تاریخ و فرهنگ دره شهر

گرامی‌داشت بیستم بهمن زادروز استاد #ایرج_رحمانپور
انم فدایت ای دوست
شعر، آهنگ و آواز:
استاد #ایرج_رحمانپور
تنظیم #صادق_چراغی
#کمانچه #شروین_مهاجر
#قانون #پریچهر_خواجه
#رباب #سعید_اشتری
#سه_تار #صائب_کاکاوند
#تمبک #بابک_پیمانی
#کوبه_ای #مجید_یگانه_راد
#کوزه #همایون_نصیری
#عود #بهنام_ارجمندی
#همخوانان #علیرضا_افتخاری
#الهام_کریمی #آوا_ایوبی
#حمیرا_مظاهری
ضبط و میکس و مستر #حسن_خدایی_نیا استودیو #پاییز
تصویربردار صحنه #حسین_چراغی 1396

✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾

‏من اگر رئیسِ دولت بودم،

پاییز را فصلِ ‎#عشق و ‎#زندگی اعلام می کردم

پاییز را باید در کوه ها و درّه ها و دشت ها

سپری کرد، نه در چهاردیواری دفتر کار و پشت

میزهای کِسِل کننده


برای من هیچ عطری خوشبوتر از بوی برگ های

باران خورده ی بلوط در پاییزِ کبیرکوه، نیست


عکس: ‎#پاییزِ_کبیر_کوه


#هِنارَس
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾

#پاییز هزار رنگ و با انواع نعمت های خدادادی و مثمر

📸 قریشی نسب
✍ @CEYMARIAN
┈••✾•🌿🌺🌿•✾

پاییز پله وتیل تکانن

(شاخه را تکان دادن، میوه چیدن )


هر چند که عده ای از مخاطبین ارجمندم بیان داشتند که درج مطالب مربوط به گذشته، تاریخ مصرف انها هم سرامده است ولازم نمی دانند که‌ اینگونه مسائل دنبال شوند وبیشتر باید به رویدادهای زمان حال پرداخته شود ، ضمن احترام به نظر مشارالیها باید بگوییم که تاریخ گذشته درس عبرت برای اینده است وعلاوه بر ان بعضی از مطالب هنوز در فرهنگ وامورات عامه کارایی دارند اما درک معنی ومفهوم برای نسل حاضر بعید بنظر می رسد و در هیچ قاموسی هم ردی ندارند وشاید خاص خود منطقه باشد که ایجاب می نماید که این گونه موارد که اگر از درآمدهای فرهنگی تلقی شوند نوشتن انها بهتر بنظر می رسد تا نسل حاضر تفهیم شود ، مثلا در فصل پاییز اولین ماه پاییز را در دیار سیمره ،فصل #تیل_تکن می گفتند به خاطر این که در این فصل برای چیدن میوه درختان را تکان می دادند ضمن این اینکه در این فصل هم نهالهای درخت بید را می بریدند ودر دسته های مختلف می بستند وپس از خشک شدن وتکاندن برگها مجدا انها را چند ساعتی در جوی اب یا رو دخانه می گذاشتند که حالت ارتجاعی پیدا کند ،سپس بوسیله استادکار ماهر از انها وسایلی مانند #آش_پالان برای اب کش کردن برنج ویا وسیله دیگر بنام #درج که در واقع یک لانه سیار برای حمل مرغان بود که بشکل استوانه درست می شد. یا بافت سبدهای جای میوه به شکل سبدهای موجود به سبک شمال بهمین مناسبت ماه #تیل_تکن نامیده می شد .

و یا #پاییز_پله:

کشاورزان این دیار برای اینکه اب رودخانه را به اراضی خود هدایت کنند لازم بود که بند انحرافی ایجاد نمایند البته بیشتر در فصول خشکسالی در پایان اسفند یا بر حسب ضرورت ونیاز به اب با سنگ وچوب وگل جلوی اب رودخانه را سد خاکی می بستند که به آن #پله گفته می شد ،
و اب را به جوی اصلی مزارع هدایت می کردند در طول ایام سال هم #میراب_ها از این بندها مواظبت می نمودند تا زمانیکه اولین باران پاییزی که می بارید واب رودخانه بیش از حد متعارف زیاد می شد و باعت تخریب پله می شد به همین مناسبت اولین بارش پاییزی را پاییز پله می گفتند، ناگفته نماند تاچهل پنج روز از فصل پاییز نگذرد بارش هر باران را در منطقه #وارو (باران) #حرومه گفته می شد اما پس از گذشت چهل پنج روز ا ز فصل پاییز باران حلاله وپاییز پله گفته می شود امید است که پاییز پله ای خوب که بتوان زمین را گاو ور کند داشته باشیم

بقلم #علی_آقایی

تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAM

‍ ‍ "شوم توم"
@ceymarian
بچّه که بودیم بارها در روزهای نرسیده به پاییزمی‌دیدیم که پدر"دارو برگ" کهنه را بررسی می‌کرد و با تیشه‌ی "گٌل دَمی" که تا آن هنگام با پارچه ‌ای بسته شده بود، خیش کهنه را تیمار می‌کرد.در آن زمان "دار الرزنه" کار هرکسی نبود.او همه ی لوازم کار را وارسی می کرد "سیمکه ها وگلا"ازجمله ابزارهای مورد نیاز بودند که گلا می بایست هرساله توسط آهنگر #تیژ"می شد.

نسبت گلا به کٌره ی دار مانند نسبت کفش به پا بود وزمین توسط همین کفش آهنی دریده می شد. پدردراین مدّت آن قدردر فکر شخم پاییزه بود که شب هنگام هم از بیان آن خسته نمی‌شد .گاهی از نداشتن یک قاطردیگروگاه هم از نبودن کسی که سر چهارپایان را بکشد "وِروِیم"می‌کرد.به هر صورت ما می‌دیدیم که او از پیش" #گنم_قلوونی" را در " #هور " بزرگی نگه می‌داشت و گاهی هم آن را در محل‌های دور دست " #چال" می‌کرد.

#چالگه محلی بود که مردم با مشورت چال‌های گندم و جو خود را درآن احداث می‌کردند و چال خود دیواری دایره‌ای شکل بود که با سنگ و گل تا حدود یک متر بالا می آوردند و برای جلوگیری از رخنه آب وموریانه کف آن را با کاه می‌پوشاندند و آنگاه آن را از گندم پر می‌کردند و پس از آن هم روی آن را ابتدا با کاه و سپس با کاه و گل می‌پوشاندند.
آن روزها از کود و ضد " #دغا "خبری نبود آنان از وزیدن باد شمال وحرکت اَبرها و برای درازمدت از روی بارش های پاییزی سال آینده را تشخیص می‌دادند.آنان اوّلین باران پاییزی را #پاییز_پله "می‌گفتند پله سّدی بر روی رودخانه بود که درتابستان برای انحراف آب آن جهت آبیاری شالیزار درست کرده بودند که در اولین باران پاییزی این سد فرو می‌ریخت که به آن پاییز پله می‌گفتند.آنان پاییز پله خوب را یکی از نشانه‌های سال پرباران می‌دانستند...
در این بود که آن‌ها #حسن_گایار را بیشترمی طلبیدند و او را با گفتن
"حسن گایار-سربیار اٌ دیار"
را به یاری می خواستند. شوم و توم در آن زمان مصائب خود را در پیش روی داشت.ریشه‌های گیاهان هرز همانند" #لوسک" و " #کرف"و شب‌های متمادی در کوه ماندن و ده‌های دیگر از سختی‌های آن بود و سختی های دیگر هم این بود که تا آن‌ها شخم زدن را به پایان می‌رساندند از بسیاری از کارها که بیشتر به کوچ و دامداری مربوط می‌شد عقب می‌افتادند.

آنان پس از چند باران، بسته به دوری یا نزدیکی کشت به سراغ آن می‌رفتند و چون باز می گشتند، می‌گفتند" #لیکا"لیکه روییدن و بالیدن محصول بود و پس از آن می‌گفتند : " ای توراس که گاه بِکری دِه" .آنان هر مدت یک وقت به کشت خود سر می زدند تا زمان #زویرده"فرا می‌رسید و عاقبت آن محصول هم درو می‌شد اما خوشا به درو کردن با داس یا #کیشه" کردن با "پشته" نه #حوله" کردن آن هم با بستن چندین قاطربرروی خرمن واز صبح تا غروب بر روی آن چرخیدن تا آن زمان که محصول" #تَرت"شود لذا روز خرمن کوبی از سخترین کارهای کشاورزی بود و به همین خاطر شاعرمی گوید"کارهر بز نیست خرمن کوفتن-گاو نر می خواهد و مرد کهن" سپس پدران بیچاره‌ی ما می‌بایست آن را " #شن_یاری "کرده و آن همه کاه را از گندم جدا کنند.

این چرخه‌ی شوم توم هر ساله وجود داشت وهم اکنون که این کار صنعتی شده است بیشتر آن زحمت کشان به دیار حق شتافته اند و حاصل آن همه سخت کوشی آنان ،ما و زندگی امروزی ماست. باشد که با ذکر فاتحه‌ای قدردان زحمات آنان باشیم.

آبدانان: جمشید حرمی /کدمتن2304/29
انتشار با ذکر منبع بلامانع است
تاریخ و فرهنگ
@CEYMARIAN

#پاییز
عکس: سید حسین چراغی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#پاییز
او می‌رسد که باز هم عاشق کند مرا
او قول داده است به قولش وفا کند

خش خش صدای پای خزان است،یک نفر
در را به روی حضرت پاییز وا کند
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN