♥🌺🍁♥تاریخ و ادبیات تالش ♥♥

🍉🍉🍉 بررسی ریشه #هندوانه

بمناسبت شب یلدا

✅🍉 واژه هندوانه از کجا آمده است ، چه ریشه ای دارد ، در زبان های منطقه به آن چه میگویند ؟

⭕️🔴⭕️ نوشته زیر بر پایه #منابع تاریخی و زبانشناسی است.


✅🍉✅ هندوانه : #میوه ای است که اصل آن مربوط به سرزمین #هندوستان باشد و از آنجا آمده است. به همین دلیل نام این میوه ، امروزه در زبان #فارسی ، دارای واژه « #هند » است. در فرهنگ #دهخدا آن را متشکل از هندوان + پسوند نسبت میداند. هرچند که نیای باستانی این میوه احتملا مربوط به آفریقا است ، اما از هندوستان به #ایران ، راه پیدا کرده است. از طرفی برخی پژوهشگران همچون ﮊﻭﺭﻩ ، معتقدند که هندوانه از ایران به هند راه یافته و نه برعکس.


✅🍉 در منابع کهن فارسی چندین بار بدان اشاره شده است ، همچون « #فارسنامه ابن بلخی » ( نوشته شده در 498 تا 511 ق ) : « ... انار میبد نیکوتر است و به فهرج خربزه ها بود نیکو و شیرین و بزرگ و #هندویانه بدآن مرتبه که دو ، از آن خربزه ، بر چهار بایی نهند. و از آن ناحیت ابریشم خیزد ... ». همچنین در « فارسنامه #ناصری » ( حسن بن حسن فسائی 1237-1316 ق ) چندین بار به این میوه اشاره شده است : « ... بقولات کازرون از بیشتر جاهای فارس بهتر شود و #هندوانه آن از سالی به سالی بماند و بسیار دیده شده که هندوانه سال پیش را برای امتحان با هندوانه سال دیگر بیاوردند و هندوانه نو را از کهنه نشناختند ... » و در برگه ۲۷۹۱ این کتاب آمده است که : در کازرون به #هندوانه کوچک کروکک و به هندوانه فاسد دلکوک گویند. و همچنین در بسیاری از متون کهن دیگر.


✅🍉✅ واژه هندوانه دراصل برپایه #خربزه تعریف شده است. یعنی در متون قدیمی ، هندوانه را نوعی #خربزه می دانستند. برای نمونه در کتاب مخازن التعلیم آمده است : (( بطیخ هندی ، بفارسی « خرپوزه هندی » و تبریزی و « هندوانه » ، و در هندی « تربوز » نامند )). و یا در ذخیره #خوارزمشاهی ( تالیف ۵۰۴ ق ) : « خربزه هندو ( هندوانه ) : اندر سردی و تری از خربزه فزون است و از وی رطوبتی تفه ... ». همچنین در انگلیسی هم به هندوانه ، خربزه آبدار watermelon میگویند. حتی در فارسی میانه زردشتی هم در چندجا برای اشاره به هندوانه از واژه harbīcak استفاده شده است ( نیبرگ ۶۷ ).

✅🍉 پس همانگونه که دیدیم واژه هندوانه در اصل مرتبط با خربزه است و بعبارتی نوعی خربزه دانسته شده است. اما واژه خربزه از کجا آمده است ؛

✅🍉 اتیمولوژی سنتی میگوید که خربزه دراصل « #خرپوزه » میباشد که یعنی میوه ای که شبیه « پوزه خر » است ( پاول هورن ) ، که در چند متن قدیمی هم با این خوانش آمده است ، برای نمونه در « تالیف شریفی » یا « مخازن التعلیم». اما این ریشه شناسی عامیانه #غلط است.

✅🍉✅ واژه خربزه در زبان امروزی فارسی ، برگرفته از « پهلوی #ساسانی » است. یعنی از واژه xarbuzak خربوزک ، xarbučak خربوچک ، xarbuĵina خربوجینَ و ... همچنین در زبان یونانی باستان هم بصورت karpós بمعنای کلی « #میوه » بارها بکار رفته است که #همریشه با خربزه فارسی است و هردو از ریشه پرتو هندواروپایی kerp بمعنای « درو کردن ، بریدن » آمده اند. از این ریشه ، در سانسکریت واژه kṛpāṇa بمعنای شمشیر ، و در لاتین carpere بمعنای بریدن را داریم. همچنین harvest ( از پرتو جرمنی harbaz ) در #انگلیسی بمعنای درو کردن هم از همین ریشه است.

✅🍉✅ این واژه ، از راه زبان پارسی به بسیاری از زبان های جهان راه یافته است ، از جمله به زبان های #ترکی که در این زبان های بمعنای هندوانه است :

🔴 ۱- زبانشناس معروف ترکیه ، سوان نیشانیان هم این واژه را در ترکی ، برگرفته از فارسی میداند :
www.nisanyansozluk.com/?k=karpuz&lnk=1

Farsça χarbūz veya χarbūza ﺧﺮﺑﺰﻩ " kavun veya karpuz " sözcüğünden alıntıdır . Farsça sözcük

🔴 ۲- حسن ارن در فرهنگ ریشه شناسی ترکی ، برگه ۲۱۴ ، هم این واژه را در ترکی ، برگرفته از فارسی میداند و برای تحول خ به ک ، واژه خایگینه فارسی را مثال میزند که در ترکی شده است kaygana و ... ( هرچند که کرپوز خواندن خربزه در ترکی به این علت است که خربزه بصورت قارپوز وارد زبان عثمانی شد و در ترکی نو هر واژه ق‌دار تبدیل به ک شده است ).

🔴 ۳- گرهارد دورفر هم این واژه را فارسی میداند که صورت دیگر آن یعنی « تربزه » به بسیاری از زبان های شرق فلات ایران ، راه یافته است :

→ Tajik : tarbuz
→ Bengali : tôrômuj
→ Hindi : tarbūz
→ Urdu : tarbūz
→ Kalmyk : tarvs
→ Mongol : tarvas
→ Kyrgyz : darbız
→ Uyghur : tawuz
→ Uzbek : tarvuz

🔴 ۴- سایت ریشه یاب ترکیه ، این واژه را در ترکی ، برگرفته از صورت یونانی خربزه میداند :


🔴 ۵- هرمان وامبری نیز همین نظر را دارد : ﻭﺍﮊﻩ ﺗﺮﮐﯽ karpuz ﯾﺎ harbuz ﺍﺯ ﻓﺎﺭﺳﯽ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﻫﻨﺪﻭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ.

✅🔶#اسلام در #تالش

🔵بدون شک مسلمان شدن مردم تالش در همان سالهای اولیه شکست #یزدگرد شاه ساسانی ایران از اعراب نبوده است

با بررسیهای بعمل آمده #گیلانیها عموما و #تالشها خصوصا به دلیل موقیعت اقلیمی وسایر خصوصیات اجتمایی در قرون های بعدی به اسلام گرویدند

🔵🔸باتوجه به اینکه در تمام منایع تاریخی از حملات تازیان به #تالش ذکر شده که در طول چند سال اعراب چندین بار به این سرزمین یورش بردند در مرحله اول و دوم آنها موفق شده بودند که تعدادی اسیر در این سرزمین بگیرند و راهی سرزمین عربستان کنند،
در مرحله سوم موففیتی نداشتند چون قوم #تالش برای درامان ماندن از دست اعراب به کوهستان پناه بردند و درکمبنگاه ها در کمین اعراب مینشستند

🔵مدرک مدونی در دست نیست که در ابتدا در کدام ناحیه از تالش اسلام را پذیرفته اند آیا این پذیرش اسلام با میل بوده یا با زور شمیر اعراب

🔵گمان بنده این است با توجه به به روحیه حق جوی مردم تالش همانطوری که در طول تاریخ نشان داده اند و خلاف آن نیز ثابت نشده است با میل ورضایت بوده که به دین اسلام گرویندن و ایمان آوردند نشانش هم وجود مقبره بعضی از سادات در این منطقه است (لازم است توضیحی بدهم که شاید هم خیلی از قبور دلیل بر سادات بودن آنها نبا شد چون بودند خیلی از افرادی که بابت حفظ جا ه و جلال خود را سادات معرفی میکردند وعوام فریبی می نمودند)

🔵 ه،ل ،رابینو در کتاب فرمانروایان گیلان، که بیش از صدوبیست سال پیش نوشته است،میگوید، مردمان #شفت قرنها در برابر تازیان مقاومت کردند و حتی بعدها که به میل و زضایت خود اسلام را پذیرفتند به آنها لقب پیازه مسلمون دادند

🔵🔸 مذهب مردم تالش را شیعه اسمایلی وزیدی واهل سنت معرفی می کند با این توضیح که اسمایل پسر امام جعفر صادق است که بعد از رحلت ایشان تعداد کثیری او به عنوان امام برگزیدند

🔵اما درقرن هفتم هجری اکثر مردم کو هستانی لاهیجان و رانکو اسمایلی مذهب بودند و در ناحیه جلگه ای بیه پیش و لشت نشا زیدی و ساکنین جلگه ای بیه پس سنی حنبلی بودند و به استثای روسای فومن و ساکنین کوچسفهان (گیلی کوچع اسبان یعنی سرزمین اسبان کوچک) همگی شافعی مذهب بودند
🔵تغییر مذهب بیه پس از تسنن به شیعه اثنی عشری در زمان صفویه رخ داد

🔵عموما اگثر گیلک ها شیعه مذهب و تالشها نیمی شیعه ونیمی سنی مذهب هستند

🔵لازم به توصیح است این وجه امتیاز برای مردم تالش که قطعا همیشه بجا مانده وخواهد ماند که هم اکنون نیمی از مردم تالش سنی ونیمی شیعه مذهب هستند بلکه در اکثر خانوادها به دلیل خویشاوندی های سببی و فامیلهای نسبی که بوجود آمده است این امر موجب شده است که مردم این منطفه با بهترین وجهی بدور از هر گونه #تعصبات #جاهلی و #خشنونت های #غلط #عوامی که غالبا بیشتر دنیا را فرا گرفته است به دور باشند و درکنار همدیگر زندگی مسالمت آمیزی داشته باشند

پایدار باشید اسفندیار احمدی

📚 https://t.center/Ahmadi111