ЭШҚОБИЛ ШУКУР ижоди

***
Сирлашади дала ва шамол,
Ортимдан жим эргашар дарахт.
Фариштадай кўрсатар жамол,
Қўл ушлашиб қайғу билан бахт.

Сирлашади дала ва шамол,
Паришонман, жуда паришон.
Учрашувга кечикди хаёл
Ва недандир ичикди виждон.

Ўзин оқлаб-қоралаб кўнглим,
Тун кечага дардини ёрар.
Қоронғилик оралаб кўнглим
Яратганни ўрганиб борар.

2011 йил

© Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

​​#Бобосўз_изидан

“Ўшакчи” ушоқчими?

Ўшакчи сўзи менга болалик йилларимдан таниш. Қишлоғимизда чақимчи, майда гап, гап ташувчи одамларни  ўшакчи  дейишарди. Лекин чақимчиларни нега ўшакчи дейишларини ҳеч тушунолмаганман. Ҳозир ҳам жанубий вилоятларимизда бу сўз кўп қўлланади. Кейинроқ билсам, ўшак сўзининг ушоқ сўзига алоқаси бор экан.
     “Девону луғотит-турк” индексида “ушоқ” сўзига шундай изоҳ берилади:
        У ш а қ I. — кичик, майда.
       У ш а қ II. — чақимчилик, маломат.
      Дарҳақиқат, чақимчилик майда-чуйда гаплар билан машғул бўлишдир. Чақимчилик — майдакашлик деган маънода ушақ сўзи билан ифодаланган бўлиши мумкин.
Кошғарийда шундай шеър келган:
               Атғалир оқнї азақ
               Тӭгмӓдї бу  саw ушақ.
                Маъноси:
               Шўх қиз менга ўқ отмоқ истайди,
               Менга бу маломат гаплар етмас эдими?
Шеърда ушақ сўзи “маломат, майда гаплар” маъносида келаяпти.
Юсуф Хос Ҳожибда эса:
               Ѳзүңә йағутма ушақчы кишиг
               Маъноси:
               Ўзингга чақимчи кишини яқинлаштирма
деган мисра келади ва бунда ҳам “ушақчи” ўшакчи, майда гап ташувчи, майдакаш мазмунида келади.
      Алишер Навоий асарларида ушоқ сўзи икки маънода — майда ва ёш бола маъносида келган.

✍️ Эшқобил ШУКУР, «Бобосўз изидан» китобидан.


@Eshqobil_Shukur_ijodi

«Мен Гулзода билан Жанубий Кореяда танишганман. У жуда катта симпозиумда қадимги туркий халқлар қўшиқларини ижро қилиб ҳаммани ҳайратга солган. Ўшанда унинг овозида қадимий туркий момоларимнинг овозини ҳис қилганман. Ва  унга куйлаётганингизда қадимиятимиз овозини эшитгандай бўлаяпман, дедим. У эса: "Ўзбек шоири менинг юрагимни  тушунди" деган эди...»

⸺ Эшқобил ШУКУР

Гулзада Рискулова билан Ирфан Гурдалнинг «Селам олсун» дуэтини қуйидаги манзилдан тинглашингиз мумкин.
https://youtu.be/Jc5IvRTflSc?si=bAQKFLQj_EWj4uqT

​​ОРАЛИҚЛАРДА

Кўнглим сувайдоси, кўзим сайгули,
Заҳри ҳам новвотей, чашми қиймочим,
Куйган устихонда ўстирган гулим,
Олам: «вижир-вижир», мен: — «ҳажр-ҳажр»,
сен — қалдирғочим.

Бағримни чангаллаб юлди чарновуқ,*
О бағри шамолим, чилторим чарнар.
Мен — қўли қуп-қуруқ қолган чирмовуқ,
Олам: — «қурей-қурей», мен: — «хорей-хорей»,
сен — етим турнам.

Кўнглим сувайдоси, кўзим сайгули,
Бу занжир товуши... айланмас тилим.
Сен — ғамнинг бир қўли, бахтнинг бир қўли,
Олам» — «чип-чип-чип», мен:”ғип-ғип...ғип...”,
сен — сукут булбули.

1986-йил.

© Эшқобил ШУКУР


*Чарновуқ — қадимда тишни суғурадиган асбобни шундай аташган.

@Eshqobil_Shukur_ijodi

#Карвон_қўнғироғи

Дарҳақиқат, миллатни миллат сифатида тутиб турадиган устунлар бор. Булар миллий тафаккур, миллий маънавият, миллий дид, миллий маданият каби тарихий ақлимиз ва салоҳиятимизнинг мажмуалари. Лекин буларнинг барчасининг заминида битта ганжина ётадики, усиз ҳеч бир устун ўзини тик тутиб туролмайди. Бу миллий тилдир.

✍️ Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

​​ЯНГИ ЙИЛ ШЕЪРИ

Дон каби сепилди совуқ туманлар,
Оқ қорларни кийган йўллар чиройли.
Уйларнинг кўзлари деразаларда
Очилиб-сочилган гуллар чиройли.

-Совуқ қотмадингми синглим, эгачим,
-Акажон жонимдан ўтмоқда аёз,-
Сеҳр-афсунларга етмади кучим,
Қорбобо эмасман, Эшқобил, холос.

Ялдо кечасида бир йилни кечдим,
Оғир-оғир эди бу кеча кўнглим.
Онам аллаларин эслаб энтикдим,
Уларни Тошкентда сен айтгин, синглим.

Боладай тинглай деб келдим қошингга
Унут қўшиқларнинг қаҳридан қақшаб.
Онам аллаларин айтгин бошимда,
Эгачим, айтиб бер онамга ўхшаб.

-Янги йил келмоқда, ака, янги йил!
Ягона байрам бу, ғамгинсиз бироқ?
-Мени онам каби тушунгил, синглил,
Ахир, ўтган йилим ўйлатар кўпроқ.

Ҳа, бир йил руҳимдан кечиб бормоқда
Гоҳо шод, гоҳ маъюс палласи билан.
Кутмоғим зарурдир ҳар янги йилни,
Онамнинг энг ширин алласи билан.

Ялдо кечасида бир йилни чекдим,
Қаршила, муштипар сўзларни тўшаб,
Онам алласини эслаб энтикдим,
Эгачим, айтиб бер онамга ўхшаб.

Бу йил ҳам сўнг манзил қошига борган,
Не топиб, неларни йўқотир кўнгил.
Сендан акангга деб бериб юборган,
Онамнинг алласин йўқотма, сингил.

1985

© Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

Эшқобил Шукур ижодий ўзани юртдошларимизни мелодий янги йил айёми билан табриклайди. Янги 2025 йил, барчамиз учун яхши йил бўлсин.

Ҳурмат билан канал админлари.

@Eshqobil_Shukur_ijodi

ХАВОТИР

Эҳтимол, кулгили туюлар сизга,
Энди мен қўрқмайман десам ўлимдан...
То қайтиб бўлмаскан ўтилган изга
Бошқа бир жасорат келмас қўлимдан.

Жим турдим ҳақиқат хўрланганида,
Мазлум эзилганда юзимни бурдим.
Мадҳиялар ёздим ёлғон шаънига,
Қиличлар қошида қошдай эгилдим.

Қўрқмагин ўлимдан, қўрқма ҳаётдан,
Дея ақидалар айтдим салмоқлик.
Иложи йўқ экан, йўлбарс ё отдан
Юракни беш кунга қарзга олмоқлик.

Энди ўлимимдан тиламам шафқат,
Энди мен ўлимнинг қошида ботир.
Ортимда қолажак ҳаётдан фақат
Хавотир оламан, қаттиқ хавотир...

2008 йил 18 март

© Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

28 декабрь - Ўзбекистон Қаҳрамони, Ўзбекистон халқ шоири, устоз Эркин Воҳидов таваллуд топган кун
                                                         
 «Бундан кўп йиллар бурун, 1-синф ўқувчисидан тортиб мактаб директоригача пахта даласида жавлон уриб юрган пайтлари Эркин Воҳидов билан Дўрмонда гурунг қилганимизда, у киши айтган бир гап ҳеч эсимдан чиқмайди: “Дўппини бошдан олиб ўйлаб қарасак, дунё аллақачон иккига бўлинган. Дунёнинг қаеридадир осмонўпар бинонинг 60-қаватида костюм-шим ва галстукдаги одамлар креслода ястаниб, жаҳондаги жараёнларни бошқариб ўтирган бўлса, яна қаеридадир одамлар чангалзорларда уят жойини хас-хашак билан бекитиб, таёқ-найза кўтариб югуриб юришибди. Кийган костюм-шимимиз ва таққан галстугимизга қараса, ўша 60-қаватда дунё тақдирига таъсир кўрсатаётган одамларга ўхшаймиз. Тафаккуримизга қараса, чанглазорларда уяте жойини хас-хашак билан ёпиб, югуриб юрган одамларга ўхшаймиз”. Эркин аканинг бу гапларидан қаттиқ таъсирланган эдим...»

 📝Эшқобил ШУКУР

Эшқобил Шукурнинг “Сув келтирган азизми, кўза синдирган?” мақоласидан. Мақоланинг тўлиқ матнини  бу ерда ўқишингиз мумкин.👇

https://telegra.ph/SUV-KELTIRGAN-AZIZMI-KЎZA-SINDIRGAN-09-09-2

​​#Карвон_қўнғғроғи

Нобель мукофоти лауреати Мигель Анхель Астуриаснинг бир гапи бор: “Назаримда энг яхши романлар ёзилган эмас, айтилган”. Бу ўринда адиб, Америка кечмишида афсоналар ва ривоятларни қўшиқ ва достон шаклида айтиб юрган биздаги бахшиларга ўхшаш одамларни назарда тутган. Модомики, мутолаа асосан ўқиш эмас, уқиш экан, унда мен мутолаа қилганим — илк бадиий асарларни ўқиган эмас, балки тинглаганман. Қишнинг совуқ ва узун кечаларида сандал атрофида ўтириб тинглаган эртакларимиз ва афсоналаримиз ҳануз юрагимда садо беради. Мавлоно Румий ифодаси билан айтганда, мен бу асарларни “ёдлаган эмасман, балки еганман”. Таассуротим ҳақида гапирсам, ўша эртак ва афсоналарни эртак ва афсона деб эмас, аксинча ҳаётнинг ўзи деб тасаввур қилганман. Мен бу асарларнинг қаҳрамонлари билан бирга яшаганман.

Ҳозиргача одамзот омочдан космик кемагача бўлган масофани босиб ўтди. Барибир, бугунги космик кемаларнинг кашф этилишида учар гиламлару Дедал ва Икарнинг ҳам ўз ўрни бор. Шунинг учун ҳам эртак ва афсоналарга ўтмиш хаёллари деб қарамаслик керак. Модомики, улар фақат ўтмишнинг ўзи бўлиб қолганида ёки шунчаки чўпчак бўлганида бугунги болаларга эртак айтиб бериб ўтиришга, ҳатто оналарнинг алла айтиб ўтиришларига ҳожат қолмасди. Булар одам қалби билан боғлиқ ҳодисалар...

✍️ Эшқобил ШУКУР, «Шоир ўз тилида куйлаши керак...» номли суҳбатдан.

@Eshqobil_Shukur_ijodi

•••
Намозшом палласи... дарё бўйида
Сув билан сирлашиб ўтирар эдим.
Бир хаёл кўйида, бир шеър ўйида
Сарғайган япроқдай титрар эдим...

Олисдан бобомнинг овози келди,
Момомнинг шарпаси ўтди бир ёндан.
Ногоҳ томоғимга оташ тиқилди,
Бир хўрсиниқ келди уфқ томондан.

“Салом, ҳасрат...”, дедим, “Салом, изтироб...”
Сўнг оқа бошладим ўзим ҳам сувдай.
Олис ва яқиндан келган бир жавоб
Бир хўрсиниқ бўлди мангу қайғудай.

“Салом, ҳасрат...” дедим, “Салом, изтироб...”
Шафақдаги кундай кўнглим ҳам синиқ.
Пурғам уфқлардан келган бир жавоб:
Зўр хўрсиниқ бўлди... оғир хўрсиниқ...

​​©Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

​​#Карвон_қўнғироғи

«Катта шаҳарлар ҳаётини кузата туриб, ўйга толаман. Қишлоқлар уёқда турсин, олис-олис овлоқлар ҳам шаҳарлашаяпти. Бир қарашда бу жуда яхши. Шароитлар, имкониятлар ўзгаради, ҳаммаси замонавийлашади. Яқин-ёвуқни тараққиёт ўз меваларидан баҳраманд этади. Лекин бу жараёнда элнинг маънавий қиёфаси йўқолиб боришини сезмай қоламиз. Ҳар қандай шаҳарлашиш меҳру оқибатни, асл илдизларни бой бериш эвазига амалга ошмаслиги керак. Баъзида чўл ҳудудларида кенг яйловларда ҳар-ҳар жойда битта уйга дуч келасиз. Баъзи уйларнинг орасидаги масофа беш-олти километр келади. Менга баъзан битта кўпқаватли уйда, битта йўлакда, битта қаватда ёнма-ён яшаётган бегона қўшнилардан кўра яйловлардаги тарқоқ қўшнилар бир-бирларига яқиндай туюлади. Улар бир-биридан яхши хабардор. Бир куни Афросиёб поездида икки ёш йигит билан Самарқанддан Тошкентгача кичик стол атрофида юзма-юз ўтириб келдик. Шунча вақт орасида орамизда 60 сантиметрлик стол ёнида ёнма-ён ўтириб келдигу гаплашмадик. Гаплашмаганимиз ҳам майли, на салом бўлди, на хайр. Бир сўз ҳам йўқ. Ахир биз одамлармиз-ку. Бир элнинг фарзандларимиз-ку?..»

© Эшқобил ШУКУР, «Ақл ва нодонлик кўпригида» мақоласидан.

@Eshqobil_Shukur_ijodi

🎬 «Сурхондарё қизлари»
🎙  Маҳмуд Намозов

Эшқобил ШУКУР сўзи.
Халқ куйи.

@Eshqobil_Shukur_ijodi

Ўн дақиқадан кейин суҳбат бошланади. Қизиққанлар саволлари билан қатнашиши мумкин.

​​ЮРТ

Ҳорғин  далаларда  ҳориган  синглим,
Ҳар  кун  тонгдан  олдин  ёриган  синглим,
Сен  жуда  ўхшайсан  Ўзбекистонга,
Гулзорлар  зорида  зориган  синглим.

Тупроқдай  ҳокисор,  безавол  отам,
Ҳақнинг  қаршисида  зўр  савол  отам,
Сен  жуда  ўхшайсан  Ўзбекистонга,
Томчи  манглай  тери  минг  увол  отам.

Орзулар  энаси  армонваш  онам,
Куюнчак,  суюнчак,  кўп  дардкаш  онам,
Сен  жуда  ўхшайсан  Ўзбекистонга,
Оқшомлар  ўй  суриб,  кўнгли  ғаш  онам.

Саҳар  мактабига  шошилган  болам,
Нигоҳлари  тонгдай  очилган  болам,
Сен  жуда  ўхшайсан  Ўзбекистонга,
Аста-аста  элга  қўшилган  болам.

Қанча  нафс  қуллари  “зўр”ларни  кўрдим,
Олтин  елкалаган  гўрларни  кўрдим.
Улар  ҳеч  ўхшамас  Ўзбекистонга,
Ватанхўр,  миллатхўр,  хўрларни  кўрдим.

Билмайман,  недандир  алағда  кўнглим,
Сиздан  уяламан  онам  ва  синглим.
Мен  ҳам  ўхшайманми  Ўзбекистонга,
Бир  гардинг  юққанми  менга  ҳам  элим?

Мен  ҳам  ўхшайманми  Ўзбекистонга?..
                                                   
13.10.2004 

✍️ Эшқобил ШУКУР

@Eshqobil_Shukur_ijodi

​​#Карвон_қўнғироғи

ШАХС ЭҲТИЁЖИ

Қатағон миллатимиз учун жуда катта йўқотиш бўлган. Бир ўйлангда, уларнинг энг  катталари 45, 46 ёшда эди. Халқимизга ўша пайтлар Худо берган экан-да… Менда Абдулла Қодирийнинг охирги сурати бор. Шу суратга тик қарай олмайсиз. Қарашга журъатингиз етмайди-да.

Буни мен сўз билан ифодалаб беролмайман. Шубҳасиз, буларнинг барчаси ўз ўрнига эга бўлган. Агар улар қатағон қирғинига учрамаганида ҳозир ўзбек халқи илм-фан, маданият, иқтисод, умуман барча соҳаларда бошқача тараққиёт босқичида бўларди. Кўрдингизми, миллат ривожида шахсларнинг ўрни не чоғлик аҳамиятли. Бугун энди муҳими ёшларимиз уларни яхши билмоғи лозим.

Ҳозир мамлакатимизда жадидлар меросини ўрганиш ва уни тарғиб қилишга давлат сиёсати миқёсида жуда катта эътибор қаратилаётир. Жадидларни ёшларимиз билиши керак. Мана шунда бизнинг қаддимиз кўтарилади. Болаларимиз улуғларимизни билиши ҳар жиҳатдан мақсадга мувофиқдир. Жадидларнинг ягона мақсади Ватанни, миллатни кўтариш бўлган. Улар бутун ҳаётини шу йўлга тиккан. Буни ёшларимиз билишлари шарт. Бизнинг маънавий пирларимиз булар. Доноларнинг шундай гапи бор: “Ҳар бир пирдан биттадан сўз ёд билинг. Агар бу қўлингиздан келмаса уларнинг исмларини ёдда сақланг. Шубҳасиз, барака топасиз”. Худди шундай Абдулла Қодирий, Чўлпон, Беҳбудий, Фитрат бу – бутун бир катта авлод. Олдингдан оққан сувни қадри йўқ, дейишади. Лекин булар ҳозир ҳам дарёдек оқиб турибди. Бошқа жойга кўза кўтариб югуриб юрмай, ўзимизнинг зилол булоқлар сувидан ичайлик. Мана шулар дарёсидан баҳраманд бўлайлик. Ана шунда интилганимиз, излаганимиз – моддий ва маънавий баракага эришажакмиз.

✍️ Эшқобил ШУКУР. Шоир билан бўлган "Вақт баракаси" номли суҳбатдан.

@Eshqobil_Shukur_ijodi