♥🌺🍁♥تاریخ و ادبیات تالش ♥♥

🍉🍉🍉 بررسی ریشه #هندوانه

بمناسبت شب یلدا

✅🍉 واژه هندوانه از کجا آمده است ، چه ریشه ای دارد ، در زبان های منطقه به آن چه میگویند ؟

⭕️🔴⭕️ نوشته زیر بر پایه #منابع تاریخی و زبانشناسی است.


✅🍉✅ هندوانه : #میوه ای است که اصل آن مربوط به سرزمین #هندوستان باشد و از آنجا آمده است. به همین دلیل نام این میوه ، امروزه در زبان #فارسی ، دارای واژه « #هند » است. در فرهنگ #دهخدا آن را متشکل از هندوان + پسوند نسبت میداند. هرچند که نیای باستانی این میوه احتملا مربوط به آفریقا است ، اما از هندوستان به #ایران ، راه پیدا کرده است. از طرفی برخی پژوهشگران همچون ﮊﻭﺭﻩ ، معتقدند که هندوانه از ایران به هند راه یافته و نه برعکس.


✅🍉 در منابع کهن فارسی چندین بار بدان اشاره شده است ، همچون « #فارسنامه ابن بلخی » ( نوشته شده در 498 تا 511 ق ) : « ... انار میبد نیکوتر است و به فهرج خربزه ها بود نیکو و شیرین و بزرگ و #هندویانه بدآن مرتبه که دو ، از آن خربزه ، بر چهار بایی نهند. و از آن ناحیت ابریشم خیزد ... ». همچنین در « فارسنامه #ناصری » ( حسن بن حسن فسائی 1237-1316 ق ) چندین بار به این میوه اشاره شده است : « ... بقولات کازرون از بیشتر جاهای فارس بهتر شود و #هندوانه آن از سالی به سالی بماند و بسیار دیده شده که هندوانه سال پیش را برای امتحان با هندوانه سال دیگر بیاوردند و هندوانه نو را از کهنه نشناختند ... » و در برگه ۲۷۹۱ این کتاب آمده است که : در کازرون به #هندوانه کوچک کروکک و به هندوانه فاسد دلکوک گویند. و همچنین در بسیاری از متون کهن دیگر.


✅🍉✅ واژه هندوانه دراصل برپایه #خربزه تعریف شده است. یعنی در متون قدیمی ، هندوانه را نوعی #خربزه می دانستند. برای نمونه در کتاب مخازن التعلیم آمده است : (( بطیخ هندی ، بفارسی « خرپوزه هندی » و تبریزی و « هندوانه » ، و در هندی « تربوز » نامند )). و یا در ذخیره #خوارزمشاهی ( تالیف ۵۰۴ ق ) : « خربزه هندو ( هندوانه ) : اندر سردی و تری از خربزه فزون است و از وی رطوبتی تفه ... ». همچنین در انگلیسی هم به هندوانه ، خربزه آبدار watermelon میگویند. حتی در فارسی میانه زردشتی هم در چندجا برای اشاره به هندوانه از واژه harbīcak استفاده شده است ( نیبرگ ۶۷ ).

✅🍉 پس همانگونه که دیدیم واژه هندوانه در اصل مرتبط با خربزه است و بعبارتی نوعی خربزه دانسته شده است. اما واژه خربزه از کجا آمده است ؛

✅🍉 اتیمولوژی سنتی میگوید که خربزه دراصل « #خرپوزه » میباشد که یعنی میوه ای که شبیه « پوزه خر » است ( پاول هورن ) ، که در چند متن قدیمی هم با این خوانش آمده است ، برای نمونه در « تالیف شریفی » یا « مخازن التعلیم». اما این ریشه شناسی عامیانه #غلط است.

✅🍉✅ واژه خربزه در زبان امروزی فارسی ، برگرفته از « پهلوی #ساسانی » است. یعنی از واژه xarbuzak خربوزک ، xarbučak خربوچک ، xarbuĵina خربوجینَ و ... همچنین در زبان یونانی باستان هم بصورت karpós بمعنای کلی « #میوه » بارها بکار رفته است که #همریشه با خربزه فارسی است و هردو از ریشه پرتو هندواروپایی kerp بمعنای « درو کردن ، بریدن » آمده اند. از این ریشه ، در سانسکریت واژه kṛpāṇa بمعنای شمشیر ، و در لاتین carpere بمعنای بریدن را داریم. همچنین harvest ( از پرتو جرمنی harbaz ) در #انگلیسی بمعنای درو کردن هم از همین ریشه است.

✅🍉✅ این واژه ، از راه زبان پارسی به بسیاری از زبان های جهان راه یافته است ، از جمله به زبان های #ترکی که در این زبان های بمعنای هندوانه است :

🔴 ۱- زبانشناس معروف ترکیه ، سوان نیشانیان هم این واژه را در ترکی ، برگرفته از فارسی میداند :
www.nisanyansozluk.com/?k=karpuz&lnk=1

Farsça χarbūz veya χarbūza ﺧﺮﺑﺰﻩ " kavun veya karpuz " sözcüğünden alıntıdır . Farsça sözcük

🔴 ۲- حسن ارن در فرهنگ ریشه شناسی ترکی ، برگه ۲۱۴ ، هم این واژه را در ترکی ، برگرفته از فارسی میداند و برای تحول خ به ک ، واژه خایگینه فارسی را مثال میزند که در ترکی شده است kaygana و ... ( هرچند که کرپوز خواندن خربزه در ترکی به این علت است که خربزه بصورت قارپوز وارد زبان عثمانی شد و در ترکی نو هر واژه ق‌دار تبدیل به ک شده است ).

🔴 ۳- گرهارد دورفر هم این واژه را فارسی میداند که صورت دیگر آن یعنی « تربزه » به بسیاری از زبان های شرق فلات ایران ، راه یافته است :

→ Tajik : tarbuz
→ Bengali : tôrômuj
→ Hindi : tarbūz
→ Urdu : tarbūz
→ Kalmyk : tarvs
→ Mongol : tarvas
→ Kyrgyz : darbız
→ Uyghur : tawuz
→ Uzbek : tarvuz

🔴 ۴- سایت ریشه یاب ترکیه ، این واژه را در ترکی ، برگرفته از صورت یونانی خربزه میداند :


🔴 ۵- هرمان وامبری نیز همین نظر را دارد : ﻭﺍﮊﻩ ﺗﺮﮐﯽ karpuz ﯾﺎ harbuz ﺍﺯ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﻫﻨﺪﻭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

✅🔶 #تالشان باستان چگونه #میوه ها را برای فصل زمستان ذخیره میکردند؟؟؟

🔵🔶آنها به روش های مختلف انواع میوه را برای فصل زمستان نگهداری و ذخیره میکردند میوه چون ازگیل و سیب و به، خوچ (آمرود )(گلابی

✅ در اینجا روش نگهداری خوچ (#تالشی#خچ را مورد بررسی قرار میدهد

🔵 آنها به دو روش این میوه برای فصل زمستان نگهداری میکردند

🔶روش اول :
ابتدا برای دخیره این میوه مقداری آب را میجوشاندند تا علاوه بر اینکه میکروب موجود در آب کشته شوند آب نیز سنگین شود
سپس آب فوق را بعد از اینکه خنک میشد مقداری نمک به آن اضافه میکردند تا شور نسبی شود این آب را در ظرفی که در دسترس داشتند (اکثرا از خمره های گلی استفاده میکردند)در آن میریختند و خوچ ها را در داخل آن قرار می دادند و درب آن با پوست گوسفند که به آن #سله میگفتند میبستند

✅🔶 روش دوم :

🔶ابتدا میوهای #خچ را به صورت نیمه کال میچیدند و ترکه نازک درختان سبد بزرگی میبافتند و دور داخلی سبد را با گولش میپوشاندند
ونیز عده ای این سبد را از گولش درست میکردند که به #چرگه میگفتند، میوه های نیمه رسید را در داخل آن قرار میدادند و روی آن را با گولش به طوری میپوشاند که آب باران و برف در آن نفوذ نکند سپس آت سبد و جرگه در فصل گرما در بالای درختی که برگ های زیادی و نور آفتاب به سبد نمی رسید یا کمتر میرسید نگهداری میکردند و برای شب های زمستان که به آب #شو جیره میگفتند مصرف میکردند

✅🔷به یاد داشته باشیم که تالشان باستان #شوجیره را برای شکم پر کردن نمیخوردند این #شو جیره خوردن در فصل زمستان که در بین تالشان متداول بود دلیل خاص خود را داشت
که اشاره کوتاهی به آن میکنیم

. 🔶با توجه به اینکه در فصل زمستان شب بلند بود و روزها کوتاه با فصول دیگز شب و روز تفاوت داشت برای اینکه در فصل زمستان عادت به زیاد خوابیدن نکنند و مقدار خواب آنها با فصول دیگر تفاوت نکند در نتیجه آنها مدت از شب را اقدام به خوردن تنقلات میکردند و حتی فرزندان بالغ خود را نیز به این روش خوابیدن تشویق میکردن تا تا آنها به زیاد خوابیدن عادت نکنند

پایدار باشید اسفندیاراحمدی

📚 https://t.center/Ahmadi111