♥🌺🍁♥تاریخ و ادبیات تالش ♥♥

🍉🍉🍉 بررسی ریشه #هندوانه

بمناسبت شب یلدا

✅🍉 واژه هندوانه از کجا آمده است ، چه ریشه ای دارد ، در زبان های منطقه به آن چه میگویند ؟

⭕️🔴⭕️ نوشته زیر بر پایه #منابع تاریخی و زبانشناسی است.


✅🍉✅ هندوانه : #میوه ای است که اصل آن مربوط به سرزمین #هندوستان باشد و از آنجا آمده است. به همین دلیل نام این میوه ، امروزه در زبان #فارسی ، دارای واژه « #هند » است. در فرهنگ #دهخدا آن را متشکل از هندوان + پسوند نسبت میداند. هرچند که نیای باستانی این میوه احتملا مربوط به آفریقا است ، اما از هندوستان به #ایران ، راه پیدا کرده است. از طرفی برخی پژوهشگران همچون ﮊﻭﺭﻩ ، معتقدند که هندوانه از ایران به هند راه یافته و نه برعکس.


✅🍉 در منابع کهن فارسی چندین بار بدان اشاره شده است ، همچون « #فارسنامه ابن بلخی » ( نوشته شده در 498 تا 511 ق ) : « ... انار میبد نیکوتر است و به فهرج خربزه ها بود نیکو و شیرین و بزرگ و #هندویانه بدآن مرتبه که دو ، از آن خربزه ، بر چهار بایی نهند. و از آن ناحیت ابریشم خیزد ... ». همچنین در « فارسنامه #ناصری » ( حسن بن حسن فسائی 1237-1316 ق ) چندین بار به این میوه اشاره شده است : « ... بقولات کازرون از بیشتر جاهای فارس بهتر شود و #هندوانه آن از سالی به سالی بماند و بسیار دیده شده که هندوانه سال پیش را برای امتحان با هندوانه سال دیگر بیاوردند و هندوانه نو را از کهنه نشناختند ... » و در برگه ۲۷۹۱ این کتاب آمده است که : در کازرون به #هندوانه کوچک کروکک و به هندوانه فاسد دلکوک گویند. و همچنین در بسیاری از متون کهن دیگر.


✅🍉✅ واژه هندوانه دراصل برپایه #خربزه تعریف شده است. یعنی در متون قدیمی ، هندوانه را نوعی #خربزه می دانستند. برای نمونه در کتاب مخازن التعلیم آمده است : (( بطیخ هندی ، بفارسی « خرپوزه هندی » و تبریزی و « هندوانه » ، و در هندی « تربوز » نامند )). و یا در ذخیره #خوارزمشاهی ( تالیف ۵۰۴ ق ) : « خربزه هندو ( هندوانه ) : اندر سردی و تری از خربزه فزون است و از وی رطوبتی تفه ... ». همچنین در انگلیسی هم به هندوانه ، خربزه آبدار watermelon میگویند. حتی در فارسی میانه زردشتی هم در چندجا برای اشاره به هندوانه از واژه harbīcak استفاده شده است ( نیبرگ ۶۷ ).

✅🍉 پس همانگونه که دیدیم واژه هندوانه در اصل مرتبط با خربزه است و بعبارتی نوعی خربزه دانسته شده است. اما واژه خربزه از کجا آمده است ؛

✅🍉 اتیمولوژی سنتی میگوید که خربزه دراصل « #خرپوزه » میباشد که یعنی میوه ای که شبیه « پوزه خر » است ( پاول هورن ) ، که در چند متن قدیمی هم با این خوانش آمده است ، برای نمونه در « تالیف شریفی » یا « مخازن التعلیم». اما این ریشه شناسی عامیانه #غلط است.

✅🍉✅ واژه خربزه در زبان امروزی فارسی ، برگرفته از « پهلوی #ساسانی » است. یعنی از واژه xarbuzak خربوزک ، xarbučak خربوچک ، xarbuĵina خربوجینَ و ... همچنین در زبان یونانی باستان هم بصورت karpós بمعنای کلی « #میوه » بارها بکار رفته است که #همریشه با خربزه فارسی است و هردو از ریشه پرتو هندواروپایی kerp بمعنای « درو کردن ، بریدن » آمده اند. از این ریشه ، در سانسکریت واژه kṛpāṇa بمعنای شمشیر ، و در لاتین carpere بمعنای بریدن را داریم. همچنین harvest ( از پرتو جرمنی harbaz ) در #انگلیسی بمعنای درو کردن هم از همین ریشه است.

✅🍉✅ این واژه ، از راه زبان پارسی به بسیاری از زبان های جهان راه یافته است ، از جمله به زبان های #ترکی که در این زبان های بمعنای هندوانه است :

🔴 ۱- زبانشناس معروف ترکیه ، سوان نیشانیان هم این واژه را در ترکی ، برگرفته از فارسی میداند :
www.nisanyansozluk.com/?k=karpuz&lnk=1

Farsça χarbūz veya χarbūza ﺧﺮﺑﺰﻩ " kavun veya karpuz " sözcüğünden alıntıdır . Farsça sözcük

🔴 ۲- حسن ارن در فرهنگ ریشه شناسی ترکی ، برگه ۲۱۴ ، هم این واژه را در ترکی ، برگرفته از فارسی میداند و برای تحول خ به ک ، واژه خایگینه فارسی را مثال میزند که در ترکی شده است kaygana و ... ( هرچند که کرپوز خواندن خربزه در ترکی به این علت است که خربزه بصورت قارپوز وارد زبان عثمانی شد و در ترکی نو هر واژه ق‌دار تبدیل به ک شده است ).

🔴 ۳- گرهارد دورفر هم این واژه را فارسی میداند که صورت دیگر آن یعنی « تربزه » به بسیاری از زبان های شرق فلات ایران ، راه یافته است :

→ Tajik : tarbuz
→ Bengali : tôrômuj
→ Hindi : tarbūz
→ Urdu : tarbūz
→ Kalmyk : tarvs
→ Mongol : tarvas
→ Kyrgyz : darbız
→ Uyghur : tawuz
→ Uzbek : tarvuz

🔴 ۴- سایت ریشه یاب ترکیه ، این واژه را در ترکی ، برگرفته از صورت یونانی خربزه میداند :


🔴 ۵- هرمان وامبری نیز همین نظر را دارد : ﻭﺍﮊﻩ ﺗﺮﮐﯽ karpuz ﯾﺎ harbuz ﺍﺯ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﻫﻨﺪﻭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

✅🔶بخش هایی از مصاحبه با دستیار ویژه ريیس ‌جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی که در روزنامه قانون چاپ شد . 1 / 1 / 1397

✅🔷در مورد ترک‌ها چگونه است؟

✅🔶ما ترک‌ها، #ترکمن‌ها و #عرب‌ها را در کشور داریم که باید به این 3 مورد به طور جداگانه پرداخت. این‌ها تفاوت‌هایی با بخش اعظم کشور دارند. البته باید بین #ترک و آ#ذری فرق گذاشت.

🔵آذری‌ها، هم زبان فارسی و هم تبار فارسی دارند و فارس تر از خیلی مناطق هستند. آذری ها برادر دوقلوی #کردها هستند. این دو همان قوم #ماد هستند که قبل از هخامنشیان این سرزمین را گرفتند با همدیگر درگیری داشتند اما همه از یک خانواده بودند. یک بخش زیادی از# آذری ها زبان #ترکی را گرفتند و فارسی کردند.

🔵 بعضی از آن‌ها مانند #تالشی‌ها همچنان به فارسی قدیم صحبت می کنند. همچنین در شهر #میانه در #آذربایجان تعداد زیادی همچنان به زبان قدیم صحبت می کنند. زبان #ترکی که در #آذربایجان رسم شده است، حدود #400#-300 سال بیشتر سابقه ندارد که زبانی عارضی است و درگذشته همه آن‌ها مانند #تالشی ها صحبت می‌کردند. زبان #ترکی توسط #آذری ها به شدت ایرانیزه شده است یعنی 50 درصد از اسامی اماکن و افراد آن‌ها فارسی است. براي مثال واژه #آذربایجان از #آذرآبادگان گرفته شده است. آذر به معنای #آتش است که همان آگِر یا آذِر است. در واقع آذری ها، آگاهانه این زبان را فارسی کرده اند. حتی در افعال و ضمایر آذری هم نفوذ فارسی وجود دارد. براي مثال ضمیر «من» در زبان آذری وجود دارد. مرحوم دکتر مرتضوی که یک ایران شناس متبحر در ادبیات فارسی بوده و در تبریز زندگی خود را گذرانده است، به همراه دانشجویان خود تحقیقات گسترده ای در این خصوص انجام دادند که حاصل آن یک کتاب شده است. مقام معظم رهبری از طریق آقای حداد عادل از ایشان خواستند که استاد دانشگاه تهران شوند ولی ایشان قبول نکردند. ایشان دو کتاب مهم دارد که یکی از آن‌ها راجع به زبان ترکی است؛ ایشان با گسیل 500-400 دانشجو به شهر و روستاهای آذربایجان یک تحقیق میدانی انجام دادند و زمان و نحوه شکل گیری زبان آذری را بررسی کردند و ثابت کردند که زبان اصلی آذربایجان، فارسی بوده و همچنان در خیلی از مناطق #آذربایجان به فارسی صحبت می‌کنند. البته پان‌ترکیست ها او را منزوی و طرد کردند. در واقع زبان آذری یک لهجه از زبان فارسی محسوب مي‌شود و البته یک قسمت از آن هم ترکی است که بخش زیادی از آن فارسی شده است. بنابراين فارسی زبانان ترکی را از #گیلکی راحت‌تر متوجه می‌شوند. در حقیقت می‌توان نام آن را ترکیِ فارسی یا ترکیِ ایرانی گذاشت.

📚 https://t.center/Ahmadi111