تاریخ و فرهنگ دره شهر

چیستان های بومی محلی ۳۲

ده جوانی آیمه ، ده پیری خره
پیرین بگذرنه دربه دره

جواب را به ادمین کانال بفرستید
ضمنا اسم شش نفر اولی که سریعتر پاسخ را بفرستند در کانال درج میشود
‌
پاسخ چیستان قبلی:
#چیت

شش نفر اولی که جواب مسابقه قبلی را درست و زودتر از بقیه ارسال کرده بودند (برخی همزمان فرستادن)


نادر حسن بیگی
مهدیار شاهرخی
قریشی نسب
محمد امرایی
حنا جمالی
خانم فرید
محسن محمد نژاد
خانم کاظمی نسب
دیناری

ضمنا این مسابقه تا پایان زمستان ادامه دارد و شش نفر برنده از بین شش نفری انتخاب می شوند که بیشترین و سریعترین پاسخ صحیح را ارسال کرده باشند

✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••‌‌

#چیستان_های بومی محلی ۱۷

هه زر
هه زر
هه زره
هفت کاکِلی، یِه دِنُ
زلیله دِه دَس زِنُ؟

دنُ : دندان

جواب را به ادمین کانال بفرستید
ضمنا اسم شش نفر اولی که سریعتر پاسخ را بفرستند در کانال درج میشود

پاسخ چیستان قبلی:
#چیت
شش نفر اولی که جواب مسابقه قبلی را درست و زودتر از بقیه ارسال کرده بودند (برخی همزمان فرستادن)

نادر حسن بیگی
محمودعزیزنژاد
خانم فرید
لیلا کریمی
قریشی نسب
محمدامرایی
خانم کوهی
خانم بیات
ابوطالب فتحی
ضمنا این مسابقه تا پایان زمستان ادامه دارد و شش نفر برنده از بین شش نفری انتخاب می شوند که بیشترین و سریعترین پاسخ صحیح را ارسال کرده باشند

✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾••‌‌

دامپروری نیاکان ما درگذشته

دامپروری در این دیار به این روش بوده است که درزمستان گله وگوسفند خودرا به مکانی کوچ میدادند که #مر یعنی غار داشت تا ازگزند سرما محفوظ باشند وچون فصل علف سبز نبود از کاه وجو برای دامهایشان استفاده می کردند ..
فصل زمستان تمام میشد علف سبز رویده میشد به کَوَر همین کبیر کوه کوچ میکردند

آنچه من از گذشته بیاد دارم صلح و دوستی و همیاری و یکی دانستن مردم سیمره در ان دوران برای من دلیلی برای ذکر موضوع بود و آن اینکه بزرگان اطراف سیکان و سیمره می زیستند ، قسمت بالادست سیکان در کَوَر را بین طوایف اطراف این رودخانه طبق قراردادی شفاهی تقسیم کرده بودند

#نوم_ری: همین مسیری که ازسراب سیکان مستقیم عبور میکردند به سرخه میری ها وسیدهای پشته فرهاد اباد اختصاص داشت
#کنی_کرمشه: به طایفه یوسفوند تعلق داشت چون طایفه یارکه دامداری نداشتند
#کرهال بالای کوه به هاشم ابادی ها وشاهنشین ها تعلق داشت که اکثریت گله ورمه مرحوم حاج علی سیاه سیاه بودند
#کنی_کو یعنی چشمه کبود به مردم کرمشه وغارت مالگه و گل زرد تعلق داشت ..
این تقسیم بندی برای هرسال به قوت خود باقی مانده بود و مردم در کمال مصالحه و امنیت و آرامش می زیستند ...

روش کوچ عشایر در دشت مهرگان کده :
برای (کوچ) یا همان مال بار خودمون وسایل رفاهی که مورد نیاز بود عبارت بودند از از یک سیاه چادر ( #دوار) ، #چیت و #میغ_چوبی و #پوشاک #نمد #گلیم #لحاف ازاین قبیل...

سیاه چادر و چیت را بار استر و الاغ بار میبستند و پوشاک و لحاف و نمد و اینجور وسایل بر پشت مادیان ..
#تل_میت میبستند و وسطش گود میکردند که بانوی خونه یابقول خودمون کیوانو را بران تل میت سوار میکردند
مردها هم هرکسی اسب داشت یامادیان میگفتند تازه سوار یا بقول قدیمی ها #نوزین سوارمیشدن براه کوچ ادامه میدادن چون نمیتوانستند یکروزه به بالای کبیرکوه برسند درسراب سیکان یک شب استراحتی می کردند که به آن نام بامسمای #شومالگه می گفتتد ..

روز بعد کوچ بار می کردند تا به همان مقصد اصلی میرسیدند ...
چادرها رااراسته میکردن و برای گزند باران سیل، یک #پارینگ در دور چادر میکندند پارینگ : چوبی باریک بود که مانع عبور اب به داخل سیاه چادر میشد ...

بعداز اراستن سیاه چادر #دوار به فکر پرچین یا آغل برای گوسفندها میافتادند
پرچین پناهگاهی بود برای محافظت از حشمشان در مقابل سرما ..
و از برگ وچوب درختهای بلوط وارجن، کیکم درست میشد..
#بارکردن: کوچ، مهاجرت
تل میت: همان جای که باپوشاک برپشت مادیان یااسب قاطر سوار میکردن تا بانوان محترمه بران سوار بشوند.
کیوانو: خانم ها یابانوان
سیاه چادر: دوار ، از موی بز درست میکنند بادوک می ریسند بعدباکرکیت که چند دندانه دارد از اهن درست شده بادسته چوبی. پرچین: بابرگ وشاخه درختها دایر میکنند همانند حصاری است جای امنی برای گوسفندها ، چیت از ساقه نی وریسمان از پشم گوسفند چیده میشود دور تادور سیاه چادر میکشند که جلوی سرما را بگیرد
تیلا یامیغ: از چوب درختان نونهال بریده وجهت پناه وتکیه چیت بکارمیبرند
پارین :چوب بارکیه برای گذر اب باران در پشت سیاه چادر می کنند یامیکشند
نوزین: یعنی کره اسب تازه سواری شده شومالگه :یعنی استراحتگاه یکشب

ادامه دارد...
بقلم : #جعفر_یوسفوند
ویرایش : ادمین
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

مدیر کل میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری :

چهار پرونده با عناوین مهارت ساخت #مشک آب، برداشت #سنتی_سقز، مهارت ساخت داس و #داسیلگ و مهارت ساخت آسیاب دستی یا #دس_هَر بصورت منطقه ای و مشرک با استان های کرمانشاه و کردستان ثبت معنوی شد.
او افزود: سه پرونده نیز با عنوان تهیه شیرینی محلی بژی #برساق، #ترخینه و مهارت ساخت #چیت به نام استان ایلام با حضور مدیر کل ثبت کارشناسان ثبت معنوی تهیه و در فهرست آثار ناملموس ملی ثبت شد.
شنبه زاده یادآور شد: ۱۵ قلم اشیا تاریخی و نفیس استان ایلام نیز در موزه ملی تهران به نمایش گذاشته شده و پنج اثر تاریخی نفیس و کم نظیر نیز در فهرست آثار ملی منقول کشور امسال به ثبت رسیده است.

وی اضافه کرد: این آثار شامل پنج گچبری متعلق به سطح دیوارها و قوس های ورودی بنای موسوم به مسجد #شهر_تاریخی_سیمره و دارای نقوش گیاهی و گچبری دیواری مربوط به اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی است که بسیار ارزشمند و نفیس هستند.
مدیر کل میراث فرهنگی بیان کرد : وجود شهرهای تاریخی، قلعه ها، تپه های باستانی، سنگ نوشته ها، کاخ ها، آتشکده ها و تنگه های تاریخی در استان ایلام از تاریخ و تمدن دیرپای این سرزمین حکایت می کند.
استان ایلام بخشی از تمدن عیلام باستان بوده که در هزاره سوم پیش از میلاد بوجود آمده است.
این استان یک هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی دارد که بیش از ۷۵۰ اثر آن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
@CEYMARIAN

ادامه ...
@ceymarian
#چیت_جا کلبه‌ی کوچکی بود که کمی دورتر از خانه‌ها برپا می‌شد.صدای ساز ودهل و پایکوبی درهم تنیده می‌شد.سَرچوپی سنجیده و حساب شده دستمال‌ها را می‌گرداند.عوض شدن سرچوپی ها با احتیاط و با احترام همراه بود.آن وقت تا پاسی ازشب رقص دست جمعی ادامه می‌یافت وفردا روز پذیرای بود.آفتابه‌های مسی ردیف شده بودند. شستن دست بزرگان ایل در اولویت قرار داشت وتا دست آن ها شسته نمی شد کسی حاضر به شستن دست خود نبود.دمی بعد دوری‌های مملو از برنج محلی و گوشت بز و گوسفند ،امّا بدون حضور قاشق از ابتدا تا انتهای مجلس برزمین قرار می‌گرفت. مردان ایل با سر پنجه‌های قوی مشغول خوردن می‌شدند.امّا کله پاچه به رسم همیشگی به هنرمندان تعلق داشت.همه نهار می‌خوردند .مدّتی بعد، ازبه هم خوردن زیر استکان ها خبری از آوردن چای داشت.ابتدا زیر استکان های رنگارنگ توزیع می شد و سپس استکان پر ازچای تش بلوط به نعلبکی می پیوست.در پایان پذیرایی نوبت به عروسانه می رسید مبلغ عروسانه حدود #بیست_ریال مرسوم شده بود امّا دولتمندان پنجاه ریال وگاه بیشتر هم پرداخت می‌کردند. نگارنده درسال هزار و سیصدو پنجاه خود شاهد بودم که فردی مقداری چای خشک به جای پول " #دووتونه" آورده بود. سپس مطرب ها در زیر چادر تٌمبک می‌زدند وگاهی هم خوش صدایی از حضارخودش را قاطی هنرمندان می‌کرد.آن بهارو تابستان عروسی‌های زیادی صورت گرفت وبهارو تابستان دیگر عروسی کٌرو دو گیلتو ان شاء الله.

#جمشید_حرمی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

چیت بافی عشایر

استاد #فریدون_صحرایی:
@CEYMARIAN
▪️در میان عشایر لرستان نوعی از بافتن رواج دارد که " #چیت " نام دارد و این غیر از پارچه ای است که برای دوخت و دوز البسه به کار می رود.
زنان عشایر با استفاده از نی های بلند به ارتفاع یک و نیم متر و سپس قرار دادن آنها در کنار هم و با اغلب با استفاده از موی بز آنها را بهم میبافند و از آن به عنوان دیواره ی جداکننده قسمت های سیاه چادر و یا نوعی پرچین برای محافظت از گوسفندان، استفاده های بهینه میکنند، که طول آنها بسته به نیاز معمولا چهار ،پنج و شش متر هم می رسد همچنین نوعی کوتاه تر از آن را هم میبافند که به آن #چیتوله" یا چیت کوچک میگویند.
▪️معمولاً رسم بر این بوده است که بوسیله همین چیت ها قسمتی از داخل سیاه چادر را جدا و به مهمانان مرد اختصاص می داده اند که به آن #لامردو " یا قسمت مردانه میگفته اند و البته در برخی از مناطق هنوز هم رایج است.

در این دیار نیز تا چند سال پیش چیت بافی رواج داشت و اکنون در بین عشایر رواج دارد ..
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

واژگان دیروز و امروز
@ceymarian
#تَژگاه= آتشدان،آتشگاه،چاله ای که
درآن آتش روشن میکنند
#مَلیچِک= گنجشک
کُرُوژ: خرد کردن با دندان
#چیتِ جا= محل مخصوص عروس که آراسته شده
#اُوداخ= آب جوش
#اِزگل= هیزم آتش گرفته که به قطعات کوچکی از آتش تبدیل شده
#مِژ= تقریبا معنی ازگل را دارد،گاهی به عنوان ضربالمثل بکار میرود
مِژمرده یعنی کسی که زرنگ وشیاد است اما به روی خود نمی آوردیا همان معنای خودش را به موش مردگی زده را دارد
#گِژِک= دکمه لباس
#سِریسات= مالیات
#شَندل= پالتو،بارانی
#اُورسیا= متوجه شد ،آگاه شد
#بِنار=سربالایی

تاریخ و فرهنگ سیمره
@CEYMARIAN

#صنایع_دستی
#چیت
از چوبی خودرو به نام زل یا گاور تهیه میشود که از ان برای دور چادر یا سیاه چادر و اغول گوسفندان و .. استفاده میشود/ توکل دریشیان
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#چیت

چیت دیواریست که عشایر دور سیاه چادر می کشند...
جنس آن از نی است و با نخی که از جنس موی بز می باشد به هم وصل یا بافته می شود...
در تصویر بالا از نخهای رنگی نیز استفاده شده است این کار دست بافته یک دختر عشایر از زنان سیمره است و نقشهایش ذهنی اند و ساخته و پرداخته خود بافنده بوده است ...
@ceymarian
توضیح : شهناز میر هاشمی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
http://telegram.me/ceymarian