تاریخ و فرهنگ دره شهر

🍉 به مناسبت شب #یلدا🍉

چه بهانه‌ی قشنگی شب یلدا به هوایت
بنشینم و بخوانم آیت الکرسی برایت

روی سفره شمع روشن سیب سرخی و اناری
گل نرگس تو بیایی همه دلها فرش پایت

هر زمان به هر بهانه چشم ما به انتظارت
به سماع و رقص آییم ز قدوم با صفایت

ز شمیم عطر و بویت همه عالم بسرایند
مطربان هلهله گویان قاریان ذکر و تلاوت

🌺ارغـوان بـازگـیر 🌙🌺
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا

شاعر:
#محمدرضاجوادی

✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا

✍آغازی بر گوش ماهی و صدای اقیانوس
✍لق نویس : حسین کریمی

موضوع متن : توضیح مختصری در جهت اصلاح در مورد ریشه شب یلدا که یکی از اعضای کانال به اشتباه در شروع متن خود تشریح کرده بودند یا شاید احتمالا سهوا بد القا یا تایپ کرده بودند و آن را در ابتدای متن خود به مسیح( عیسی) نسبت داده بودند. هرچند موضوع شاید ساده به نظر برسد ولی لازم است که ما بدانیم چه چیزی را جشن می گیریم. باید ریشه را بدانیم....

در جهان از گذشته دور تا امروز هر ملتی و فرهنگی‌ را که میخواهند « بی‌ هویت » سازند ، جشنهای او [و تراژدی های او] را از او میگیرند ، یا معانی‌ اصلی‌ آن جشنها را مغشوش و مسخ و تحریف میسازند. آنها خوب می دانند که وقتی‌ نمی‌شود جشنی را فراموش ساخت ، باید گرانیگاه آنرا جابه‌جا ساخت و با این روش آن جشن را به نفع خود مصادره کرد.

متاسفانه جشن یلدا ، از زندگانی‌ اجتماعی ما رخت بربسته است ، و ما جشنهای ماه دسامبر را که جشنهای ماه دی یا ماه خور ، و یا بالاخره « ماه خرّم » باشد ، به کلی‌ فراموش ساخته ایم ، و میانگاریم که این جشن ، مربوط به جهان مسیحیت است ، و پیش از آن نیز ، میان میترائیان متداول بوده است. مسیحی‌ها آنرا بنام زادروز عیسی ، جشن میگیرند ، و میترائیها ، آنرا بنام روز پیدایش میتراس Mithras ، جشن می‌گرفته اند. ولی این جشن درحقیقت ، نه‌ از آن میترائیان ، و نه‌ از آن عیسویان بوده است ، بلکه این جشن روز پیدایش جمشید از عشق ورزی پروین با هلال ماه بوده است که از بزرگترین جشنها در فرهنگ ایران زمین بوده است.

لازم به یک توضیح کوتاه است که خوشه پروین که ثریا نام دارد و اهل فارس آنرا ارتا خوشت یا « خوشه ارتا » مینامیدند ، در روز بیست و دویّم ماه خرّم که ماه دی یا دسامبر باشد ، در زهدان هلال ماه قرار میگرفت ، و این رویداد بنام « مقارنه(آمیزش) ماه و پروین » مشهور است.

از آمیزش خوشه پروین با هلال ماه که زهدان آسمانست ، انسان که همان خورشید است ، زائیده میشد و این خورشید همان جمشید است و لازم است که ذکر کنم شباهت آوایی جمشید و خورشید بی دلیل نیست. در یشتها ، جمشید ، خورشید چهره خوانده می شود پس جمشید از تبار و گوهر خورشید است. جمشید ، در روز عشق ، پیدایش می‌‌یابد و نخستین تجلی‌ عشق خداست ؛ و انسان که فرزند عشق ورزی این خدایان است همان خورشید روشن است که از چاه تاریک یلدا میزاید.

در پایان سخن به این غزل سعدی به عنوان دلیلی بر این ادعاهای ذکر شده دقت کنید:

برآ ‌ای صبح مشتاقان اگر هنگام روز آمد – که بگرفت این شب یلدا ملال از ماه و پروینم.

توضیح بیشتر از این شاید برای اعضای کانال یک مقداری حوصله بر باشد پس به همراه شما به همین مقدار بسنده می کنیم.

✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا در سیمره
اجرای نقاشی خط
از موسسه هنری رقص قلم عزتی
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا در سیمره

امشب که همه یلدادارند
منِ بی یلداچشم به راهِ یلدادارم
کاش می شددرانقلابِ زمستانی
درچشمانِ کم سوی نیمکرهٔ شمالی
یک روززودترطلوعِ کنی
کاش می شدامشب پای سفرهٔ دل
هم نشینِ شبِ یلدایم باشی
یک شب کمی بیشتربازلفکانِ مشکینت
آرامبخشِ دلِ بی تابم باشی
دست دردست،چشم درچشم
شاهنامه خوانِ چله نشینم باشی
قصه گوی دلبری رستم وتهمینه
بزمِ باغ وچاهِ ارژنگِ منیژه ام باشی
کاش امشب مهمانم باشی
دانه دانه یاقوت های رخشانم
باغ باغِ پسته های خندانم باشی
چشم ببندی وبه جایم نیّت کنی
تفأل گیرِ دیوانِ حافظم باشی
قنددردلت آب شود
صورتت برقِ مهتاب شود
باصوتِ هزاران بخوانی:
"روز هجران و شب فرقت یار آخر شد
زدم این فال و گذشت اختر و کار آخر شد"
✍ حسن زینی وند
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا در سیمره
آیین یلدا
گندم برشته منطقه النج پایین
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا در سیمره
شاعر:احترام صفی خانی
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا در سیمره

گیسوی بلندی که چنان یلدایش
پیچیده برین آینه چون سودایش
وارفته سیاهی ِ قشنگی امشب
هان مژده دهیدم شده او پیدایش

#ابراهیم_اولاد
#چ_ژ
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

#یلدا
یلدا در راه است ، همان شبی که در اوایل پاییز وعده داده بودم که میرسد . گفته بودم ارمغان پاییز است تاریکترین و طولانی ترین شب سال که نزد ما ایرانیان از منزلت و حرمت والایی برخوردار است . پاییز را به زمستان پیوند میزند . قدیما که این همه تجملات و زرق و برق امروزی هم نبود و روشنایی بخش شبهای روستا چراغ دستی و یا گردسوز بود باز هم شب یلدا ، بهانه ای میشد برای دورهمی های پر از احساس و عاطفه ؛ غالبا از آجیل و شیرینی و تنقلات گران امروزی خبری نبود و یا کمتر بود و البته ارزان !!! بیشتر گندم برشته ای و کنجد بو داده ای و احیانا قولین نرمه ای ( پسته کوهی ) و نخود و کشمش را با هم مخلوط میکردن و توام با بگو و بخند ، یلدایی میشدند . و حالا هم البته گرانی سرسام آور همه را به تکاپو و تلاش برای تزیین سفره شب یلدا با همون آجیل سنتی قدیمی واداشته .! توفیقی اجباری برای برگشت به همون فرهنگ نیکو و اصیل گذشته .! فرهنگ یلدایی یادآور اصالت و آداب و رسوم ایرانیان است . تنهاییها را به با هم بودن و فرد را به جمع میرساند . کدورتها در این شب اهورایی و ایرانی ، رنگ می بازد . عواطف و مهربانیها و احساسات انسانی شکوفا میشود . تاریکی و ظلمت جای خود را به روشنایی و نور میدهد . تغییر و تحول پیام روشن یلداست . بدیها و کینه ها و بد اخلاقیها در فرهنگ یلدایی نمی گنجد . شب یلدا سراسر شور و عشق و نشاط و زیبایی است . شاهنامه خوانی میتواند اوج گرمی و صفای شب یلدا باشد و روح و روان انسان را صیقل دهد . محفل یلدایی با چهل سرود ( چل سرو) خوشتر میشود و امید به آینده را در دلها زنده میکند گرچه برپایی این فراز دلنواز و نوستالژیک کار امروزیها نیست و بزرگان و سالخوردگان بویژه شیرزنان قدیمی را می طلبد و خوشبختانه هنوز در میان خانواده ها چنین شخصیتها و شیرزنانی هست که زینت مجالس و محافل اند . پیام یلدا ، استقامت و ماندگاری است . اصالت ایرانی است . پیام یلدا غلبه ی انسان بر دیو و دد است . یلدا تولدی دوباره است . پیام یلدا انسجام و با هم بودن برای رهایی از بدیها و نابسامانیها و تاریکیها و ظلمات است . یلدایی باشید و سرافراز با بیتی از استاد سخن سعدی علیه الرحمه :

باد آسایش ، گیتی نزند بر دل ریش
صبح صادق ندمد تا شب یلدا نرود ...

شهرام هاشمی 22 آذر 98
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••

🍃 #یلدا🍃

با من از این پاییز طولانی سفر کن
از دل غم بی‌همزبانی را به در کن

یلدا که می‌آید کنارم باش و حتی
این یک دقیقه، عاشقی را بیشتر کن

#احمد_زینی_وند
@CEYMARIAN

"برای امامِ زمانم در یلداترین جمعه ی سال"

#یلدا،سکوت خاطره های بدون توست....
این جمعه ها و حال و هوای بدون توست

این روزهای مرده ی خاموش و بی عبور...
این سالهای درد و بلای بدون توست

غوغاست در تمام جهانم و آنچه هست
تکرار بی شمار صدای بدون توست

قحطی گرفته شهر مرا بی حضور تو
این شهر شهر کفر و خدای بدون توست

دوری تو دراز ترین شب برای ماست
یلدا درست حال و هوای بدون توست...

#شعرودکلمه:
#خدیجه_نصیری
۲۹ آذر ۹۷

@CEYMARIAN

❇️🔸واژه #یلدا ردپایی در فرهنگ زاگرس نشینان ندارد

#به_جای_شب_یلدا_بگوییم #شب_چله
یادداشتی از : رضا موزونی

یلدا واژه ای سریانی و سامی است و در فرهنگ زمستانی مردم ایران هم راه یافته است .
یلدا را طولانی ترین شب سال نام نهاده اند .
این شب را پیروزی روز و نور و روشنی بر تاریکی و ظلمت می نامند .
اما نام این شب در فرهنگ زاگرس نشین ها شب چله است .
واژه ی چله هم به معنای طولانی وهم به معنای سرد ! و آغازی ست بر چله ی بزرگ .که تا دهم بهمن ادامه دارد و ۴۰ روز است .بعد از آن چله ی کوچک آغاز می گردد و مدت آن ۲۰ روز است.
اوج داستانهای اسطوره ای وباورهای کهن در (چار چار ))یعنی مرکز پیوند این دو چله به هم شکل می گیرد .
شبهای چله در گذشته های دور ، در دل خود ترس واضطراب را نیز به همراه داشته است .ترس از باریدن برفهای سنگین ! که گاه تا چند ماه، راه را بر روستاییان می بست .
ذکر افسانه های کهن اسطوره ای ، هوره خوانی ، چیستان گویی ، بازیهای محلی از آیین های ویژه ی شب چله در کرمانشاه است .
خوب است از این به بعد شب یلدا را شب چله بخوانیم .
@CEYMARIAN

#یلدا
شب یلدا پایانیست بر پاییز
و حرکت بسوی روشنایی.

ایرانیان باستان، علت جشن یلدا را در افزایش
زمان تابش خورشید، دانسته اند. چون نور
سبب بهبود حیات و طبیعت میشود.

در بعضی روایات، عمر مراسم یلدا را بیش
از شش هزار سال دانسته اند. در اسطوره هاي
چینی و سومری، در شرایطی که چند خدایی
بر بشر حاکم بود و در اعصاری که دین دو
خدایی حاکم بوده، از این شب به عنوان پیروزی خدای نیک بر اهریمن ياد نموده اند.
در ایران درحدود سی قرن پیش، ایرانیان
اتش می افروختند تا اهریمن نابود شود؛
و حتی در پاره ای عقاید زردشتی، این شب
را نحس می دانستند و دعا میکردند که زود
تمام شود و روز اول دی را جشن میگرفتند.
در این روز پرندگان و جانوران را نمیكشتند
و برده ها را ازاد میکردند.
علاوه بر زردشتیان، مانویان در قرن سوم میلادی یلدا را گرامی میداشتند و این شب
را اغاز غلبه قدرت خداوند بر ظلمت میدانستند. پیروان ادیان باستانی در این
شب برای نگهداری اب و طبیعت دعا میکردند چون معتقد بودند عدم احترام به اب و
طبیعت، سبب خشم خداوند میشود و بیماری ها
گسترش میابند.
شب یلدا یکی از مظاهر غلبه طبیعت بر انسان بود. و بشر هرچه که توانسته بر
طبیعت غلبه کند، این باور و خرافات نیز
رنگ باخته است. در واقع مراسم و جشنهايي
مانند یلدا و غیره، ناشی از حاکمیت طبیعت
خشن بر عقل انسان بوده است.
با احترام،
علي اكبر هاشمي.
@CEYMARIAN

#یلدا سر آغاز غلبه روشنایی بر تاریکی فرخنده باد.
📸: #حمیدآرمین
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#یلدا
محمد جعفر هاشمی
شب آخرین ماه"پائیزی"راشب"زایش مهر"وهمینطورزایش خورشیدمینامیدندوبه تجلی آن-جشنهای باشکوه ومفصلی برپامیکردند-درهرکویو-برزنی نواوصدای سازو-دهلو-سرنا-گوش فلک را"کر"میکرد-به این ترتیب که ابتداخرمن وکنده های درشت چوب رادرتنوراجاق مینهادندوبه نشانه ارج نهادن به جاودانگی وپایداری"زندگی"-آتشی سرکش برمیفروزاندندوسپس نوازندگان وخنیاگران درکانون میدان محله زندگیشان قرارمیگرفتند-دخترکان خردسال درردیف اول ودختران بالغتر("Teenager")درردیف دوم وخانومهای مسن تردرردیف سوم ومردان نیزدردرردیفهای آخرگرداگردنوازندگان مشغول رقصو-پایکوبی میشدند-آنطورکه مورخان نگاشته اند-پوشش زنان بیشترپارچه های"گلدار"ودررنگهای مختلف...
بنابراین همه ماالزام داریم که درجواریکدیگرتجمع یابیم-کینه هاراازدل برون آریم
اشعاربخصوص"خواجه شیرازراباهم بخوانیم :
بیاتاگل برافشانیمو-می درساغراندازیم!/فلک راسقف بشکافیمو-طرحی"نو"دراندازیم!!/اگر"غم"لشگرانگیزد-که خون عاشقان ریزد!/منو-ساقی براوتازیمو-بنیادش براندازیم!!/چودردستت رودی خوش-بزن مطرب سرودی خوش!/که دست افشان-غزل خوانیمو-پایکوبان سراندازیم!!/بهشت"عدن"اگرخواهی بیابامابه میخانه!/که ازپای خمت یکسربه حوض کوثراندازیم!!...درخاتمه آرزومیکنم که پیوسته تندرست-راستکردار-راستگفتاروپهلوان پیروزبلامنازعه نبردمیدان زندگی بمانید!!...باسپاس ازتوجه تان-دکترهاشمی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#ارسالی
@CEYMARIAN
#علیرضاسلیمانی
به نام خداوند دانا و توانا

ضمن تقدیر و تشکر از متولیان کانال مفید تاریخ و فرهنگ دره شهر و تقدیر از همه عزیزان که در این زمینه مطالبی در جهت تقویت آیینها وسنن این دیار می نویسند . ..
برای کسانی که در این وادی قدم برمیدارند یعنی عرصه هنر ادبیات تاریخ..حتی معارف این جریان عین حیات وخرد خوراک دوست داشتنی....و مسائل دیگری از این قبیل که البته دراینجا بعلت زمان نوشتاری میطلبد که کوتاهتر وخلاصه نویسی کرد تاجای که امکان باشد.
واما اصل مطلب نخست ، سپاس ویژه ای است که باید از استاد ارجمند جناب آقای علی آقایی که از فرهنگیان پیشکسوت وتوانا و خردمند و باسلیقه و خوش ذوق در این حوزه داشته باشیم که غالبا مطالب مفیدی بیان می کنند و بنده نیز از سر علاقه مندی همواره در این زمینه ها مطالبی را میخوانم وجویای این مباحث .. تاریخی ادبی وهنر ی وسایر عناوین وابسته درجهت آگاهی وانتقال به نسل آینده میباشم واعتقاد دارم که باتوجه به سرعت زمان وگذر تاریخ
وتنوع حوادث اجتماعی وتاریخی و هنری این باور های اعتقادی که نیاکان ما
با آنها زندگی کرده اند بزودی به دست
فراموشی سپرده میشوند و جریانی والگوی دگری جایگزین آن میشود که هرروز ما را به دنیا متعلق تر میکند وان چیزی نیست جز ورود فرهنگ و خرده فرهنگهای وارداتی ازبلاد دیگر ........
یکی ازصدها آداب ورسوم زیبا ما ایرانیان خاصه اقوام لر ولک وکرد که معمولا ساکنان غرب ایران عزیز هستند همین #یلدا، #چله و یا #شوچله است که جناب آقایی بزرگوار بدرستی در تببن کلیات آن عنوان نمودند که امشب خیلیها با خواندن آن برگشتن به آن زیبایها و آن حیات مطلوبه استاد
ارجمند به خوبی این جریان را باادبيات خاص بیان کردند در این اثنا ابیات چهل سرو زیادی گفته شده که به سه زبان لری کردی و لکی بیان شده که این خود اشتراک فرهنگی وتاثیرپذیری، تداخل فرهنگی شدید را بیان می کند
زمانی که این مقاله در کانالانتشار پیدا کرد. بسیار برام خاطره انگیز بود واتفاقا درکنار یکی از سالخوردگان این قصه ها
بودم که او دست توانایی در این قصه ها دارد که البته اوکسی نیست جز مادرمهربان و توانایم که با وجود 91سال سن واقعی وکسالت جسمی خیلی از این اشعار فال #چلسرو و داستانها و وقایع حقیقی وتاریخی منطقه را در حافظه قوی و فوق العاده خود داشته ودارد
وحقير چون از قبل مجموعه ای از این مطالب را داشتم لذا درحال خواندن مطالب کانال ودقت نظر بودم که مادر نیز به درخواست بنده شریک بحث شد و او با وجود هیچگونه سواد علاوه بر بیان وتکمیل برخی ابیات (البته به زعم ایشان) فال چهل سرو های رایج از قدیم .
حدود سی بیت جدید کاملا کاربردی بیان نمودن وبلافاصله یاداشت نمودم بطور که دوست داشتم بدینوسیله به گفته های ایشان احترام بگذارم و در کانال قرار دهم ایشان واضح گفتند :شاه بیت این چهل سرو ها
این است :

یا علی هانا ی فرد فریاد رس
برس و داد کسان بیکس
که بیت معمولا در ابتدای فال بیان میشده چون هدف از فال طالع آزمایی کس یا کسان یا گروهی یا انجام دادن یاندادن و بهبود حال بیماری یا برآورد حاجت و مسائل از این قبیل بوده ومن خود چون این موضوعات را کاملا
بیاد دارم وکنجکاو بودم مردم خیلی معتقد به کارکرد این موضوع بودند وشاید هم هنوز با وجود تهدید جدی این باورها هم برخی از سالخورده ها بر باور ونتيجه آن اصرار ویقین دارند که البته همواره مورد احترام است برای اهلش در یکی از ابیات
در #مصرع_دوم آمده بود:

بزنی وسر تلش تا گل بو شر
هموچیلکی گل دش بکنی پر

بجای مصراح دوم :چنین آمده
ودس بچنی و دامون بکنی پر
که البته میتواند همان مصرع هم باشد منتهی شنیدن از ناقلان وقدما که صد ها چله را لمس کرده اند لذت ادبی کار را چندان میکند سروده معروف دیگری چنین است :

ننی خفتگه و سای کرفی
نمام کی بردی زلفانه زلفی
دراین فال ظاهرا ننی نمادی از یک دختر خوبروی اساطیری است که کسی قصد ازدواج با اورا داشته و بر اقتضایی فال بخت بر صاحب فال یاری نبوده و همه میدانند کرف نام درختچه ای است در زبانهای لری و لکی وکرد ی جنوبی است که بیشتر در حاشیه رودخانه چمن زارها می روید که علاوه بر سایه خنک بوی عطراگینی دارد ودر تمثیل چه زیبا آمده است و وجهه دیگر آنکه موید انست که فال چهل سرود نیز بزبان کردی ودر بین اقوام کرد نیز جایگاه ارزشمندی دارد...
ادامه دارد
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

آداب و رسوم
#یلدا

شب یلدا یا شب اول چله مناسبتی است که از گذشته های دور تا کنون بهانه ای بوده برای جمع شدن ودور هم نشستن در منزل بزرگان فامیل. بنا به نقل از گذشتگان شب چله تعیین کننده شرایط جوی هم بوده است مثلا اگر در این شب هوا ابری و بارانی باشد نشانه آن است که سال پر باران وخوبی پیش رو خواهد بود ولی اگر در این شب آسمان صاف باشد نشانه آن است که خشکسالی و کم بارانی مردم را تهدید می‌کند. وگفته اند پیرزن (دایا )که وکیل باران و شرایط آب وهوایی بوده چوب نیمسوز (چومت )را با حالت عصبانی به خشکی انداخته و نوید خشکسالی را داده است. و فرزندانش به نام های (همیل و میل )که جهت تامین آذوقه زمستان به صحرا فرستاده و بر نگشته اند دلیل بر آن بوده که عایداتی نداشته و از شرمندگی پیش مادرشان نیامده و از گرسنگی سر به بیابان گذاشته اند شاید سال بعدی وضعیت آذوقه آنها بهتر شود و با دست پر پیش مادرشان بر گردند . پیرزن (دایا )هم از شدت نا راحتی شعری را سروده به این مضمون (گ
همیل رت نیوما میل رت نیوما دل وه کی بکنم خش
سر چومتی بیرم ولاتن بزنم تش )و با ناراحتی هر چه تمامتر چوب نیم سوز را پرت میکند و خطر خشکسالی را اعلام میکند. لذا با توجه به این پدیده کسانی که در منزل بزرگان فامیل دور هم نشسته اند تدابیر لازم را برای جلوگیری از مشکلات ناشی از بی آبی و خشکسالی می اندیشیدند. علی ایحال یکی از ویژگی های این شب حضور فامیل و بستگان به دور هم و اندیشیدن راه حل جلوگیری از مشکلات احتمالی و گفت و شنود مطالب روز مره و کسب تجربیات مفید از همدیگر بوده است و در این زمان هم اگر تشریفات زائد را از آن حذف کنیم و چشم و هم چشمی ها را کنار بگذاریم و به جای آنها خالصانه به رفع مشکلات همدیگر بپردازیم و کوچکتر ها تلاش کنند از نصایح مفید و سودمند بزرگتر ها استفاده کنند خواهیم توانست از بار اجتماعی که بر این شب فرهنگی مترتب است استفاده کنیم به ویژه اگر در این شب فضای مجازی را برای ساعاتی کنار گذاشته و به فضای حقیقی رونق بیشتری ببخشیم.
با تشکر نعمت اسدی فر
@CEYMARIAN

🌷🌷جشن سده و سنتهای ایرانی :

تدوین و پژوهش: #عبدالرضا_بازگیر
َ
جشن سده سال ۱۳۸۹ در مارکار تهرانپارس:
در روز دهم بهمن، جشن َسده برپا میشود که احترام ایرانیان باستان را به آتش- این عنصر حیاتی- نشان میدهد. با درود به روان پاک #آتشنشانان_فداکار و ازجان گذشته و برای یادآوری تاریخی، به چگونگی این سنت دیرین وطنمان اشاره میشود. تاریخ پرفراز و نشیب کشور ما پیوسته شاهد مبارزاتی پیگیر برای دفاع سرسختانه از اصالت ملی در همه مشاغل نظامی، فرهنگی، زمینه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و... بوده و در این راه، پدران ما به طور دائم با عقیدتی و... مبارزه کرده اند و موجودیت خود را که با هویت، آيین، زبان، سنتها و فرهنگ خاص آنان درآمیخته بود، به شدت
پاس می داشتند. تبار ایرانی، گذشته پرافتخارش را به فراموشی نسپرد و آن را در تمام جلوهگاههای ادب، هنر، شعر، موسیقی، فولکلور، رسوم روزمره خود و بالخره حفظ سنتها و از آن جمله جشن های #نوروز، #یلدا، #مهرگان، #سده، #سپندارمذگان و... همواره زنده نگاه داشته است. به روال آیین باستان، در پسین روز دهم بهمن هرساله در نقاطی از ایران مانند کرمان، اصفهان، یزد، تهران و... جشن سده با شکوه تمام برگزار می شود و زرتشتیان و ایرانیانی که تابع سنن و آداب خود مانده اند، در این شادی حضوری فعال دارند. در کرمان از چند روز قبل، مردم در باغی به نام بداغآباد که در نزدیکی شهر قرار دارد، جمع شده و در اتاقهای آن سکنی میگزینند تا برای چند روزی زندگی مشارکتی را به رسم اجداد خود تجربه کنند و در روز دهم بهمن همزمان با غروب خورشید، موبدان در لباس مخصوص و سر تا پا سفید و مشعل به دست درحالیکه نوای دف و دایره نواخته میشود و آنان را همراهی میکند، برای روشنکردن آتش حرکت میکنند و پس از برافروختن کوهی از خارهای روشن شده، دور این آتش انبوه جمع و خداوند صاحب آتش را نیایش کرده و هرکس در دل خود آرزویی برای بهْزیستی مردم و جامعه، رفع شر و دروغ و بدی میکند و آتش با اسپند و کندری که به آرزورسیده ها در آن میریزند، همه جا را خوشبو میکند و از فردای آن روز مردمان برای استقبال از نوروز آماده میشوند. در یزد این جشن در یک محوطه بدون درخت برگزار میشود و با توجه به اینکه در گذشته وسایل ارتباط جمعی نبود، مردم به روال قدیم فرصت دیدار یکدیگر را در این روز همراه با سنت آتش افروزی و دعا و نیایش غنیمت میشمرند که از لحاظ اجتماعی بسیار حائز
اهمیت است.
در اصفهان، در دو جانب زاینده رود که از پشته های هیزم و خار پر شده، نوازندگان گرد میآیند و همه شهر، گنبدها و مناره ها با شمع و مشعل آراسته میشود و به پای پرندگان، گردوهای توخالی پرشده به نفت و قیر که مشتعل شده اند، بسته و آنان را رها میکنند. میگویند سلا طین وقت اینگونه مراسمی را کافی ندانسته و باشکوهتر از آنچه که به خلا صه گفتیم انتظار داشتند؛ به طوریکه در کتاب تاریخ بیهقی شرح جشنی رفته است که در آن آتش چندان بزرگ بود که فروغ آن از ١٠ فرسنگی از هر سو دیده میشد. فردوسی دراینباره میگوید:
@ceymarian
بهشتم بباید ز آتشکده / چون نزدیک شد روزگار سده
بیرونی در کتاب التفهیم علت نام سده را به عدد صد ارتباط داده و میگوید: از او تا نوروز ۵٠ روز است و ۵٠ شب و در آثارالباقیه آورده است که این جشن درست صد روز پس از آغاز زمستان که پنج ماه بود و از اولین روز آبان آغاز میشد،
گرفته میشود؛ زیراکه ایرانیان باستان سال را به دو بخش میکردند؛ تابستان هفت ماهه و زمستان پنج ماهه. این وجه تسمیه و هنگام اصلی جشن، به عهد ساسانیان میرسد. وجه دیگر سده، آن است که میگویند چون تولد آدم به صد رسید و
مصادف با دهم بهمن بود، آن را سده نام نهادند و در آن شب آتشبازی کردند و کوههای آتش از هیمه و چوب برافروختند.
@ceymarian
ز هوشنگ ماند این سده یادگار /بسی باد چون او دگر شهریار
(فردوسی)
بعضی جشن سده را به فریدون نسبت داده اند:
سده جشن ملوک نامدار است / ز افریدون و از جم یادگار است
(عنصری)
منوچهری میگوید:
آمد ای سید احرار شب جشن سده / شب جشن سده را حرمت بسیار بود
در این روز پارسیان جشن مفصلی برپا میکردند و آتش بسیار برمیافروختند و ملوک و سلا طین وقت مرغان و جانوران صحرایی را گرفته، دسته های گیاه خشک بر پای آنان بسته و شعله ور میساختند و رهایشان میکردند تا آتش در همه کوه و صحرا افتد و سده هرچه باشکوهتر و وسیعتر برقرار شود.
اینک بیامده است به پنجاه روز. پیش جشن سده طلیعه دار نوروز و نوبهار
(منوچهری)
«صد» به «صاد» معرف «سد» به «سین» است، چون در کلام الفرس قدیم «صاد» نیامده و در قدیم «صد» را به «سین» می نوشتند.
ارسالی از: #عبدالرضا_بازگیر
تاریخ و فرهنگ دره شهر 👇👇
https://telegram.me/joinchat/B0nZgT4zXAV1FXbI03MGog