فلسفه و هنر

▪️داریوش مهرجویی فیلمساز برجسته ایرانی و همسرش وحیده محمدی فر فیلمنامه نویس، شب گذشته به قتل رسیدند.

وی در ۱۷ آذر ۱۳۱۸ در تهران و در خانواده‌ای فرودست متولد شد، در نوجوانی #نقاشی را آموخت و به موسیقی علاقه‌مند شد و در کلاس موسیقی نیز شرکت کرد، با کمک پدرش سنتور نواخت و پس از آشنایی با موسیقی کلاسیک، پیانو نواخت. او در ۱۷ سالگی به سینما علاقه‌مند شد و برای درک بهتر فیلم‌های روز، به آموختن زبان انگلیسی پرداخت. او به مدت یک سال مدیریت هتل آتلانتیک را برعهده داشت و در بیست سالگی برای تحصیل راهی امریکا شد.
مهرجویی نخست #سینما می‌خواند اما زود سینما را رها کرد و در فلسفه به ادامه تحصیل پرداخت و لیسانس #فلسفه خود را در سال ۱۳۴۴ از دانشگاه یوسی ال‌ای امریکا گرفت و در همان سال سردبیری نشریه پارس ریویو را برعهده گرفت، و یک سال بعد با هدف ساختن فیلمی بر اساس فیلمنامه خود به تهران بازگشت...

بی شک فقدان او ضایعه ای بزرگ برای جامعه هنری و مردم کشورمان است.


@art_philosophyy

🔺بخش چهارم

يا پس از #ويتگنشتاين، کسي حق ندارد از ياد ببرد که مطالعه زبان همانا هسته مرکزي فلسفه را تشکيل مي‌دهد. بدين‌قرار، چرخش‌هايي داريم: چرخش راسيوناليستي، چرخش انتقادي، چرخش زباني. ولي راست اين است که در فلسفه هيچ چيز برنگرداندني نيست. هيچ چرخش مطلقي در کار نيست. فيلسوفان متعددي هم امروز قادرند در افلاطون يا لايب‌نيتس نکته‌هايي به مراتب جذاب‌تر و مهيج‌تر براي #تفکر بيابند از نکته‌هاي به ظاهر به همان اندازه جذابي که در هايدگر يا در ويتگنشتاين مي‌توان يافت. چون چارچوب تفکر ايشان کم‌و‌بيش عين چارچوب تفکر افلاطون يا لايب‌نيتس است. قرابت‌ها و شباهت‌هاي دروني ميان فلاسفه را فقط بر اساس اين معنی مي‌توان تبيين کرد که فلسفه چيزی نيست جز تکرار عمل خويش.
#دلوز با لايب‌نيتس و اسپينوزا؛ #سارتر با دکارت و هگل؛ #اسلاوي_ژيژک با کانت و شلينگ.
و احتمالًا در طي سه هزار سال #تاريخ_تفکر هرکسي با هر کس ديگر.
اما اگر عمل فلسفي همواره صورت يکسان دارد و بازگشت همان چيزي است که هميشه بوده است، مي‌بايد که تغيير را در بستر تاريخ تبيين کنيم. چرا که عمل وقوعش مشروط به شرط‌هايي معين است. وقتي فيلسوفي مرزکشي تازه‌اي و سلسله‌مراتب تازه‌اي براي آزمايش‌ها و آزمون‌هاي زمانه خويش پيشنهاد مي‌کند، علتش آن است که يک آفرينش فکري تازه، يک حقيقت تازه، به ظهور رسيده است. چون در واقع، به چشم او بر ماست که پيامدهاي رخدادی نوظهور را بپذيريم و در نظر گيريم، رخدادی که درون شرط‌های بالفعل فلسفه به وقوع پيوسته است.مثال بزنيم. #افلاطون مرزي تازه کشيدميان محسوس و معقول؛ مرزکشي او مشروط بود به شروط هندسه ائودوکسوس (Eudoxus) و مفهومي مابعدفيثاغورسي از عدد و اندازه. #هگل تاريخ و صيرورت را وارد ايده مطلق کرد؛ کار او مشروط بود به نوبودن خيره‌کننده انقلاب فرانسه. #نيچه نسبتي ديالکتيکي برقرار کرد ميان تراژدي يوناني و تولد فلسفه، در بستر احساس‌هاي شورانگيزي که کشف دراماي موسيقايي واگنر در نهادش بيدار کرده بود. و دريدا رهيافت کلاسيک به تقابل‌هاي متافيزيکي سفت‌و‌سخت را دگرگون ساخت، عمدتاً به علت اهميت فزاينده و اجتناب‌ناپذير بُعد زنانه حيات ما براي تجربه‌هايمان. به همين سبب است که مي‌توانيم در نهايت از نوعي تکرار خلاق سخن بگوييم. چيزي ثابت هست که به قالب يک ژست در‌مي‌آيد، ژست مرزکشي و تقسيم‌کردن. و تحت فشار رخدادهايي معين و پيامدهايشان، نيازي مبرم هست به تغيير جنبه‌هاي معيني از ژست فلسفي. بدين‌قرار، فرمي داريم و آن فرم منحصر به‌فرد نيز فرمِ تغييرپذيري دارد. به همين سب است که مي‌توانيم فلسفه و فيلسوفان را به وضوح بازشناسيم، آن هم به رغم تفاوت‌ها و اختلاف‌هاي پرشمار و نزاع‌هاي شديد و خشونت‌بارشان.

به گفته #کانت، تاريخ فلسفه ميدان نبرد و کارزار است. کاملاً راست مي‌گويد. اما اين تاريخ ضمناً تکرار يک نبرد واحد در يک ميدان واحد است. شايد در اينجا استعاره‌اي موسيقايي گره‌گشا باشد. صيرورت و تحول فلسفه قالب کلاسيک تم و وارياسيون‌هاي آن را دارد. تکرار تم را فراهم مي‌آورد و نوبودنِ دائم در حکم وارياسيون‌هاي آن است. و همه اينها بعد از وقوع رخدادهايي در عرصه سياست، در هنر، در علم و در عشق روي مي‌دهد: رخدادهايي پديدآورنده نياز مبرم به وارياسيوني تازه روي تم يا مبنايي ثابت. بنابراين حقيقتي در گفته #هگل هست: راست است که ما فيلسوفان شب‌کاريم، پس از پايان روز صيرورت حقيقيِ يک حقيقت تازه.

ياد شعري باشکوه از #والاس_استيونس افتادم با عنوان «Man Carrying Thing» که به عنوان تابلویی #نقاشی می مانَد- استيونس مي‌نويسد: «بايد که تاب آوريم فکرهايمان را در تمام شب». دريغا که چنين است تقدير  فلاسفه و تقدير فلسفه.
و استيونس ادامه مي‌دهد: «تا که آن #هويداي_روشن بايستد بي حرکت در سرما». آري اميد داريم، باور داريم که روزي آن هويداي روشن در سرماي ستاره‌سانِ فرم نهايی اش، برآيد و بي‌حرکت بايستد. اين واپسين مرحله فلسفه خواهد بود، ايده مطلق، تجلي و ظهور کامل. ولي اين اتفاق نمي‌افتد. برعکس، هنگامي که چيزي در طي روز حقيقت‌هاي زنده روي مي‌دهد، برماست که عمل فلسفي را تکرار کنيم و وارياسيوني تازه خلق کنيم. بدين‌ترتيب، آينده فلسفه، همانند گذشته‌اش، قسمي تکرار خلاق است. هميشه چنين خواهد بود که بايد فکرهاي خويش را مادام که شب ادامه دارد تاب آوريم. در ميان اين قسم فکرهاي شبانه، شايد امروزه هيچ کدام براي ما نگران‌کننده‌تر نباشد از آن فکرهايي که با شرط سياست گره مي‌خورند. دليلش ساده است: خود سياست هم روي‌هم‌رفته در قسمي شباهنگام فکري به سر مي‌برد. ولي فيلسوف نمي‌تواند رضا به داده دهد و بگذارد اين موضع شبانه نتيجه شب حقيقت‌هاي انضمامي باشد!



🗓 فلسفه برای مبارزان (رابطه اسرارآمیز فلسفه و سیاست)
✍آلن بدیو

@art_philosophyy
🔻ادامه

«کاش میشد درست همانگونه که سزان نقاشی میکرد، #اندیشید»

#مارتین_هایدگر


▪️آشنایی مارتین هایدگر با پل سزان به گفته جولین یانگ میتواند از طریق ریلکه و نامه های وی به سزان صورت گرفته باشد. همچنین هایدگر چندین اثر سزان را در گالری هنر بازل دیده بود‌ از جمله نقاشی معروف "کوهُ سنت_ویکتور".

هایدگر احساس نزدیکی و علاقه زیادی نسبت به سزان از خود نشان میداد. وی حتی منطقه ای که سزان در آنجا زندگی میکرد یعنی " اکس-آن-پروانس" را مورد بازدید قرار میداد و آن را خانه دوم خود تلقی میکرد.
او این منطقه را به یک کتابخانه فلسفه ترجیح میداد. هایدگر رابطه میان #فلسفه و #نقاشی را نه تنها متضاد نمیدانست بلکه آرزو میکرد میتوانست چنان بیاندیشد که سزان نقاشی میکرد!
هایدگر در این خصوص جمله قابل توجهی میگوید:
«کاش میشد درست همانگونه که سزان #نقاشی میکرد، #اندیشید.»

این جمله برخلاف نظر اغلب فلاسفه است،حتی فلاسفه ای که مورد علاقهٔ هایدگر بودند.
وی در مورد طریق و روش سزان مینویسد:«طریقیست که روش خود من در مقام یک متفکر، از ابتدا تا انتها به نحو خاص خود مطابق آن است.
به نقل از #یانگ این جملهٔ هایدگر ارزش زیادی دارد زیرا نقاشی سزان را با فلسفه خود، صرفا از نقطه نظر نتایج یعنی کشف حقیقت، یکسان نمیداند بلکه حتی در روش نیز این شباهت را تا حد انعکاسگری تلقی میکند. هایدگر به سیاق خویش به خوانش اثری از او یعنی « #والیه_باغبان» میپردازد:

"سزان"
صفای مملو از اندیشه،
سکون ضروری شکل نگهبان پیر، والیه که امر ناپیدا را در شمین دولوو، نگهداری میکند.
نقاش در این اثر مربوط به دوره متأخر دوگانگی آنچه حاضر است و حضور را در آن واحد تحقق بخشیده و رفع کرده است.
آن را به وحدتی رازآمیز بدل کرده است.
آیا در اینجا طریقی آشکار است که به اتحاد شعر و تفکر می انجامد؟

صحبت رازگونه از #تحقق و #رفع دوگانگی میان #حضور و #آنچه_حاضرست به نظر من قلب شعر اینجاست. زیرا نگهبان به دلیل اینکه این دوگانگی را تحقق بخشیده و رفع نموده به صفا و آرامش رسیده به دلیل اینکه این دوگانگی را رفع کرده، وحدت شعر و تفکر را در خود تجسم بخشیده آنگونه که من بازآفرینی خیالی هایدگر از این نقاشی میخوانم: نگهبان شاعر_متفکر و به تعبیری خودِ هایدگر است!
نگهبانان امر ناپیدا در کلبه ای در توتنائوبرگ...

«بنظر من آن چیزی که هایدگر از ما میخواهد در سزان تجربه کنیم:
زایش علم معنادارِ اشیاء از دل یک زمینهٔ بی معنا و رازآمیز اما ساختارمند به زبان #نیچه، زایش امر #آپولونی از دل امر #دیونیزوسی...»



آراء هایدگر بر نقاشی کوهُ سنت-ویکتور Mont Sainte-Victoire را میتوانید در صفحهٔ ۲۴۰ این کتاب بخوانید.


📕 فلسفه هنر هایدگر
✍جولیان یانگ
@art_philosophyy

#هنر
#نقاشی
ادوارد مونک، نقاش برجستهٔ اکسپرسیونیست نروژی در سبک هیجان‌نمایی

دوران کودکی او توأم با فشار و بیماری، که بر روحیاتش تأثیر زیادی گذاشت، از این روی بسیاری از تابلوهای ادوارد مونک بر محور درد و بیماری و با موضوع یک زن و مرد شکل گرفته‌اند. مونک هنرمندی به شدت «شخصی» بود که حال و هوای او در آثارش در دوره‌های مختلف متجلی شده‌اند

در ادامه به مرور چند کار از این هنرمند خواهیم پرداخت.

@art_philosophyy

نه تنها #پزشکی، #مهندسی و #نقاشی هنر است، بلکه #زیستن نیز خود #هنر است و در حقیقت مهم‌ترین و در عین‌حال مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین هنری است که انسان تجربه می‌کند. هدف این هنر، انجام کار به‌خصوصی نیست، بلکه هدف آن، زندگیِ شایانِ تحسین و پرورش استعدادهای ذاتی است. در پهنهٔ هنرِ زیستن، انسان هم هنرمند است و هم محصول هنر، هم پیکرتراش است و هم سنگ مرمر، هم پزشک است و هم بیمار...

📕انسان برای خویشتن
✍اریک فروم
@art_philosophyy

این یک عکس نیست!
یک #نقاشی در حال تمام شدنه
بی‌نظیره!👌
@art_philosophyy

#چالش_جهانی_شادی

یک کاریکاتوریست #تلخ ترین تصاویر خبری جهان را به تصاویر #شاد و امیدوارکننده تبدیل کرد👏👏👏
ای کاش میشد #نقاشی را به #واقعیت تبدیل کرد!

@art_philosophyy