تاریخ و فرهنگ دره شهر

یلدا شب اسطوره ای:
شب یلدا در لغت طولانی ترین شب سال را می گویند. آخر شب پائیز و بر مبنای برخی فرهنگها شب اول دی را یلدا گویند. یلدا یک باور زیبا و پر معناست ، که با جشنی همراه است بر مبنای اساطیر باستانی این شب آخرین شب زندانی خورشید است، به عبارتی ساده تر با اتمام این شب که دور هم جمع می شدند و با دعا و امید خنده بر لب داشتند، که از فردا روز و خورشید دربند، با سرزندگی و درخشش بیشتری ظهور پیدا می کند، و روز به روز به جنگ سرماو ظلمت شب می رود، و بلاخره بر حیات گیاهان و نبض زندگی پویا تاکید دارد، این جشن با خوردن تنقلات همراه است. غرب کشور در این مراسم ، #گوسفندپرواری را ذبح می کردند و اقوام فقیر خود را دعوت می کردند، در آن شب #کُله_کنجی ، #گندم_برشته ، #قاووت، #گردو، #پسته_وحشی و برخی هم #کشمش و #شاهدانه را اضافه می کردند .
در آن شب برخی شاهنامه و یا سرودی زیبا می خواند ند برخی متل و خاطره تعریف می کردند برخی شالبازی می کردند و از مردم محل هدایایی می گرفتند.در این شب مژ پوقه و پایا ن عمر قدرت نمایی شب را جشن می گرفتند.

#احمدلطفی
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#ارسالی

سوغات_دره شهر
#خیار، #ترخینه، #برساق، #کله کنجی، #گندم برشته، #طالبی

طرز تهیه_ترخینه
گندم را میبریم آسیاب و دو نصفش میکنیم ،دوغ رو به مدت یه هفته در ظرف در دار یا مشک قرار میدیم تا خوب ترش بشه،آنوقت گندم آسیاب شده رو قاطی دوغ میکنیم و با گیاهان معطر کوهی مثه آویشن و حبوباتی مثه عدس و لوبیا و ادویه جات قاطی میکنیم و به شکل های متفاوت در میاریم و روی یک سطح صاف پهن میکنیم تا خوب خشک بشن،بعد ترخینه ی ما اماده ست،بعضیا سلیقه ای گندم آسیاب شده رو اول میپزن بعد تو دوغ میریزن.....

طرز تهیه_گندم_برشته
گندم را با شیر و زردجوبه خیس میکنیم تا شیر به خورد گندم برود بعدش گندم را روی یک سطح صاف پهن میکنیم تا از یک کم رطوبتش خشک بشه در مرحله ی بعدی با ساج تفت میدهیم .وبا یک دستمال پارچه ای مرتب زیر وروش کنیم که نسوزه؛در آخر هم کنجد را یک تفت میدهیم وقاطی گندم برشته میکنیم.

#زرین_شکرنیا
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#آداب و #رسوم

یلدا در دیار سیمره
@CEYMARIAN
#علی_آقایی
یلدا از جشن های قدیمی ایرانیان است و آن پایان آخرین روز پاییز واولین شب زمستان است .در این شب چون طول شب بیشتر از دیگر شب ها ی سال است وظلمت بر نور پیشی میگیرد،پاسداشت شب یلدا نمادی است برای رهایی از ظلمت وپایان شب سیه، که شب را با چشن وشادی سپری می نمایند، و در دیار #سیمره این شب را او ل #شوچله می گویند و در بعضی از گویش های لری به ان شب اول #قاره گفته می شود ، در این شب هر خانوار #سیمره ای با توجه به بضاعت مالی خود #تنقلات و #انار و #هندوانه را در سفره ی شب یلدای خود دارد و #گندم برشته و یا گندم بوداده و #قاقوت نیز درسبد یلدایی دره شهری ها وجود دارد واز دیگر اداب شب یلدا حضور در #خانه ی_بزرگان است، بازارگفتگو در این شب گرم که گاهی هم پیش می امد که در این جمع فال #چلسرو بگیرند و گرفتن فال چل سرو بدین صورت است که شخصی نیت می کند وشخص دیگر تسبیح بدست میگیرد ابتدا چهل دانه تسبیح را جد امی کند وبعنوان تبرک سه دانه بنامهای الله ،محمد ،علی، شمارش می کند ومابقی را بدور از چشم دیگر حاضرین با سرودن مصرع اول بیت ها توسط حضار از دانه های تسبیح کم می کند واخرین بیت که اخرین دانه تسبیح هم هست فال صاحب فال می شود که تمام بیت قرائت می شود گرچه چل سرو بیشتر ابیاتش به زبان لکی است ولی در #چلسرو_سیمره_ای ابیات لری هم وجود دارد ،کسی که دانه های تسبیح را شمارش می کند نباید خودش شعر چل سرو بگوید، ،‌بهمین مناسبت یک چهل سرو باابیات وترجمه فارسی تقدیم حضور می نماید.
۱:الله
۲:محمد
۳:علی
۴:اردوسه منی،حرفت درسه
خدا یکیکه دوس یکی خاصه
اگر دوست من هستی وحرفت درست است خدا یکی است ودوست یکی خوبه #خوب

۵-شه قه شاخ کل وهویژه بال دال
ارنوم درونی بیمه کو رغال
از صدای شاخ بز کوهی که باهم جنگ می کردند وصدای بال کرکس در میان دره ای من سوختم وزغال شدم #بد
@CEYMARIAN
۶-ژه بلنی کور وژم کرد اوگل
عه را تویله دت هراتی عه مل
از بلندی کبیر کوه خودم را پایین انداختم بخاطر دختری که گلونی به گردن دارد #متوسط
۷-بزنی وسرتلش تا گل بو وه شور
هموچیلکی گل دش بکنی پر
بزنی به سر شاخه های گل تا گلها بریزند وانبان (همونه)را پر از گل کنی
۸-خدا ته بی ده دنیات ودل بو
تومت رازیونه خرمونت گل بو
خدا بدهدودنیا هم به کامت باشد بذر رندگی رازیانه وخرمنت گل باشد #خوب
۹:خدا ته بی ده رفیقی دایا
گرده نرموچرم روین عه لا رشیا
اگر خدا بخواهد که دوستی ورفقات با یک پیر زن کار گشته داشته باشی مانند کرده (نوعی نان است) داخل روغن است می ماند #خوب
۱۰-هناسه سردم پخش بی وکوان
علف سوز نکرد پی بسه زوان
اه سرد من در کوه پخش شد واز این اه سرد علف هم برای حیوانات سبز نشد #بد
۱۱-هرصو وسحر بانگ خروسان
شره تلمیت بار تازه عروسان
هرروز صبح زود به بانگ خروس وصدای کجاوه تاز عروس ها #خوب
۱۲-ایواره دیمت کاشکی نیی مت
و نشونم دات گوشه قیامت
غروب تورا دیدم کاش نمی دیدمت چون گوشه ای از قیامت را نشانم دادی . #بد
۱۳-کت شلوار مشکی دکمه چپ وراست
عه روژ تو دیم دلم هر توهاست
کت وشلوار مشکی با دکمه های چپ وراست از ان روزی که تو را دیدم دلم بهانه تورا می گیرد #خوب
۱۴-کراسم چیته ور نمه گری
دوسی من وتو سر نمه گری
پیراهن من چیت است ودوامی ندارد ودوستس من وتو نخواهد شد #بد
۱۵-گنم گرمه سیر هر تلی جایی
بوشنه دوسکم شونوسی بایی
گندم گرمسیر هر بته ای از ان جایی است بدوستم بگویید که شب انجا توقف نکند وبیاید #متوسط
۱۶-ودر مالکت ساتی بنیشم
هرکی بپرسی موشم دوریشم
درب خانه ات ساعتی می نشینم وهر کس سوال کرد می گویم درویشی هستم #متوسط
۱۷-ننی نمیری گوشت شکارم
رحمت بکیشم عه را کی بارم
بانو گوشت شکار نمی خورد زحمت بکشم وبرای چه کسی بیاورم #بد
۱۸-کورگن گن بای بونه هماری
ولا دوس بچم وسر سواری
کبیرکوه قطعه قطعه وصاف بشوی تامن پیش دوستم بروم . #خوب
۱۹-حکیم خوش هاتی نور وپاته وه
داری دردکم هاولا ته ده
حکیم خوش اومدی وقدمت نور باران ودوای درد من با تو است #خوب
۲۰-وقتی دشتکی بی وخیاتم
کلنجه کلی کرده وخلاتم
وقتی دیگران ( به غیره )خیاط من شدند کلنجه (نوعی لباس زنانه)کوتاهی خلعت ونسیب من شد #بد
۲۱-وتم خاصی کی بوم وغلامت
ایسکه گنی کی تف ار مقامت
گفتم خوبی هستی تا نوکری تورا بکنم حالا ادم بدی هستی وتفو بر مقام وجایگاهت #بد
۲۲-عه هوارا امین وتم یه یار ه
چاوکم کور بو یه خو ریواره
از پایین که امدی گفتم این دوست است چشمانم کور شود این عابر بود #بد
۲۳ -ننی نیشتیه وبرج قلاع
تماشا مه کی ودوربین طلا
بانو نشسته در بالای پشت بام وبا دوربین نگاه می کند #خوب
#علی_آقایی
ادامه دارد
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN