ÕTUKAN

"Rivojlanish va boy bo‘lish boshqa-boshqa narsalardir. Masalan, arablar boy, ammo rivojlangan emas. Biz ham arablardan o‘rnak olyapmiz: Rivojlanishni emas boyishni istayapmiz. Shu sabab ilmli va madaniyatli insonlarga emas, puldor va nufuzli insonlarga hurmat ko‘rsatilmoqda".

Nobel mukofoti sohibi Aziz Sanjar
@bitikchiuz

.... ko‘p davlatlarda uzoq muddatli farovonlikka qashshoqlikka qarshi kurashish orqali erishib bo‘lmaydi. Unga nochor mamlakatlarda yangi bozorlarni yaratuvchi innovatsiyalarga investitsiya kiritish orqali erishish mumkin. Nochor davlatlardagi sifatsiz ta‘lim va sog‘liqni saqlash tizimi, talabga javob bermaydigan boshqaruv, mavjud bo‘lmagan infratuzilma va shu kabi farovonlikka yordam beradigandek ko‘rinadigan boshqa ko‘plab sohalarni rivojlantirish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri yo‘naltirilayotgan resurslar oqimi haqiqiy hamda uzoq muddatli farovonlikni kafolatlay olmaydi. Buning aksi o‘laroq, ishonamizki, ko‘plab davlatlarda ma‘lum turdagi innovatsiyaga - bozor yaratuvchi innovatsiyaga - sarmoya kiritish davomiy iqtisodiy rivojlanish uchun poydevor va tezlashtiruvchi kuch (katalizator) bo‘lib xizmat qiladi hamda farovonlik shu yerda ildiz ota boshlaydi.

Kleyton M. Kristenson, Efoso Ojomo, Karen Dillon
Farovonlik paradoksi
https://t.center/bitikchiuz

O'zbek urug'lari
#25dec #uzbtarixi

mtrk.uz | Youtube | Facebook | Telegram | uztv.tv | TV-dastur

Dunyodagi barcha xalqlarning ichida hech qaysisi istilochilik shuhrati va ko‘lamida mo‘g‘ul-tatarlardan ustun bo‘lmagan. Yer yuzining haqiqiy hukmroni - mo‘g‘ullar: qolgan barcha millatlar va elatlar esa go‘yo ularga xizmat qilish uchun yaratilgan. Bu xalq saltanatlarning barobariga ham tuzuvchisi, ham buzuvchisi: u o‘z qudratini butun jahonga ko‘rsatgan, asrlar davomida odamlarning ofati bo‘lgan.
Mo‘g‘ullar Xitoyni ikki marta bosib olganlar va hanuz uni izmlarida saqlab turibdilar.
Ular Buyuk Mo‘gul imperiyasini tashkil qiladigan bepoyon yurtlarga hukmronlik qilmoqdalar. Ular Eronda mutloq hokimlar, Kir va Vistaspalar o‘tirgan taxtda viqor bilan o‘tirmoqdalar. Ular Maskovni zabt etishgan. Turklar nomi bilan ular Yevropa, Osiyo va Afrikada ulkan istilolar qilganlar va jahonning uch qismi ustidan hukmronlik qilmoqdalar.
Agar uzoqroq o‘tmishdan gapiradigan bo‘lsang, Rim imperiyasini tor-mor qilganlar ham aynan ayrim mo‘g‘ul-tatar urug‘laridan tarqalgan odamlar bo‘ladi.
Chingizxon istilolari oldida Iskandar bosqinchiliklari hech narsa emas. Bu g‘olib xalqqa faqat ajoyib jasoratlari xotirasini madh etadigan tarixchilar yetishmagan.
Qancha umrboqiy ishlar ko‘milib, unut bo‘lib ketgan! Qancha biz tarixini bilmagan saltanatlarga mo‘g‘ullar asos solganlar! O‘z davridagi shon-shuhrati bilangina kifoyalangan va mag‘lubiyat alamini toabad tatimaslikka ishonchi komil bo‘lgan bu jangovar xalq o‘zi qozongan zafarlar haqida keyingi avlodlarga xabar berish to‘g‘risida aslo qayg‘urmagan.

Sharl Lui Monteskye
Fors nomalari
https://t.center/bitikchiuz

..... adliya xodimlari g‘ovlab ketgan ilmi bilan kekkaymaydi. Bu jild-jild qonunlar bizga nimaga ham kerak? Sud ishlarining deyarli hammasi taxminiy bo‘ladi va ular umumiy qoidadan kelib chiqadilar. - Ammo, janob, - e‘tiroz bildirdim, - o‘sha qoidadan o‘zlaringiz keltirib chiqarganlaringiz uchun shunday bo‘lmaydimi? Qolaversa, qonunlar qo‘llanilmas ekan, dunyodagi barcha xalqlarda ularning bo‘lishiga ne hojat?

Sharl Lui Monteskye
Fors nomalari
https://t.center/bitikchiuz

Jaltir-jultir ältinli
Ustlari qängiltirli

Aytim aytkan toq qiz
Bir qo‘lida taroq qiz
Bir qo‘lida yaroq qiz

Ko‘zlarida to‘proq qiz
Og‘achlarda japroq qiz
Qorako‘lning qärasi

Juragimning järasi
Ko‘nglingni ko‘tarayin
Jilik qog‘ib berayin

Uzun-uzun osildiriq
Jipka tog‘ib berayin
Jivil-jivil jalaqay
Jilamag‘in bälakay

Boshqinang‘a jarashkan
Yenang tikkan malaqay
Ältin qoshiq qaymoqli
Kumush jabduq aymoqli

Mang‘laylari jalpog‘im
Qo‘y junidan qalpog‘ing
Jurt suymasa suymasin
Vo‘zim suygan äppäg‘im
Vo‘chaqa vo‘t jäg‘ayinma
Otqa to‘xim täg‘ayinma
Sen qo‘shiq qidirasan
Uni qaydan tobayin

Jaltir-jultir ältinli
Ustlari qängiltirli.
@bitikchiuz

Mendan Fransiyada yahudiylar bormi deb so‘rabsan: shuni bilib qo‘yki, qayerda pul bo‘lsa, o‘sha yerda yahudiy bor. U yerda ular nima ish qiladilar, deb so‘rabsan: Eronda nima ish qilsalar, bu yerda ham shu bilan mashg‘ullar; osiyolik yahudiy ovro‘polik yahudiyga o‘xshagani kabi hech narsa bir-biriga o‘xshash bo‘la olmaydi.
Yahudiylar bizlarning ham, nastoniylarning ham orasida diniga kuchli sadoqat ko‘rsatadilar va bu tuyg‘u telbalikkacha borib yetadi....
Binobarin, yahudiylar o‘zlarini hamma dinlarning ibtidosi va har qanday muqaddaslikning manbai hisoblaydi; boshqalarga esa, aksincha, dinni buzgan bid‘atchilar, yoki, aniqrog‘i, isyonchi yahudiylar deb qaraydilar.

Sharl Lui Monteskye
Fors nomalari
https://t.center/bitikchiuz

Жалолиддин Мангубердига тегишли Яда тоши Буюк Британия музейида сақланиши маълум бўлди
Жалолиддин Мангубердига тегишли Яда тоши бугунги кунда Британия музейида сақланмоқда. Ушбу тош ўймакорлик ва гравюрали ишланиш техникасида тайёрланган бўлиб, ислом маданиятига оиддир.
Унинг ўлчамлари қуйидагича келтирилган:
🟦баландлиги - 29 см
🟦кенглиги - 50 см
🟦қалинлиги - 32 см
🟦оғирлиги - 42,5 кг
Тош Эрон ҳудудидан топилган ва акцияда сотиб олинган. У музейда №1990.06.12.1 рақами билан қайд қилинган бўлиб, милодий 1230/1231 йилда ишлангани келтирилган.
Экспонатга “мазкур тош Жалолиддин Хоразмшоҳ умрининг охирги йилларидаги шарқий Туркия, шимоли-ғарбий Эрон ва Озарбайжондаги ҳарбий юришларидан хабар беради”, деган таъриф берилган.
Батафсил филология фанлари бўйича фалсафа доктори Анвар Матниязов мақоласида ўқишингиз мумкин.
👉 Мақола
Ислом цивилизацияси маркази Ахборот хизмати

https://t.center/turkona_uz

Ayollarni ozodlikdan mahrum qilish yaxshimi yoki ularni o‘z holiga qo‘yishmi? degan savol erkaklar orasida ko‘p tortishuvlarga sabab bo‘lib kelmoqda: nazarimda ha deyishga ham, yo‘q deyishga ham hiylagina asoslar bor. Ovrupoliklar sevgan kishingga ozor berish oliyjanoblikka kirmaydi, desalar, bizning osiyoliklar, ayollar ustidan hukmronlik qilish uchun tabiatning o‘zi bergan huquqni rad qilish pastkashlik bo‘lur edi, deb hisoblaydilar. Ularga tutqunlikdagi ko‘p sonli xotinlar yuk bo‘ladi-ku desang, bitta itoatsiz xotindan o‘nta mo‘min-qobili a‘lo, deb javob qaytaradilar. Osiyoliklar, o‘z navbatida, ovrupoliklar bevafo xotinlari bilan baxtli bo‘lolmaydilar, deb e‘tiroz bildirsalar, ular: sizlar maqtaydigan vafodorlik qondirilgan ehtiroslardan so‘ng paydo bo‘ladigan nafratga monelik qilmaydi, xotinlaringizni butkul tobelikda tutasizlar, ularning visoliga osongina yetishish xohish-istaklaringizni ham, gumonlaringizni ham yo‘qqa chiqaradi, ozgina noz-karashma taomlaringizga solingan tuz va xiyonatni oldini olishdan o‘zga chora emas, deydilar. Ehtimol, mendan aqlliroq kimsa ham bu ikki yo‘ldan birini tanlashda ikkilangan bo‘lardi: osiyoliklar gumonlarning oldini olish vositalarini izlasalar, ovrupoliklar ushbu xavotirlanishlarning umuman bo‘lmasligi uchun ko‘proq harakat qiladilar.

Sharl Lui Monteskye
Fors nomalari
https://t.center/bitikchiuz

Uyg‘onar cho‘qqilar ustida oftob,
Yam-yashil vodiyga sochib oltin nur.
O‘zbeklar yurti bu - navqiron, ozod,
Zaminda muzaffar o‘lkasan, mag‘rur.
So‘nmas ruhimizda matonat aslo,
Turkiston naslimiz merosdir bardosh,
Azaldan qalblarda o‘chmagan ziyo,
Barhayot siymolar senga bo‘ldi bosh.
Mirpo‘lat Mirzo
@bitikchiuz

Hech bir qal‘aning fath bo‘lishiga Halabning fathidek sevinmadim, chunki Halab fath bo‘lsa Shom fath bo‘ladi.
Salohiddin Ayyubiy
@bitikchiuz

So‘nggi Buxoro amiri Olimxonning 18 ta o‘g‘il, 16 ta qizdan iborat jami 34 nafar farzandi bo‘lgan. O‘g‘illarining ismlari:
1. Sayid Sulton,
2. Sayid Shohmurod,
3. Sayid Rahim,
4. Sayid Umar,
5. Sayid Murod,
6. Sayid Ibrohim,
7. Sayid Abdurahim,
8. Sayid Orif,
9. Sayid Fattoh,
10. Sayid Ibod,
11. Sayid Mansur,
12. Sayid Abdulhodiy,
13. Sayid G‘affor,
14. Sayid Kabir,
15. Sayid Hoji,
16. Saidjon (Mahmud)
17. Sayid Sattor,
18. Sayid Abdurauf.
@bitikchiuz

Tarixda amir Olimxon davridagi voqealarga turlicha yondashilgan. Bulardan biri amir Olimxonni Buxoro amirligining so‘nggi hukmdori bo‘lgani uchun ruslar va ular bilan birga faoliyat olib borgan "Jadidlar" tarafidan siyosiy xurujlarga uchragan, deb yoziladi hamda bu muammolarning tahlikali jihatlariga alohida urg‘u beriladi. "Jadidlar" siyosiy jihatdan Olimxonga muxolif bo‘lganlar, ruslar o‘zlari ishg‘ol qilgan Turkiston tuproqlarining oxirgi hukmdori va siyosiy merosxo‘ri bo‘lgani uchun Olimxonni qoralash yo‘liga o‘tib oladilar. O‘sha davr bilan bog‘liq eng muhim va asosiy manba hisoblanuvchi ma‘lumotlar "Jadidlar" tomonidan yozilgan. Natijada butun tarixchilar aynan o‘sha manbalardan foydalanishgan. Olimxon haqidagi salbiy va haqiqatdan yiroq bo‘lgan ayblovlar oddiy xalq va davlat organlarida keng tarqalgan...
Ali Bodomchi

Bu va amir Olimxonga oid yangi ma‘lumotlarni Nuriddin Xotuno‘g‘lining "Buxoroning so‘nggi amiri: Olimxon (Afg‘onistonda yigirma uch yil)" kitobidan o‘qishingiz mumkin.
https://t.center/bitikchiuz

podshoh Dovud nafaqat o‘rganish va hukm chiqarishda, yana qurol ishlatishda o‘ta mohir ediki, jamiki qo‘shni g‘animlarni biryoqli qilgach, o‘g‘li yosh Sulaymonga tinch-osuda davlatni meros qoldirdi. Garchi o‘g‘li harbiy san‘atda no‘noq bo‘lsa-da, kelgusi yillar mamlakatni tinchlik san‘ati bilan osudalikda tutib turdi va padarining meros qolgan mardonaligidan shodmon umrguzaronlik qildi. Biroq tole-baxti kulib behad qiyinchiliklar bilan qirollikning oltinchi bo‘lagini ham o‘ziga itoat ettirgan Sulaymon mardonalikda bobosining bir tukiga ham o‘xshamagan o‘g‘li Rovoamga bu merosni tortiq etolmadi. Shunga o‘xshab urushdan ko‘ra tinchlikni xush ko‘radigan turk sultoni Boyazid ham otasi Muhammadning soyayi davlatida yashadi. Muhammad ham xuddi Dovuddek qo‘shnilarni yengib, o‘g‘liga tinchlik san‘ati bilan boshqarsa bo‘ladigan osuda davlatni meros qoldirdi. Biroq Boyazidning o‘g‘li sulton Salim bobosiga emas, otasiga o‘xshaganida edi, Turk sultonligidan nom-nishon ham qolmagan bo‘lardi. Chamasi, u ajdodlarini o‘z shuhrati soyasida qoldirgandi.

Nikkolo Makiavelli
MULOHAZALAR
(Respublikachilik haqida)
https://t.center/bitikchiuz