الفیا

📜آقای جشنوارۀ فجر، ترانه بی‌ترانه!

✍🏼احمد امیرخلیلی

▪️در میانِ تمامیِ جشنواره‌های فجر می‌توان گفت جشنوارۀ شعرِ فجر، بلاتکلیف‌ترین جشنواره است. بخش‌های رقابتی آن تنها معطوف به سه بخش است؛ شعر بزرگ‌سال، شعر کودک و دربارۀ شعر. این در حالی است که فقط کتاب‌های ارسالی به دبیرخانۀ جشنواره را بررسی می‌کنند و عملاً ترانه با این روش از بخشِ رقابتیِ جشنواره کنار گذاشته می‌شود؛ چرا؟ چون اصلاً تریبون انتشار ترانه، کتاب نیست. عملاً در سال مگر چند کتاب ترانه منتشر می‌شود؟؛ که قطعاً اگر هم باشد میان چند صد کتاب شعری که سالانه منتشر می‌شود و نوع چینش داوران که ترکیب کلاسیک‌سرایان و سپیدسرایان است نادیده خواهد گرفته شد؛ امّا اینکه ترانه، تریبون موسیقی را برای انتشار انتخاب کرده است، به این معنا نیست که واحدی ادبی محسوب نمی‌شود؛ آن‌هم ترانه و کلامی که با انتشارِ آن توسط موسیقی چند ده و حتی چند صد برابر از یک مجموعۀ شعر شنیده و دیده خواهد شد. شک نکنید ترانه روزگارِ ما عملاً مهم‌ترین گونۀ ادبی ما در شعر است؛ چراکه مخاطبان و مستمعین فراگیرتری را نسبت به مخاطبین کتاب‌ها و مجموعه‌های شعر دربر می‌گیرد. نه در کشور ما که در سراسر دنیا این اتفاق در حال رخ دادن است و ترانه به‌صورت مستقل از موسیقی، یک واحد کاملا ادبی محسوب می‌شود. باب دیلنِ ترانه‌سرا، هم جایزۀ ادبی پولیتزرِ ادبی را دریافت می‌کند و هم نوبل ادبیات را! این در حالی است که عملاً در جشنوارۀ شعر فجر، ترانه هیچ جایگاهی ندارد و این جشنواره هیچ اراده‌ای جهت ایجاد سازوکاری که بتوان از این طریق، ترانۀ قابل دفاع و استاندارد را به مخاطب معرفی کرد در نظر نگرفته است.

▫️در یک مقایسۀ ساده میان آکادمی گلدن گلوب و اسکار با جشنوارۀ فیلم فجر می‌توان بخش‌های رقابتیِ شرکت‌کننده در یک اثر سینمایی و سریال تلویزیونی را در مظان قیاس قرار داد. این مقایسه تنها و تنها، برای نشان دادن اختلاف و فاصلۀ بخش‌های رقابتی جشنواره‌های معتبر بین‌المللی با جشنواره‌های داخلی است که در پس نام خود، واژۀ «بین‌المللی» را یدک می‌کشد.

▪️و اما بخش‌های رقابتی جشنوارۀ فیلم فجر که بخش‌های مشترک بسیاری را با این دو آکادمی یعنی اسکار و گلدن گلوب دارد؛ به‌جز بخش انتخاب بهترین آهنگ باکلام در یک فیلم. باید قبول کنیم قطعۀ مرسدس با صدای مانی رهنما یا دست‌های آلوده با صدای نیما مسیحا و بسیاری ازاین‌دست قطعات موسیقی در فیلم‌های سینمایی یا قطعۀ ولایت عشق با صدای محمد اصفهانی یا قطعۀ ایران برای سریال معمای شاه با صدای سالار عقیلی و بسیاری ازاین‌دست قطعات موسیقی، نقش بسزایی در دیده‌شدن و شنیده‌شدن و حتی مسیر عاطفی روایت فیلم‌ها ایفا کرده‌اند؛ حتی می‌توان گفت قطعه‌ای مثل ایران از خودِ سریال معمای شاه محبوب‌تر و معروف‌تر است! پس چرا دست‌اندرکاران فیلمِ فجر تابه‌حال هیچ تدبیری برای حمایت از موسیقی باکلام در بخش رقابتیِ جشنواره برای حمایت از تولید آثاری چنین فاخر نیندیشیده‌اند؟ این بی‌توجهی به هنرمندی که بارِ قابل‌توجهی از دیدن شدن فیلم را به عهده دارد –امری که در موارد بسیاری ثابت شده است- چرا باید از دایرۀ اهمیت توجه جشنواره کنار گذاشته شود؟

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8007

#احمد_امیرخلیلی
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_شعر_فجر۱۴
#الفیا
@alefya

📜کارنامه (۲)

📌تاثیر سیاست های فرهنگی رهبران و دولت های جمهوری اسلامی بر ادبیات (دورۀ امام خمینی: انقلاب و جنگ)

✍🏼رضا بیات

▪️شعرای بسیاری در مدح امام شعر می‌گویند که البته شعر درباری محسوب نمی‌شود؛ بلکه شعر اعتقادی و دینی است. آنان به‌راستی از سر ارادت، امام را می‌ستایند. جالب آن‌که در سروده‌های مذهبی هم به‌ندرت می‌توان نمونه‌ای را یافت که به مدح امام خمینی ختم نشده باشد.
آنچه عجیب است، زیاده‌روی برخی از شاعرانی است که حد امام را از یک مرجع تقلید فراتر می‌برند و با امام معصوم می‌سنجند. اینان با امثال فخرالدین حجازی قابل قیاسند که در ستایش امام چنین مبالغه‌ای کرد و البته تذکر صریح امام او را سر جای خود نشاند. علی معلم در مثنوی بلند هجرت پس از آن‌که نشانه‌های ظهور را با حوادث انقلاب تطبیق می‌دهد، صراحتا امام خمینی را همان مهدی موعود می‌نامد:
در جان عالم جوشش خون حسینی است اینک قیام قائم مهدی، خمینی است

▫️ازآنجاکه شاعران برجسته‌ای مثل اخوان و شاملو و ... ادبیات انقلاب را تحریم کرده‌اند و به چشم استهزا در آن می‌نگرند، سعی در آن است که زبان تا حد امکان فاخر باشد تا شائبۀ ضعف ادبیات انقلاب به وجود نیاید. همچنین شرایط جنگی، ادبیاتی حماسی را می‌طلبد که آن‌هم با زبان فاخر ممکن می‌شود. بهترین آینۀ این زبان فاخر و حماسی، شعر علی معلم است.

بازهم به دلیل تحریم ادبیات انقلاب توسط شاعران شاخص زمان، همچنین به دلیل حس استقلال‌طلبی، شاعران جوانی که در حوزه هنری گرد هم می‌آیند، می‌کوشند سبک‌های نو را بیازمایند. شاید پس از انقلاب، در هیچ دوره‌ای مثل این دوران، شعر نیمایی رایج نباشد. ساعد باقری، قیصر امین‌پور، سید حسن حسینی، سلمان هراتی و علیرضا قزوه از شاعران جوان نوگرا محسوب می‌شوند. در قالب‌های سنتی هم میل به نوجویی دیده می‌شود. شاعران حوزۀ هنری برای تسلط به زبان و فراگیری ایجاز، به قالب‌های رباعی و دوبیتی روی می‌آورند. قزوه در محفل شعری، تعریف می‌کرد که در آن دوران هفته‌ای یک دفتر 40 برگ رباعی می‌گفت؛ نهایتا یکی دو رباعی از هر دفتر را نگاه می‌داشت و باقی را دور می‌انداخت؛ چون فقط تمرین بود.

متن کامل این یادداشت را در سایت مجله‌ی ادبی الف‌یا بخوانید🔻
📎http://alefyaa.ir/?p=8108

#رضا_بیات
#دوازدهمین_جشنواره_شعر_فجر
#سی_گانه_شعر_فجر۱۴
#الفیا
@alefya