مكتوب

خودم را کامل معرفی می کنم. مکث می کند. شما در میدان شهداء در سال ۲۰۰۲ سخنرانی نداشتید!؟ نمایشگاه کتاب بود. از من هم دعوت کرده بودند. اشتباه مجری برنامه را یادتان است. به جای حوار حضارات گفت حمار حضارات! لبخند می زند. یادتان آمد!؟ بله یادم آمد. خدا حافظی می کنم. پیرمرد، صدای موبایلش را بلند می کند. مارسل خلیفه می خواند. در موبایلم شعر جسر خلیل الحاوی را پیدا می کنم. گوشی را در گوشم می گذارم. می خواند:

 وكفاني أَنَّ لي أطفالَ أترابي…
ولي في حُبِّهم خمرٌ وزادْ
«برایم بسنده است. کودکانی دارم. از مهر آنان سرمستم و متمکن!»
در ذهنم جستجو می کنم، می خواهم بین «خمر» و «زاد» نسبتی پیدا کنم. خلیل الحاوی استاد این دوگانه سازی هاست. مثل نام نخستین دفتر شعرش« النهر الرماد» رود خاکستر! تصور کنید در بستر رودخانه ای به جای آب، خاکستر جاری است! کتاب دیگر « حجیم الکومدیا!» جهنم کمدی!
نگاهم به کودکانی است. که خوابند. پتوی نازکی را روی سینه کشیده اند. مادر دستش را روی پیشانی کودک می گذاردو موهایش را نوازش می کند. می بوسد. خانواده بعدی بیدار شده اند.بوی قهوه پیچیده است. یکی از هایکوهای باشو را به خاطر می آورم:
«بیا! واقعیت را ببین!
گل هایِ جهانِ سرشار از درد!»
این کودک می بایست اکنون در خانه شان خوابیده بود. وقتی بیدار شود. بایستی برود دستشویی. دست و رویش را بشوید. اینجا کنار خیابان وقتی چشم باز می کند. صدای اتوموبیل به گوشش می خورد و و صدای پای رهگذرانی که می دوند یا قدم می زنند. ما می بایست چنگ را از زاویه نگاه کودکان روایت کنیم نه فقط از زاویه دید مفسران سیاسی و خبرنگاران سیاسی و نظامی! این لایه جنگ برای همیشه در زندگی این کودکان نقش می شود. کنار خیابان خوابیدن. دیدن چهره اندوهگین پدر و مادر. پدر یا مادری که تا بیدار می شود. بسته سیگار را بر می دارد و سیگاری اتش می زند. مادر قهوه را درست می کند. زندگی از این خلاصه تر نمی شود. آفتاب بالا آمده است. ساعت هفت و نیم است. به سمت خیابان الحمرا، بر می گردم. صدای بمب و صدای مارسل خلیفه و شعر جسر خلیل الحاوی و صدای گلوله ای که دوارش و طنینش در سر خلیل الحاوی پیچید و خونش جاری شد. نه نهری از خاکستر سرد، بلکه نهری از گدازه آتش که گرمی تابسوزش را پس از ۴۲ سال احساس می کنیم. قصیده ای که شاعر با خون خویش نوشت…
يَعبرونَ الجِسرَ في الصبحِ خفافًا
أَضلُعي امتَدَّتْ لَهُم جِسْرًا وطيدْ
«سپیده دم، سبکبال از پل می گذرند
از دنده های من برایشان پلی استوار کشیده شده است.»
پلی از قصیده ای از خون!
رستوران هتل که می رسم. خبرنگار ژاپنی با عصا و عینک ذره بینی اش که بند بنفش عینکش جلواش آویزان است و شیخی که لبنانی است و با همسرش مشغول صبحانه اند. کس دیگری در رستوران نیست. تقریبا در تمام روزها در این ساعت همین افراد پای صبحانه اند. من سفارش نیمرو می دهم. می گویم عیون! دو تخم مرغ را بدون اینکه به هم بزند نیمرو می کند. با انگشتان شست و اشاره که حلقه شده اند و مثل عینک اند، می گوید عیون! من در فکر کودکان کنار ساحلم. برای صبحانه مادرشان چه می کند. کودکان غزه!؟
*
روزنامه اعتماد، چهارشنبه ۲۳ آبان ۱۴۰۳
Https://https://t.center/maktuob

پیرمرد به نظرم بالای هشتاد است! می گویم:
صباح الخیر! جواب می دهد: « صباح النور!» می گویم: صباح الفلّ و الیاسمین! سپیده دمت سرشار از گل و یاسمین! این شیوه صبح به خیر را در قاهره شنیده ام. پیرمرد بلند می خندد. می پرسم این شعر جسر خلیل الحاوی برای همین روزهاست! پیرمرد پزشک متخصص چشم است. بازنشسته است. در دانشگاه امریکایی بیروت تدریس می کرده است. مسیحی است. خانه اش در «کفَرْ شیما» است. فردا شب به ارتفاعات همان منطقه می رویم. نزدیک کاخ بعبدا، محل سکونت ريس جمهور لبنان است. مطابق توافقنامه طائف رئیس جمهور لبنان مسیحی ، نخست وزیر مسلمان اهل سنت و رئيس مجلس مسلمان شیعه است. می پرسد: اهل کجا هستید؟ ایرانی هستم. در لبنان زندگی می کنید؟ نه مسافرم. مسافر؟ آنهم در این اوضاع و احوال؟ می گویم. بله نویسنده ام. می خواهم روایتی از لبنان همین روزها را بنویسم. به ترانه های عربی گوش می کنید؟ زبان عربی راحت حرف می زنید! علاقه دارم. از نوجوانی علاقه داشته و دارم. من شعر خلیل الحاوی را دوست دارم. یک حس پنهانی را در درون انسان بیدار می کند. به ویژه در این روزها که صدای بمب به گوش می رسد. دود آتش بمباران را می بینیم. بوی باروت به مشام می رسد. موسیقی انگار در این اوضاع و احوال شنیدنی تر است؟ نیست؟ همینطورست. به خصوص وقتی اهنگ را مارسل خلیفه ساخته و شعر را همو خوانده باشد. شعر بیان یک رؤیا و امید و آرزو و حسرت است. می گوید: « من خلیل الحاوی را دیده بودم. برادرم با او دوست بود. گاه به خانه اش می رفت. یک بار هم مرا به همراه برد. سال ۱۹۷۶و در بحبوحه جنگ داخلی لبنان. او خیلی از جنگ داخلی آزرده بود. در شعرهایش این آزردگی به یادگار مانده است. مثل شعر لیالی بیروت. مثل شعر بیروت نزار قبانی. این شعر ها شناسنامه بیروت اند. جنگ داخلی فاصله ها را بین مردم لبنان بین مسیحی و مسلمان و حتی مسلمان شیعه و سنی زیاد کرد. انگار نمی توانستیم زیر یک سقف زندگی کنیم. خلیل الحاوی در همین شعر جسر به همین مطلب اشاره کرده است:
كَيفَ نَبقي تحتَ سَقفٍ واحدٍ
وبحارٌ بيننا.. سورٌ..
وصَحراءُ رمادٍ باردِ
وجليدْ.
چگونه می توانیم زیر یک سقف زندگی کنیم!؟ دریاها و باروها میان ماست. بیابانی از خاکستر سرد، کوه های یخ!
در برابر استواری و عمق شعر خلیل الحاوی غیر از سکوت پناهی ندارم. چه می توانم گفت!؟ مکث می کنم. به دریا نگاه می کنم. می گویم:
« اما شما مردم لبنان بعد از اشغال سال ۱۹۸۲ توانستید ارتش اسرائیل را از سرزمین خود بیرون کنید. وقتی در تابستان سال ۲۰۰۶ برای بار سوم ارتش اسرائیل خواست لبنان را اشغال کند. در جنگ سی و سه روزه شکست خورد. این بار هم نمی تواند. با خیال خام حمله به جنوب لبنان را آغاز کرد. نتانیاهو گمان می کند. چون سید حسن نصرالله و تعدادی از فرماندهان نظامی حزب الله را ترور کرده است. حزب الله و مقاومت تمام شده است. تداوم مقاومت در ویتنام آمریکا و فرانسه را شکست داد. تداوم مقاومت در الجزایر فرانسه را از الجزایر بیرون کرد. تداوم مقاومت در لبنان هم همین سرانجام را دارد. » لبخند می زند. می گوید: « اما مردم خیلی مظلوم هستند. من دلم نمی آید به صورت این مردم، این زن و بچه هایی که کنار ساحل خانه و زندگی شان را در جنوب رها کرده اند. دارند بدون سرپناه و غذا زندگی می کنند؛ نگاه کنم. تصور کن ما می توانیم برای یک شب یا یک روز مثل اینها زندگی کنیم!؟ این مردم با صبرشان معجزه می کنند. اگر کودکشان در این اوضاع و احوال بیمار شود؟ اصلا قابل تصور نیست. من صبح ها که برای قدم زدن به ساحل می آیم. همسرم تعدادی ساندویج پنیر و نعناع و گردو آماده می کند. با شرمندگی به همین خانواده ها می دهم. خجالت می کشم در چشمانشان نگاه کنم. وقتی صدای بمب بلند می شود. من و همسرم گریه می کنیم. روی سینه مان صلیب می کشیم. دعا می کنیم.می گوییم لابد زندگی خانواده ای ویران شد. کودکان زیر آوار مانده اند. گرگ ها با خودشان چنین رفتاری ندارند که انسان های مدعی حقوق بشر دارند.»
دوباره درمانده شده ام! چه بگویم. تکه ای از شعر «جسر» خلیل الحاوی را می خوانم. که سرود امید آمیخته با حسرت است:
نشتدُّ ونبني
بِيَدينا بَيتنا الحُرَّ الجَديدْ
ما با دست هایمان، بنیان خانه آزاد جدیدمان را استوار بنا می کنیم!
می گویم. من مزاحم نمی شوم. از آشنایی با شما بسیار خوشحالم.» می خواهم خدا حافظی کنم. دست مرا می گیرد. می گوید فردا هم اگر آمدید. می توانیم برای صبحانه به خانه ما برویم. حتما همسرم و دخترم و دامادم که مهمان ما هستند. از اشنایی با شما خوشحال می شوند. اسم شما!؟

بیروت، جهانی دیگر
بمب و ترانه…
(۵)
سیدعطاءالله مهاجرانی
هنوز خورشید ندمیده است. در ناحیه ای ساحل به شکل طبیعی شبیه حوضچه یا استخر است. سه استخر طبیعی در کنار همند. مثل ورودی استخر پلکان نردبانی و دستگیره دو سویه دارد. عده ای شنا می کنند. با خودم می گویم گوش شیطان کر منهم فردا همینجا همین ساعت یک ساعتی شنا می کنم! شنای در دریا چیز دیگری است. مایو و عینک شنا همیشه همراهم هست… پیرمردی دارد دست راستش را مثل حالت سخنرانان هیجان زده تکان می دهد. ترانه حماسی «جسر» با صدای مارسل خلیفه را گوش می کند. ترانه سروده خلیل الحاوی شاعر لبنانی است. شاعری صاحب سبک و عمیق و آخرین قصیده اش!؟ هنگامی که ارتش اسرائیل در سال ۱۹۸۲ بیروت را اشغال کرد. بیروت غربی را بمباران کردند.از آپارتمان خلیل الحاوی در نزدیکی همین خیابان الحمرا، سمت دانشگاه امریکایی بیروت؛ صفیر گلوله ای در خانه الحاوی پیچید. او آخرین قصیده اش را با خون خود بر صفحه پیشانی بلندش نوشته بود. شلیک گلوله ای بر پیشانی اش. او نتوانسته بود اشغال لبنان توسط ارتش اسرائیل را تاب بیاورد. از مرگش فریادی ساخت که هنوز و تا همیشه طنینش در فضای بیروت و لبنان و غرب آسیا پیچیده است. بلکه در جهان برای همیشه زنده است. هنگامی که شیخ محمود شبستری سروده است:
اگر یک ذره را بر گیری از جای
خلل یابد همه عالم سراپای
بدیهی است که مرگ شاعر که برگرفتن ذره نیست. جان عاشق صاحب نظری خاموش می شود.
صدای مارسل خلیفه از موبایل پیرمرد به گوشم نشست:
يَعبرونَ الجِسرَ في الصبحِ خفافًا
أَضلُعي امتَدَّتْ لَهُم جِسْرًا وطيدْ
مِن كُهوفِ الشرقِ, مِن مُستنْقعِ الشَرقِ
إِلى الشَّرقِ الجديدْ
سپیده دم سبکبال از پل می گذرند
از دنده های من برایشان پلی استوار کشیده شده است.
از غارهای شرق، از مرداب شرق
تا شرق جدید!

آیا« وصل »در قلمرو بلاغت و یا نزول تدریجی و پی در پی آیات و سوره ها منحصر است؛ یا وصل نشانی از وحدت و یگانگی قرآن مجید در منزلتی و « فصل» نشانی از منزلتی دیگر است.؟ در ترجمه فارسی بسیاری از مترجمان که اجرشان با خداوند متعال باد؛ گویی در میان فصل و وصل تفاوتی وجود ندارد. چنانکه در تفسیر «جامع البیان» طبری از قول مجاهد وصل همان فصل تفسیر شده است. «عن مـجاهد، قوله { وَلَقَدْ وَصَّلْنا لَهُمُ القَوْلَ } قال: فَصّلنا لهم القول.» آیا چنین است؟ برخی از مفسران قرآن مجید کوشیده اند؛ مفهوم دیگری را در تفسیر خود بیان کنند تا بتوان قدر مشترک آیات و یا قرآن مجید در معنای وصل باشد. ماتریدی ( درگذشته در ۳۳۳ هجری) در « تاویلات اهل السنة» وصل را به معنای توحید تفسیر کرده است. در تفسیر فیروز آبادی( در گذشته در ۸۱۷ هجری) با اقتباس از ماتریدی همین تفسیر روایت شده است. چنانکه می دانیم در حقیقت تمامی آیات و سوره ها بلکه واژه ها و حروف در قرآن مجید با آهنگ توحید هماهنگند. مثل ماهیان دریا که همگی در ظرف دریا شناورند و حیات آنان بیرون و به دور از دریا ممکن نیست. توحید نیز همانند آب دریا که زندگی از آن سرچشمه می گیرد؛ وابسته بلکه پیوسته به توحیدند. در کتاب تکوین نیز خداوند است که هستی را سامان داده است و به تعبیر نظیری نیشابوری:

به محض التفاتی زنده دارد آفرینش را
اگر نازی کند از هم فرو ریزند قالب ها

التفات در کتاب تکوین همان وصل است. همان که سلطان سخن امام علی علیه السلام گفته است: «مَعَ كُلِّ شَيْءٍ لَا بِمُقَارَنَةٍ وَ غَيْرُ كُلِّ شَيْءٍ لَا بِمُزَايَلَةٍ » (۲) «با هر چيز هست، و همنشين و يار آن نيست، و چيزى نيست كه از او تهى است. » چرا در تفسیر وصل در کتاب تدوین یعنی قرآن مجید، وصل را قدر مشترک همه آیات و سوره ها تلقی نکنیم؟ مرادم این نیست که وصل را منحصرا به همین معنی تفسیر کنیم. بلکه این معنی نیز می تواند مورد توجه قرار گیرد و الله اعلم.
و اما از این نکته لطیف میناگرانه قرآنی نمی توان گذشت که از وصل تنها یک بار و از فصل ده ها بار در قرآن مجید سخن گفته شده است. با دقت و تدبر در آیاتی که از تفصیل آیات سخن گفته شده است بروشنی شاهدیم که منظور همین قرآن « هذا القرآن » است. چنانکه به عربی بودن زبان قرآن نیز اشاره شده است.
در سوره فصلّت که نام سوره هم به همین موضوع اشاره دارد، آمده است:
كِتَابٌ فُصِّلَتْ آيَاتُهُ قُرْآنًا عَرَبِيًّا لِّقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿فصلت: ٣﴾
کتابی است که آیاتش به شیوایی بیان شده است، قرآنی عربی برای اهل معرفت‌ ( ترجمه خرمشاهی)
می توان گفت قرآن مجید در مقام تفصیل و نزول تدریجی جامه عربی می پوشد اما در مقام وصل فراتر از جامه زبان است. تصویر روح در آینه است! مثل زبان سکوت! که گویایی و ژرفایی تمام دارد. اما جامه واژگان نمی پوشد. مانند خاموشی مولانا جلال الدین محمد بلخی که وقتی زبان در کشید و داستان پادشاه و پسران در پایان دفتر ششم مثنوی ناتمام و ناگفته ماند. سلطان ولد ( ۷۱۲-۶۲۳ هجری) فرزند مولانا از زبان مولانا سروده است. که در پاسخ پرسش سلطان ولد که چرا داستان پادشاه و پسران را تمام نمی کند؛ گفته بود:
باقی این گفته آید بی زبان
در دل آن کس که دارد نور جان
درحقيقت قرآن مجيد در مقام وصل به روایت حافظ همان یک فروغ رخ ساقی است و در مقام فصل همه نقش و نگارها:
این همه عکس می و نقش نگارین که نمود
یک فروغ رخ ساقی ست که در جام افتاد
(غزل ۱۱۱)
به تقابل واژه «همه » که با واژه «این» اشاره به نزدیک مشخص شده است و نشانه تفصیل است و «یک » که در مصراع دوم روایتی از زمانی اثیری و ناکجایی دیگرست و نماد اجمال ، سرشار از لطافت است!

پی نوشت:
(۱) عبدالقاهر جرجانی، دلائل الاعجاز ، دمشق دارالفكر. ٢٠٠٨ ص ۲۳۲ تا ۲۵۰
(۲) نهج البلاغة، خطبه یکم، ترجمه سید جعفر شهیدی
https://farsi.balaghah.net/content
/خلقت-آسمانها-و-زمین
*
روزنامه اطلاعات، شنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۳
Https://https://t.center/maktuob

وَلَقَدْ وَصَّلْنَا لَهُمُ الْقَوْلَ لَعَلَّهُمْ يَتَذَكَّرُونَ ﴿٥١﴾ القصص
و به راستی، این گفتار را برای آنان پی در پی و به هم پیوسته نازل ساختیم، امید که آنان پند پذیرند. ( ترجمه فولادوند)
این دو تعبیر «پی در پی» و یا « سخن در سخن» و «بهم پیوسته» در ترجمه های دیگر قرآن مجید به زبان فارسی نیز آمده است. به احتمال قریب به یقین دیگر مترجمان این تعبیر دوگانه را از ترجمه فولادوند اقتباس کرده اند. ترجمه فولادوند فضل تقدم بر بسیاری از ترجمه ها دارد. فولادوند در ترجمه قرآن مجید همواره نگاهی یا نیم نگاهی به تفسیر کشاف زمخشری داشته است. در حقیقت در مواردی که به دقت و تآنی در ترجمه نیاز بوده است. او نظر زمخشری را در ترجمه لحاظ کرده است. چنانکه در تفسیر کشاف در باره وصل » آمده است: «أن القرآن أتاهم متتابعاً متواصلاً» قرآن پی در پی و پیوسته نازل شده است. طبرسی نیز در تفسیر مجمع البیان همین نظر را مطرح کرده است. طبرسی ده سال پس از رحلت زمخشری در گذشته است. ممکن است این سخن را از زمخشری اقتباس کرده باشد.
در ترجمه احمد کوشا فقط به تعبیر « پی در پی» بسنده شده است. در برخی ترجمه ها مانند ترجمه الهی قمشه ای به « سخن پیوسته» اکتفا کرده اند. این پرسش برجای می ماند که « وصل» پی در پی است یا پیوسته و یا به تفسیر زمخشری هر دو و یا می تواند معنا یا تفسیر چهارمی داشته باشد؟ عبدالقاهر جرحانی در « دلائل الاعجاز» به تفصيل در باره وصل سخن گفته است.وصل را در جمله، عطف واژه ای یا بخشی از آن بر واژه ای دیگر یا بخشی دیگر تفسیر کرده است. به عنوان شاهد مثال به بررسی آیات ابتدای سوره البقره پرداخته و نمونه ها و نشانه هایی از وصل را تبیین کرده است. نوشته است: « در علم بلاغت پیچیده تر و پوشیده تر و باریکتر و دشوار تر از دانش در باره وصل نداریم.» (۱)
زركشی در کتاب «البرهان فی علوم القران» در باره وصل و فصل با توجه به ظاهر آیات به نکات لطیفی اشاره کرده است. او همانند جرجانی در دلائل الاعجاز وصل و فصل را منحصرا در قلمرو بلاغت بررسی کرده است. شاهد مثال او در فصل و وصل ابن امُ و ابنؤم است. چرا در سوره اعراف آیه ۱۵۰ ابن امّ به صورت جداگانه (فصل) آمده است و چرا در سوره طه در آیه ۹۴ به شکل ابنؤمُ و به شکل وصل روایت شده است؟ در سوره اعراف شاهد خشم موسی بر هارون برادر بزرگش هستیم. هارون این فاصله را احساسا می کند. درست است که کنار همند اما در حقیقت فاصله دارند:
وَلَمَّا رَجَعَ مُوسَىٰ إِلَىٰ قَوْمِهِ غَضْبَانَ أَسِفًا قَالَ بِئْسَمَا خَلَفْتُمُونِي مِن بَعْدِي ۖ أَعَجِلْتُمْ أَمْرَ رَبِّكُمْ ۖ وَأَلْقَى الْأَلْوَاحَ وَأَخَذَ بِرَأْسِ أَخِيهِ يَجُرُّهُ إِلَيْهِ ۚ قَالَ ابْنَ أُمَّ إِنَّ الْقَوْمَ اسْتَضْعَفُونِي وَكَادُوا يَقْتُلُونَنِي فَلَا تُشْمِتْ بِيَ الْأَعْدَاءَ وَلَا تَجْعَلْنِي مَعَ الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿١٥٠﴾ الاعراف
و چون موسی، خشمناک و اندوهگین به سوی قوم خود بازگشت، گفت: «پس از من چه بد جانشینی برای من بودید! آیا بر فرمان پروردگارتان پیشی گرفتید؟ و الواح را افکند و [موی‌] سر برادرش را گرفت و او را به طرف خود کشید. [هارون ] گفت: « ای فرزند مادرم، این قوم، مرا ناتوان یافتند و چیزی نمانده بود که مرا بکشند؛ پس مرا دشمن‌شاد مکن و مرا در شمار گروه ستمکاران قرار مده.
قَالَ يَا ابْنَؤُمَّ لَا تَأْخُذْ بِلِحْيَتِي وَلَا بِرَأْسِي ۖ إِنِّي خَشِيتُ أَن تَقُولَ فَرَّقْتَ بَيْنَ بَنِي إِسْرَائِيلَ وَلَمْ تَرْقُبْ قَوْلِي ﴿٩٤﴾
گفت: «ای پسر مادرم، نه ریش مرا بگیر و نه [موی‌] سرم را، من ترسیدم بگویی: میان بنی‌اسرائیل تفرقه انداختی و سخنم را مراعات نکردی.»
هنگامی که «ابْنَ أُمَّ» روایت شد. نشانه دوری و فصل دو برادر بود و هنگامی که «يَا ابْنَؤُمَّ» روایت شده آن هم با یای ندا که نشانه نزدیکی معنوی و در واقع پناه هارون به موسی علیهم السلام است. البته در برخی نگارش قرآن ها به این نکته زرکشی توجه نشده و در هر دو حالت همانند و به صورت منفصل آمده است.

میناگری قرآنی
(۲۶)
مقدمه نهم:
(۴)
« وصل و فصل»


سید عطاء الله مهاجرانی



سوم: وصل و فصل

ترامپ با ذهن محاسبه گر خود شاید هم بسنجد که بتوان بدون نتانیاهو پروژه خود را برای پایان جنگ پیش ببرد. با توجه به اینکه بعد از ۷ اکتبر، جهان، جهان دیگری است و نادیده گرفتن فلسطینیان در هر معادله ای غیرممکن است، شاید ترامپ هم ترامپ دیگری با محاسبات جدید برای حذف نتانیاهو از گردونه قدرت باشد.
در این که ترامپ رئیس جمهوری غیر متعارف وغیر قابل پیش بینی با شخصیتی منفعت طلب و معامله گر است، هیچ شکی نیست. او در عین اینکه خواهان کارهای بزرگ به زعم خود است، به تصویری که از او در تاریخ بماند، اهمیت می دهد و خواهان آن است که میراث سیاسی ماندگاری از خود بر جای بگذارد. او در صدد تکمیل توافق ابراهیم و عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل است، که عربستان بعد از جنگ غزه، بدون تحقق دولت فلسطین آن را غیر ممکن دانسته است. آیا این میراث سیاسی می تواند برقراری صلح ماندگار در منطقه و تحقق دولت فلسطینی باشد؟ باید تا انتهای دوره ریاست ترامپ منتظر نشست!

روزنامه اطلاعات، ۱۹ ۰ آبان ۱۴۰۳.
https://www.ettelaat.com/news/70762

Https://https://t.center/maktuob

اول. ادامه سیاست های قبل: پیروزی ترامپ، اگر به معنی ادامه سیاست های دوران اول باشد، بدون شک بدان معناست که نتانیاهو به برنامه های خود در غزه وکرانه باختری و کوچاندن مردم، با فشار کمتر و سهولت بیشتر ادامه دهد. این اقدامات، به جز تقسیم غزه، تأثیر عمده ای بر بیت المقدس و مسجد الاقصی و کل کرانه باختری و پاکسازی منطقه مرزی در جنوب لبنان و حتی کل منطقه خواهد داشت. اگر چنین شود باید برای امکان گسترش جنگ در منطقه آماده شد، نه توقف آن؛ چیزی که ترامپ وعده آن را داده است.
بسیاری از فلسطینیان نگران این هستند که ترامپ از نتانیاهو و متحدین راست افراطی او در جنبش صهیونیسم مذهبی در مورد امکان بازگشت شهرکها به نوار غزه و آوارهشدن فلسطینیها به خارج از آن و توسعه بیشتر شهرک نشینی صهیونیست ها در کرانه باختری حمایت کند.
هیچ استبعادی ندارد که ترامپ، که از سوی رهبران راست مذهبی افراطی در ایالات متحده و اسرائیل حمایت می شود، همان اقدامی که در ۲۰۱۷ در رابطه با بیت المقدس انجام داد، در مورد مسجدالاقصی و بازگذاشتن دست جنبش صهیونیسم مذهبی در مسجدالاقصی انجام دهد. نگرانی مهم این است که در قیاس با دور اول، جنبش صهیونیسم مذهبی در دوران دوم ترامپ، از قدرتی مضاعف برخوردار شود. این جنبش هدف خود را ایجاد معبد یهودی در مسجد الاقصی اعلام کرده است. داماد ترامپ، جرد کوشنر، یکی از حامیان اصلی ایده باز کردن مسجد الاقصی «به روی همه مؤمنان» برای اقامه نماز است، که اشاره او به نماز یهودیان با آزادی کامل است. او در مورد غزه هم اظهاراتی داشته است.
پس از برکناری یواو گالانت از وزارت دفاع و جانشینی یسرائیل کاتز در شب انتخابات آمریکا، این جنبش اکنون در مسیر کنترل بقیه بخشهای امنیتی اسرائیل است. در همین رابطه، اخباری پیرامون برکناری رئیس ستاد ارتش و رئیس شاباک منتشر شده است. به این ترتیب، اگر شاهد ادامه ترامپ اول باشیم، از این پس فلسطینی ها فقط با جمعی متعصب از جنبش صهیونیسم مذهبی روبرو نیستند، بلکه با سرویس های امنیتی تحت کنترل آن وحمایت نومحافظه کاران و جنبش مسیحیان انجلیلی طرفدار صهیونیست ها در ایالات متحده که تعصب دینی آنها کمتر از بن گویر و اسموتریچ نیست، مواجه خواهند بود.
اگر چنین شود، دوره دوم ترامپ با اجازه دادن به نتانیاهو برای "پیروزی کامل"، تنها به معنای ادامه و گسترش دامنه جنگ است.
با توجه به اظهارات ضد و نقیض ترامپ، قرینه هایی برای این رویکرد هست. قبلا، ترامپ از تمام اقدامات دولت اسرائیل در فلسطین و لبنان بدون هیچ قید و شرطی حمایت کرده است. به این ترتیب، این دوره شاید برای فلسطینی ها حتی بدتر از دوره اول ترامپ باشد. بخصوص با توجه به اینکه حزب جمهوری خواه کنترل هر دو مجلس را بر عهده دارد.

دوم. پایان جنگ: از ابتدای جنگ غزه، ترامپ اعلام کرده که تصمیم گیری برای پایان دادن به جنگ باید در دستان نتانیاهو باشد. البته در دوران تبلیغات انتخاباتی، ترامپ ضمن تعهد به حمایت از امنیت اسرائیل، به جامعه عرب و مسلمان آمریکا متعهد شده برای پایان جنگ خاورمیانه تلاش خواهد کرد. هر چند چگونگی آن را توضیح نداده است. در ماه ژوئیه، او به نتانیاهو گفت که این اختلافات باید تا زمان روی کار آمدن او در ژانویه ۲۰۲۵ حل و فصل شود و تاکید کرد که باید «کار را تمام کند و به سرعت آن را انجام دهد.» ترامپ با اشاره به گفتوگوی خصوصی خود گفت: «به بیبی گفتم، ما جنگهای بیپایان، بهویژه جنگهایی که آمریکا را به درون خود بکشاند، نمیخواهیم.» اینکه او چگونه قصد «پایان دادن» به این جنگ را دارد، مشخص نیست. او گفت که اسرائیل در حال «بازنده شدن در جنگ روابط عمومی» است. اول نوامبر هم ترامپ در یک رستوران لبنانی در میشیگان متعهد شد که اگر انتخاب شود: «شما در خاورمیانه صلح خواهید داشت، اما نه با این دلقک هایی که الان ایالات متحده را اداره می کنند..»
ترامپ در سخنرانی پیروزی خود در فلوریدا هم مجدد تاکید کرد که «جنگها را متوقف میکند»، چیزی که بسیاری از آمریکاییهای عرب تبار از دولت بایدن-هریس به خاطر شکست در انجام آن انتقاد کردند.
با توجه به نفوذ ترامپ بر نتانیاهو و رابطه مستحکم آنها، ترامپ اگر بخواهد، می تواند او را، همانطور که رونالد ریگان جمهوری خواه، اسرائیل را چهار دهه پیش مجبور به توقف بمباران بیروت کرد، برای پایان دادن به جنگ در غزه و لبنان تحت فشار قرار دهد. البته این امر پیامدهایی هم برای نتانیاهو و هم متحدین افراطی او خواهد داشت. تحقق این امر قبل از بازگشت اسرا به منزله پیروزی حماس و حزب الله خواهد بود، که خواسته ترامپ نیست.

از ترامپ اول تا ترامپ دوم

جمیله کدیور

هیچ گاه در تاریخ انتخابات ایالات متحده، «فلسطین» عاملی تعیین کننده در انتخابات و برای تقلیل آراء، بخصوص رای جوانان به حزب دموکرات و به نفع جمهوری خواهان نبوده است. در حالیکه در انتخابات ۲۰۱۶ و ۲۰۲۰ رای مسلمانان و اعراب آمریکا عمدتا به دمکرات ها بود، جنگ اسرائیل با غزه و حمایت کامل دولت بایدن- هریس از اسرائیل، به دونالد ترامپ اجازه داد تا از نارضایتی عمومی بسیاری از رای دهندگان به نفع خود بهره بگیرد و خود را گزینه بهتری برای رایدهندگان مسلمان و عرب که از جنگ و کشتار مردم غزه خشمگین بودند، معرفی کند؛ هر چند بسیاری نیز رای خود را به جیل الن استاین، نامزد حزب سبز دادند، که نتیجه هر دو به ضرر دمکرات ها تمام شد.
تردیدی نیست که دموکرات ها و جمهوری خواهان در آمریکا در هدف و استراتژی یکسان، اما در تاکتیک ها و ابزار و شیوه های اجرا تا حدودی متفاوت اند. البته با رئیس جمهور غیر متعارفی همچون ترامپ باید ملاحظات و تفاوت های بیشتری هم در نظر گرفت. بخشی از آنچه ترامپ دوره اول را از روسای جمهور گذشته ایالات متحده متمایز کرد، این بود که سیاست را به شیوه ای مشابه نحوه برخوردش با حوزه تجارت، با نگاهی بازارگرا، منفعت طلبانه و از طریق معامله دنبال کرد.
در دور دوم، ترامپ ضمن تاکید بر بازگشت به سیاست "اول آمریکا"، به جز ادعا برای توانایی پایان دادن به جنگ روسیه علیه اوکراین در عرض ۲۴ ساعت پس از روی کار آمدن، وعده برقراری صلح در خاورمیانه داد.
ترامپ هرگز حمایت مطلق خود را از ارژیم صهیونیستی پنهان نکرده است. ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود، بیت المقدس را پایتخت اسرائیل دانست و سفارت آمریکا را از تل آویو به بیت المقدس منتقل کرد. ادعای حق حاکمیت اسرائیل را در مورد بلندی های جولان اشغالی در سوریه به رسمیت شناخت و تاکید کرد که شهرک سازیهای اسرائیل در کرانه باختری با قوانین بینالمللی مغایرت ندارد. در دوران او، بخشی از کمکها به فلسطینیها قطع شد – بهویژه کمک به آنروا. ترامپ همچنین برای تضعیف بیشتر موقعیت رهبری فلسطین، دفتر سازمان آزادیبخش فلسطین را در واشنگتن تعطیل و ۲۰۰ میلیون دلار بودجه تشکیلات خودگردان فلسطین را قطع کرد. او با بی توجهی به سرنوشت و آینده فلسطین، میانجیگری بهاصطلاح توافقنامههای صلح ابراهیم جهت برقراری روابط دیپلماتیک و اقتصادی بین اسرائیل و تعداد ی از کشورهای عربی را ممکن ساخت. یکی از آخرین اقدامات او به نفع اسرائیل این بود که اعلام کرد محصولات شهرکهای غیرقانونی اسرائیل در کرانه باختری اشغالی باید دارای برچسب «ساخت اسرائیل» باشند.
محمود عباس در آن مقطع در واکنش به اقدام ترامپ در رابطه با قدس به طعنه گفته بود: «با یک توئیت کردن آقای ترامپ، بیتالمقدس از روی میز کنار گذاشته شد؛ آمریکا با فشار اسرائیل قدس را یکباره ‘پایتخت جاودان’ اسرائیل نامید؛ یعنی همان لقبی که اسرائیل به کار میبرد؛ اما هر چه بشود، ما فلسطینیان هرگز آن را نخواهیم پذیرفت.»
با توجه به پیشینه فوق و وعده های ترامپ، موضوع جنگ غزه و لبنان از اولویت های او خواهد بود.
پس از ۷ اکتبر، نادیده گرفتن آرمان فلسطین غیرممکن شد. اما بایدن-هریس آن را دریافت نکردند. گذشته از اینکه اکثریت قاطع تصمیمات ترامپِ دور اول در مورد اسرائیل، در زمان بایدن -هریس ادامه یافت و هیچ یک از تصمیمات اتخاذ شده در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ تغییر نیافت، ارسال کمک های گسترده نظامی ادامه پیدا کرد و بر "حق اسرائیل برای دفاع از خود" تاکید شد و تمام اقدامات بینالمللی در سازمان ملل برای آتشبس خنثی گردید. دولت بایدن به نتانیاهو اجازه داد تا با نقض خطوط قرمز، او را مکرر تحقیر کند. بایدن به نتانیاهو گفت که به رفح حمله نکند، کریدور فیلادلفی را اشغال نکند، به کامیونهای کمکرسانی اجازه ورود به غزه دهد، به لبنان حمله نکند ... طرح ۳ مرحله ای ۳۱ می ۲۰۲۴ بایدن به دلیل مانع تراشی های اسرائیل اجرایی نشد. نتانیاهو همه خطوط قرمز را نادیده گرفت.
دولت بایدن-هریس همچنین تمام تلاش خود را برای سرکوب و مقابله با مخالفان نسل کشی در داخل آمریکا انجام داد، جنبش حامی فلسطین را اهریمنی جلوه داد و نسبت به خواسته های آمریکایی های عرب و مسلمان آمریکایی بی توجهی نشان داد. بایدن و هریس پیامی را که صدها هزار رایدهنده سنتی آنها در اوایل سال جاری برایشان ارسال کردند، نادیده گرفتند. هریس، همچون بایدن تمام تلاش خود را برای بیان تعهد تزلزل ناپذیر خود به اسرائیل به کار گرفت.
با توجه به غیر قابل پیش بینی بودن ترامپ و اظهارات متناقض او، می شود گزینه های زیر را برای آینده فلسطین در نظر داشت:

درنگ

اصلاح طلب، اصولگرا!
سید عطاءالله مهاجرانی

در ماجرای رویدادهای پائیز دو سال پیش یکی از شعارهایی که توسط براندازان که نقاب حقوق بشر و دکوکراسی و سکولاریسم بر چهره داشتند، مطرح می شد؛ این بود :
«اصلاح طلب، اصولگرا. دیگه تمومه ماجرا! »
منظورشان این بود که ماجرای جمهوری اسلامی دیگر تمام است خیابان و میدان را تسخیر کرده اند. نوبت به مراکز حکومتی و قرار گاه های نظامی رسیده است. مسئولان کشور هم همه رفته اند ونزوئلا! بسیار خوب از آن ماجرای پایان جمهوری اسلامی و ونزوئلا به روایت آن ها بیش از دو سال گذشته است. این شعار هم در کنار وعده جان بولتون در شش سال پیش قرار گرفت که قول داد پنج سال پیش با مریم رجوی در تهران باشد. نمونه ها چنین مالیخولیایی و چنان گاگول هایی یکی دوتا نیست. اما من می خواهم به این شعار از زاویه ای دیگر و در شرایط جدید تقابل با اسرائیل و مهمترین حامی اش بلکه بازیگردان منطقه ای اش آمریکا اشاره ای داشته باشم. وقتی در چنین موقعیت حساسی قرار می گیریم. می بایست جبهه اصلاحات و نیز جبهه اصولگرایان هر دو بر مبانی مشترک تکیه و تاکید کنند. از جلد سنتی اصلاح طلبی و اصولگرایی بیرون بیایند. دیگر وقت بر آفتاب افکندن رخت های کهنه و ناشسته یک دیگر نیست. به ویژه کسانی که از تریبون های عمومی مثل تریبون مجلس یا صدا و سیما استفاده می کنند. یادشان برود که اصلاح طلب یا اصول گرایند. «اصولگرایِ اصلاح طلب» باشند!دیدم منیر شفیق که به نظرم مهمترین متفکر و نظریه پرداز سیاسی فلسطینی و عرب و بلکه در جهان اسلام است. ما نه در جهان عرب شبیه او را داریم و نه در ایران خودمان کسی در حد اوست. با تاریخی از مبارزه و گذار از منزلت های نظری و عقیدتی و تجربه ای با شکوه در مبارزه در راه آزادی فلسطین و تحمل بیش از دهسال زندان. منیر شفیق در خاطراتش به شکست کشورهای عربی از اسرائیل در جنگ شش روزه در ژوئن سال۱۹۶۷ ( خرداد ۱۳۴۶) اشاره می کند. می گوید اعراب به « عقل تولیفی» نیاز دارند. عقل تولیفی بر مبنای همان نظریه معروف دیالکتیک هگل بنا شده است. عناصر به ظاهر ناهمساز و یا حتی متقابل می توانند سنتز ایجاد کنند. به قدر مشترک برسند. به نظرم در شرایط فعلی کشور و تشکیل «دولت وفاق ملی» و انتخاب وزیران و استانداران و معاونان رئیس جمهور به روشنی می توان تصویر روشن وفاق را در دولت جدید دید. پایان نظریه دو قطبی حاکمیت و دولت، پایان نظریه تقابل یا ناهماهنگی میدان و دیپلماسی اقتضاء می کند که بر مبانی مشترک همگان تآکید داشته باشند و از طرح سخنانی که نشانی از کینه های کهنه می دهد؛ دست بردارند! به این نکته هم توجه داشته باشند که دشمنان کشور ایران و ملت ایران و نظام و انقلاب و استقلال و عزت ایران مدام بر تفاوت ها و تفرقه ها اصرار می کنند. یادمان باشد مسعود رجوی در دوران جنگ تحمیلی از نظریه «‌زندگی در شکاف» سخن می گفت. هر سخن و یا تحلیلی که می تواند در چنین مسیری قرار بگیرد اگر تحلیلگر هزار قسم بخورد و سینه به تنور بچسباند که خیرخواه است و منافع ملی را در نظر دارد باور نکنید! به عقل هم افزا در این مرحله که دشمنان ایران ، استقلال، تمامیت سرزمینی و تجزیه ایران و ملت ایران را در دستور کار خود دارند، توجه و حساسیت داشته باشیم. بدیهی است که در هشت سال جنگ ناتو و ورشو و اروپا و کشورهای عبری-عربی همه از صدام حسین حمایت کردند. نتیجه و ثمره اش پیش چشم همگان است. اما تاریخ جهان تاریخ خردمندی نیست. عصر بی خردی است.
*
روزنامه اعتماد، شنبه ۱۹ آبان ۱۴۰۳
Https://https://t.center/maktuob

گفتم: « در سال ۱۹۸۲ که اسرائیل تا بیروت آمد. شارون هتل الکساندر را مقر فرماندهی نظامی اش کرد. فلسطینی ها را در صبرا و شتیلا کشت در همین خیابان الحمراء سربازان و افسران اسرائیلی رژه می رفتند؛ آن موقع که حزب الله نبود. حزب الله وقتی تشکیل شد ارتش اسرائیل را مجبور به عقب نشینی کردند.»
درسته. ما گذشته را از یاد می بریم. اسم شما چیست؟ من احمد هستم. اسم من هم سیّد است! دعوت می کنم همین جا، به میز و صنرلی های کنار در چرخان ورودی هتل اشاره کردم . با هم قهوه ای بخوریم شما از صور تعریف کنید و از زندگی در صور. من هم از هشت سال جنگ عراق با ایران برایتان بگویم. با او و نگهبان گرم دست دادم. سمت چپ پیچیدم تا به ساحل برسم. آرام قدم می زنم تا هیچ چیز را نادیده نگذاشته باشم. خیابان الحمراء لبالب خود رو است. توی پیاده رو هاو جلوی خانه ها هر جا که بشود جایی پیدا کرد. پارک کرده اند. انگار خیابان مثل گلوی مستی است که از بس خورده است خودرو بالا آورده است. ماشین جمع آوری زباله به زحمت راه پیدا می کند. البته حریف زباله های توده شده در کنار خیابان نمی شود. در خیابان الحمراء چشمم به تابلو هتل موتزارت افتاد. تابلو دیگری پایین تابلو نام هتل بود: «مسرح ورسای!» از فردی که در هتل کار می کرد پرسیدم: این مسرح ( تماشاخانه) همچنان فعال است؟ گفت نه سال هاست به جای دیگری منتقل شده. از خیابان مناره به سمت خیابان نجیب العردانی می پیچم. برج های بلند و شیک هتل ها در چشم اندازند و خیابان ساحلی که به آن کرنیش CORNICHE می گویند. این نام میراث زبان فرانسه است که در لبنان مانده است. در مراکش و الجزایر و تونس هم دیدم همین واژه را به کار می برند. برخی واژگان ترکی از روزگار عثمانی ها هم در فرهنگ محاوره لبنانی ها کاملا مشهود است. مثل واژه « دُغْری» به معنی مستقیم.از بلوار کنار ساحل که عبور می کنم. «نادی العسکری المرکزی» با حصار بلند ایمن آهنین در برابر من است. پارکینگش پر از خود روهایی است که برای استفاده از باشگاه آمده اند. اکنون در برابرم افرادی با سن و سال متفاوت جوان و پیر، زن و مرد می بینم که در ساحل قدم می زنند یا می دوند. لیوان قهوه یا چای در دست دارند. گوشی موبایل دارند. صدای موسیقی و یا تلاوت قران گاه شنیده می شود. با خود می گویم: «زندگی می دود!» نیم نگاهم به باشگاه نظامیان است. ارتش لبنان اکر دفاع ضد هوایی ندارد . در عوض باشگاه بسیار بزرگ و مطلوبی دارد! هواپیماهای بمب افکن اسراییلی هر وقت بخواهند و هر جایی را که بخواهند بمباران می کنند. پهپاد های شناسایی ملخی که صدای چرخش ملخ شان را آشکارا می شنوید. در آسمان بیروت و نیز صور و صیدا و بلعبلک که خواهم رفت می شنیدم. از همین گام نخست در خیابان ساحلی بساط خانواده های جنگ زده و آواره دیده می شود. «بر بساطی که بساطی نیست.»، شب و روز خود را می گذرانند. می توان تمایز خانواده ها را بر حسب امکانی که دارند مشاهده کرد:
۱- برخی خودرو ون دارند. در پشتی خودرو باز است. شیشه ها را پایین کشیده اند. از خود رو به عنوان اتاق خواب استفاده می کنند. معمولا بچه ها داخل خودرواند. پدر و مادر در بیرون کنار خیابان ساحل پتویی یا دشکی انداخته اند.
۲- برخی چادر های کوچک یا بزرگ دارند. درون چادر شان هستند. مثل چادر های پیک نیک به رنگ های سپید و آبی و زرد
۳- برخی بی خودرو و بی چادرند. در کنار خیابان سمت ساحل دشکی یا پتویی انداخته اند. در کنارشان ساک یا بقچه یا کیسه های پلاستیک قرار دارد.
بچه ها در این صبح زود گاه زودتر بیدار شده اند. دارند با هم بازی می کنند. کودک دو سه ساله ای دارد با سه چرخه ای که چرخ جلواش کج شده بازی می کند. می خواهد چرخ را جا بیندازد. نمی تواند. مادرش بلند می شود. به او کمک می کند. چرخ جا می افتد. پسر بچه را می بوسد. افراد مسن به سن و سال من! که صبحا خوابشان نمی برد بیدارند دارند بساط قهوه و یا قلیان آماده می کنند. اجاق های کوچکی مثل پریموس یا انگار نارنجکی که فتیله اش می سوزد. پایه دارد و قهوه جوش روی آن است. بوی خوش قهوه! سلام می کنم. پیرمرد با پیرزن کنار هم نشسته اند. اهل بعلبک هستند. اهل نبی شیث همان روستای شهید سید عباس موسوی. چند روز بعد به همان روستا می رویم. بانویی به سن و سال دختر بزرگم با ظرف آب می آورد. دخترشان است. نامش زینب است. سه تا فرزند دارد. هر سه کنار هم خوابیده اند. گویی زندگی فشرده شده است. بوی قهوه پیچیده است. صدای پک های تند پیرمرد بر نی پیچان قلیان و بوی تنباکو و آتش زغال در هم آمیخته است. برای من قهوه می ریزد. افق روشن شده است. بیروت نرگس دریا دارد خودش را نشان می دهد. در نور دمیدن آفتاب می شکفد. بعدا که از ارتفاعات کلسیای مشرف بر خلیج جونیه بیروت را می بینم. شکل روح در آینه است.
*
روزنامه اعتماد، چهارشنبه ۱۶ آبان ماه ۱۴۰۳
Https://https://t.center/maktuob

بیروت، جهانی دیگر
بر بساطی که بساطی نیست…
(۴)
سیدعطاءالله مهاجرانی
سپیده دم روز شنبه ۱۴ مهر ماه
خبرهای ساعت پنج صبح الجزیره و المیادین و المنار را مرور کردم. زیرنویس ها را سریع می دیدم. خبر سفر روزجمعه و یک روزه دکتر عراقچی به بیروت همه را بهت زده کرده است. بهتر از این نمی شد و نمی شود از میانه میدان از دیپلماسی سخن گفت! بیروت در نخستین ساعات بامداد جمعه و نیز پنجشنبه شب بمباران شده است. سید حسن نصرالله شهید شده. حادثه پیجر ها و بی سیم ها اتفاق افتاده است. سفیر ایران اقای امانی آسیب دیده و به ایران منتقل شده است. نه حزب الله در این شرایط سامان دارد و نه سفارت ایران و نه بیروت و نه لبنان. اسرائیل از پایان حزب الله سخن می گوید.درست در متن چنین ویرانی ها و قربانی ها و بی سامانی ها و جنگ روانی- تبلیغاتی ، عراقچی به بیروت سفر کرده است. دست مریزاد! به روایت فردوسی : «فلک گفت احسنت و مه گفت زه!» سفر ایشان فراتر از هماهنگی میدان و دیپلماسی است. دیپلماسی ایران دقیقا در میانه میدان و در کانون موقعیت بسیار حساس لبنان است. بدون شک برای همیشه از این سفر به عنوان تصمیمی خردمندانه و شجاعانه و بهنگام و مؤثّر یاد خواهد شد. گویی این سفر غبار اندوهی را که بر حزب الله و سفارت ایران نشسته بود، زدود.
ساعت پنج و نیم صبح از هتل بیرون زدم. از هتل که خارج شدم، هوای معطر بیروت تازه ام کرد. برخی شهر ها روح دارند. هوایشان زنده است. شهر با شما حرف می زند. مثل اصفهان! شیراز! نیشابور! تبریز! برخی شهرها ایستاده در میان برج ها و برق نئون مرده اند.مثل نیویورک! دوبی! ابن عربی در مقدمه فصوص در باره آفرینش تعبیر و تصویر غریبی دارد. می توان در باره شهر ها که انسان ها آفریده اند از همان تعبیر استفاده کرد. ترجمه آزاد سخنش این است!: « خداوند هستی را آفرید. هستی مسطح بود! روح نداشت. مثل آینه ای بود تاریک. یکنواختی مرده بر همه جا حاکم بود تا خداوند در هستی تجلی کرد و هستی به سخن آمد.» شهرهایی که انسان ها آفریده اند. به ندرت به سخن آمده اند و روح فرهنگ و تمدن و انسان در آن ها تجلی کرده است. بیروت از همان نوادرست. به روایت محمد ماغوط. بیروت کودک است و مادر و معبد. ساعتی تا طلوع آفتاب مانده است. محوطه بازی رو به خیابان الحمراء در جلو هتل وجود دارد. شبیه حیاط خانه رو به خیابان است. مثل خانه ما در لندن! در بخشی میز و صندلی چیده اند. برخی نشسته اند. سر صبحی که هنوز خواب را از چشمانشان نتارانده اند دارند سیگار می کشند! چارچوب نقره ای دروازه کنترل امنیتی هم پیداست مدتهاست بی مصرف افتاده و گرد گرفته است. از نگهبان هتل که لباس فرم دارد. پیراهن آبی روشن و شلوار سورمه ای، می پرسم می خواهم به ساحل بروم. از کدام سمت بروم!؟ مرد میان سالی که داشت با نگهبان هتل حرف می زد، با لباسی که شبیه لباس داخل خانه است. دمپایی پلاستیکی پوشیده است. مرا نگاه می کند. سیگار می کشد.سلام می کنم. احوالش را می پرسم. خسته و درمانده به نظر می رسد.نگهبان می گوید از همین دست چپ بروید تا آخر خیابان الحمراء، انتهای الحمراء دست چپ خیابان المناره است .دریا پیداست. مرد خسته به سیگارش پک می زند. از من می پرسد: «شما عراقی هستید!؟ »
«نه من ایرانی هستم.»
« اما لهجه شما عراقی است؟» می گویم: « بله یادگار دوران جوانی است. من در جوانی مکالمه زبان عربی را در خوابگاه دانشگاه از دوستان ایرانی یاد گرفتم که صدام حسین آن ها و خانواده هایشان را از عراق بیرون کرده بود. (مثل برق در ذهنم در خوابگاه همدانیان دانشگاه اصفهان با عدنان حسینی و ابراهیم آواک داریم صبحانه می خوریم. چای توی شیشه مربا. عدنان هم سیگارش را آتش زده است. کتری روی هیتر برقی دارد توی سر خودش می زند…) چیزی که در جوانی انسان یاد می گیرد مثل نقش بر سنگ است.» گفت:« بله. العلم فی الصغر کاالنقش فی الحجر. » گفت اهل صور است. خانه شان هنوز یعنی تا دیروز بر جا مانده است. برادر خانمش که پسر خاله اوست. در همسایگی خانه شان زندگی می کند. برادر خانمم به من گفت: « کجا برویم هیچ جا خانه خود آدم نمی شود!.» من هم می خواستم بمانم. اما خانواده اصرار کردند که برویم بیروت. توی همین برج مقابل هستیم. برج ۱۳ طبقه ناتمام است. کسی جلو ما را نگرفت. صاحب ساختمان هم وقتی با خبر شد ما ساختمان را اشغال کردیم. سخن تلخی به ما نگفت. دلش به رحم آمد. خب جنگ است. ما باید به هم رحم کنیم. تقصیر ما یا بچه های ما که نیست. یکی از همین آوارگان دیشب عرصه به او تنگ شده بود.می گفت. جنگ اسرائیل با حزب الله است. ما که نبایست آواره بشویم. درست نگفتم؟»

قرآن در مقام غیب یکباره بر پیامبر نازل شد و در مقام شهود به شکل جداگانه و فرقان و نجوم، در شمایل یا صورت بندی سوره ها و آیات.

دوم: احکام و تفصیل
این دو واژه از کلید واژه های قرآنی است که در آیه نخست سوره هود مطرح شده است:
كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ ﴿هود: ١﴾
کتابی است که آیات آن استحکام یافته، سپس از جانب حکیمی آگاه، به روشنی بیان شده است.
روزی استاد محبوب ما مرحوم حضرت آیت الله شیخ محمد امامی خوانساری ( در گذشته ۱۳۵۸ خورشیدی)در تفسیر این آیه گفت: صفت «حکیم» خداوند ناظر به « أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ» و صفت «خبیر» او ناظر به «تفصیل» آیات است. در تفسیر کشاف زمخشری به این نکته جذاب بديعی به عنوان «طباق حسن» اشاره شده است.
«من عنده إحكامها وتفصيلها، وفيه طباق حسن؛ لأنَّ المعنى: أحكمها حكيم وفصلها: أي بينها وشرحها خبير عالم بكيفيات الأمور.» در حقیقت زمخشری با این لطافت و نکته یابی به ما این کلید را آموزانده است که در مواردی که در آیات قرآنی صفات مرکب مانند عزیز حکیم یا عفور رحیم و … برای خداوند متعال بیان شده است. نسبت هر یک از صفات را به نجو مستقل می توان با مضمون آیه سنجید.
به برخی از تفاسیر در تبیین وجه تمییز بین احکام و تفصیل اشاره می کنم. در واقع این دو واژه پنجره هایی به سوی دو جهان است.
الف: طبرسی (در گذشته در ۵۴۸ هجری) در تفسیر مجمع البیان با تمایز بین احکام و تفصیل، احکام را متوجه یکپارچگی یا یگانگی قرآن مجید و تفصیل را متوجه تفریق آیات تفسیر کرده است.
«أُحكِمَتْ آياتُه جملة ثُمَّ فُرّقَتْ في الإِنزال» مقصود از «جمله» همان تعبیری است که به نحو دیگری امام فخر رازی در تفسیر سوره قریش در باره هماهنگی و هارمونی تمامیت قرآن مجید مطرح کرده است. پیش از این به سخن بسیار با اهمیت امام فخر رازی در باره قرآن به مثابه یک سوره و یا یک آیه اشاره کرده ام. واژه « ثم» گویی می خواهد فاصله این دو منزلت را بیان کند. بدیهی است که فاصله زمانی یا مکانی نیست. سخن بر سر منزلت قرآن مجید مانند منزلت عالم غیب و شهود و یا روح و پیکر انسان است. امام فخر داري به روشني به اين نكته توجه داشته است كه واژه «ثُمّ» در آیه به معنای تراخی، فاصله یا درنگ زمانی نیست. بلکه برای بیان حالت است.
ب: سلمی ( در گذشته ۴۱۲ هجری ) در حقائق التفسیر به نکته لطیفی در تمایز بین احکام و تفصیل اشاره کرده است. این نکته می تواند در فهم نزول دفعی و تدریجی سودمند باشد: «أحكمت آياته فى قلوب العارفين، وفصلت أحكامه على أبدان العالمين.» دو منزلت قلب و بدن و عارفان و عالمیان را از هم تفکیک کرده است. قرآنی که متوجه قلب است و معرفت ناب است و تفصیل آیات که متوجه ظاهر انسان است.
ج: محی الدین ابن عربی ( درگذشته در ۶۳۸ هجری» درتفسیر منسوب به ایشان ( همین مضمون را می توان در فتوحات نیز یافت.) به تمایز بین احکام و تفصیل با تفصیل بیشتری پرداخته است:
« احکام » منزلت اعیان و حقائق در «عالم کلی» است. در آن عالم تغییر و تبدیل و کاستی و نارسایی و آسیب راهی ندارد. تفصیل ناظر به «عالم جزئی» است. متوجه ظاهر است و در اندازه معلوم صورت بندی می شود. توقیت و ترتیب و تقدیر متوجه عالم جزئی است.

پی نوشت:
*
(۱) صدرالمتالهین شیرازی، تفسیر قرآن مجید. سوره البقره، آیات ۱ تا ۳
greattafsirs.com
*
روزنامه اطلاعات، شنبه ۱۲ آبان ماه ۱۴۰۳
https://t.center/maktuob

میناگری قرآنی
(۲۵)
مقدمه نهم:
(۳)
«ذلك الكتاب»، «هذا کتاب»، «هذاالقرآن»

سید عطاء الله مهاجرانی
چنانچه بدون پیش داوری و با تآنی و تدبر در آیات قرآن مجید بیندیشیم. شاهد نکات و نشانه هایی از آیاتی که موضوع بحث آن ها در باره قرآن مجید ست؛ هستیم که ما را به موضوع و یا مفهوم نزول دفعی یا یکباره نزدیک می کند. برای تبیین دیدگاه نزول دفعی می توان به شواهد متعددی در قرآن مجید اشاره کرد. بدیهی است که برخی مفسران قرآن مجید نیز به این شواهد توجه دقیق داشته اند. آیت الله یدالله دوزدوزانی از منتقدان نظریه نزول دفعی گمان کرده اند که نخستین بار جارالله زمخشری در تفسیر کشاف به نزول دفعی اشاره کرده است. چنین نیست. در تفسیر مفسران مقدم بر زمخشری ( در گذشته ۵۳۸ هجری)مانند طبری ( در گذشته در سال ۳۱۰ قمری ) و ماوردی ( در گذشته ۴۵۰ هجری ) در تفسیر النکت و العیون و ابو منصور ماتریدی ( در گذشته در ۳۳۳ هجری) در تفسیر«تآویلات اهل السنة» در تفسیر سوره القدر. به نزول دفعی و تدریجی اشاره کرده است:
در باره نزول قرآن مجید در شب قدر سخنان متفاوتی گفته شده است. برخی گفته اند قرآن در شب قدر از « لوح محفوظ» به « سماء الدنیا» نازل شد. این شب قدر در ماه رمضان است. ( سوره البقرة/ ۱۸۵) سپس از آسمان دنیا به تفاریق بر پیامبر نازل شده است.
به مناسبت به این موارد اشاره می کنم. و به نقدِ نقدِنظریه شیخ مفید در نقد نظریه شیخ صدوق خواهم پرداخت. و اما شواهد:
یکم: در آیه نخست سوره البقرة از واژه « ذالک الکتاب» استفاده شده است. چرا اشاره به دور است؟ در حالی که کتاب به اصطلاح بین الدفتین ( میان دو جلد) در دست ماست؟ در موارد متعددی در قرآن مجید از تعبیر «هذا کتاب» مانند سوره الانعام آیه ۹۲ و ۱۵۵ و « هذا القرآن» به شکل مکرر از جمله در سوره الاسراء آیه ۹ و ۴۱ و ۸۸ و ۸۹ و سوره یوسف آیه ۳ استفاده شده است. . ترکیب «ذلک الکتاب» فقط یک بار در آیه دوم سوره البقره ذکر شده است.
الف: صدرالمتالّهين شيرازی با وضوح تمام تعبیر « ذلک الکتاب » را اشاره به حقیقت قرآن مجید و اسرار آن تفسیر می کند. اشاره به قرآن که در « لوح محفوظ» و در « امّ الکتاب » است. افزون بر این تفسیر صدرالمتالهین وجوه دیگر را نیز تبیین کرده است. (۱) یعنی نشانه هایی که می توان ذلک الکتاب را متوجه قرآن موجود تفسیر کرد. از جمله ذلک الکتاب می تواند متوجه « الم » باشد. در این صورت به گمانم «الم» نیز می تواند نشانه ای به همان حقیقت یا ذات و یا روح قرآن مجیداست. که در نزول دفعی بر پیامبر صلوات الله علیه نازل شده است. آیه سوم که نخستین نشانه متقین را « ایمان به غیب» تعریف و تبیین کرده است. می تواند قرینه دیگری بر مقام غیب قرآن مجید باشد. چنانکه در تفسیر غیب صدرالمتالهین قولی را مبنی بر اینکه مراد از غیب قرآن است در تفسیر آیه شماره ۳ سوره بقرة روایت کرده است. اگر ذلک را به معنای هذا تلقی کنیم. قرانی که در برابر ماست و آیاتش را تلاوت می کنیم. در عالم شهادت است و نه در مقام غیب.
ب: در تفسیر النکت و العیون ماوردی نیز غیب از جمله به قرآن مجید تفسیر شده است.
ج: امام فخر رازی در تفسیر کبیر نیز همین قول را روایت کرده است:
«أنه تعالى لما أخبر عن القرآن بأنه في اللوح المحفوظ بقوله: { { وَإِنَّهُ فِى أُمّ ٱلْكِتَـٰبِ لَدَيْنَا } [الزخرف:۴] وقد كان عليه السلام أخبر أمته بذلك، فغير ممتنع أن يقول تعالى: { ذٰلِكَ ٱلْكِتَابُ } ليعلم أن هذا المنزل هو ذلك الكتاب المثبت في اللوح المحفوظ.» که ذلک الکتاب می تواند اشاره به کتاب در لوح محفوظ بوده باشد. در باره «لوح محفوظ» ( البروج/۲۲) و «کتاب مکنون» ( الواقعه/۸۸) و «بیت المعمور» ( الطور/۴) و «ام الکتاب» (الطور/۴) بعدا اشاره خواهم کرد. به این نکته توجه داشته باشید که تعابیر چهارگانه هر کدام فقط یک بار در قرآن مجید ذکر شده است. مثل «ذلک الکتاب» که به همین تعابیر ناظر است. همین تعابیر در تبیین نظریه نزول دفعی و تدریجی قرآن مجید بسیار با اهمیت است.
د: ابوالسعود ( در گذشته ۹۵۱ هجری) در تفسیر «ارشاد العقل السلیم الی مزایا کتاب الکریم» به سه نکته قابل تآمل اشاره کرده است: مراد از کتاب تمامی قرآن مجید است که در علم خداوند تحقق یافته است. یا به اعتبار ثبوت آن در «لوح» کتاب خوانده شده است. و سوم به اعتبار نزول کتاب به آسمان دنیاست.
ه: تفسیر بقلی (در گذشته ۶۶۵ هجری) در تفسیر عرائس البیان فی حقائق القران:
مراد از ذَلِكَ ٱلْكِتَابُ رازی است که درپس پرده حروف برای انسان های ربّانی و روحانی نهاده شده است. تردیدی در آن نیست. رازهایی از حقایق قرآن برای جان های صدیقین که شکی در آن وجود ندارد. این رازها همان نفائس غیب است. ذلک الکتاب همان علم خداوندست که به پیامبر خود آموخته است. کتاب اسرار حبیب برای حبیب است.

کتاب رویارویی انقلاب اسلامی و آمریکا به ریشه های بروز این تقابل می پردازد.
کتاب را می توانید از طريق ققنوس یا طاقچه تهيه کنید.
https://www.instagram.com/p/DB5rKD_KaeX/?igsh=YnBsN2RhdTFubnht

Https://https://t.center/maktuob

 اقدامات اسرائیل علیه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل در لبنان هم در راستای دیگر اقدامات رژیم در تضعیف سازمان ملل باید دانست. در سال ۱۹۷۴مجمع عمومی به تعلیق عضویت آفریقای جنوبی به دلیل مخالفت بین المللی با سیاست های آپارتاید آن رأی داد. آیا سازمان ملل قادر است عضویت اسرائیل را تا زمانی که نسل کشی را متوقف کند و رژیم آپارتاید استعماری شهرک نشینان را از بین ببرد، لغو کند؟


روزنامه اطلاعات، شنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۳.

https://www.ettelaat.com/news/69924

Https://https://t.center/maktuob

  اجرای    این قوانین، وضعیت آوارگان فلسطینی و حمایت از حقوق آنها از جمله «حق بازگشت» را تضعیف می کند. حمله به آنروا بخشی از یک تلاش قدیمی با هدف ازبین بردن حق بازگشت فلسطینیان و حذف حمایت های بین المللی بوده که در آن سازمان ملل حق بازگشت فلسطینیان به سرزمین هایی را که از آنجا بیرون رانده شده اند، به رسمیت شناخته است. 

اسرائیل با ممنوع کردن آنروا، رسماً ارزش ها و نهادهای وابسته به سازمان ملل را به سخره گرفت. اسرائیل حیات ۷۶ساله خود را در تضعیف نظم بین المللی مبتنی بر قوانین (RBO) و تحقیر سازمان ملل که مهمترین رکن آن است، سپری کرده است. هرچند اسرائیل در سال ۱۹۴۸با رای مجمع عمومی تاسیس شد، در این سالها احکام دادگاه‌های بین‌المللی و قطعنامه‌های متعدد سازمان ملل را نادیده گرفته، در طول جنگ غزه، بی توجهی به تصمیمات ارگان های مختلف سازمان ملل متحد و قوانین بین المللی را درسایه حمایت های غرب بخصوص آمریکا شدت بخشیده است. از جمله:
مصوبات جدید کنست که از فعالیت آنروا در قلمرو حاکمیتی اسرائیل جلوگیری می کند، به عنوان اوج اعلان جنگ، نه فقط علیه فلسطینیان، میلیون ها نفری که حیاتشان به آژانس بستگی دارد، بلکه علیه نظام بین المللی است. اجرای این قانون، مستقیماً منشور سازمان ملل متحد را نقض می‌کند و ممانعت این رژیم برای کمک به ساکنان غزه، ناقض دستورات صادره از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری است که اسرائیل را به ارتکاب نسل‌کشی در غزه متهم کرده است. در این قوانین نمایندگان مجلس به وضوح به لغو توافقنامه منعقده بین سازمان ملل و اسرائیل در سال ۱۹۶۷زمانی که اسرائیل بر تمامی سرزمین‌های فلسطینی از جمله اردوگاه‌های آوارگان تسلط یافت، اشاره می‌کنند.
نتانیاهو اوایل سال جاری میلادی خواستار آن شد که آنروا که به گفته او «مشکل آوارگان فلسطینی را تداوم می بخشد و مدارس تحت نظارت آن به کودکان فلسطینی نسل کشی و ترور می‌آموزد...» توسط سازمان های امدادرسان مسئولیت پذیر دیگری جایگزین شود. با همین رویکرد اسرائیل حملات خود را به آنروا از آغاز نسل کشی خود در غزه تشدید کرد. در ژانویه ۲۰۲۴، اسرائیل آنروا را به "تروریسم" و بیش از ۱۳هزار تن از کارکنان آن را در غزه به دست داشتن در حمله ۷اکتبر متهم کرد که باعث شد بسیاری از کشورهای غربی، از جمله آمریکا کمک مالی به آن را قطع و موجب کاهش چشمگیر بودجه آن شوند.

در ۱۰مه ۲۰۲۴نماینده رژیم صهیونیستی در جلسه مجمع عمومی سازمان ملل برای بررسی عضویت کامل فلسطین در این سازمان، منشور سازمان ملل را داخل خردکن انداخت و آن را تکه تکه کرد.   از زمانی که به درخواست آفریقای جنوبی پرونده نسل کشی علیه اسرائیل در دیوان بین المللی دادگستری مطرح شد، اسرائیل به طور مداوم دیوان را مورد حمله و توهین قرار داده است. رژیم صهیونیستی دستورات بالاترین نهاد قضایی سازمان ملل را بارها نادیده گرفته، کنوانسیون نسل کشی را به خطر انداخته است. در ۲۹مارس ۲۰۲۴به اسرائیل دستور داد که اقدامات لازم و مؤثر را برای همکاری با آنروا و دیگر آژانس های سازمان ملل بدون تأخیر انجام دهد و فوراً خدمات اولیه و کمک‌های بشردوستانه را بدون هیچ مانعی در مقیاس بزرگ ارائه دهد و ظرفیت و تعداد گذرگاه‌های زمینی را به غزه افزایش دهد و آنها را تا زمانی که لازم باشد باز نگه‌دارد.
اسرائیل به جای تبعیت از دستور دیوان بین المللی دادگستری، تلاش های خود را برای غیرقانونی کردن آنروا تشدید و همزمان به آنروا حمله کرد. در ۲۴مه ۲۰۲۴دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه رای داد که اسرائیل باید «فورا» حمله نظامی خود به رفح را متوقف کند. دقایقی پس از این حکم، یکی از اردوگاه‌های رفح هدف حملات اسرائیل قرار گرفت. بنا بر رای دیگر دیوان بین‌المللی دادگستری در ۲۰ژوییه ۲۰۲۴درمورد گسترش سیاست شهرک‌سازی در مناطق اشغالی فلسطین «به شدت ابراز نگرانی» کرد و افزود که بهره‌برداری اسرائیل از منابع طبیعی این مناطق برخلاف تعهدات بین‌المللی آن به عنوان یک کشور اشغالگر است و حضور اسرائیل در مناطق اشغالی فلسطینی «غیرقانونی است و باید هرچه سریع‌تر پایان یابد».
نتانیاهو در ۲۷سپتامبر (۶مهر) در سخنرانی سازمان ملل با متهم کردن دادستان دیوان کیفری بین‌المللی به "یهودی‌ستیزی"، به انتقاد از سازمان ملل پرداخت و آن را "مرداب یهودی‌ستیزی" توصیف کرد. اندکی پس از این سخنرانی، اسرائیل، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل را «عنصر نا مطلوب» خوا ند و او را به «حمایت از تروریست‌ها، متجاوزین و قاتلان» متهم و از سفر به کشور منع کرد.
 
سفیر رژیم صهیونیستی در سازمان ملل در نشست شورای امنیت هم با تکرار اتهام زنی های این رژیم علیه آنروا، این نهاد را "یک جبهه تروریستی مخفی شده تحت پوشش یک آژانس بشردوستانه" خواند و کارکنان آن را به کشتن و ربودن شهروندان اسرائیلی در ۷اکتبر ۲۰۲۳متهم کرد.

سازمان ملل عضویت اسرائیل را لغو می‌کند؟
جمیله کدیور
در حالی که میلیون ها فلسطینی در شرایط سخت ناشی از نکبه دوم در سرزمین های اشغالی به سر می برند، رژیم صهیونیستی پس از سال ها انتقادات تند از آژانس امداد رسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (آنروا)، در ۲۸اکتبر۲۰۲۴ (۷آبان) برای ممنوعیت آن به عنوان یکی از شاهدان اصلی جنایت های اسرائیل طی بیش از ۷دهه، دو قانون تصویب کرد.
 لایحه اول هرگونه تماس مقامات اسرائیلی با آنروا را ممنوع اعلام کرد و توافقنامه ۱۹۶۷بین سازمان ملل و اسرائیل را که به آنروا اجازه می داد خدمات خود را در سرزمین های اشغالی فلسطین گسترش دهد و اسرائیل متعهد به تسهیل کار آژانس شود را لغو کرد . لایحه دوم آنروا را از انجام هر خدمت و فعالیتی در قلمرو تحت کنترل اسرائیل منع کرد. این مصوبه شامل سرزمین‌های فلسطینی است که از سال ۱۹۶۷اشغال شده‌اند، جایی که تقریباً سه میلیون فلسطینی به عنوان پناهنده ثبت‌نام کرده‌ اند. اجرای     این دو قانون از سه ماه دیگر باعث می‌شود که آنروا جرم انگاری شود و نتواند مجوزهای ورودی برای فعالیت در کرانه باختری و نوار غزه را که هر دو تحت کنترل اسرائیل هستند، دریافت کند. دو هفته قبل از رای گیری در کنست هم، اسرائیل اراضی را که مقر آنروا در آن قرار داشت، مصادره کرد. به جای مقر آنروا، قرار است مستعمره ای ساخته شود که میزبان ۱۴۰۰واحد شهرکسازی است.

رای کنست نقض تعهدات اسرائیل بر اساس قوانین بین‌المللی است. اجرای   این مصوبات به عملکرد بیش از ۷۰ساله این سازمان در سرزمین های اشغالی فلسطین خاتمه می‌دهد. پس از جنگ ۱۹۴۸، آنروا با قطعنامه 302 (IV) مجمع عمومی سازمان ملل متحد در ۸دسامبر ۱۹۴۹یعنی یک سال پس از نکبه اول فلسطین و اولین نسل کشی فلسطینیان توسط اسرائیل برای اجرای برنامه های امدادی و کاری مستقیم برای آوارگان فلسطینی تأسیس شد.
آژانس در ۱مه ۱۹۵۰فعالیت خود را آغاز کرد. خدمات آژانس شامل آموزش، مراقبت های بهداشتی، امداد و خدمات اجتماعی، زیرساخت ها و بهسازی اردوگاه، تامین مالی و کمک های اضطراری  از جمله در زمان درگیری های مسلحانه اعلام شد. زمانی که آژانس در۱۹۵۰فعالیت خود را آغاز کرد، به نیازهای حدود ۷۵۰۰۰۰آواره فلسطینی پاسخ می داد. امروزه حدود ۵.۹میلیون آواره فلسطینی واجد شرایط دریافت خدمات آنروا هستند. در غیاب راه حلی برای مشکل آوارگان فلسطینی، مجمع عمومی بارها مأموریت آنروا را تمدید کرده و اخیراً تا ۳۰ژوئن ۲۰۲۶تمدید شد. آنروا از بدو تاسیس به رفاه و توسعه انسانی چهار نسل از آوارگان فلسطینی کمک کرده است، افرادی که محل سکونت آنها در بازه زمانی بین اول ژوئن ۱۹۴۶تا ۱۵مه ۱۹۴۸فلسطین بوده و در نتیجه جنگ ۱۹۴۸خانه و وسایل زندگی خود را از دست داده اند و بازماندگان آنها.
 در سال ۱۹۴۸که سرزمین فلسطین غصب شدو فلسطینیان از سرزمین خود آواره شدند، آنروا به عنوان راه حلی برای خاموش کردن اعتراضات تاسیس شد. فلسفه آنروا ارائه خدمات به آوارگان فلسطینی و بازماندگان آنها در مقابل غصب سرزمین، املاک و اموال آنها بود. از آنجایی که آوارگان فلسطینی زیادی علاوه بر کرانه باختری و غزه، درکشورهای دیگر از جمله در لبنان، سوریه، اردن حضور داشتند، با حمایت آنروا از آنها، این کشورها هم دست از شکایت برمی داشتند.
در این سالها، آنروا نه فقط یادآور اشغالگری اسرائیل، نسل کشی ۱۹۴۸و سایر جنایات تاریخی اسرائیل علیه فلسطینیان بود، بلکه به عنوان حافظه جمعی و حکایت کننده وضعیت آوارگان فلسطینی طی ۷۶سال اشغالگری، یادآور واقعیت تلخ آوارگان وابسته به کمک های بین المللی در تلاش برای بقا  ست. برای حذف این حافظه تاریخی، اسرائیل از همان استراتژی همیشگی شیطان سازی استفاده کرده است. این استراتژی بخشی از یک حرکت بزرگتر برای پاک کردن هویت و تاریخ مستند و آرشیو آوارگان فلسطینی و جنایات اسرائیل است. 

در بیش از یک سال جنایت اسرائیل، آنروا در خط مقدم تلاش ها برای تامین غذا، کمک های پزشکی و سرپناه برای جمعیت آواره فلسطینی در غزه بوده است.  در حالی که ارتش اسرائیل به طور سیستماتیک در کنار کشتار فلسطینیان، درصدد نابودی کارکنان آنروا بوده و تا ۲۵اکتبر ۲۳۳نفر از آنها را کشته و ۷۰درصد از مدارس و مراکز توزیع و پزشکی آنروا را هدف گرفته است، پارلمان اسرائیل دو لایحه مختلف تصویب شده را برای غیرقانونی کردن آنروا  و تبدیل نسل کشی اسرائیل به قوانین ملی پیش برد.
 مصوبات جدید کنست را در درجه اول با هدف تشدید فشارها بر ساکنان غزه و کرانه باختری، به منظور تسلیم آنها و تلاش برای حل کامل قضیه فلسطین در راستای طرح تخلیه غزه و اخراج ساکنان آن و پایان بخشیدن به حضور فلسطینیان در این سرزمین باید تلقی کرد.  این مصوبات نه فقط علیه آنروا، بلکه اعلام جنگ علیه آوارگان فلسطینی است و در زمانی تصویب شده که آوارگان فلسطینی در بدترین شرایط معیشتی قرار دارند.

درنگ

دفتر خاطرات مریم اللقیس
سید عطاءالله مهاجرانی

از برکات سفرم به لبنان آشنایی با نویسنده جوان و متفکر بشار اللقیس ( متولد ۱۹۸۴) بود. سی سال جوانتر از من!بشار از خانواده ای سرشناس از بعبلک لبنان است. پاتوق او شبها در قهوه خانه تیستی بود. چند شبی که به قهوه خانه تیستی که گویی فلکی گردان بود می رفتم با بشار از هر دری سخن می گفتیم. به قول لبنانی ها دردشه! او همسن فزندان من است و من مثل جوان نوآموزی به سخنان او در باره لبنان و سوریه گوش می دادم. خط روشنی از تفسیر عمیق حوادث و تاریخ منطقه در سخنانش بود. به قول دکتر اسلامی ندوشن گِل مان با هم گرفت! از وقتی از بیروت آمده ام با بشار در تماسم. دیروز به من اطلاع داد. دختر دوازده ساله اش مریم در خانه مادر بزرگش در جنوب لبنان در نبطیه، در حیّ الرؤوس بوده است اسرائیل خانه را سپیده دم روز دوشنبه ۷ آبان ماه با موشک زده . مریم در خانه نبوده اما دفتر خاطراتش در این حمله سوخته و از میان رفته است. بشار مقاله ای در روز سه شنبه ۸ آبان/ ۲۸ اکتبر برای روزنامه الاخبار نوشته است. عنوان مقاله: «نامه ای به مریم» است. برای دخترش نوشته: «مریم اسرائیل دشمن خاطره و معناست.»
اين جمله پشتوانه ای تاريخي از رنج و درد و حسرت و اندوه دارد. از آغاز تاسیس دولت جعلی اسرائیل در فلسطین. گمان می کردند می توانند فلسطین را به عنوان سرزمین و ملت و تاریخ و فرهنگ حذف کنند. چنانکه تا به حال ندیده ام که اسرائیلی ها سخنی از « فلسطین» و « فلسطینی ها» بگویند. سخن از اسرائیل و اعراب ساکن اسرائیل است. بن گوریون نخستین نخست وزیر و موسس اسرائیل گفته است: « پیرمردان و پیرزنان می میرند و کودکان و جوانان هم فلسطین را فراموش می کنند.»‌ چنین نشد. این خواب خوش و خیال خام تعبیر نشد.هنگامی که در سال ۱۹۷۳ بن گوریون مرد؛ یحیی السنوار و اسماعیل هنیه ۱۱ ساله، محمد ضیف ۸ ساله بودند. ابوعبیده سخنگوی گردان های قسام ۱۳ سال بعد از مرگ بن گوریون به دنیا آمده است! فلسطین به عنوان یک سرزمین نابود شدنی نیست. ملت فلسطین نابود نمی شود. همزمان با قتل هر فلسطینی در غزه کودکی غزاوی متولد می شود. خاطره ها در بوته رنج و مرارت و حسرت فلسطینی ها برای همیشه در آینه ذهن کودکان و نوجوانان نقش می بندد و می بالد. از میان همین کودکان و نوجوانان در آینده ای نزدیک صدها یحیی السنوار و اسماعیل هنیه و محمد الضیف آفریده می شود. به بشار اللقیس گفتم دخترش مریم خاطراتش را بنویسد! اسرائیل دشمن خاطره است. با خاطره بایست به جنگ چنین دشمنی رفت. این روزها کتاب خاطرات فلسطینی ها در زندان های اسرائیل تازه تاسیسی شده یعنی در سال های ۱۹۴۸ و ۱۹۴۹ را می خوانم. الیاس خوری در باره این کتاب: « اسری بلا حرب» که توسط مصطفی کیها و ودیع عوادة نوشته شده است. می گوید: « الکلام الذی لم یقل و لا یقال!» سخنی که روایت نشده و روایت نخواهد شد! چنین است. سخنانی است که « یاد» را زنده نگه می دارد. در این باره در یادداشت های سفر به لبنان بیشتر خواهم نوشت.
*
روزنامه اعتماد، شنبه ۱۲ آبان ۱۴۰۳
Https://https://t.center/maktuob