تاریخ و فرهنگ دره شهر

لزوم ایجاد فرمانداری ویژه برای کهن شهر مهرگان کده

پایگاه تحلیلی خبری بیستون
@ceymarian
کهن شهر مهرگان کده( دره شهر فعلی در استان ایلام) با بیش از ۲۲۰ هکتار مساحت باقی مانده( صرف نظر از قسمت هایی که در زیر شهر جدید مدفون است ) یک شهر باستانی با تمام آثار و ابنیه بجا مانده از دنیای باستانی ایران است..
این شهر دارای #آتشگاه در قسمت شرقی شهر باستانی ، پل های #گاومیشان و #چم نمشت بر روی رودخانه #گاماسی( سیمره!!) می باشد.
پل گاومیشان راه ارتباطی کهن شهر مهرگان کده به پایتخت های ایران باستان از جمله شوش و همدان و کرمانشاه بوده است پل گاومیشان این شهر را از طریق پل دختر( پل ابتدای شهرستان پلدختر ) که گمان بر این است از سازه های دوره داریوش هخامنشی باشد و بر روی رودخانه کشکان زده شده است به همدان و کرمانشاه وصل کرده است.
و پل چم نمشت بر روی رودخانه گاماسی که ارتباط بین کهن شهر با پرستشگاههای سرخ دم لکی و لری در کوهدشت بوده است و راه سنگ فرش شده (میرو ره )در #مله_کوه( شمال دره شهر ) و جنوب ( رومشکان) این ارتباط را به خوبی نمایش می دهد.
وجود هفت ایستگاه راهداری و یک پاسگاه در بالاترین قسمت مله کوه دلیل محکم تری برای محافظت از این کهن راه باستانی در #مهرگان_کده می باشد و در جنوب این شهر نیز راه باستانی (پلنگ آو) وجود دارد که دارای ۳ ایستگاه راهداری و راه سنگ فرش می باشد که بر خلاف (میرو ره) که کاملا پا برجاست فقط قسمت هایی از آن باقی مانده است و جالب این است که ایستگاه راهداری کنونی که در بالای کوور کوه قرار دارد نزدیک به ۲۰۰ متر با ایستگاه باستانی آن فاصله دارد و این همان راهی است که مهرگان کده را از طریق آبدانان به تیسفون متصل کرده است که وجود قلعه ی( پشت قلعه ) در آبدانان که گمان بر این است مهم ترین پاسگاه راهداری و یک قلعه مستحکم برای محافظت از این راه باستانی بوده است.
جالب تر اینکه #میرو همان #میترا بوده است و یکی از اسامی بجا مانده از ایالت کوشان ایران باستان در مهرگان کده می باشد… تنگه های باستانی #بهرام_چوبین ، #شیخماخو ، #یوژاندر ، #سیکان ، #زرانگوش و زید راه های ورودی دشمنان این کهن شهر بوده اند
شهرک های سیکان و شهر ماسوله ای دربند بدره( روبروی روستای گچ کوبان ) و روستاهای باستانی چال باغ و بید آو ، کلم و … نیز بر اهمیت تمدن ۵۰۰۰ ساله این شهر می افزایند و خیلی تپه های ماقبل تاریخی در گوشه و کنار شهر باستانی از جمله ؛ تپه های هلوش در ۲۳ کیلومتری شهر باستانی ، تپه #تیغن و #کوزه_گران در ۲ و ۳ کیلومتری ، #چیاخان_پری در ۱۵ کیلومتری و … بر سابقه ۱۰۰۰۰ ساله این شهر مهر تایید می زند.
قلعه های ؛ #هزار در ، #سکه سو ، #سیکان ، #شاه نشین یک و دو ، قلاع #شکر یک و دو ، #قلعه گل ، #قلعه تسمه و قلعه #کله جو بر اهمیت دفاعی این شهر تاکید دارد که برای محافظت از این شهر ساخته شده است ، کاریز های بجا مانده از این شهر نوشته های ابن مشکویه را در اساطیری بودن این شهر در هنگام حمله افراسیاب تایید می کند این کاریزها در منطقه قلعه گل در قسمت غربی شهر قرار دارند و مهم تر اینکه چشمه های آب گرم طبیعی می باشد که در فاصله ۱۰۹ کیلومتری این شهر در جنوب شرقی پا علم در قسمت جنوبی رودخانه گاماسی جاذبه های طبیعی گردشگری را در این شهر ، با اضافه کردن جنگل های پکوور کوه و بیشه های رودخانه گاماسی و دریاچه دوقلو سیاگاو آّبدانان و آبگیرهای پلدختر و بزرگترین زمین رانش جهان در هلوش ، آبشار های مار بره ، چپی راستی و دربند و هفت آسیاب تکمیل می کند…. و …پس جا دارد برای #محافظت از چنین سرزمینی ، که قطعا برای ساکنان شهر های یاد شده حداقل می تواند سود سرشاری به همراه داشته باشد یک فرمانداری ویژه تعیین گردد..
منبع؛ پایگاه خبری تحلیلی بیستون
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

ادامه مطلب ...

دره شهر در کتاب محمود میرزا سال ۱۲۴۲
#جوان_هاشمی :

ودراین دشت گل ارمنی ممتازی هست که لران از .... که نقش ونگار اغنام خودرا بدان موقوف دارند . وهم به نزدیک این ملک معدن زاج سفید ودیگر . لون . موجوداست . چنانکه به تقریبی فیلمان رایادکردیم .
در ان کوه مومیائی بسیار است بار بار #مومیایی دران موجود است . امانه به خواص معهودی . چنانکه الوار مومیائی را دوای دل درد وامراض درونی احشام میدانند ومریض شان را التیام می بخشد دراین منزل . اسماعیل خان فیلی خلف الصدق کلبعلی خان چنانکه وقایع راتحریرمیکنم تضییع حال دوستان ویاراناست . سالها درازبود . بعدازحیات پدر در به در عزیمت خدمت نمود .

درطول این دشت رودخانه #صدمره است .
این رودخانه ازرودهای عظیم عراق . اراک .است واکثراب های قلمرو اضافت . اغلب اب های لرستان دراین رودمجتمع می شوند . سرچشمه ی اصلی ان گاوماسی اب . نهاوند بهشت ماننداست

اب های کرمانشاه . کردستان . اسداباد . تویسرکان . ملایر . نهاوند . وکنگاور . جمیعا در وی جمع است . عبورش هیچگاه ممکن نیست مگرباهزار کلک .
قدمای قوم براین رود چندین پل بسته اند . جمله خراب هستند .
پلی امروز ازاثار شاهپور برپا است که محل عبوراست . ومشهور به #پل #گامیشان . عظیم بنائی است . سه چشمه بزرگ دارد ودوسه چشمه ی کوچک . دهانه چشمه های بزرگ ۳۰ ذرع می شود سنگی پس از اتمام ان بانی . که این حروفات در وی مستور است نقل کرده به این صفحه نگاشتم .

بسم الله الرحمن الرحیم . بعد الحمداللله الصلات برصفحه ی این سنگ می نگارم که نواب مستطاب عظیم الشان حسین خان ابن شاهوردیخان والی لرستان عفی الله عنها . ابتدای سال ۱۱۰۸ هجری قمری به ترمیم بنی این پل امرفرمود . دراخرسال ۱۱۱۲ هجری قمری . به سرکاری . برخوردابیگ سوری . ومعماری معزالدین دزفولی صورت اتمام یافت
ادامه دارد

این نیازمند . روزی که عبورازان کردم تمغاج . داغ ونشان . گوسفندان رابرداشت که دیگرباج ازگوسفندان ایلات اراک ولرستان نگیرند .واین بنای . قانون . سابق رامطرودکرد که بردوام دولت دعاگویند .
این رود درهرزمین نامی رادارد .
تاکرمانشاه به #گاماسی مشهور
ازانجا به بعد #قراسو موصوف .
درخاک لرستان به #صیمره معروف .
هم بعد ازاتصال بعضی ازاب های لرستان وغیره . به #کرخه که موطن اصلی معروف مشهور به #کرخی است .
ازانجا بامواصلت اب دجله بغداد . واب فرات وانهارعظیم که ازبرعرب وکوه هستان های اطراف واب های کوه گیلویه وبختیاری وهمین اب های مذکور موسوم به #شط_اعرب میگردد وازانجا به دریای عمان ساری وجاری است
@ceymarian
درمورد سنگ نوشته پل گامیشان که محمودمیرزا درکتاب سفرنامه اش بنام مقصود جان . ازان نام برده .
درسال ۱۳۳۲ شمسی که من نوجوانی بودم به همراه مادرم وتعدادی ازهمراهان برای رفتن به زیارت شاه احمد وسیله کلک درمحل گامیشان به اندست رفتیم چون عبور ازرودخانه به طول انجامید ناچار مجبور به اطراق دراطاقک های پل شدیم .من به اطراف پل می گشتم که چشمم به تخته سنگی افتاد نگاهش کردم معلوم بود سنگ نوشته ای بوده که عشایرکوچ رو ازان برای خوردکرده حبوبات شان بعنوان بردگلو ازان استفاده کرده خطهایش ازبین رفته بود ولی درحاشیه هایش کلماتی حک شده باقی مانده بود . چه برسران سنگ امد خدامیداند

دنباله خاطرات بماند . علی اصغرهاشمی . جوان

تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

هفته مهرگان کده

#آیت_کُرد :
@CEYMARIAN
هر کدام از شهرهای ایران در یک بازه زمانی یک هفته ای که هفته ی آن شهر نامیده می شود به هر صورت ممکن معرفی می شوند. و بدین صورت با معرفی آثار باقی مانده از گذشتگان زمینه ورود گردشگران و در نتیجه زمینه حضور اقتصادی سرمایه گذاران را در آن شهر فراهم میکنند.
کهن شهر #مهرگان_کده با داشتن آثار فراوان در همه ادوار تاریخی و پا برجایی آنها تا کنون ، وسیعترین شهر باستانی ایران است که همه اجزای باستانی آن تا کنون باقی مانده است که این اجزا شامل : شهر باستانی ، آتشگاه ، قلعه ها ، پل ها ، آسیاب ها ، راهها سنگ فرش شده ، راهدارخانه ها ، شهرک ها ، روستاهای کهن ، و .... می باشند. پس لازم است همان طوری که هفته ای به نام مثلا خرم آباد برای معرفی آن وجود دارد ، یک هفته هم به نام #هفته_مهرگان_کده نام گیرد که معرفی آثار باستانی این شهر میتواند منجر به ثبت جهانی این کهن شهر شده و میرات جهانی لقب بگیرد. و در این میان آنچه میتواند موثر واقع شود نامگذاری این هفته از 16 مهرماه باشد که همزمان با جشن مهرگان بوده و تا 21 مهر ماه ادامه داشته است
و از طرف دیگر کمتر شهری از دل ایران شهر است که اضافه بر داشتن آثار باستانی فراوان ، از مناظر طبیعی فراوان از جمله کوه و چشمه ، جنگل و رودخانه های دائمی آب شیرین و دشت ها برخودارباشد ، که این چنین و در فاصله هایی چنین نزدیک در دل هم تنیده شده باشند. و از طرف دیگر ایجاد سدهای سیمره و سیکان در این کهن شهر اضافه بر ایجاد جاذبه های گردشگری دیگر در این منطقه میتواند چهره آن را دگرگون کند به شرطی که از این منبع خداداد بتوان تمام تپه های مابین دره شهر تا بدره از طرف جنوبی و تپه های شمالی رودخانه #گاماسی( سیمره ) و متصل به میله( مله کوه ) را طی یک بازه زمانی مشخص و بهره گیری از سرمایه های گردشگری به کاشت درختان زیتون اختصاص داد که هم به آب کمتری احتیاج دارند و هم سرسبزی دائمی دارند و هم میتواند در آینده ای نزدیک از زمان کاشت ، هزینه های انجام شده را از راه فروش محصول آن بدست آورد که میتواند زمینه ساز اشتغال حداقل چند هزار نفر از جوانان این کهن بوم را به صورت مستقیم ، در آغاز کاشت درختان فراهم کند.که این کار میتواند شرایط ایده ال دیگری را فراهم کند از جمله مهمترین آنها : جلوگیری از فرسایش خاک خوب منطقه ، ذخیره آب باران در کنار این درختان ، جلوگیری از سرازیر شدن سیلاب در حوضه های آبریز که هر ساله باعث خساراتی به شهر و مزارع کشاورزی می شود و از همه مهمتر کاهش دمای منطقه که بیشترین گرمای ایجاد شده در اثر نبود این درختان در تپه های نام برده شده می باشد..

به جرات میتوان گفت : مهرگان کده کهن ترین شهر دنیای باستانی ایران است که به صورتی باور نکردنی باقی مانده است و علت این پابرجایی هم رودخانه گاماسی است که در کنار راه باستانی شوش به همدان قرار دارد. که استرابو(ن) جغرافی دان باستان از آن نام می برد. نوشتار مورخین دردوره های مختلف شناسنامه این کهن شهر می باشد. مورخینی که نام این کهن شهر برده اند مورخین مشهور و نامدار بوده اند که آنچه از نوشتار آنها باقی مانده است چهره این کهن شهر را از هر جهت برای خواننده نمایان می کند مانند :
طبری که در نوشتار او هرمزان سردار معروف پارسی آشکارا خود را مهرگانی معرفی میکند
ابن مشکویه که تاریخ این کهن شهر را به عهد اساطیری می رساند آنجا که افراسیاب تورانی بیشتر ایام تسلط بر ایران شهر را در بابل و مهرگان کده گذرانده است.

ابن فقیه همدانی و مقدسی که از نامه کواذ( قباد) نام برده اند که در ضمن آن خصوصیات شهرهای ایران از جمله مهرگان کده را نام می برد.
ابودلف که ضمن عبور از این کهن شهر از پل چم نمشت عبور میکند و از طریق (میرو ره ) خود را به رومشکان میرساند. در اوستا میرو همان مهر و میترا و یا میهرو می باشد و در سکه ای که در کوشان بدست آمده است از مهر با عنوان میرو نام برده است.

مسعودی که از کورکوه و یا کوئر نام میبرد و آن را به صورت کبر معرفی میکند . و بدیهی است که تبدیل حرف( و) به حرف (ب) صورت گرفته است که مثال های فراوانی در زبان پهلوی برای این تبدیل وجود دارد از جمله : وهار ، وهرام ، وا ، ویشه ، وی ،.... که قطعا خود زبان پهلوی و واژه های بجا مانده از آن ، به تنهایی یک سهم از گردشگری مهرگان کده را به عهده خواهد گرفت.
موسی خورنی ، مورخ ارمنی ایران ( 490-370 ) .م که به روشنی نام مهرگان کده را به اوایل دوره ساسانی میرساند. و محدوده ای وسیعتر از آنچه متصور است برای این کهن شهر در نظر میگیرد
یعقوبی که ترسیمی درست از راه بغداد به مهرگان کده را در اختیار ما قرار میدهد
ادامه دارد ...
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

مهرگان کده و فرهنگ باستانی

به مناسبت اول اسفندماه
@ceymarian
#ششله و دنیای باستانی ایران

سرودهایی وجود دارند که اضافه بر اینکه جنبه های زندگی کشاورزی و دامداری مردم ساکن زاگرس را مشخص می کند بر جنبه اهورایی موجودات و بعضی خصوصیات اهریمنی نیز تاکید می کند و بیان کننده این نکته می باشد که ضدین در عقاید و آرای مردم کنار رودخانه #گاماسی به همان صورتی که در عهد باستان وجود داشته است وجود دارد از جمله اینکه :
سروده هایی در مورد شش روز اول اسفند معروف به ( شَشِله= ) وجود دارد که در این سروده ها مشخص می شود که سردی اسفند ماه در شش روز اول به اوج خود می رسد ، خواننده از طرف این شش روزه می گوید :
شَشم وَری ( به اندازه ) شصتَ ، ار( اگر) بَکُشِم میش و مِهُو ( اسب )، دو بیشترش گاو
« سردی این شش روز به اندازه ی تمام شصت روز دیماه و بهمن ماه می باشد ، اگر من بخواهم سردی خود را نشان دهم که همین کاررا هم خواهم کرد و سردی ام را نشان می دهم ، حیوانات زیادی را از بین خواهم برد ، گوسفند و اسب و بخصوص گاو را از بین خواهم برد که از موجودات اهورایی هستند ». اسب از موجودات بسیار مهمی بوده است که در زندگی ایران غربی نقش بسیار مهمی داشته است و باعث پیروزی آریایی ها بر سامیان بوده است و آنان را وادار به استفاده از سواره نظام کرده است همان طوری که پارت ها در 53 پیش از میلاد با شکست کراسوس ، رومیان را به استفاده از سواره نظام مجبور کردند.
یعنی به این صورت این سردی به اهریمن نسبت داده می شود که سعی می کند حیواناتی که جنبه مفیدی در زندگی دامداری و یا ادامه زندگی ساکنان کنار رودخانه گاماسی دارند را از بین ببرد بخصوص گاو که از نظر دین زرتشتی جنبه مفیدتری را دارد و گرنه دلیلی ندارد که این چنین ، سرمای اهریمنی دشمنی خود را به حیوانات #اهورایی از جمله گاو نشان دهد. و این نشان می دهد زمستان با خصوصیت اهریمنی خود یعنی سردی سعی دارد تمام فشار خود را بر موجودات اهورایی وارد سازد
به نظر می رسد این شش روزه تمام خصوصیات یاران اهریمن در این شش روزه باشد و این پایان یکی از ویژگی های اهریمنی یعنی سردی است که بعد از آن نزدیک بهار و رهایی از سرما می باشد. به نظر مي رسد اين شش روزه همان شش روزي باشد كه اهريمن در مقابل هر يك از شش #امشااسپندان ، شش جنبه نامفيد را براي مقابله با امشا اسپندان آفريد و يا از نظر عقايد مزديسني اين شش روزه پايان درگيري عناصر خير و شر است كه عناصر تاريكي تمام تلاش بي سرانجام خود را در مقابل عناصر روشنايي انجام مي دهند ولي نبرد با پيروزي عناصر روشنايي پايان مي پذيرد
هرچند بعضی از سروده ها بر پایداری بی سرانجام سرمای اهریمنی در مقابل نیروی اهورایی دارد از جمله
بعد از هفتا برفی افتا
برگرفته از کتاب خداوندگاران مهرگان کده نوشته #آیت_کرد
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

لزوم ایجاد فرمانداری ویژه برای کهن شهر مهرگان کده

پایگاه تحلیلی خبری بیستون
@ceymarian
کهن شهر مهرگان کده( دره شهر فعلی در استان ایلام) با بیش از ۲۲۰ هکتار مساحت باقی مانده( صرف نظر از قسمت هایی که در زیر شهر جدید مدفون است ) یک شهر باستانی با تمام آثار و ابنیه بجا مانده از دنیای باستانی ایران است..
این شهر دارای #آتشگاه در قسمت شرقی شهر باستانی ، پل های #گاومیشان و #چم نمشت بر روی رودخانه #گاماسی( سیمره!!) می باشد.
پل گاومیشان راه ارتباطی کهن شهر مهرگان کده به پایتخت های ایران باستان از جمله شوش و همدان و کرمانشاه بوده است پل گاومیشان این شهر را از طریق پل دختر( پل ابتدای شهرستان پلدختر ) که گمان بر این است از سازه های دوره داریوش هخامنشی باشد و بر روی رودخانه کشکان زده شده است به همدان و کرمانشاه وصل کرده است.
و پل چم نمشت بر روی رودخانه گاماسی که ارتباط بین کهن شهر با پرستشگاههای سرخ دم لکی و لری در کوهدشت بوده است و راه سنگ فرش شده (میرو ره )در #مله_کوه( شمال دره شهر ) و جنوب ( رومشکان) این ارتباط را به خوبی نمایش می دهد.
وجود هفت ایستگاه راهداری و یک پاسگاه در بالاترین قسمت مله کوه دلیل محکم تری برای محافظت از این کهن راه باستانی در #مهرگان_کده می باشد و در جنوب این شهر نیز راه باستانی (پلنگ آو) وجود دارد که دارای ۳ ایستگاه راهداری و راه سنگ فرش می باشد که بر خلاف (میرو ره) که کاملا پا برجاست فقط قسمت هایی از آن باقی مانده است و جالب این است که ایستگاه راهداری کنونی که در بالای کوور کوه قرار دارد نزدیک به ۲۰۰ متر با ایستگاه باستانی آن فاصله دارد و این همان راهی است که مهرگان کده را از طریق آبدانان به تیسفون متصل کرده است که وجود قلعه ی( پشت قلعه ) در آبدانان که گمان بر این است مهم ترین پاسگاه راهداری و یک قلعه مستحکم برای محافظت از این راه باستانی بوده است.
جالب تر اینکه #میرو همان #میترا بوده است و یکی از اسامی بجا مانده از ایالت کوشان ایران باستان در مهرگان کده می باشد… تنگه های باستانی #بهرام_چوبین ، #شیخماخو ، #یوژاندر ، #سیکان ، #زرانگوش و زید راه های ورودی دشمنان این کهن شهر بوده اند
شهرک های سیکان و شهر ماسوله ای دربند بدره( روبروی روستای گچ کوبان ) و روستاهای باستانی چال باغ و بید آو ، کلم و … نیز بر اهمیت تمدن ۵۰۰۰ ساله این شهر می افزایند و خیلی تپه های ماقبل تاریخی در گوشه و کنار شهر باستانی از جمله ؛ تپه های هلوش در ۲۳ کیلومتری شهر باستانی ، تپه #تیغن و #کوزه_گران در ۲ و ۳ کیلومتری ، #چیاخان_پری در ۱۵ کیلومتری و … بر سابقه ۱۰۰۰۰ ساله این شهر مهر تایید می زند.
قلعه های ؛ #هزار در ، #سکه سو ، #سیکان ، #شاه نشین یک و دو ، قلاع #شکر یک و دو ، #قلعه گل ، #قلعه تسمه و قلعه #کله جو بر اهمیت دفاعی این شهر تاکید دارد که برای محافظت از این شهر ساخته شده است ، کاریز های بجا مانده از این شهر نوشته های ابن مشکویه را در اساطیری بودن این شهر در هنگام حمله افراسیاب تایید می کند این کاریزها در منطقه قلعه گل در قسمت غربی شهر قرار دارند و مهم تر اینکه چشمه های آب گرم طبیعی می باشد که در فاصله ۱۰۹ کیلومتری این شهر در جنوب شرقی پا علم در قسمت جنوبی رودخانه گاماسی جاذبه های طبیعی گردشگری را در این شهر ، با اضافه کردن جنگل های پکوور کوه و بیشه های رودخانه گاماسی و دریاچه دوقلو سیاگاو آّبدانان و آبگیرهای پلدختر و بزرگترین زمین رانش جهان در هلوش ، آبشار های مار بره ، چپی راستی و دربند و هفت آسیاب تکمیل می کند…. و …پس جا دارد برای #محافظت از چنین سرزمینی ، که قطعا برای ساکنان شهر های یاد شده حداقل می تواند سود سرشاری به همراه داشته باشد یک فرمانداری ویژه تعیین گردد..
منبع؛ پایگاه خبری تحلیلی بیستون
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN