توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 تا کنون در تبیین اینکه دیانت #زرتشتی چگونه عناصر تشکیل دهنده خود را از اعتقادات بسیار باستانی #سانسکریت و #ودایی وام گرفته است، مباحث بسیاری را مرور کرده ایم. در این مقاله ابتدائا باید بدانیم که شکل امروزی زرتشتیت خط سیر تبدیلی واضحی از پاگانیسم سانسکریت به یک دین با اعتقاد به وحدت یا ثنویت وجود داشته است. متون باستانی زرتشتی در ابتدا سه وجود والاگهر از پانتئون ودایی را برگزیده اند و آنها را به عنوان "آفریننده های اصلی" معرفی نموده اند. شاید این "تثلیث" را بتوانیم در موازات تثلیث #تری_مورتی از تدین #هندو بپذیریم. چرا که دو رسته اعتقادی هندوئیسم و زرتشتیت، به موازات هم از دل اعتقادات بسیار باستانی سانسکریت هندو-اروپایی برخاسته اند. این تثلیث زرتشتی سه شخصیت با عنوان #اهورا معرفی میکند که در کنار هم صاحب و مدبر تمام قدرتهای جهان هستند.

1. مزدا اهورا: اولین #اهورا موکل بر دانش و آگاهی است. او "دانای کل" و آگاه بر تمام آن چیزی است که در زمان اتفاق افتاده یا اتفاق خواهد افتاد. شاهدیم که #اهورا_مزدا بعدها به شکل آفریننده قادر مطلق و "یگانه" نمود می یابد و باقی دیتی ها تحت لوای قدرت و آفرینش او پای بر وجود #مینو می گذارند.

2. میترا: دومین اهورا موکل بر حقیقت و "بینای کل". #میترا یا #مهر همانگونه که پیشتر هم گفته شد پاسدار حقیقت و روشنی است. او بیننده مطلق است و هیچ ظاهر و باطن و اندیشه و رفتاری از او پنهان نمی ماند. میترا بعدها به عنوان یک #ایزد بزرگ و پر اهمیت با حفظ قدرت توکل خود ایفای نقش میکند.

3. اپم نپات: سومین اهورا یعنی #اپم_نپات (Apam Napāt) "وجود مطلق" است. او معنای هر چیزی است که شکل و ظاهری می یابد و قدرت او در آفرینش مادی است. در این مجال ما در مورد شخصیت اپم نپات بحث می کنیم.

#اپم_نپات در دیانت اصلی سانسکریت یک خدای اصلی و ازلی بسیار مهم است. او را میتوان خدای پره موردیال تمام "آبها" دانست. پس اوست که قدرت آفرینندگی را در دست دارد چرا که "آب" عنصر آفرینش است‌. اما طی گذر اعصار جایگاه او در خود اعتقادات سانسکریت و همچنین هندوئیسم و زرتشتیت کمرنگ می شود. شاهدیم که قدرت او در دین هندو به طور کامل به شخصیت #وارونا واگذار می گردد. در زرتشتیت نیز پس از تکمیل عرصه دینی او به عنوان یک ایزد خرد و تحت نظارت ایزدبانو #آناهید حفظ جایگاه می کند. به طوری که اگر بخواهیم یک ایزد زرتشتی موکل بر قدرت آبها معرفی کنیم شخصیت اول مورد معرفی باید ایزدبانو #آناهید باشد.

در هر صورت در شکل نهایی زرتشتیت، اپم نپات ایزد "آبهای زمینی" است. او صاحب قدرت رودها، آبشارها، برکه ها، جویبارها و حتی چاهها و قناتها است. نام او را باید همتراز با مفهوم "فرزند آبها" یا حتی "نوه آبها" در نظر بگیریم. او در متون زرتشتی با لقب "بُرز" یا "بلند قد" خطاب شده است و همچون تمامی دیگر ایزدان صاحب اسب تیزپا است. (استعاره از اینکه جابجایی فیزیکی برای وجودان مینوی معادل اجسام مادی نیست و آنها توانایی حضور در هر نقطه ای در هر لحظه که بخواهند را دارند)

وظیفه اصیل اپم نپات پراکنده ساختن آبهاست. او هنوز خوی خالقیت خود را به همراه دارد و با پخش کردن آبها در منابع زمینی زندگی را در عرصه گیتی پراکنده میکند. پس بدون اپم نپات هیچ گیاه و حیوان و انسانی زنده نمی ماند. همچنین او یکی از شخصیتهای "سایکوپامپ" (همراهی کننده ارواح) در عرصه اساطیر #آریایی است‌. اپم نپات #فروهر‌های پاکان را می جوید و قدرت آنان را به آب میدهد تا آبهای جاری بر زمین را از ریمنی و پلیدی تطهیر کند. بنابراین او همواره شکارچی فرَوَشی های نورانی و والا است.

در #گاهان #اوستا در مورد او میخوانیم:

"ای اسپنتمان زرتشت! اپم نبات به همراهی باد چالاک و فر در آب آرام گزیده تا فروهر‌های پاکان را به هریک از مکان‌ها در جهان مادی، حصه یی معین از آب تقسیم کند."

همچنین در #زامیاد یشت در مورد او میخوانیم که در جست و جوی فر ایزدی به دریای #فراخکرت وارد می شود:

"فَر به دریای فراخکرت جَست، آنگاه اپم نپات تیز اسب بی‌درنگ آن را دریافت. اپم نبات تیز اسب آرزوی داشتن آن نمود. این فرّ دست نیافتنی را من خواهم گرفت! از ته دریای ژرف. پس سرور بزرگوار، شهریار شیدور، اپم نبات تیزاسپ را می‌ستائیم! آن دلیر اجابت‌کنندهٔ خواستار را. و آن کسی را که بشر را بیافرید، که بشر را ساخت و آن ایزد آب، اپام نپات را، که نیکو بشنود هر آن گاه که او را بستایند."

در میان تمامی دیگر ایزدان، اپم نپات با شخص #وایو، ایزد بادها بیشترین ملازمت و همکاری را دارد. چرا که این دو ایزد با کمک یک دیگر فروهرهای پاک را در عرصه آفرینش پراکنده می کنند.

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 در عرصه دیانت #زرتشتی و اساطیر #آریایی تقدس خاصی برای عناصر تشکیل دهنده طبیعت تعریف شده است. آب، آتش، گیاه و چارپایان هر کدام وجهی از احترام واجب را وامداری می کنند و حفظ آنان بر هر مومن زرتشتی واجب است. یکی از این عناصر مقدس مام "زمین" است.

زمین یکی از پنج وجه خلقت #هورمزد دادار است و آفرینش آن یک مرحله کامل از دوران خلقت را در برگرفته است. اگر #امشاسپند موکل بر زمین را بانو #سپندارمذ در نظر بگیریم آنگاه #مینو و پرسونیفیکیشن زمین ایزدبانو #زامیاد است.

زامیاد روح و وجود زمین است و در یک تعریف ساده زامیاد نامی برای همان تجسم مادر زمین است که به شکل یک ایزدبانو حلول یافته است.

زامیاد صاحب قدرت خاک است و نگاه دارنده دانه ها در دل خود تا روزی که برویند. او ثروتمند و بخشاینده و پاک است و آلودگی را میزداید. زامیاد از مصاحبان #اشتاد ایزد و از ملازمان امشاسپندان #امرتات و #سپندارمذ است. نام بزرگ او معرف روز بیست و هشتم از هر ماه و نوزدهمین #یشت از گاهان #اوستا است.

گیاه "ریحان" نماد پاکی و معصومیت زامیاد است و بوی خوش برگهای ریحان یادآور زیبایی ایزدبانوی بزرگ است.

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 یکی از مشهورترین صوری که وجودان مینوی روشن در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی در آن ظهور می یابند، صورت یک "جوان پانزده ساله زیباروی" است. بسیاری از #امشاسپندان والا و ایزدان مقتدر زرتشتی تناسخی بدین شکل نیز داشته اند. علاوه بر اینکه از چنین آواتاری میتوان نتیجه گرفت که به اعتقاد زرتشتیان پانزده سالگی برای مردان سن آغاز بلاغت و مردانگی است، شاید بتوان اعتقاد به شکل جوان زیباروی را در ریشه های #سانسکریت هندو اروپایی جست. جایی که دیتی هایی چون لرد #کریشنا و #آپولو نیز چنین نمودی می یابند.

برای آریاییان اما اصلی ترین ایزد زیبای جوان بی شک ایزد #نریوسنگ (نرسه و نرسی نیز نامیده اند) است. در دیدگاه جانبی خوب است که به شباهت ریشه ای نام نریوسنگ با #نارسیسیس یونانی نیز توجه داشته باشیم.

نریوسنگ آن ایزد زیبایی است که #اهورا_مزدا دادار آفرید و در پس #اهریمن پلید قرار داد تا بانوان جوان دل در گرو نور او بندند و به جای آلاشتن به گناه #جهی دیو پتیاره، مردی همچون او را از #مینو طلب کنند. این میتوانست نمودی پاک و روشن برای میل درونی به عشق و علاقه به زیبایی ظاهری باشد.

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 به اعتقاد دیانت #زرتشتی و اساطیر #آریایی"پنجه" یا "پتک" زائده بر سیصد و شصت روز سال به لحاظ روحانی ایامی مقدس و قابل احترام شمرده میشوند.

باید توجه داشت که رجعت #فروهر ها پیش از گاهنبار #هرمزگان یا #نوروز از ده روز پیش از نو شدن سال و پایان خلقت یک ساله کائنات توسط #هورمزد، آغاز شده است. هم اکنون پنج روز از سال باقی مانده تا آریاییان خود را برای نو نواری #مینو و #گیتی آماده سازند!

پنج روز پایان سال به عقیده آموزه های آیین مزدیسنا ایام سخن گفتن اهورا مزدا با روان زرتشت و پدیداری #اوستا بر جهان مادی است. (معادل ایام "قدر" در آیین #اسلام) این پنج روز خود گاهنباری جداگانه به افتخار پایان خلقت هورمزدند و #همسپتمدان لقب گرفته اند که به این منوال به نام والای پنج دفتر اصلی #یسنه اوستا نامگذاری شده اند:

1. #اهنود روز: به معنای بزرگی و والاتباری که در آن روزه گرفتن و عبادت به آتش گاه ها سفارش گشته.

2. #اشتود روز: رساننده خوشبختی و گاه وصال و عروسی و شادی و آغاز و نو شدن پیوندهاست

3. #سپندمد روز: نمود نیرو گرفتن و زنده شدن دوباره، روز عیدی دادن و عیدی گرفتن و رقص و پایکوبی، با یاد آوری موعد روز جزا و رسیدن حق به روان مومنان و سختی کشیدگان دنیا

4. #وهوخشثره روز: روز شاهی نیکو که در آن شهریاران و کیانیان بار عام می دادند و به داد مردم و مملکت رسیدگی می کردند.

5. #وهشتواش روز: روز آرزوها و عرفه زرتشتی که در آن نیایش و اعتکاف تا لحظه تحویل سال نو سفارش شده است. روز رسیدن به ثروت و برکت و روزی که زرتشتیان حاجات و نیات خود را به نذر و نیاز به پیشگاه دادار پاک بیان کرده و با دلی آکنده از خلوص و تمنا منتظر نو شدن سال می نشینند.

ما نیز به نوبه خود فرا رسیدن این گاهنبار مینوی و این ایام کروبی و روحانی را به تمام ایرانیان و آریاییان خجسته باد می گوییم و پیشاپیش آرزوی نوروزی پیروز و سالی پر از بار و برکت و شادی و سلامتی برای تمام یاران همراه داریم.💐💐

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 🌸🌺 کانال "توره | اساطیر باستان" به مناسبت فرا رسیدن #نوروز گاهنبار باستانی #آریایی تقدیم میدارد 🌺🌸

نرم نرمک میرسد اینک بهار... خوش به حال روزگار...

#⃣ درباب نوروز: قسمت اول

#نوروز از گاهنبارهای باستانی و اصیل #آریایی و #زرتشتی و یکی از المانهای مهم و پر قدرت شناخت فرهنگ ایرانی است. این جشن را آریاییان از دیرباز نیک داشته اند و مسلما فلسفه های اساطیری بسیاری به عنوان پشتوانه چنین رویداد سالیانه عظیمی در فرهنگ ایرانی یافت می شود. یکی از این تفکرات استناد به اقدام #هورمزد به آفرینش است.

بهترین و دقیق ترین توصیف از آفرینش در اساطیر #آریایی و #زرتشتی را از کتاب باستانی #بندهشن می یابیم. چه این کتاب دقیقا در وصف نحوه آفرینش کائنات توسط #اهورا_مزدا نوشته شده است.

در ابتدای آفرینش اهورا مزدای پاک خود را ستایید و آفریننده کل نامید. پس آفرید تقویم و زمان را و روز و شب را. پس نیکو و گرامی داشت روز اول خلقت را و آن را به نام خود یعنی #هرمز مزین گردانید. سپس او اقدام به آفرینش شش شالوده و بن مایه اصلی آفرینش #گیتی (جهان مادی) کرد و این آفرینش به میزان یک سال به طول انجامید. (باید بدانیم که جهان معنوی یا #مینو پیش از گیتی حضور داشته و آفریده شده بود و #فرورهر ها، ایزدان، امشاسپندان و روان #زرتشت در مینو نزد #هورمزد حضور داشته اند.)

هورمزد در طول یکسال با فاصله هایی نامتقارن به ترتیب "آسمان"، "زمین"، "آب"، "گیاه"، "گاو" (مجازا هر چهارپای سودرسان) و "انسان" را آفرید. و چون آفرینش هر کدام را به پایان رسانید در پنج روز آنان را مقدس گردانید و #گاهنباری در پنج روز فراز آورد که انسانها این گاهنبارها را در تقویم جشن بدارند. چون آفرینش آخرین عنصر یعنی "انسان" به پایان رسید دقیق 360 روز به طول انجامیده بود. پس از آن هورمزد آخرین پنج روز را به شادی فراز آورد و پس از آن مصادف با شروع سال نو بوده است که تمامی گیتی گرد آمده اند.

پس #کیومرث و #گوش (اولین انسان و چهارپا) در اولین روز از اولین سال یعنی گاهنبار #هرمزگان یا #نوروز هورمزد را به ستایس خواندند و از او برکت و نعمت خواستند.

#شاهنامه میگوید که هورمزد به برکت این ستایش کیومرث را #فره ایزدی بخشید و او را اولین پادشاه و اولین پیامبر نسل بشر قرار داد و پس از آن او هر سال چنین روز آغازینی را جشنی بزرگ برپای ساخت و به ستایش هورمزد و فروهر پاک وی پرداخت و از اینجا #نوروز پدید آمد.

البته این تنها یک فلسفه است و مفاهیم بسیار دیگری در باب نوروز نقل شده که در روزهای آتی باقی مانده تا نوروز بدانها خواهیم پرداخت. با هشتگ #نوروز ما را در این مقال همراهی کنید.

▫️ @Torecilik