اندیشه در اکنون

من و مدارس فلسفی قم و تهران(بخش اول)

🔰پس از سالها، هفته پیش، توفیق دیدار مجدد استاد گرانقدرم حجت الاسلام #یزدان_پناه را داشتم. حضور در جلسه درس ایشان، خاطرات سالهای متعددی را برایم زنده کرد که بخشهایی از #اشارات بوعلی، #حکمه_الاشراق سهروردی و مسائلی از #حکمت_متعالیه را در جلسات عمومی و خصوصی از این استاد فرهیخته آموختم؛ که این بهره¬مندی، در زمان نگارش پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد با راهنمایی ایشان، به اوج رسید.

🔰استاد مثل قبل، به همان سبک خاص خودشان -و برخلاف نظام آموزش متداول فلسفه اسلامی- به نحو مساله محور و بر مبنای آثار مختلف فیلسوف، به تدریس مشغول بودند. نگاهم در گوشه و کنار کلاس درس، یا همان مسجدی که درس در آن برگزار میشود، در هوای یافتن دوستی از همان ایام بود، اما جز یک نفر از همدرسان قدیم را نیافتم. لابد هر کدام در گوشه ای سرنوشتی یافته¬اند. تغییرات مختلف بافت مرکز شهر نیز، مانع از یادآوری سالهای خوش طولانی تحصیل فقه و اصول و فلسفه در مراکز سنتی قم نبود.

🔰اولین جرقه علاقه مندی من به فلسفه، در موسسه امام صادق ع و توسط استادی که #بدایه_الحکمه را می ¬آموخت رقم خورد؛ طرح مساله اصالت وجود دچار حیرتم کرد. به یاد کتاب #الکبری_فی_المنطق افتادم که اوائل طلبگی و هنگامه تابستان در مدرسه #فیضیه درس گرفتم؛ طلیعه آن هنوز در ذهنم مانده است:

🌿بدانکه آدمی را قوه‌ئیست درّاکه که منتقش گردد در وی صور اشیاء چنان که در آئینه🌿

🔰صبحهای تابستان از ساعت ۷تا۱۲ دروس مختلفی از فقه و #منطق و #صرف و #نحو را از استاد می آموختیم. سختترین و نامفهوم ترین مساله منطقی برای نوجوان ۱۴ یا ۱۵ ساله ای چون من، فهم مفهوم کلی بود که استاد هر چه تلاش کرد جز ابهام بیشتر من نتیجه ای در بر نداشت. مساله #اصالت_وجود نیز برایم چنین بود فکر کنم شبیه به همان حیرتی که #ارسطو گفته است.

🔰ذهن ماهیت یاب من چه سرسختیها در برابر استاد و مسئلۀ اصالت وجود نشان داد؛ و پاسخ این بود که شاید گذر زمان رسوبات نگاه عامیانه و کثرت¬بین را زائل کند و امکان درک وحدت را فراهم سازد. درست نمیدانم که چه بود و چه شد، اما دست تقدیر این بود که شاگردی ممتاز در #فقه و #اصول و #کلام را سرگشته فلسفه سازد و شوق آموختن و رنج حقیقت جویی و عشق به فلسفه را در کنار هم نِشاند.

🔰#نهایه الحکمه را با صوت آیت الله #فیاضی و دیگر بخشهای اشارات بوعلی را از محضر آیت الله احمد #بهشتی و استاد #حشمت_پور درس گرفتم. سبک هر کدام از این اساتید متفاوت از یکدیگر بود. کتاب و موضوع محوری این سه استاد به جای مساله محوری و کلان نگری استاد یزدان پناه از بارزترین آنها بود. بیان مشائی و استدلالی استاد فیاضی، اشراب ذائقه متعالیه ای استاد بهشتی در تدریس اشارات و تسلط کم نظیر استاد حشمت پور بر متون کهن و البته تفصیل گویی بسیارشان برداشت من از سبک آموزش آنها بود.

@Andisheh_Aknun

از خودگذشتگی

1️⃣#برتراند_راسل، ریاضی‌دان و برنده جایزه #نوبل ادبیات در قرن بیستم و از بنیان‌گذاران #فلسفه_تحلیلی است. کتابهای بسیاری از وی به فارسی ترجمه شده است و یاد او و #علامه_طباطبایی(در عین تعلقشان به دو سنت فلسفی بسیار متفاوت) برای من، یادآور #آزادی_اندیشه و #استقلال_فکری است.

🔰وی در زندگینامه خودنوشتش که توسط احمد بیرشک ترجمه شده است زیستن را بدان دلیل سزاوار ارزش بر میشمرد که همراه با سه شور #عشق و #علم و #دغدغه_مندی نسبت به #رنج و #شر همنوع باشد و در نهایت بیان می کند:

🍀This has been my life. I have found it worth living, and would gladly live it again if the chance were offered me🍀

2️⃣امروز، روز بزرگداشت یکی از نخبگان ایران زمین، #خواجه نصیر الدین #طوسی ریاضی دان، متکلم و فیلسوف مشهور مسلمان است. خدمات علمی و فرهنگی خواجه خصوصا در دوره مغول زبانزد خاص و عام می باشد.

🔰گزارش وی در انتهای شرحش بر #اشارات_بوعلی، ارزش تلاشها و خدمات وی را بهتر نمایان میکند:

🍀رقمت أكثرها في حال صعب لا يمكن أصعب منها حال و رسمت أغلبها في مدة كدورة بال بل في أزمنة... بیشتر این‌ کتاب‌ را در چنان حال‌ سختی‌ نوشتم‌ که‌ سخت‌تر از آن‌ ممکن‌ نبود...در روزگاری‌ که‌ هر لحظه آن‌ ظرفی‌ برای‌ غصه‌ و عذاب‌ دردناک‌ و پشیمانی و حسرت‌ بود، زمانی نگذشت‌ که‌ اشکم جاری و دلم‌ پریشان‌ نباشد و زمانی‌ برنیآمد که‌ دردهایم‌ افزون‌ نگردد و غمهایم‌ دو چندان‌ نشود🍀

3⃣به نظرم رسید که هیچ چیزی جز همان اموری که #راسل بیان کرد یعنی عشق به علم و تلاش برای رشد #آگاهی آدمیان -که مهمترین سبب برای کاهش آلام آنهاست- نمی تواند موجب غلبه بر شرایط سخت روزگار گردد. شرایط سختی که به نوعی برای همه اندیشمندان از جمله #خواجه وجود داشته اما هیچگاه مجوز ترک تلاش ایشان نشده است.

4⃣عشق و علم و نوع دوستی در بیان راسل همچنین دارای یک عنصر مشترک است: #ازخودگذشتگی.
تنها با این مولفه است که #فلسفه و #زندگی معنا پیدا میکند و چه خوش گفته اند که فلسفه تمرین مرگ(#سقراط،#فایدون)و گذر از حصار تنگ نفسانیت است:

طفیل هستی عشقند آدمی و پری/ارادتی بنما تا سعادتی ببری/بکوش خواجه و از عشق بی نصیب مباش/که بنده را نخرد کس به عیب بی هنری


@majidahsan62