدم: «آقا اجازه هست چند خطی بنویسم تا ببینم خودکار سرعت داره یا نه؟😉


فاطمه قاسمی

۱۱ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

دمپایی پلاستیکی


با شک و تردید نگاه می‌کردم. فروشنده اصرار داشت که خودکارِ جدیدش را بخرم. من اما، canco را ترجیح می‌دادم. از آنجا که فروشنده سلیقه‌یِ مرا می‌دانست، با اصرار می‌گفت: «خانم قاسمی شما اینو بگیر، ضرر نمی‌کنی.» در همان حال که تعلل داشتم، سوالی ذهن‌ام را قلقلک می‌داد و زیر لب می‌خنداندم. اما قبل از پرسیدن، مرا به سالهایِ کودکی‌ام برد. به روزی که به سختی می‌توانستم در آن گرمای تابستان، در کوچه‌ی تنگ‌ و ترشِ خاکی، بفهم‌ام دمپایی‌ِ صورتی پلاستیکی‌ که تازه برایم خریده بودند، سرعت دارد یا نه. دلم می‌خواست به خیابان اصلی بروم و بدوم. تا میزان سرعت‌اش را دقیق‌تر بسنجم. اما باید قبل از آن، از خواهرِ بزرگم اجازه می‌گرفتم. کمی نگران بودم که نکند اجازه ندهد. اما جسارت به خرج دادم و گفتم: «آبجی، اجازه هست برم توی خیابون چند متری بدوم، ببینم دمپاییم سرعت داره یا نه؟»
خواهرم گفت: «فاطی، این دیگه چه ادا اصولیه؟ دمپایی دمپاییه دیگه. تازه کلی توی کوچه دویدی، بسه‌ت نبود؟»
گفتم: «آبجی، آخه کوچه خیلی کوتاهه، تا می‌آم بدوم تموم می‌شه. تازه خاکی‌ام هست. اما روی آسفالت بهتر می‌تونم بفهم‌ام. آبجی، توروخدا، فقط همین یه بارو اجازه بده. توروخدا...»
خواهرم طبق معمول گفت: «لا اله الا الله.»

این شعار در اکثر مواقع یعنی دو‌دل شدنِ خواهرم. گاهی هم، بویِ تلخِ مطلقِ «نه» می‌داد. اما از چشمها و دست‌هایش می‌توانستم بفهم‌ام این شعار نزدیک به «بله» است یا «نه». خوشبختانه این‌بار، نه دستْ پشتِ دستش زد و نه چشمهایش را گِرد کرد. بنابراین به «بله» نزدیک بود و من‌ هم تا تنور را داغ دیدم، نان را چسباندم و دوباره اصرار کردم تا از این دو دلی فرار نکند.
گفتم: «آبجی، توروخدا...، توروخدا...، توروخدا... .»
خواهرم بعد از یک نفسِ عمیق و چند ثانیه خیره به تخم‌ِ چشم‌ام که به نظرم داشت خصمانه اندیشه‌ورزی می‌کرد، با تکان‌تکان دادنِ انگشتِ اشاره‌اش رو به من کرد و با قاطعیت گفت: «فقط یک دور می‌دویی و برمی‌گردی خونه. باشه؟» من هم هر دو دستم را به نشانه‌ی تایید و تسلیم، روی قفسه‌ی سینه‌ام گذاشتم و با تکان‌تکان دادنِ سرم گفتم: «باشه...، باشه...، قول می‌دم. قول. قول.»

من‌که از این پیروزی بال درآورده بودم، نفهمیدم چطور به خیابانِ اصلی رسیدم. با شوقِ تمام در حالِ دویدن و ارزیابیِ سرعتِ دمپایی‌یی بودم که با آن قرار بود فقط تا دستشویی ته‌ِ حیاط بروم و دل‌و‌روده‌ام را خالی کنم و برگردم که ناگهان مردِ ریشو و عجیبی نظرم را به خود جلب کرد. ظاهرِ عجیبِ مردِ رهگذر باعث شد، کم‌کم سرعتِ ماشین پلاستیکیِ پایم را عامدانه کم کنم تا او را با تمام جزییات ببینم.

نفس‌نفس زنان با صورتی پر از عرق و موهای چسبیده به‌هم، یک قدم عقب‌تر از او با او هم‌گام شدم و سر تا پایش را از پشت، زیر نظر داشتم. در همان حال که تند‌و‌تند عرقِ پشت‌لبم را پاک می‌کردم و از شدتِ شوق و دویدن داغ شده بودم، با خودم می‌گفتم: «این دیگه کیه؟ اینجا چکار می‌کنه؟ چقدر عجیب‌غریبه؟ اون بقچه‌ی کج‌ومعوج‌اش چی می‌گه؟ نکنه بچه دزد باشه؟»

کم‌کم، از ارزیابی دمپایی به ارزیابی آن مرد مشغول شدم؛ از لباس بلند و گیوه‌‌ی نافرم‌اش که ترکیبِ بوی پشکل گوسفند و نم‌ِ خاک می‌داد گرفته، تا بقچه‌ای که با چوب از دوش‌اش آویزان کرده‌ بود. به نظر می‌آمد چوبِ درخت انار بود. البته چوبش از چوب آقای بهرامی خیلی کلفت‌تر بود. برخلافِ سلیقه‌ی این مردِ عجیب، عادت داشت چوب‌های نازکِ درخت انار را انتخاب کند. آقای بهرامی رو می‌گم، رییس مدرسه‌‌ی ابتدایی‌مان. عادتِ بدترش این بود که همیشه چوب را زیر بغلش می‌گذاشت نه روی دوش‌اش. طوری با آن از لابه‌لای ما که به دلیل سردی و باران شدید، ساعت‌تفربح‌ها را در سالن مدرسه می‌ماندیم، رد می‌شد که با دیدنش، بیشتر از هوای سردِ بیرون می‌لرزیدیم. خصوصا ما بچه‌های کلاس اولی.


ادامه...👇

اشتباه

«اشتباه»، مطمئن‌ترین تاریکی‌ست که بعد از روشن‌ شدن
به‌هیچ‌‌ عنوان خاموش نمی‌شود.


فاطمه قاسمی


@fatemeghasemi50

من ترسناکم؟

امروز دوستی گفت: «دیگه ازت می‌ترسم.»

چرا؟

چون دیگر مثل این بیست سال گذشته گوگولی و نایس و حرف‌گوش‌کن و تأییدکننده‌اش نبودم. چون برای اولین بار حقایقی را به رویش آوردم که همیشه در برابرشان یا سکوت می‌کردم یا زخمی می‌شدم. بی‌آنکه دردی را حس کنم. تا همین اواخر حتا نمی‌فهمیدم دارم زخم می‌خورم و خونریزی امانم را بریده است.

چرا؟

چون تمام این زخم ‌زدن‌ها کادوپیچ بودند. در زرورقی از دلسوزی و محبّت حواله‌ی روح و روانم می‌شدند و من هربار مفلوکانه تن می‌دادم به این ضربه‌های تیغ و سنان.

فقط چون ضربه‌ها پیچیده در غلافی زرّین بودند، زخمی شدی و نفهمیدی؟

خیر.

زخم وقتی کاری است که هم ضربه سخت باشد و هم مجروح زبون.

من ذلیل بودم.

ترسو بودم.

ترس از چه؟

از تنها شدن. از طرد شدن. از پذیرفته نشدن. از اینکه کسی از من ناراحت شود. اینکه کسی من را دوست نداشته باشد. اینکه اگر من را دوست نداشته باشند و من را نبینند، چه می‌شود؟ خفه می‌شوم. نفس نمی‌کشم. می‌میرم.

بهش گفتم:

«اونی که ترسناکه من نیستم. تو از حقیقت وحشتناکی ترسیدی که پشت حرفامه و اصرار در نفهمیدن و نپذیرفتنشون داری.»

من حتا نتوانستم نیمی از حرف‌هایم را به او بزنم. یعنی با همین ده درصدی که از من شنید اینقدر ترسناک شدم؟ عجیب است.

الان که ترسناکم خودم را شبیه دراکولا یا هیولای فرانکنشتاین می‌بینم؛ با دندان‌های نیش بیرون‌زده از لب‌ها و خونی که لابه‌لای آنها است. هیچ‌وقت فکر نمی‌کردم با نسخه‌ی لولوخورخوره‌ی خودم اینقدر حال کنم.


#مریم_تقی‌زاده

دبی

@maryam_taghizadeh25

احساس کردم نویسنده‌ام


امروز مجال نوشتن نداشتم. دغدغه‌ی نوشتن لابه‌لای کارهای آشپزخانه به دست‌وپایم می‌پیچید. کلافه‌ام می‌کرد. خواستم بگویم: «دندون به جیگر بگیر!» اما جیگرش را نداشتم. چون خوش‌ام می‌آمد؛ پیچش‌اش، دل‌پیچه‌هایم را آرام می‌کرد. کلافگی‌اش، کلافِ کلافگی‌ام را نظم می‌داد و دست‌و‌پایم را تند‌و‌تیزتر.

بعد از کمی، مثل مادری که تند‌وتیز کارهایش را تمام می‌کند و دستِ خیس‌اش را با کناره‌هایِ دامن‌اش خشک کرده‌ و نکرده، نوزادش را که از فرطِ گرسنگی به خودش می‌پیچد و صدایش به قله‌های فلک سَرک می‌کشد، به آغوش می‌گیرد و فورا پستان‌اش را به دهان‌اش می‌دهد و بعد با نفسی راحت و دستانِ نیمه‌خیس، موهای‌اش را به آرامی کنار می‌زند؛ با دستانِ نیمه‌خیس‌ام تبلتم را گرفتم و از جانم در جانش نوشاندم؛ ۷۰ دقیقه بی‌وقفه. پستانِ روح‌ام خالیِ خالی شد؛ عاری از قطره‌ای واژه. دُرست مثل مادری که بعد از خالی شدنِ پستان‌اش، عمیقا احساسِ مادری می‌کند، احساس کردم نویسنده‌ام.


فاطمه قاسمی

۹ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

سقوط سفری‌ست عمودی
که باید ردش را گرفت...



سقوط سفری‌ست عمودی
سفری به ابتدایِ جهان
سفری که کسی میلی به آن ندارد
در عین‌ِ حال نیازمند، بی‌آنکه بداند

سقوط، سفری‌ست که باید آغازید
از دیر‌گاهی که جهان اندیشید
از اندیشه‌ای که تمنایی جوشید

باید آغازید
از جایی که اشک، تنها بود
از جایی که گفتگو، غریب بود
از جایی که «من»، بی‌نقاب بود

سقوط سفری‌ست عمودی
دل‌کندن از اینجا و رفتن به نقطه‌ی آغاز
ورود به دالانِ سرد و تاریکِ اقلیمِ پرواز


سقوط سفری‌ست عمودی
که باید ردش را گرفت...



▫️با الهام از مقاله‌:
«نوشتن: نوازشِ نمناکِ آگاهی»
از کتاب «درهای نیمه‌باز»
نوشته‌ی شمیم مستقیمی
نشر حرفه هنرمند.


فاطمه قاسمی

۷ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

قصه‌ی روزی که باد اونو برد

▫️قسمت آخر


جرات برگشتن نداشتم. دست‌و‌پاهایم می‌لرزیدند. اما بالااجبار به‌ عقب نگاه کردم. خواهر بزرگم را آشفته و ژولیده دیدم. احساس کردم سنگِ لحدش را کنار زده و نشسته. بیشتر ترسیدم. نگاهم را از نگاهش می‌دزدیدم. نمی‌دانم شرم بود یا ترس. اما می‌دانم با گلوله‌هایِ فحشی که در دل داشتم به نقطه‌ی کورِ لعنتی‌ام برگشتم.

بدبختی‌ این بود که باید صبر می‌کردم تا دوباره خوابش ببرد. دیگر دستمالِ مچاله‌ شده‌ای هم در جیب نداشتم که سرگرم‌اش شوم. چندبار هر دو جیب‌ام را گشتم. به زور می‌خواستم چیزی پیدا کنم. بی‌فایده بود. فقط چند تارِ نخِ شلوار از جیب‌ام بیرون آمد. سعی کردم آنها را پاره کنم تا سرگرم‌شان شوم که بتوانم منتظرِ خروپف‌های گندیده‌شان بمانم. نخ‌ها هم با من سرِ لج داشتند و پاره نشدند. مثل نگرانی‌ای که امان‌ام را بریده بود، فقط انگشت‌ام را بریدند.

خوشبختانه اهالی منزل سرشان را روی بالش می‌گذاشتند، می‌رفتند اما با کوچکترین صدایی فورا برمی‌گشتند. به نظرم ماشینِ رفت‌و‌برگشت‌شان جِت بود که به این سرعت عمل می‌کرد. مثل من نبودند که با نوک پنجه‌ باید می‌رفتم و نصفه راه برمی‌گشتم.

حدودا نیم‌ساعت گذشت. احساس کردم خواب‌شان برده. آنقدر که گوش‌ام را تیز کرده بودم تا صدای نفسِ خواب‌آلودشان را بشنوم، تصور می‌کردم گوش‌ام مثل گوشِ الاغ دراز شده. اما بدنم داشت کرخیِ خواب به خودش می‌گرفت. انگار دلش می‌خواست بخوابد، برخلافِ من که هنوز قصد فرار داشتم و گوشِ درازم به این کرخی‌ها بدهکار نبود. با ترس‌و‌لرز، دوباره شانس‌ام را امتحان کردم. این بار از آن نقطه‌ی اولی هم رد شدم خیلی نرم و آهسته. همین برایم دلگرم‌کننده بود. قلب‌ام داشت بالهای پرواز‌ش را آماده می‌کرد که به تراس رسید، پرواز کند. چون توانسته بودم تقریبا خودم را به نقطه‌‌های پایانی برسانم.

ناگهان شوهرخواهرم با صدای بلند، باد‌ِ معده‌اش را خالی کرد. زهره تَرَک شدم. یک لحظه ناخودآگاه به سقف نگاه کردم. احساس کردم الان است که خانه روی سرمان آوار شود. همانجا ایستادم. مثل مجسمه‌ای مچاله شده روی پنجه. مجبور بودم در همان حال بمانم تا مطمئن شوم کسی بیدار نشده. پنجه‌هایم داشت می‌شکست. بعد از اینکه مطمئن شدم اوضاع آرام است، اول کف پاهای‌ام را کامل روی زمین گذاشتم و بی‌صدا گفتم؛ «آخیش، راحت شدم.» بعد دوباره به راهم ادامه دادم. لاکتاب اتاق که نبود، گردنه‌ی امام‌زاده هاشم بود.

کم‌کم به نقطه‌ی طلایی‌ای که در محاصره‌ی شکم شوهر‌خواهرم بود، رسیدم. بدترین نقطه‌ی عبورم. انگار باید قله‌ی دماوند را فتح می‌کردم. به سختی، یک قدمِ بزرگ گرفتم تا به آن طرفِ شکمش برسم. خوشبختانه شوهرخواهرم خوابش مثل شکمش سنگین بود. شاید هم مثل بقیه، جتِ حمل‌و‌نقل نداشت. بالاخره بدون هیچ سرو‌صدایی به آن طرفِ پنجره، روی تراس رسیدم. سرم را بالا گرفتم که یک نفس عمیق بکشم، خواهر بزرگم چشم‌در‌چشم‌ام گفت؛ «فاطی، کجا؟...»


فاطمه قاسمی

۵ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

قصه‌ی روزی که باد اونو برد

▫️قسمت دوم


من‌که بیزار از این روتین بودم، هر روز به‌شوقِ بازی به‌دنبالِ راهِ فرار می‌گشتم. من مانده بودم و شوهرخواهرم. باید تصمیم می‌گرفت کجا بخوابد تا نقطه‌هایِ مردود شده، قسمت من شود. به من نگاهی کرد. نفسی کش‌دار کشید. من هم به نگاهش زُل زدم. می‌خواستم به او بفهمانم؛ «لطفا این‌بار رو شما کنارِ پنجره نخواب.» ولی به نظر نمی‌رسید پیام‌ام را گرفته باشد. در آسمانِ ابهام، آخرین امیدم داشت پر می‌کشید و قلبم از پرواز می‌ایستاد. با اینکه فاتحه‌ی سوار شدن روی دوچرخه‌ی دخترخاله‌ی سارا دخترِ قاسم‌نانوا همسایه‌ی دیوار‌به‌دیوارمان را خوانده بودم، اما هم‌چنان می‌کوشیدم که راهِ فرار پیدا کنم. ناگهان خواهرم ناخواسته به فریادم رسید و از شوهرخواهرم پرسید: «حاج‌علی، کجا می‌خوابی؟» با خودم گفتم: «حاج‌علی، فقط نگو زیر پنجره. نگو...، نگو...، نگو... .»

شوهرخواهرم که مثل طبل می‌‌کوبید روی شکمش تا نظرش را بگوید، در این انتظار مرگبار، انگار به قلب من می‌کوبید و ضربان قلبم لحظه‌به‌لحظه بیشتر می‌شد. بعد از کمی تعلل با صدای کلفتش گفت؛ «زیرِ پنجره.» سکوتِ سنگینی، بدنم را آویزان کرد. فقط یک نقطه باقی مانده بود، آن‌هم دورترین نقطه از در و پنجره. بالااجبار آنجا جای من شد. یک لحظه به نقطه نگریستم و به این می‌اندیشیدم که «چطور از لا‌به‌لای‌شان رد شوم؟!» از طرفی، دلم نمی‌خواست به اهالی منزل نشان دهم که چقدر غم‌باد دارم. با نقابِ خونسردی، به سختی خودم را به نقطه‌ی کور رساندم. سرم را روی بالش گذاشتم. انگار سنگ روی سنگ بود.

بقدری سنگین بودم که یک لحظه احساس کردم، بدنم مرده با نگاهی خیره به در و پنجره. شاید لازم بود یک نفر با دست، پلک‌هایم را می‌بست. ناگهان خواهر بزرگم قبل از اینکه چشم‌هایش را ببندد، رو به ما کرد و گفت: «بچه‌ها، بی‌سروصدا بخوابین. صداتون در نیاد!» مریم و زهرا که بچه‌های حرف‌شنویی بودند، خیلی زود خوابشان برد. اما فضای اتاق با این جمله برایم دلگیرتر شد.

بعد از چند دقیقه سکوت‌و‌‌سکون، دستم را در جیبِ شلوارم بردم. یک تکه دستمال را که در حینِ شستشو سفت و مچاله شده بود، بیرون کشیدم. خودم را با آن سرگرم کردم. با ظرافتِ تمام لایه‌هایش را باز کردم. کاری که اگر در آن حال‌و‌روز نبودم، عمرا مشغولش می‌شدم. در آن فاصله، کم‌کم صدای نفس‌ها تغییر کرده بود. خر‌وپف‌های همیشگی، مسابقه‌شان را شروع کرده بودند؛ یکی‌شان کش‌دار بود و دلگرم‌کننده، اما آن یکی کوتاه بود و منقطع. که با قطع‌اش، بند دلم قطع می‌شد؛ به نظر می‌آمد هر آن قرار است بیدار شود.

نرم‌نرم، اوضاع همانگونه شد که می‌خواستم؛ بالا‌خره اهالی منزل خوابیدند. اما اصلی‌ترین سختی ماجرا این بود که باید یک قدمِ بزرگ از روی شکمِ شوهرخواهرم می‌گرفتم تا خودم را به پنجره می‌رساندم. دقیقا زیر پنجره خوابیده بود. حداقل، اگر سه وجب از پنجره فاصله می‌گرفت، می‌توانستم به راحتی از کنارش رد شوم.

اول بلند شدم نشستم. یک نگاه کلی به همه انداختم. خر‌و‌پف‌ها و نفس‌های داغ‌شان در گرمای تابستان هوای اتاق را منزجر کرده بود و انگیزه‌ی فرارم را دوچندان. خیلی دلم می‌خواست بدانم واقعا در خواب عمیق‌اند یا نه. به ظاهر، همه خواب بودند. اما نه. انگار در گازهای سمیِ خودشان مرده بودند.

شمارش معکوس شروع شده بود. هر لحظه ممکن بود خاله و دختر‌خاله‌ی سارا، بروند و بازی با دو‌چرخه‌ی دخترخاله‌‌اش را از دست بدهم. بر این منوال، به همین مقدار خواب‌آلودگی‌شان اکتفا کردم و بلند شدم. پاورچین پاورچین با نوک‌ِ پنجه به سمت پنجره رفتم. از دو نفر عبور کردم. تنها دو نفرشان در تیررس نگاهم بودند و مدام آن‌دو را می‌پاییدم که ناگهان صدایی با حنجره‌ی دوصدا‌ شده از بین خر‌و‌پف‌ها گفت؛ «فاطی، کَپه‌ی مَرگِت رو بزار.»

خونِ بدنم خشک شد. همان‌جا مثل مجسمه روی پنجه‌ای که ایستاده بودم، ماندم. نمی‌دانم چرا برنمی‌گشتم و همان‌طور وسط اتاق روی پنجه و نیم‌خیر ایستاده بودم. مجبور شد دوباره با صدایِ خشن‌تر تکرار کند؛ «فاطی، مگه با تو نیستم!»


✔️ ادامه دارد...


فاطمه قاسمی

۳ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

قصه‌ی روزی که باد اونو برد

▫️قسمت اول


شل‌و‌آویزان، کنارِ گل‌های شیرین‌بیان، بالا‌خره از خوردن کشکِ بادمجان دست کشیدم. بالش را گرفتم. تا نشان دهم من هم، قصد خوابیدن دارم. اگر بیشتر از این کِش می‌دادم، به من شک می‌کردند. با یک نگاهِ زیرچشمی، یک جایِ مناسب برای فرار پیدا کردم؛ درست کنارِ در. رفتم که بساطِ خوابیدن را کنارش پهن کنم، خواهرِ بزرگم گفت؛ «هی، دختر، اونجا جای منه.» اولین نقطه‌ی طلایی‌ام را از دست دادم. دوباره نقطه‌های دیگرِ اتاق را که جان بدهند برای دُم روی کول گذاشتن، انداز‌‌و‌رانداز کردم. کمی آن‌‌طرف‌تر، جای خالیِ جان‌نثاری پیدا کردم؛ کنارِ پنجره. تازه داشتم کیفور می‌شدم که یادم آمد شوهر‌خواهرم معمولا کنار در، یا پنجره بساطِ خوابش را پهن می‌کند.

من‌که کوچکترین عضو خانواده بودم زورم به کسی نمی‌رسید. همه‌ی اهالی منزل جای خوابشان را تعیین می‌کردند، پسمانده‌ها جای من می‌شد. ممکن بود هر آن، شوهرخواهرم دومین نقطه‌ی طلایی را که آخرین امید من بود، انتخاب کند. اما نه. گاهی هم می‌گفت؛ «سر‌و‌صدای کوچه نمی‌زاره بخوابم.» بی‌خیاله کنار پنجره می‌شد. ولی به‌هر حال، قبل از انتخاب او نمی‌شد من نظرم را بگویم. در آن لحظه، دهان‌بسته، فقط دعا می‌کردم بچه‌های کوچه بیشتر از همیشه وحشی شوند. اما از بداقبالیِ من خفه‌خون گرفته بودند. کمی منتظر ایستادم. سر‌به‌زیر، با گوشه‌های بالشتم ور می‌رفتم که مثلا در حالِ درست کردن فرو‌رفتگی‌هایش هستم. تا مبادا چشم‌هایم، دعایم را سر دهند.

کنار پنجره از هر زاویه مناسبِ فرار بود. جلوی در، یک فرورفتگی داشت که اگر اشتباهی کسی پایش را آنجا می‌گذاشت، انگار قولنجش می‌شکست و همه‌ را خبردار می‌کرد که کسی در حالِ بیرون رفتن است. باید خیلی ماهرانه می‌رفتم که ریسک بالایی داشت. اما کنار پنجره بهترین گزینه بود که به محض رد‌شدن از پنجره، می‌رفتم روی تراس و از پله‌های کناری فرار می‌کردم، بی‌آنکه مرضِ قولنج داشته باشد.

هر وقت شوهر‌خواهرم با دستش چرخی به شکمِ گنده‌اش می‌کشید، یعنی در حال فکر کردن بود. به نظرم داشت تصمیم می‌گرفت که کجا بخوابد. تا دستش در یک چرخش به نقطه‌ی شروع برسد من چهار بار نفس عمیق کشیدم تا قلبم را که داشت از سینه در‌می‌آمد، آرام کنم. سه نفر از اهالی منزل، در محلِ مورد‌نظرشان مستقر شده بودند. چون معمولا جای خودشان را می‌دانستند و بدونِ چک‌و‌چونه، کسل‌کننده‌ترین روتینِ خانوادگی‌مان را اجرا می‌کردند؛ «خوابِ بعد از ناهار.»


✔️ ادامه دارد...


فاطمه قاسمی

۱ آبان ۰۳

@fatemeghasemi50

چی می‌گی...؟


امروز اتفاقی یه جایی خوندم:
«داری توی محله‌ی قدیمی‌تون قدم می‌زنی
۷ سالگیتو می‌بینی که داره بازی می‌کنه.
اجازه داری فقط یه‌چیز بهش بگی،
چی می‌گی...؟!»


می‌گم: «نترس. کنارت‌ام.»


فاطمه قاسمی

۲۹ مهر ۰۳

@fatemeghasemi50

گفتگوهای درونی با خویشتن_ سه

▫️همه چیز برایت کار می‌کند.


انگار در مکان و زمانی بودم که مال من نبود. هر اتفاقی سوهان روحم می‌شد. اما یه لطف کم‌یابی که گاهی به خودم داشتم؛ ریز‌ریز زمزمه‌وار به خود پند و اندرز می‌دادم. انگار حرفهای گنده‌گنده از بخش‌های کوچیک‌کوچیک بیرون می‌زد و نمی‌توانستم خودم را باور کنم که گاهی با‌تمام ناعاقلی، عاقل بودن را هم بلدم.

🔅چندتا از آن حرفهای درشت این‌گونه بود:

فاطمه، هیچ‌چیز در زندگی اتفاقی نیست. همه‌ی آنچه در اطراف‌‌ات رخ می‌دهد به نوعی برایت کار می‌کند. مشروط بر اینکه یاد بگیری چگونه آن‌‌ها را زندگی کنی و به «خودِ واقعی‌ات» وفادار بمانی؛

▫️شکست دشمنت نیست. اگر بیاموزی چگونه در دلِ شکست‌هایت زندگی کنی و تَرَک‌ها باعثِ ترکِ زندگی‌ات نشو‌ند، تو پیروزی.

این جمله قلبم را می‌فشرد. به دلم جلا می‌داد. ریز‌ریز اشکم را می‌چکاند. اما چون خودم را باور نداشتم، نمی‌توانستم قدرتش را در عمق وجودم ببینم. دوباره انسان شکست‌خورده را زندگی می‌کردم و روزبه‌روز درمانده‌تر می‌شدم.


▫️ناامیدی تهدید نیست. اگر بیاموزی چگونه در دل تاریکی‌های‌هایش روشن بمانی. از آنجا که به ناامیدی خوراک داده بودم. فربه شده بود. مدام هیبتش دلم را خالی و خاموش می‌کرد.


▫️سقوط افتادن نیست. یک شروع تازه‌ست؛ «نقطه سرِ خط.» اگر بیاموزی چگونه به راهت ادامه دهی. انگار فقط به این بخش دل بسته‌ بودم که «افتادم». دیگر دلی برای «شروع» نداشتم.


فاطمه قاسمی

۲۷ مهر ۰۳

@fatemeghasemi50

گاهی احمق‌ام


پیش از این، از برخی رفتارها و گفتارهایم خجالت می‌کشیدم. چرا که به نظرم احمقانه می‌آمدند. مثلاً بعد از مهمانی‌ها حالم بد می‌شد و به خودم می‌گفتم: «چرا مثل احمق‌ها بی‌ربط پاسخ دادم؟ چرا مثل احمق‌ها خجالت کشیدم؟ چرا مثل احمق‌ها خندیدم؟ چرا بلندتر از دیگران خندیدم؟ چرا مثل احمق‌ها... .»

مدام تلاش می‌کردم که مانند دیگران باشم و خودم را پنهان کنم. اما نه تنها تلاشم به جایی نرسید، بلکه هیچ‌گاه احمق بودنم هم کم نشد.

هنوز هم گاهی پاسخ‌های بی‌ربط می‌دهم و شاید بیشتر از قبل. چراکه کنجکاوم تا بینِ بی‌ربط‌ها ارتباطات جدیدی بیابم به‌ویژه با واژه‌ها. به‌عنوان مثال بین واژه‌ی «هم‌سایه» و اصطلاح روان‌شناسی «فضای بین‌روانی» چه ارتباطی وجود دارد؟ یا بین «موسیقی» و «همدلی» چه پیوندی برقرار است؟

هنوز برای چیزهایی هرچند کوچک می‌خندم و صدای شادمانی‌هایم بلندتر از کسانی است که با خودسانسوری و لبخندی سنگین‌و‌رنگین تلاش می‌کنند ماجرای شاد را به پایان برسانند تا خطِ شخصیت‌شان چروک نشود.

امروز، احمقانه‌هایم را می‌ستایم و حتی اگر نام‌شان «احمقانه» هم باشد، خوشحالم که «گاهی احمق‌ام». این احمق بودن شاید نشانه‌ای از آزادی‌ست. گاهی لازم است در جستجوی حقیقتِ خود ریسک کنیم و به خودمان اجازه دهیم که واقعی و بدون قید‌و‌شرط باشیم.


فاطمه قاسمی

۲۵ مهر ۰۳

@fatemeghasemi50

جنگ «نقد»* و «تسلیم»*


▫️ارتباط نقد و تسلیم چگونه خواهد بود، زمانی که به هر دو نیاز داریم؟

این دو واژه جنگِ بینِ مهربانی و نامهربانی را برایم تداعی می‌کند. نه. بدتر از آن؛ جنگِ بین سازگاری و ناسازگاری. دو واژه‌ای که نه‌تنها جهان فکری‌ام، که جهان زیسته‌ام را به خاک‌و‌خون کشیدند؛ روزگاری که سازگاری تلاش برای ماندن می‌کرد و ناسازگاری سرِ سازش با ماندن نداشت. بین دو جبهه در حال دو نیمه شدن بودم.

من نامش را «جنگ هسته‌ای‌» می‌نامم. جنگی که هسته‌ی مرکزی وجودت را که بطن انسانیت توست، نشانه می‌گیرد. نمی‌دانی انسان بودنت را زندگی کنی یا به همه‌ی انسانیتت پشت کنی و از درد و فشار رها شوی.

به اعتقاد ارسطو «مهربانی قدرتمندترین ویژگی انسانی‌ست؛ اما همین ویژگی با تمام قدرتِ انسانی بودنش، می‌تواند برای سالم زیستن آسیب‌زا باشد؛ زمانی که سازگاری با آن از حد بگذرد.»

از آن طرف، اریکسون نیز معتقد است «سازگاری» و «ناسازگاری» هر کدام از حد بگذرند، طوفان به‌پا می‌کنند، مثلا؛ «کسانی که فقط سازگاری می‌کنند، مبتلا به بدرشدی می‌شوند؛ یعنی روان‌رنجوری.» و «کسانی که فقط ناسازگاری می‌کنند، مبتلا به بدخیمی می‌شوند؛ یعنی روان‌پریشی.»

▫️بنابراین جهان به هر دو آنها نیاز دارد.

به نظرم، جنگ زمانی آغاز می‌شود که هر مفهوم یا واژه‌ای بخواهد بیش‌از حدِ معمول، در صحنه باشد. بر همین اساس؛ «تسلیم» به تنهایی برایم قابل قبول نیست. چراکه آسیب‌های رنج‌آلودش را بسیار دیده‌ام و با منطق و تجربیاتِ زیسته‌ام ناسازگار است. «نقد» نیز به‌ تنهایی برایم قابل قبول نیست. شاید بخشی از جهانِ فکری‌ام را که به بی‌نقدی نیازمند است با حضورِ افراطی‌اش نیازمند باقی بگذارد.

بعنوان مثال؛ «سخاوتمندی» ویژگی‌ست که یکی از تفاوت‌هایش با «بخشندگی» در فی‌البداهه بودنش است. فردِ بخشنده می‌اندیشد که کاری را انجام دهد یا نه. بله بگوید یا نه. این کمک را عملی کند یا نه. در واقع با حساب‌وکتاب عمل انسانی را انجام می‌دهد، هر چند طبق ارزش‌هایش.

اما سخاوتمندی ویژگی‌ست که فی‌البداهه اجرا می‌شود؛ ماشینی به سرعت در حال عبور است. کودکی در حال بازی. فرد بزرگسالی شاهد صحنه، و برای لحظه‌ای کوتاه پی‌می‌برد که جانِ کودک در خطر است. بی‌آنکه به چیزی جز جان کودک بیاندیشد و حساب‌وکتاب کند که آیا من جان سالم به در می‌برم یا نه، طبق ارزش‌هایم هست یا نه...، فورا سخاوتمندی وارد صحنه می‌شود، بله می‌گوید و کودک را از مرگ‌ حتمی نجات می‌دهد.

▫️ گاهی جهانِ بدون بخشندگی، شایستگی‌هایِ والاتری از خود نشان می‌دهد.

به نظرم، پشتوانه‌‌ی این صحنه را نه‌ تنها «سخاوتمندی در جان» می‌توان نامید، بلکه از نگاه من می‌توان «نقد منقاد»*؛ (نقد مطیع) نامید؛ «نقادی که تسلیم می‌شود»؛ می‌داند جانش در خطر است...، می‌داند مراقبت از جانش کارِ درست است. می‌داند... . می‌داند... . اما تسلیم می‌شود چراکه نقد، برای لحظه‌ای جهانِ فکری‌اش را ترک می‌کند و بجای نه، بله می‌گوید.


▫️اگر «نقد» را معادل بخشندگی بدانیم؛ «با حساب‌وکتاب»
شاید بتوان «نقد منقاد» را معادل سخاوتمندی در‌نظر گرفت؛
«بی‌حساب‌و‌کتاب» و فی‌البداهه.



▪️به نظر شما با این اوصاف، «نقد منقاد» را کجاها زندگی می‌کنیم؟
به‌نظرم یک نمونه‌ی آن در «آزاد‌نویسی‌»ست؛ می‌دانیم که آشفته‌ می‌نویسیم. می‌دانیم که غلط املایی، دستوری... داریم. می‌دانیم... . اما پیش می‌رویم بدون حساب‌و‌کتاب.



*نقد؛ یعنی «تشخیص خوب از بد.»
*تسلیم؛ یعنی «فرمانبرداری، اطاعت.»

*نقد منقاد؛ اصطلاح خودساخته‌ست. با این هدف که در جهانِ فکری‌ام واژگان را به‌جای مقابلِ هم‌ بودن؛ «این یا آن»، به‌کنار هم بودن؛ «هم این هم آن» سوق دهم. چون معتقدم جنگ بین انسانها از جنگ بینِ واژگان‌شان آغاز می‌شود.


فاطمه قاسمی

۲۳ مهر ۰۳

@fatemeghasemi50

واژه‌ها


یک هفته روتینِ نوشتن‌ام تغییر کرد. به‌جای ساعت‌ها سرو‌کله زدن با واژه‌ها باید با انسانها سروکله می‌زدم. می‌دانستم بعد از یک هفته به روال همیشگی‌‌ام بر‌می‌گردم. می‌دانستم گاهی باید بخش‌های دیگرِ زندگی را هم زندگی کنم. می‌دانستم... . اما باز دلم می‌گرفت و می‌خواستم به اتاقم برگردم، سراغ سر‌و‌کله زدن با واژه‌ها.

از درون احساس مچالگی داشتم و منتظر آزاد شدن. مثل عاشقی که در جمع‌های اجباری در خلوتِ دلش به معشوقه‌اش می‌اندیشد تا از کسالتِ فضا لحظه‌ای آزاد شود، به اتاقم (میز، کتاب و قلم‌ام) می‌اندیشیدم نفسی تازه می‌کردم و برای لحظه‌ای آزاد می‌شدم.

دیروز در راه برگشت به منزل، با‌ل‌بال زدنِ قلبم را مثل کودکِ خوشحالی که بالاو‌پایین می‌پرد، احساس می‌کردم و جاده را با لبخند طلایی خط می‌انداختم. شاید قبل از من، کسی این خط را روی جاده کشیده بود و قبل‌تر هم کسی دیگر.

بعد از یک هفته دوری، امروز به روتین‌ همیشگی‌ام برگشتم. آزادی را با تک‌تک سلولهای بدنم احساس می‌کنم و دلتنگی کتابها و کاغذ و قلم‌های روی میزم را با بند‌بندِ انگشتانم. نگاه گرم و پرمهرشان، سردیِ بدنم را گرفت طوری که انگار لبِ ساحل در حال آفتاب گرفتن هستم.

دلم می‌خواهد هر روز میزبان واژه‌ها باشم و پایِ گپ‌و‌گفت‌شان.
چراکه «واژه‌ها» برخلاف انسانها، راهگشای زندگی‌ام بوده‌اند.


فاطمه قاسمی

۲۱ مهر ۰۳

@fatemeghasemi50

گفتگوهای درونی با خویشتن_ دو

▫️تکرار کارهای موثر و سازنده‌، تکراری نیست.


هر راهکار موثری که به‌تکرار به‌کار برده‌ای، باز هم درصدی از آن‌را نزیسته‌ای و رازهایی را نکاویده‌ای؛ مثل نوشتن. هرچقدر می‌نویسی، هر لحظه‌اش آغازی نو و شگرفی ژرف در خود دارد.

▫️بنابراین، راهکارِ موثرات را به‌تکرار به‌کار گیر تا گنجینه‌ای از شگفتی نشانت دهد و خود را با انباشتگیِ راه‌حل‌های بسیار، در دام ناتوانی قرار مده.


فاطمه قاسمی

۱۹ مهر ۰۳

@fatemeghasemi50