الفیا

📜کارنامه(۷)

📌تاثیر سیاست‌های فرهنگی رهبران و دولت‌های جمهوری اسلامی بر ادبیات (روزگار خاتمی)

✍🏼رضا بیات

▪️هرگاه جامعه از تعادل خارج شود و رفتار و فرهنگی خارج از عرف وارد جامعه شود، همان‌طور که عده‌ای طرفدارش می‌شوند، گروهی نیز مخالف سرسخت آن جریان خواهند شد. تندروی‌های سیاسی و فرهنگی عصر خاتمی، باعث می‌شود وحدت کلمۀ ادوار پیشین به دودستگی و جناح‌بندی تبدیل شود. این وضعیت که در دورۀ احمدی‌نژاد هم ادامه یافت و تشدید شد، رفتارهای عکس‌العملی را به وجود آورد؛ رفتارهایی اغراق‌شده که بیش از «حقیقت»، به «رو کم‌ کنی» و کوبیدن جناح مقابل تعلق داشتند و دارند.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجلۀ ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8302

#رضا_بیات
#کارنامه7
#سی_گانه_فجر23
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
@alefya

📜کارنامه (۶)

📌تاثیر سیاست‌های فرهنگی رهبران و دولت‌های جمهوری اسلامی بر ادبیات (روزگار خاتمی)

✍🏼رضا بیات

▪️سال‌های ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۳ با ریاست جمهوری حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی مصادف است. شعار انتخاباتی او «آزادی» است؛ چیزی که در حوزۀ فرهنگ، بیشتر به آزادی بیان و عقیده و اندیشه تعبیر می‌شود. به پیشنهاد او، سال ۲۰۰۱ میلادی (معادل ۱۳۸۰) سال جهانی «گفتگوی تمدن‌ها» نامیده می‌شود. «تحمل مخالف» یکی از کلیدواژه‌‌های سخنان خاتمی و طیف او می‌شود و خلاصه اینکه جامعه به‌سرعت به‌سوی چند صدایی شدن پیش می‌رود.

▫️از آغاز انقلاب، مسئولان بسیاری معمم هستند و معمولا مسئولیت سیاسی، مانع از فعالیت مذهبی آن‌ها نمی‌شود. آیت‌الله خامنه‌ای در دوران ریاست‌جمهوری‌اش، امام‌جمعۀ تهران است. آیت‌الله ‌هاشمی رفسنجانی نیز همین وضعیت را دارد؛ اما دورۀ ۸ سالۀ ریاست جمهوری، کم‌کم او را به سردار سازندگی تبدیل می‌کند و وجهۀ اقتصادی و عمرانی و سیاسی‌اش بر وجهۀ روحانی‌اش چیره می‌شود. این روند در دورۀ حجت‌الاسلام خاتمی تشدید می‌شود و مردم، خاتمی را در قامت یک روشنفکر اهل فرهنگ و سیاست می‌یابند تا یک روحانی. حجت‌الاسلام خاتمی، رئیس‌جمهوری است که امام‌جمعه و حتی جماعت نیست.

▪️برخی هیئت‌ها به سراغ واعظ غیر‌معمم می‌روند تا این باور تقویت شود که دین و آخوند، دو مقولۀ مجزا از هم هستند. صورت رسمی و رسانه‌ای این جریان، به میدان آمدن شخصیت‌هایی سیاسی-انقلابی چون رحیم‌پور ازغدی و بلخاری و از سویی دیگر شخصیت‌هایی فرهنگی-عرفانی مثل الهی قمشه‌ای و سروش است و صورت مخفی و غیر رسانه‌‌ای آن فعالیت گروه‌هایی مثل انجمن حجتیه است که عمدتا از مبلغان کت‌وشلواری استفاده می‌کنند. بدیهی است که گروه‌های سه‌گانۀ فوق، ارتباطی با هم ندارند و فقط در تبلیغ دین توسط مبلغان غیر‌معمم مشترک‌اند. این جریانات آن‌قدر جدی می‌شود که در انتخابات ۸۴ اقشار مذهبی و انقلابی، برای حفاظت از دین، از گزینۀ معمم (هاشمی رفسنجانی) به گزینۀ کت‌وشلواری (احمدی‌نژاد) پناه می‌برند. کاندیدای این گروه در انتخابات ۹۲ نیز یک کت‌وشلواری (جلیلی) است که در رقابت‌های انتخاباتی، خود را مفسر قرآن معرفی می‌کند.


متن کامل این یادداشت را در سایت مجلۀ ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8242

#رضا_بیات
#کارنامه
#سی_گانه_فجر22
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#الفیا
@alefya

📜کارنامه (۵)

📌تاثیر سیاست‌های فرهنگی رهبران و دولت‌های جمهوری اسلامی بر ادبیات (دورۀ ‌هاشمی: توسعۀ اقتصادی)

✍🏼رضا بیات

▪️توجه به فقر و رسیدگی به فقرا، آ‌‌ن‌قدر بالا می‌گیرد که وقتی سید مرتضی آوینی شهید می‌شود، مهم‌ترین چیزی که ذهن میرشکاک را می‌آزارد «نان» کودکان است که گویا بدون شهید آوینی به دست نمی‌آید:

«کودکان ما نان می‌خواهند؛ نان! نان مرتضی! و نان همیشه گران‌تر و گرامی‌تر از ایمان بوده است. تو را از دست داده‌ایم. سر بر درگاه خانۀ پدران تو، به این می‌اندیشیم که زبان خود را در مدح و ستایش کدام امیر صیقل دهیم و شرف خود را کجا به اجاره بفرستیم. رفتن آسانترین راه بود».

چنان‌که دیده می‌شود، در دیدگاه میرشکاک که از نویسندگان و متفکران اصلی حوزۀ هنری در این دوره محسوب می‌شود، تنها راه کسب نان، خودفروشی و شرف‌فروشی است.
رزمندگان از جنگ برگشته، با جامعه‌ای مواجه می‌شوند که رفته‌رفته از فضای جنگ و جبهه فاصله می‌گیرد. طبیعتا این منظره برایشان خوشایند نیست و بر می‌آشوبند و اعتراض می‌کنند. نوک پیکان حملات آنان به سوی مال‌اندوزان است و دولت ‌هاشمی که زمینه را برای آنان فراهم کرده است.
شاید اتفاقی نباشد که میرشکاک در این سال‌ها بسیار پر کار است. او در سورۀ اندیشه و نیستان و ...، در قامت یک تئوریسین پرکار و دغدغه‌مند ظاهر می‌شود و صفحات زیادی از مطبوعات آن دوره را به خود اختصاص می‌دهد. جنس کلام میرشکاک اعتراض تند و تأکید بر باور‌های خودیِ اغراق شده است. شعر «فصلی از منظومۀ مرداب‌ها و آب‌ها» ی سید حسن حسینی، بهترین آینۀ این دوران محسوب می‌شود. همچنین قزوه به عنوان بارزترین چهرۀ شعر اعتراض، در این دوره پرکار است.
معلم نیز معترض است؛ اما با این تفاوت که اعتراض او به مکاتب فکری دگراندیش است؛ به طور مشخص روشنفکری و عبدالکریم سروش؛ آخرین سرمقاله‌‌های شهید آوینی در سورۀ اندیشه نیز یکسره دربارۀ هجوم مدرنیته و خطر دوری از فرهنگ خودی است.

▫️تا زمانی که امام زنده بود، شاعران، ایشان را نمایندۀ حاضر اسلام می‌دانستند و مدایح مذهبی خودبه‌خود به‌سمت ایشان متمایل می‌شد؛ هر چند معصوم نبود و مقامش با مقام دوازده امام علیهم‌السلام قابل قیاس نبود؛ اما مردم او را می‌دیدند و امامان معصوم علیهم‌السلام را نه؛ بنابراین او را بیش از اهل‌بیت علیهم‌السلام می‌شناختند و می‌ستودند؛ خصوصا اگر به یاد بیاوریم که بدنۀ جامعه در اوان انقلاب، اسلام را خوب نمی‌شناخت و در واقع دین را با جمهوری اسلامی شناخته بود. این مردم حتی اگر اوصافی از اهل بیت علیهم‌السلام می‌شنیدند، چون همان‌ها را در وجود امام خمینی جلوه‌گر می‌دیدند، باز به مدح ایشان می‌پرداختند. در دورۀ امام، بدون این‌که بحث انحراف اعتقادی و گذر از امام معصوم علیه‌السلام مطرح باشد، تمام اسلام زیر سایۀ شخصیت امام خمینی بود؛ اما پس از ارتحال ایشان، آن هیمنۀ حضور از میان رفت؛ به تدریج حضور معنوی ایشان نیز در ذهن‌ها کمرنگ‌تر شد؛ تا آنجا که ده‌سال بعد از فوت ایشان، یعنی سال ۱۳۷۸ به نام سال امام خمینی نامگذاری شد. اگر از منظر «آوا‌های معارض باختین» به این قضیه نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم که این نامگذاری برای یادآوری ارزش‌های در حال فراموشی بوده است. حال وقتی امام خمینی در جامعه کمرنگ شود، دوباره اسلام با متولیان اصلی و آغازینش شناخته می‌شود؛ یعنی معصومان علیهم‌السلام.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجلۀ ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8185

#رضا_بیات
#کارنامه۵
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_فجر۲۰
#الفیا
@alefya

📜کارنامه (۴)

📌تاثیر سیاست‌های فرهنگی رهبران و دولت‌های جمهوری اسلامی بر ادبیات (دورۀ ‌هاشمی: توسعۀ اقتصادی)

✍🏼رضا بیات

▪️به چند دلیل فرهنگ، ادبیات و هنر دورۀ هاشمی، غنای قابل‌توجهی دارد و شاید ارجمندترین دورۀ فرهنگی پس از انقلاب محسوب شود؛ نخست: پایبندی جامعه به آرمان‌های صدر انقلاب؛ دوم: پایان یافتن هیجانات جنگ و فرصت یافتن برای کارهای عمیق و بنیادین؛ سوم: پخته شدن هنرمندان نسل اول انقلاب؛ چهارم: نقد جامعه و خود که از بهترین دستمایه‌ها برای خلق اثر هنری غیر شعاری است؛ توضیح این‌که نقد دیگران و شعر جنگ، اغلب به سمت شعار کشیده می‌شوند؛ اما نقدِ خود، حالت درون‌گرایانه‌تری دارد و استعدادش برای شعار شدن کمتر است؛ پنجم: حرکت به‌سوی مفاهیم انفسی و درونی مثل عشق و عرفان.

▫️پس از پایان جنگ و فوت امام، فضای معنوی و شور انقلابی جامعه به‌شدت افول می‌کند. شاید مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر این دوره، همین نکته باشد که البته مربوط به مرحوم هاشمی نیست؛ بلکه شرایط خاص زمان ریاست ایشان است.
آنچه که به سیاست‌های هاشمی مربوط است، حرکت به‌سوی رفاه است که از سوی دل‌بستگان آرمان‌های صدر انقلاب، دنیوی شدن و فاصله گرفتن از معنویات است و آن را تحمل نمی‌کنند.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجلۀ ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8175

#رضا_بیات
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_فجر۱۷
#الفیا
@alefya

📜کارنامه (۳)

📌تاثیر سیاست های فرهنگی رهبران و دولت های جمهوری اسلامی بر ادبیات (دورۀ امام خمینی: انقلاب و جنگ)

✍🏼رضا بیات

▪️سطح پایین آگاهی‌‌های دینی، ویژگی دیگر سال‌های آغازین انقلاب اسلامی است. مردم به‌طورکلی می‌دانند اسلام چیز خوبی است؛ اما دقیقا نمی‌دانند اسلام چیست و چه می‌خواهد. بسیاری از زنانی که در تظاهرات‌های منجر به انقلاب شرکت می‌کنند، برای اسلام شعار می‌دهند، درحالی‌که روسری به سر ندارند. بسیط بودن اطلاعات مردم، حاصل نوع برنامه‌ریزی سال‌های پهلوی است. در آن سال‌ها و دهۀ اول پس از انقلاب نیز مسائلی فوری و هیجانی مثل جنگ، عرصه را بر ارائۀ معارف عمیق تنگ می‌کند. مردم با ساده‌دلی و اطلاعاتی محدود، دین را پذیرفته‌اند و مؤمنانه به آن پایبندند و در راه دین شهید می‌شوند. پژوهش‌های عمیق و منابر پربار علمی، عمدتا مربوط به دهه‌‌های بعد است.

▫️شعرای مذهبی پیش از انقلاب، به‌ندرت شعر می‌گویند؛ شاید سالی دو سه شعر؛ به مناسبت ولادت یا شهادت یکی از معصومان : یا قطعه‌ای در نصیحت به فرزند و احتمالا طنزی اجتماعی. مشخصا انگیزه‌ای برای سرودن ندارند. مدایح مذهبی، عمدتاً قالبی و خشک است و بیشتر از سنن ادبی مایه می‌گیرد تا تجربۀ معنوی شاعر.

▪️هم‌زمان با اوج‌گیری مبارزات انقلاب، این شعرا، دین ذهنی خود را به شکلی عینی و ملموس می‌بینند و به‌جای مدایح سنتی، کسی را مدح می‌کنند که می‌بینند و حرفش را می‌فهمند و او را نمایندۀ تمام‌عیار اسلام می‌دانند؛ یعنی امام خمینی. انقلاب اسلامی، مردم و شاعران را به آرزوی بزرگ معنوی‌شان رسانده است؛ آنان دیگر آرزو نمی‌کنند که کاش با امام حسین بودند؛ چراکه همین‌جا را کربلا می‌بینند. کثرت شعر‌هایی که قافیۀ خمینی - حسینی دارند، این مسئله را به‌خوبی نشان می‌دهد. «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» با این‌که حدیث نیست، رواج بسیار می‌یابد و آینۀ فهم مردم آن دهه از اسلام می‌شود؛ هرچند در آموزه‌های رسمی، اعتقاد به دوازده امام تبلیغ می‌شود و خود مردم نیز، هنگام بازگفتن اعتقادات، همین را می‌گویند؛ اما به نظر می‌رسد که نیاز عاطفی برخی به ظهور امام زمان برطرف می‌شود. این امر خودش را در سروده‌های انتظاری و مهدوی نشان می‌دهد که در این دوره به‌طور مشخص رو به افول دارند. به‌عنوان نمونه، در شعر علی معلم دعا برای ظهور، هم‌زمان با پیروزی انقلاب تمام می‌شود و تنها پس از رحلت امام است که او دوباره به شعر انتظار رو می‌آورد.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8131

#رضا_بیات
#کارنامه
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_شعر_فجر۱۵
#الفیا
@alefya

📜کارنامه (۲)

📌تاثیر سیاست های فرهنگی رهبران و دولت های جمهوری اسلامی بر ادبیات (دورۀ امام خمینی: انقلاب و جنگ)

✍🏼رضا بیات

▪️شعرای بسیاری در مدح امام شعر می‌گویند که البته شعر درباری محسوب نمی‌شود؛ بلکه شعر اعتقادی و دینی است. آنان به‌راستی از سر ارادت، امام را می‌ستایند. جالب آن‌که در سروده‌های مذهبی هم به‌ندرت می‌توان نمونه‌ای را یافت که به مدح امام خمینی ختم نشده باشد.
آنچه عجیب است، زیاده‌روی برخی از شاعرانی است که حد امام را از یک مرجع تقلید فراتر می‌برند و با امام معصوم می‌سنجند. اینان با امثال فخرالدین حجازی قابل قیاسند که در ستایش امام چنین مبالغه‌ای کرد و البته تذکر صریح امام او را سر جای خود نشاند. علی معلم در مثنوی بلند هجرت پس از آن‌که نشانه‌های ظهور را با حوادث انقلاب تطبیق می‌دهد، صراحتا امام خمینی را همان مهدی موعود می‌نامد:
در جان عالم جوشش خون حسینی است اینک قیام قائم مهدی، خمینی است

▫️ازآنجاکه شاعران برجسته‌ای مثل اخوان و شاملو و ... ادبیات انقلاب را تحریم کرده‌اند و به چشم استهزا در آن می‌نگرند، سعی در آن است که زبان تا حد امکان فاخر باشد تا شائبۀ ضعف ادبیات انقلاب به وجود نیاید. همچنین شرایط جنگی، ادبیاتی حماسی را می‌طلبد که آن‌هم با زبان فاخر ممکن می‌شود. بهترین آینۀ این زبان فاخر و حماسی، شعر علی معلم است.

بازهم به دلیل تحریم ادبیات انقلاب توسط شاعران شاخص زمان، همچنین به دلیل حس استقلال‌طلبی، شاعران جوانی که در حوزه هنری گرد هم می‌آیند، می‌کوشند سبک‌های نو را بیازمایند. شاید پس از انقلاب، در هیچ دوره‌ای مثل این دوران، شعر نیمایی رایج نباشد. ساعد باقری، قیصر امین‌پور، سید حسن حسینی، سلمان هراتی و علیرضا قزوه از شاعران جوان نوگرا محسوب می‌شوند. در قالب‌های سنتی هم میل به نوجویی دیده می‌شود. شاعران حوزۀ هنری برای تسلط به زبان و فراگیری ایجاز، به قالب‌های رباعی و دوبیتی روی می‌آورند. قزوه در محفل شعری، تعریف می‌کرد که در آن دوران هفته‌ای یک دفتر 40 برگ رباعی می‌گفت؛ نهایتا یکی دو رباعی از هر دفتر را نگاه می‌داشت و باقی را دور می‌انداخت؛ چون فقط تمرین بود.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8108

#رضا_بیات
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_شعر_فجر۱۴
#الفیا
@alefya

📜کارنامه (۱)

📌تاثیر سیاست های فرهنگی رهبران و دولت های جمهوری اسلامی بر ادبیات

✍🏼رضا بیات

▪️سنت‌های فرهنگی و ادبی، گاهی به تدریج و گاهی ناگهانی به وجود می‌آیند؛ اما در اغلب موارد از بین نمی‌روند؛ بلکه ضعیف و حاشیه‌ای می‌شوند. چنان‌که قصاید سبک خراسانی و غزلیات عرفانی سبک عراقی و شعر اجتماعی ـ انتقادی سبک مشروطه، هنوز با همان کیفیت تولید می‌شوند. چیزی که هست این است که حجم تولید، آن‌قدر پایین آمده که کمتر دیده می‌شود. بنابراین در ادبیات امروز، هنوز هم شعر دهۀ ۶۰ تولید می‌شود؛ هم آثار دورۀ خاتمی برقرار است و هم آثار دورۀ احمدی‌نژاد.

▫️مهم‌ترین عامل مشترکی که بر فرهنگ این سه دهه، خصوصا شعر، اثر گذاشته، آیت‌الله خامنه‌ای است که ۸ سال ریاست جمهوری را به عهده داشته و تاکنون ۲۸ سال است که نظام را رهبری می‌کند. ایشان از دوران جوانی در محافل شعری مشهد حضور داشت و با شعرا محشور بود. پس از انقلاب که شاعران بزرگی مثل اخوان و شاملو از انقلاب کناره گرفتند، عرصۀ شعر از وزنه‌های ادبی خالی شد. آیت‌الله خامنه‌ای با تلاش بسیار و نامه‌نگاری‌های خصوصی با شعرا، بسیاری را دعوت به همکاری کرد و عملاً شعر انقلاب را پایه‌ریزی کرد. حتی شاعرانی نیز که با نظام همراهی نمی‌کردند در مواقع نیاز، به ایشان رجوع داشتند؛ معرفی‌نامۀ منظومی که اخوان برای حسین منزوی نوشته است نمونه‌ای از این موارد است. از همان روزگار ریاست جمهوری، دیدارهایی با شعرا داشتند که تاکنون ادامه یافته است و البته حدود ده‌پانزده سال است که رسانه‌ای شده و نمود بیشتری دارد.

▪️رویکرد‌های فرهنگی رؤسای این چهار دوره، بیش و کم با هم متفاوت بوده و بر فرهنگ عمومی مردم تأثیر گذاشته است؛ چرا که «الناس علی دین ملوکهم». بدیهی است که حوزۀ نفوذ فرهنگ‌ها را نمی‌توان خط‌کشی دقیقی کرد؛ نه جغرافیایی و نه زمانی؛ بنابراین تأثیرات هر یک از این چهار دوره، اندکی پیش و پس از دوره نیز پررنگ است و در دوره‌‌های دیگر نیز به‌کلی از بین نمی‌رود؛ بلکه به جریانی ضعیف و غیر اصلی تبدیل می‌شود.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8086

#رضا_بیات
#کارنامه
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_شعر_فجر۱۱
#الفیا
@alefya

🔸عاشقم، عاشق نمی‌میرد، عزادارم هنوز

📌 مروری بر شعر حسان: معناگرا. عامه پسند. راهگشا

🖋رضا بیات

وزن شعرهای حسان غریب نیست؛ خوش‌آهنگ است و از آن مهم‌تر، برای مخاطب آشناست. حتماً دیده‌اید که سینه‌زنان چه سریع با ضرب‌آهنگ شعری که مداح می‌خواند هماهنگ می‌شوند و حتماً توجه کرده‌اید که چه سریع بیتی را حفظ می‌کنند و جواب می‌دهند. این خاصیت شعر هیئت است.

آرایه‌های شعر حسان، تشبیه و استعاره و کنایۀ آسان‌یاب است و اقسام تناسب و تضاد. حسن تعلیل نیز هر از گاهی رخ می‌نماید که البته خاص و دندان‌گیر نیست. میزان ادبیت شعر حسان و دیگر هم‌رده‌های او در سطحی است که کلام متعارف را اندکی جذاب‌تر عرضه می‌کند؛ چیزی که آن را «نمط عالی» نامیده‌اند و هنوز تا شعر شدن فاصله دارد.

اگر بخواهیم زبان و ادبیات شعر حسان را خلاصه‌وار توصیف کنیم، باید آن را نسخۀ ساده‌شده‌ای از «مکتب بازگشت» بدانیم؛ با همان سنت‌ها، استحکام‌ها و تکرارها. اما یادمان نرود که این توصیف نکوهش این سبک نیست. این مخاطب است که این گونه می‌طلبد و شعر این گونه، فارغ از همۀ تحولات فرهنگی و ادبی، همیشه مخاطب خاص خود را دارد.


متن کامل را در سایت الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=7416

#رضا_بیات
#حبیب_الله_چایچیان
#حسان
#روایت
#الفیا
@alefya

بدیهی است که شاعر باید در زمانۀ خودش زندگی کند. بدیهی است که شاعر به عنوان دیده‌بان فرهنگی، باید موضع‌گیری داشته باشد. بدیهی است که شاعر، قبل از شاعر بودنش انسان است و عقیده دارد؛ حب و بغض دارد؛ و مثل همۀ آدم‌ها دوست دارد عقاید و سلایقش را فریاد بزند. اما او شاعر است. اگر می‌خواهد شاعر بماند، باید شاعرانه فریاد بزند. دل خوش کردن به چند تشبیه و استعاره و تناسب، شعر را به شعار تنزل می‌دهد. آن وقت دیگر شاعر، شاعر نیست؛ وزیر شعار است!
شعر مناسبتی و سفارشی نتایج زودبازده دارد؛ اما فقط همین را دارد؛ ماندگار نیست! در روزگاران گذشته هم شاعران مناسبتی‌سرا داشته‌ایم. از اهالی دربار غزنوی گرفته تا روزنامه‌نگاران عصر مشروطه. اما می‌دانیم که هیچ کدام از این اشعار مناسبتی بر ذهن و زبان مردم ننشسته و جز در مطالعات ادبی، کسی آن‌ها را نمی‌خواند.


http://alefyaa.ir/?p=4961

#نقد_شعر
#رضا_بیات
#نکنی_خود_را_گم
#شعر_اعتراض
#شعر_سیاسی
#شعر_یکبار_مصرف
#ادبیات_انتقاد
#محمد_مهدی_سیار
#میثم_مطیعی
#الفیا

همراه شوید با کانال ادبی الفیا: @alefya

یک نکتۀ مهم دربارۀ خیال محمودی این است که مذهب برای او مقصد است نه مبدأ؛ به بیان واضح‌تر، او از پدیده‌های مختلف به یاد بزرگان دین می‌افتد؛ در حالی که در روزگار سروده شدن این اشعار، جریان خیال خیلی اوقات برعکس است. قزوه، گاهی از کربلا یاد فلسطین می‌افتد و از حضرت عباس (ع) به جانباز دفاع مقدس می‌رسد (قزوه ۱۳۸۷: ۳۴۷؛ قزوه ۱۳۷۵: ۲۵)؛ آوینی از کربلا یاد جبهه‌های جنگ با عراق می‌افتد و … ؛ اما محمودی از وقایع روزمره که در نگاه اول ارتباطی با معنویت ندارند و حتی مکروه و منکر شناخته می‌شوند، به صحرای کربلا می‌رود.

http://alefyaa.ir/1396/01/30/%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA-2/

#سهیل_محمودی
#نقد_شعر
#رضا_بیات
#الفیا

سهیل محمودی در همان سال قصیده‌ای در رثای حضرت فاطمه (س) دارد که دقیقا خلاف جهت حرکت فرهنگ عمومی است. در شعر آن سال‌ها به دلایلی که هنوز برای نگارندۀ این سطور آشکار نشده، حضرت فاطمه (س) به طور محسوسی غایب است؛ با آن که از جهت معترض بودن، دفاع از امام و ولی زمان، شهادت، حجاب و … می‌تواند به راحتی به عنوان الگو معرفی شود. نماد اعتراض آن روزگار ابوذر است که مشخصا تحت تأثیر تعالیم دکتر شریعتی به نماد تبدیل شده است. اما حضرت فاطمه (س) حتی با وجود سخنرانی و کتاب مشهور شریعتی، «فاطمه فاطمه است»، باز هم فراموش‌شده و کنار گذاشته شده است.

http://alefyaa.ir/1396/01/29/%D8%B3%D9%88%DA%AF%D9%86%D8%AF-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D9%86%D8%A7%D9%85-%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AA/

#نقد_شعر_آیینی
#سهیل_محمودی
#رضا_بیات
#الفیا

صرافان بیش از همه دلبستۀ حافظ و پس از او مولوی است. او نیز چون چند شاعر جوان دیگر مثل مجید لشکریو … مثنوی تضمینی‌ای سروده است که در بسیاری از ابیات، مصراعی از حافظ را در کنار مصراعی از خود آورده است. واضح است که در اغلب موارد شعر حافظ از معنای اصلی خارج شده و به سوی مفاهیم تأویلی حرکت کرده است و این نقطۀ قوت این گونه سروده‌ها محسوب می‌شود. اگر بخواهیم ملاک روشنی برای توفیق این نوع سروده‌ها در نظر بگیریم، باید به میزان انسجام شعر توجه کنیم که صرافان در این زمینه توفیق نسبی داشته است.

http://alefyaa.ir/1396/01/20/%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%82-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88-%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%D8%AF-2/

تا آخر هفته با منتقدان الفیا در نقد شعرهای قاسم صرافان همراه باشید.
#نقد_شعر_صرافان2
#قاسم_صرافان
#رضا_بیات
#الفیا

در موارد معدودی قوافی صرافان با ملاک‌های سنتی علم قافیه ناسازگار است؛ مثلا «ناراضی» را با «رازی/ آوازی/ آغازی» قافیه کرده که هم به لحاظ خطی مشکل دارد و هم «ی» نکره و غیر نکره را رعایت نکرده است (آهو: ۱۱۲)؛ البته این خروج از نُرم‌ها می‌تواند آگاهانه و از سر تفنن باشد؛ چنان که «جنازه است/ راز است» را نیز قافیه کرده و خوش نشسته است (آهو: ۳۵).

http://alefyaa.ir/1396/01/19/%D9%87%D8%B1-%DA%A9%D9%87-%D8%B9%D8%A7%D8%B4%D9%82-%D8%B4%D8%AF%D9%87-%D9%BE%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D9%88-%D9%88%D8%B3%D8%B7-%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%DB%8C%D8%AF/

#نقد_شعر_صرافان
#رضا_بیات
#نقد_شعر
#الفیا