بازار آزاد

کلید رستگاری نسیم طالب برای حل ریشه‌ای مشکل اقتصاد.

پ.ن: شوخی نسیم طالب در اینجا ناظر به لاس زدنهای بیهوده اقتصاددانان با مدلهای آماری و طالع‌بینی با ریاضیات قلابی توزیع نرمال و ارضا با بهینه‌یابی و ندیدن اصل مساله یعنی قوهای سیاه است.

عصاره‌ی تمام استدلالهای فلسفی علیه ایده‌ی بازار آزاد را می‌توان در همین چند جمله‌ از زبان مترجم آثار هگل یعنی سیدمسعود حسینی در جلسه‌ی نه نقد که تایید کتاب «اختراع بازار» به دست ناشر معلوم‌الحالی به اسم موسسه‌ی ترجمان دید:
«نظریه‌ی هگل، فاعلیت بشر را بیشتر دخالت می‌دهد تا دست نامرئی طبیعت را به قاعده در بیاورد تا بتواند این را به نحو فاعلانه‌ای کنترل کند. و دولت را مطرح می‌کند. و این باعث می‌شود نظم جامعه در یک مرتبه‌ی عالی‌تری تحقق پیدا کند به جای اینکه آن را بسپریم به دست یک سری مفاهیم پیشامدرن مثل دست نامرئی و طبیعت همدلانه‌ی بشر. راه حل هگل بیشتر مبتنی است بر عاملیت انسان در خودتعین‌بخشی او.»
چنانکه می‌بینیم، در روایت هگلی، مفاهیمی مانند سوبژکتیویته یا فاعلیت بشر و به‌قاعده در آوردن نظم طبیعت و تحقق نظمی عالی‌تر در برابر مفهوم اصطلاحا پیشامدرن طبیعت گذاشته می‌شوند و راه حل نیز همواره دولت است. در واقع، مطابق این روایت، دولت فعلیت آن نظم عالی و عقلانی است. و عقل، همان عقل خودتعین‌گر خداگونه‌ی ایده‌آل‌پرداز‌ که در صدد به هندسه در آوردن جهان است. عقلی که جهان را آنگونه که هست یعنی جهان پیچیده، آشوبناک، نابرابر و ناعقلانی را نمی‌پذیرد و می‌خواهد آن را به شکل ایده‌آل خود در ‌آورد و جهانی جدید مبتنی بر درک خاصی از عقل «احداث» کند. عقلی که به تعبیر هوسرل خود موجد بحران بوده است یا همان عقل برساخت‌گرای دکارتی که هایک آن را بنیاد فکری نظام‌های کنترل‌گر و توتالیتر مدرن می‌دانست.
نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه داشت تقابل مدرن-پیشامدرن در این روایت است. در واقع، این روایت با آگاهی از قدرت رماننده‌ی صفت «پیشامدرن»، آن نظم اصطلاحا عالی عقلانی مدرن خود را در برابر نظم به‌اصطلاح طبیعی ماقبل‌مدرن بازار می‌گذارد اما اشاره‌ای نمی‌کند که قاعده و نظم مد نظر او اصالتا از کجا آمده است. به بیان دیگر، توجه ندارد به اینکه ریشه‌های چنین تصوری از نظم را هم که ایشان از بنیاد مدرن و‌ انقلابی می‌دانند باید در تاریخ ماقبل‌مدرن و مشخصا در فلسفه و الاهیات مسیحی جست. برای مثال، می‌توان به مفهوم «بی‌نهایت» به عنوان یکی از ارکان فکر مدرنیته اشاره کرد که ‌به «شهر خدا»ی سنت آگوستین و سنت نوافلاطونی‌گری در تئولوژی مسیحی بازمی‌‌گردد. کوتاه اینکه با دوگانه‌ی مدرن-پیشامدرن نمی‌توان کاری علیه ایده‌ی بازار آزاد پیش‌ برد. باید از برج عاج پایین آمد و خروجی‌ها را نگریست. باید کمال آن فاعلیت را در دولت مدرن دید و به فکر بازاندیشی افتاد. باید رفت لب مرز، و آلمان غربی و شرقی را مشاهده کرد. باید جریان مهاجرت را دید. باید بتوان «دید».

🆓@freemarketeconomy

اولین بار ادام ‌اسمیت بود که در سال ۱۷۶۹ صفت «لیبرال» را در معنای سیاسی این کلمه به کار برد. آنچه اسمیت در نظر داشت برنامه‌ی لیبرال، سیاست لیبرال و اصول لیبرال بود و همگی ارجاع داشت به معانی اقتصادی این کلمه و در واقع به کوتاه کردن دست دولت از دخالت در تجارت مردمان «آزاد».
منبع
@freemarketeconomy

فقط یک چپ اداییِ فرسفی-عرفونی می‌تواند به این ملغمه‌‌ی درهم‌جوش برسد که مفاهیمی مانند اختیار، توانایی انجام کار، آزادی تجارت، رهایی از ساختارهای اجتماعی و عدم تعلق به امیال درونی را در کنار هم ذیل مفهوم آزادی قرار دهد. از نظر یک چپ، آزادی در ظاهر یعنی نفی تمام «مکانیسم‌های برده‌ساز» اما در باطن که می‌رویم انگار این مکانیسم‌های برده‌ساز شامل تمام ساختارها و سلسله‌مراتبی است که تمدن بشری بر آن بنا شده است، یعنی خانواده، نهاد آموزش در جامعه، حکومت و «سرمایه‌داران و کارتلهای اقتصادی»‌. البته ایشان به عوامل برده‌ساز بیرونی رضایت نمی‌دهند بلکه می‌خواهند شما را از درون هم آزاد کنند. آدم آزاد، یا به تعبیر خودشان، سوژه‌ی آزاد یک سوژه‌ی رهاست؛ و سوژه‌ی رها سوژه‌ای است که نه بردگی که بندگی نمی‌کند چون خداست. (اگر دقیق شویم واژه‌ی بردگی را در معنای درست به کار نمی‌برد و بیشتر بندگی را در ذهن دارد). اما نفی این ساختارهای اصطلاحا برده‌ساز و میل به رهایی مطلق که ذیل آزادی تعریف می‌شود بیش از آنکه هنر و فکر بخواهد، ناخرسندی از تمدن می‌خواهد و تنزل از عقل به میل. یعنی همان چیزی که به چپ هویت و معنا می‌دهد. در واقع، چپ ترکیبی است نارسیده از طفولیت فکر بشر و توهم فرا رفتن از محدودیت بشری و گرایشی ماخولیایی به خدا شدن. و مارکسیسم در یک معنا تکنیکی است که با آن می‌شود غریزی‌ترین امیال بشری را در قالب نوعی ادبیات رهایی‌بخش به ذهن‌های صغیر ماخولیایی فروخت.
نکته‌ی جالب دیگری که در این کلیپ موجب انبساط خاطر است این است که چپ فارسی برای اولین بار دارد تلاش می‌کند خود را ذیل عنوان «لیبرال» تعریف کند و برنامه و سیاستی را که قبلا با برچسب چپ شناخته می‌شد از این پس با نام لیبرالیسم پیش ببرد. این تغییر نام را شاید بتوان از اثرات رسوایی‌ روزافزون چپ در فضای اجتماعی جامعه‌ای در حال تحول و «شاشیدن»ها به برند بدنام ۵۷ تعبیر کرد. عجیب نخواهد بود اگر فردا کسانی از میان چپ‌‌های پروگرسیو فارسی خود را ذیل عنوان لیبرال تعریف کرده و دگردیسی‌ای را که این صفت-نام در ایالات متحده تجربه کرد بار دیگر در اینجا رقم بزنند.

@freemarketeconomy

نظر هایک در باب کارل اشمیت

مصاحبه‌کننده: در آخرین کتاب‌تان، یعنی «قانون، قانونگذاری و آزادی»، شما با این مقدمه شروع می‌کنید که آزادی در دموکراسی‌های غربی در حال افول است و خطر نابودی در آینده‌ی نه چندان دور شدیدا آن را تهدید می‌کند. اگر ممکن است قدری در مورد نشانه‌های این خطر صحبت کنید.
- هایک: دلیل اصلی آن نگاه به تحلیل من از علل جاذبه‌ی تئوری‌ نازی‌ها برمی‌گشت. برای مثال، شخصیتی مانند کارل اشمیت را که یکی از برجسته‌ترین حقوقدانان آلمانی است در نظر آورید؛ کسی که تمام مسائل و مشکلات دموکراسی را ‌می‌دید اما همواره به نتایجی ‌می‌رسید که در نظر من اخلاقا درست نبود و منطقا انسجام نداشت. با این حال، او بهتر از هر کس دیگری در آن زمان مشکلات دموکراسی را به وضوح می‌دید. اینکه دموکراسی‌ قَدَرقدرت و مطلق‌العنان (omnipotent)، دقیقا چون قدرقدرت است باید با اعطای امتیاز به گروههای مختلف حمایت آنها را بخرد. حتی، به یک معنا، برآمدن هیتلر به سبب جاذبه‌ای بود که نزد آن جمعیت کثیر داشت. [در دموکراسی] شما می‌توانید وضعیتی داشته باشد که در آن حمایت اکثریت چه بسا به نابودی نهایی دموکراسی بینجامد.

🆓 @freemarketeconomy

جان مینارد کینز می‌گفت تالیف کتاب «نظریه‌ی عمومی» برای او پیکاری طولانی به قصد فرار بوده است. او با تالیف این رساله در واقع از جوّ فکری‌ای فرار می‌کرد که به تعبیر خود او «تمام تاکیدش را روی آزادی می‌گذاشت». از نظر کینز، ما زندانیان زمانیم و از آینده هیچ نمی‌دانیم. برای همین، او به دنبال راه فرار می‌گشت. به یک تعبیر، او با جنرال تئوری از بار سنگین این عدم قطعیت که در حقیقت نشاندهنده‌ی وضع ناگزیر بشری است به دامان دولت گریخت و کلیسای خودش را بنا نهاد.

صاحبان عبا و عمامه و پیروان خط پرنورشان نیز با همین برداشت که اقتصاد و تولید مساله‌ای فنی است مملکتی را با آن ذخایر چپو کردند. دقیقا چون اقتصاد یک جامعه را همانند کار و بار یک مزرعه/خانوار تک‌افتاده‌ی خودکفا می‌دیدند که با ذهنی واحد می‌توان برای آن برنامه‌ریزی کرد. دیوانگانی بریده از جغرافیا و پرت‌شده از قعر تاریخ که با باد مهندسانی دیوارنورد تاریخ را همچون توابعی می‌دیدند که می‌شد با عملیاتی شبانه از آن مشتق گرفت و در ابعادی جهانی ترقید. در تاریخ بهینه‌سازی اقتصادی و برنامه‌ریزی ریاضی چه عبرت‌ها که آرمیده است.

🆓 @freemarketeconomy

تولید یک مساله‌ی فنی نیست!

برخی با تصور دفاع از تجارت آزاد فکر می‌کنند مساله‌ی اصلی در اقتصاد مبادله‌ست نه تولید «چون تولید که یک فرآیند فنی از ترکیب عوامل تولید بیشتر نیست و چندان مشکلی ندارد.» البته منظور نویسنده از تولید همان فرمول ساده‌ای است که در متون درسی اقتصاد طوطی‌وار تکرار می‌کنند: Q=f(K,L). یعنی تولید تابعی از کار و سرمایه. و منظور از مبادله نیز گویا نوعی بازاریابی با هدف جلب مشتری و تقاضای مناسب برای محصولی است که توان تولیدش وجود دارد اما تقاضا برای آن نیست. «تولیدی که نتوان فروخت» به چه درد می‌خورد؟ به بیان روشن‌تر، از دید نویسنده‌ی مطلب، مساله‌ی اصلی در اقتصاد تقاضاست نه عرضه – چقدر این جمله آشناست!
در این تلقی دو خطای مهلک وجود دارد که کوتاه به آن اشاره خواهد رفت. نخست اینکه تولید در جامعه به مقوله‌ای فنی فروکاسته شده و‌ سویه‌ی اقتصادی آن که از قضا بسیار حائز اهمیت است به‌کل نادیده گرفته شده است. اساسا اگر تولید را تکنولوژی ترکیب کار و سرمایه بدانیم پس تئوری تولید در اقتصاد با چه هدفی طرح شده است؟ بدیهی است که هر گاه در علم اقتصاد از تولید صحبت می‌کنیم منظورمان تولید به‌صرفه و اقتصادی است. و تمام دعوا بر سر همین صفت «به‌صرفه» یا «اقتصادی» است. به بیان دیگر، در نظریه‌ی اقتصادی، حیث و سویه‌ی اقتصادی کالاها اهمیت دارند نه وضع فیزیکی آنها. یک تکنیسین یا متخصص فنی به شما می‌گوید با فلان حجم از ماشین‌آلات و نهاده و فلان تعداد نفر-ساعت می‌توان فلان حجم فیزیکی از کالای مد نظر را تولید کرد ولی هیچگاه نمی‌تواند بگوید که تولید انجام گرفته اقتصادی هم هست یا نه (دقت کنیم که خروجی محاسبات فنی مقادیر فیزیکی و در مورد افراد نفر-ساعت است). اینکه از نظر اقتصادی چقدر تولید کنید را قیمت‌ها به شما می‌گویند نه مهندسان و اقتصاددانان قلابی. بنابراین، چگونه تولید کردن می‌شود مساله‌ای فنی ولی چقدر تولید کردن مساله‌ای اقتصادی است و پاسخ به این «چقدر»ها را ساختار قیمت‌ها به ما می‌دهند - و نه قیمت یک محصول خاص. بنابراین، تولید در معنایی که ما از آن صحبت می‌کنیم، یعنی تولید در اقتصاد پیچیده‌ای در حد یک کشور، با ساختار قیمت رابطه ضروری دارد. در واقع، در اقتصاد تحت تقسیم کار پیچیده شما برای خودتان تولید نمی‌کنید، بلکه تولید از ابتدا برای دیگری است؛ آن هم دیگریِ ناشناس! از این منظر، مبادله شرط تولید اقتصادی است نه امری جدا.
پس چرا تولید از دید اهالی علم اقتصاد غالبا به یک ترکیب فنی فروکاسته می‌شود؟ جواب این سوال ناشی از این خطای مهلک روش‌شناسانه است که واحد تحلیل تولید که در دنیای شدیدا ساده‌سازی‌شده‌ی اقتصاد خرد بنگاه بوده به تولید کل جامعه تعمیم داده می‌شود. به عبارت دیگر، اقتصاددانان وقتی می‌خواهند در مورد تولید کل یک اقتصاد بحث کنند تابع تولید یک بنگاه را با هدف سادگی کار به شیوه‌ای‌ یکسان برای کل اقتصاد نیز به کار می‌برند. در واقع، تولید در یک جامعه همانند تولید رابینسون کروزوئه در نظر گرفته می‌شود. در این ساده‌سازی اتفاق مهمی رخ می‌دهد. مساله‌ی اقتصادی جامعه تبدیل به یک مساله‌ی بهینه‌ی مهندسی می‌شود. به این ترتیب، تولید در یک جامعه تحت تقسیم پیچیده‌ی کار به تابعی از عوامل همگن تقلیل یافته و بهینه‌گر اعظم (همان ‌برادر بزرگ اُروِلی) آن بالا نشسته تا با چند عملیات ساده‌ی ریاضی بگوید چگونه به آن حد بهینه می‌توان دست یافت. جامعه به مثابه‌ی بنگاه؛ اقتصاد به مثابه‌ی سوسیالیسم.

مصاحبه‌کننده: نام شما معمولا نام میزس را به ذهن متبادر می‌کند. فکر می‌کنید بزرگترین تاثیر او بر شما چه بوده است؟
هایک: سوال سختی است. چون در عین اینکه خودم را بسیار مدیون میزس‌ می‌دانم اما استدلالهای او هیچگاه مرا قانع‌ نکرده است. به نظرم نتایج او درست بود اما استدلال‌های او برای من قانع‌کننده نبود. در خصوص علاقه‌ و جهت‌گیری فکری، میزس تاثیر زیادی بر من گذاشت. در واقع، هم علاقه‌ام‌ به بحث پول و ادوار تجاری و هم علاقه‌ام به موضوع سوسیالیسم از اثرات مستقیم میزس می‌آیند. به نظرم اگر در سالهای دانشجویی نزد او رفته بودم چه بسا تمام دیدگاههای او را بی چون و چرا می‌پذیرفتم اما مساله این بود که من زمانی با میزس آشنا شدم که مدرکم را گرفته بودم و دانشگاهم تمام شده بود. لذا، مواجهه‌ی من با میزس مواجهه‌ای بیشتر انتقادی بود. ۱۰ سال ارتباط نزدیک با کسی که در مجموع نتایج بحث‌هایش را پذیرفته‌ای اما استدلال‌های او آنچنان که باید و شاید برای تو قانع‌کننده نمی‌آیند به اندازه‌ی کافی برای آدم انگیزه‌ ایجاد می‌کند. همانطور که عرض کردم، در بسیاری از مباحث به نظرم میزس درست می‌گفت؛ جز در برخی مسائل، خصوصا آنجا که به پیش‌زمینه‌های فلسفی او مربوط می‌شد. میزس تا پایان عمر یک عقل‌گرای فایده‌گرا باقی ماند. با این حال، من به این نتیجه رسیده بودم که فایده‌گرایی در مقام یک فلسفه - به این معنا که جهت‌گیری‌های ما غالبا نتیجه‌ی محاسبات عقلانی و تفکر منطقی‌اند - درست نیست. بعد از این تحول فکری بود که متوجه شدم ما عموما یاد گرفته‌ایم از رسوم (practices) خاصی پیروی کنیم بی آنکه دلیل آن را بدانیم. به همین سبب، تفسیر سیستم اقتصادی بر پایه‌ی عمل عقلانی در نظرم درست نمی‌آمد. شاید درست‌تر این باشد که بگوییم ما قواعد عمل خاصی را که به طور سنتی در جامعه وجود داشته‌اند فرامی‌گیریم. دلیل عمل به این قواعد هم بیشتر مساله‌ی گزینش طی سیری تحولی است تا برساختی عقلانی.

🆓@freemarketeconomy

مختصری درباره‌ی هایک و میزس (۲)

لینک بخش اول

جناب پِر بیلوند، مدرس مدرسه‌ی آنتروپرونرشیپ دانشگاه ایالتی اوکلاهاما و از اعضای ارشد بنیاد میزس، در توییت بالا با استناد به متن یک مصاحبه‌ نتیجه گرفته که «هر چه نظرات هایک در باب میزس را بیشتر می‌خواند بیشتر به این نتیجه می‌رسد که هایک میزس را درست نفهمیده است.» اما اگر نیک بنگریم آنچه بیلوند ناتوانی هایک در فهم میزس می‌خواند در واقع ریشه‌ای‌ترین و در عین حال ویرانگرترین نقد به روش‌شناسی میزس آن هم از جانب کسی چون هایک بوده است، نقدی که هیچگاه پاسخی از میزس و پیروان او دریافت نکرد. برای اینکه جایگاه میزس در روش‌شناسی اقتصاد را بهتر دریابیم یادآوری چند مورد از مواضع او تا حدی موضوع را روشن می‌کند. برای مثال، در سال ۱۹۳۶، کارل منگر جونیور (ریاضیدان و فرزند کارل منگر، بنیانگذار اقتصاد اتریشی) مقاله‌ای نوشت با عنوان «ملاحظاتی در باب قانون بازده نزولی». مقالهْ تحلیلی فرمال از قانون بازده نزولی به دست می‌داد و روابط منطقی آن را اثبات ریاضیاتی می‌کرد. اما میزس به جای نقد روش‌شناسانه (کاری که سایر اتریشی‌ها از زمان منگر در قبال تحلیل‌های فرمال می‌کردند و هایک آن را به کمال منطقی‌اش رساند) با علاقه مقاله را خواند و به نویسنده‌ نامه نوشت که «مقاله را خوانده، سودمند یافته و بسیار از آن آموخته است.» البته اُسکار مورگِن‌شْتِرن نظر دیگری داشت. از نگاه او، میزس اصلا مقاله را نفهمیده است. همزمان، هانس مایر، ادیتور ژورنال معتبر آن زمان اقتصاد اتریشی، اجازه‌ی انتشار مقاله‌ی کارل منگر جونیور در مجله‌ را نداد. در واقع، میزس برخلاف کارل منگر بنیانگذار، فردریش فون ویزر، هانس مایر و هایک نه تنها در اتخاذ موضع با روش به کار رفته در تحلیلهای فرمال فاصله نمی‌گذاشت بلکه آن را با آرای روش‌شناسانه‌ی خود یکسان می‌پنداشت. اصولا طرح پراکسیولوژی به عنوان روش معتبر که بر طبق آن قضایای علم اقتصاد مانند قضایای منطق و ریاضیات ماقبل تجربی‌اند بیش از هر چیز نشانه‌ی موافقت میزس با روش رایج در تحلیل‌های فرمال اقتصاد بود و این یعنی میزس جدال‌های تعیین‌کننده در اقتصاد بر سر روش در دهه ۲۰ و ۳۰ را مانند دیگر جدالهای علم اقتصاد (در مورد پول، بهره و ‌سرمایه) چندان دنبال نکرده و مشارکتی در آنها نداشته است. تبلور این عدم مشارکت و عقب ماندن از قافله‌ی مجادلات روشی را در قسمت چهارم از رساله‌ی کنش انسانی او در فصلی تحت عنوان «علم مبادله یا اقتصاد جامعه‌ی ‌بازار» می‌توان دید، جایی که او پس از نقدی مجمل بر آرای مارکس و انگلس، به محدوده و روش «علم مبادله»‌ می‌پردازد و «روش خاص علم اقتصاد را روش سازه‌های مجازی» می‌داند. مقایسه‌های او در مورد تفاوت اقتصاد خرد و کلان و تایید ضمنی روش میکرو که مانند «فیزیک میکروسکوپیک به تنهایی برای بررسی کل حوزه‌ی فیزیک کافی‌اند» هم مهر تاییدی است بر همسویی او با روش تحلیلهای فرمال و همچنین اختلاف عمیق او با هایک در نگاه به روش‌شناسی به نحو خاص و اقتصاد به نحو عام است (هایک از اواسط دهه ۳۰ به نقد تفکر غالب در علم اقتصاد یعنی منطق فرمال انتخاب پرداخت، در حالی که میزس در اواخر دهه ۴۰ یعنی ۱۵ سال بعد در رساله‌ی کنش انسانی از این روش دفاع کرد). جالب اینجاست که میزس وقتی می‌خواهد نشان دهد چگونه قضایای ماقبل تجربی روش او واقعیت بیرونی را توضیح می‌دهند به تحلیل کانت اشاره می‌کند و می‌گوید در پراکسیولوژی مساله روشن است چراکه «هم استدلال مبتنی بر گزاره‌های ماقبل ‌تجربی و هم کنش انسان از ظهورات ذهن بشرند. واقعیت کنش محصول ساختار منطقی ذهن است.» معنای ضمنی این حرف این است که ناسازگاری طرح‌های افراد و عدم انطباق آنها و بروز معضلاتی چون چرخه‌های رکود بی‌معناست چون خروجی کنش‌ها مانند اشیای ریاضی و روابط آنها از ظهورات ذهن افرادند و‌ بالطبع ساختاری منطقی و سازوار دارند. به همین دلیل است که او مقاله‌ی کارل منگر جونیور را، که اساسا در باب منطق انتخاب است تا اقتصاد، «سودمند» می‌یابد و روش میکرو را تنها روش مناسب برای فهم اقتصاد می‌داند. بی‌راه نبود که هایک او را یک «یوتیلیتارین عقل‌گرا» می‌نامید و معتقد بود رد سوسیالیسم با رویکرد میزس ناسازگار و جمع‌ناپذیر است و اسکار لانگه، که از ایده‌ی سوسیالیسم بازار دفاع می‌کرد، به طعنه گفته بود که در تالارهای بزرگ هیئت‌های برنامه‌ریزی مرکزی و وزارت‌خانه‌های اشتراکی‌سازی دولت‌های سوسیالیستی باید برای مجسمه‌ی پروفسور میزس جایگاهی توام با احترام اختصاص دهند.

🆓@freemarketeconomy

در دنیایی که مقیاس‌ها بر همه‌چیز حاکم شده‌اند، سیستم‌ها اغلب انسان‌ها را به اعداد تقلیل می‌دهند. در مقیاس کوچک، تصمیمات بر اساس واقعیت‌های ملموس و نیازهای انسانی گرفته می‌شود، اما هرچه مقیاس بزرگ‌تر می‌شود، این تصمیمات تحت سلطه‌ی آمار و نمودارها قرار می‌گیرند. ارنست شوماخر در نظریه‌ی “کوچک زیباست”، به نقد این گرایش پرداخت و نشان داد که چرا سیستم‌های بزرگ، ناکارآمد و غیرانسانی می‌شوند.

سیستم‌های بزرگ، به دلیل ساختار پیچیده و تمرکز بیش از حد بر استانداردسازی، اغلب توانایی واکنش به مسائل محلی یا فردی را از دست می‌دهند. آن‌ها به جای حل مسائل، روندهایی دیوان‌سالارانه ایجاد می‌کنند که بیشتر در خدمت حفظ ساختار خود هستند تا ارائه‌ی خدمات مؤثر. شوماخر معتقد بود که کارایی یک سیستم نباید تنها بر اساس خروجی‌های کلان سنجیده شود، بلکه باید بر اساس توانایی آن در حل مسائل واقعی، ایجاد خلاقیت، و احترام به ارزش‌های انسانی ارزیابی گردد.

“کوچک زیباست”، زیرا سیستم‌های کوچک‌تر قابلیت سازگاری بیشتری دارند. آن‌ها انعطاف‌پذیرترند، سریع‌تر به تغییرات پاسخ می‌دهند، و به جای اعداد، انسان‌ها را در مرکز توجه قرار می‌دهند. سیستم‌های کوچک نیازی به ساختارهای پیچیده و پرهزینه ندارند؛ آن‌ها می‌توانند با منابع محدود، کارایی بیشتری ایجاد کنند و در عین حال ارتباطی نزدیک‌تر با افرادی که به آن‌ها خدمت می‌کنند برقرار سازند.

شوماخر استدلال می‌کرد که بزرگ بودن، خود به خود یک فضیلت نیست. بلکه اغلب باری است که کارایی را کاهش می‌دهد و باعث اتلاف منابع می‌شود. در مقابل، کوچک بودن نه تنها عملی‌تر است، بلکه امکان تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تر و نزدیک‌تر به واقعیت را فراهم می‌کند. به همین دلیل، او پیشنهاد می‌داد که به جای تمرکز بر بزرگ‌تر کردن سیستم‌ها، باید بر طراحی ساختارهایی کار کنیم که در مقیاس انسانی باقی بمانند، زیرا در نهایت، کارایی واقعی از انعطاف، خلاقیت و توجه به جزئیات نشأت می‌گیرد.

🆓 @freemarketeconomy

من از زندگی در جامعه‌ای می‌ترسم که نمی‌تواند به‌وضوح بپذیرد که چیزهایی که طبیعت طی میلیون‌ها سال تکامل داده است، از نظر علمی ایمن‌تر از چیزهایی هستند که برخی “دانشمندان” در آزمایشگاه ساخته‌اند.

ناسیونال‌سوسیالیسم و اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده، به‌سان زنجیری آهنین، آزادی و خلاقیت را در آتش مرکزگرایی می‌سوزانند؛ ایدئولوژی‌ای که به جای ساختن آینده‌ای روشن، مردم را در تاریک‌خانه تبعیض، سرکوب و فقر گرفتار می‌کند، و سقوط رژیم بعث سوریه، مرثیه‌ای دیگر برای آرمان‌های توخالی آن است.

ماجرای خط‌آهن تمام‌خصوصی برایت‌لاین

در سال ۲۰۰۷، آقای Wes Edens و گروه مدیریت سرمایه‌گذاری Fortress کمپانی صنایع ساحل شرقی فلوریدا (FECI) که بزرگترین و قدیمی‌ترین کمپانی فعال در حوزه‌ی راه‌آهن، زیرساخت، ترابری و مستغلات در فلوریدا بود را به قیمت ۳ و نیم میلیارد دلار خریدند.‌ در اواخر سال ۲۰۱۴، این شرکت فرآیند تامین مالی پروژه برایت‌لاین (Brightline) که تنها خط‌آهن تمام‌خصوصی مسافربری در تاریخ آمریکاست را به پایان رساند. از اواسط همان سال، اولین بخش پروژه برایت‌لاین از شهر میامی به شهر وست ‌پالم بیچ (West Palm Beach) کلید خورد و‌ چهار سال بعد یعنی در سال ۲۰۱۸ برایت‌لاین کار خود را رسما آغاز کرد. در آوریل ۲۰۱۹، این شرکت منابع مالی جهت ادامه‌ی پروژه تا اورلاندو را تامین و دو ماه بعد یعنی در ژوئن ۲۰۱۹ فرآیند ساخت پروژه را آغاز کرد و در نهایت در سپتامبر ۲۰۲۳ اهالی فلوریدا برای اولین بار توانستند مسیر میامی تا وست‌پالم و سپس اورلاندو را با قطارهای سریع‌السیر برایت‌لاین طی کنند. برای احداث این خط‌‌آهن ۲۳۵ مایلی، برایت‌لاین ۶ میلیارد دلار هزینه کرده است. برایت‌لاین تنها کمپانی ریلی تمام‌خصوصی خدمات مسافربری بین‌شهری در تاریخ آمریکاست. منظور از تمام‌خصوصی یعنی هم مالکیت و تامین مالی و هم اجرای پروژه تماما بر عهده‌ی خود شرکت بوده است. نکته جالب اما اینجاست که همزمان با برایت‌لاین، سازمان دولتی «راه‌آهن پرسرعت کالیفرنیا» نیز از سال ۲۰۱۵ طرح راه‌آهن لس‌آنجلس به سانفرانسیسکو را آغاز کرد. برآوردهای اولیه برای تامین بودجه این طرح ۳۳ میلیارد دلار بود اما این سازمان در آخرین گزارش خود در سال گذشته از هزینه‌ی ۱۲۸ میلیارد دلاری احداث این پروژه ۵۰۰ مایلی از لس‌آنجلس به سان‌فرانسیسکو صحبت به میان آورد و‌ تاریخ اتمام پروژه را که قرار بود ۲۰۳۰ باشد سه سال عقب انداخت. بر اساس گزارش مذکور، این سازمان قرار است در مرحله‌ی اول مسافت ۱۱۹ مایلی خط در حال ساخت Central Valley را تا سال ۲۰۲۸ راه‌اندازی کند!
مقایسه‌ی مسافت، طول زمان ساخت و هزینه‌های دو پروژه حاوی درسهای بسیاری برای اهل بشارت است!

🆓 @freemarketeconomy

میراث ( دولت رفاهِ ) ترودو و فربه‌شدن بخش دولتی چنانکه در نمودار پیداست، برای مردم کانادا به شرح زیر است:



افزایش هزینه‌های اجتماعی؛

ترودو بر ارائه برنامه‌های اجتماعی و هزینه‌های بالای رفاهی تأکید داشته، از جمله برنامه‌های افزایش حمایت‌های معیشتی، کمک به خانواده‌ها، پرداخت‌های نقدی و ارتقای خدمات بهداشتی و درمانی. اگرچه هدف این سیاست‌ها حمایت از گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه است، اما هزینه‌های سنگین ناشی از اجرای این برنامه‌ها فشار زیادی به بودجه دولتی وارد کرده و کسری بودجه را افزایش داده است.

مالیات‌های بیشتر:

یکی از راهکارهای ترودو برای تأمین بودجه افزایش مالیات‌ها بوده است. افزایش مالیات بر درآمد، سرمایه و سود شرکت‌ها به دلیل فشار بر بخش خصوصی موجب کاهش سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی شده و کسب‌وکارها را با چالش‌های مالی مواجه کرده است.

سیاست‌های مهاجرت:

دولت ترودو در سیاست‌های مهاجرتی خود تلاش کرد تا دروازه‌های کانادا را به روی مهاجران باز نگه دارد؛ نتیجه‌ی این سیاست مخرب در عمل فشار بر زیرساخت‌های اجتماعی و خدمات عمومی مانند مسکن و بهداشت را افزایش داده و بر عرضه مسکن تأثیر مستقیم گذاشته.

سیاست‌های انرژی:

ترودو بر توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش کربن تأکید کرده و اقدام به وضع قوانین سخت‌گیرانه‌ای برای کاهش انتشار کربن کرده است. با این حال، این سیاست‌ها باعث افزایش هزینه تولید انرژی و کاهش رقابت‌پذیری در بخش انرژی شده‌اند؛ به‌خصوص برای صنایع وابسته به سوخت‌های فسیلی.

بی‌ثباتی‌ بازارهای سرمایه:

سیاست‌های تجاری و مالی دولت ترودو، از جمله دخالت در بازارها و افزایش مقررات، باعث ایجاد بی‌ثباتی در بازارهای مالی کانادا شده است. این بی‌ثباتی بر کسب‌وکارها و اعتماد سرمایه‌گذاران تأثیر منفی گذاشته و مانع از رشد اقتصادی و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید شده است.


سیاست‌های مخرب دولت‌های رفاه، هرچند با هدف عدالت اجتماعی و کاهش فقر اقتصادی طراحی می‌شوند، اما در عمل می‌توانند زمینه‌ساز وابستگی، کاهش انگیزه تولید و تضعیف نوآوری و سرمایه‌گذاری در جامعه شوند. این سیاست‌ها به طور قطع به توزیع غیرمنصفانه منابع منجر می‌شوند، جامعه را در مسیر رکود اقتصادی و بی‌ثباتی اجتماعی قرار می‌دهند.


🆓 @freemarketeconomy