تاریخ و فرهنگ دره شهر

لزوم ایجاد فرمانداری ویژه برای کهن شهر مهرگان کده

پایگاه تحلیلی خبری بیستون
@ceymarian
کهن شهر مهرگان کده( دره شهر فعلی در استان ایلام) با بیش از ۲۲۰ هکتار مساحت باقی مانده( صرف نظر از قسمت هایی که در زیر شهر جدید مدفون است ) یک شهر باستانی با تمام آثار و ابنیه بجا مانده از دنیای باستانی ایران است..
این شهر دارای #آتشگاه در قسمت شرقی شهر باستانی ، پل های #گاومیشان و #چم نمشت بر روی رودخانه #گاماسی( سیمره!!) می باشد.
پل گاومیشان راه ارتباطی کهن شهر مهرگان کده به پایتخت های ایران باستان از جمله شوش و همدان و کرمانشاه بوده است پل گاومیشان این شهر را از طریق پل دختر( پل ابتدای شهرستان پلدختر ) که گمان بر این است از سازه های دوره داریوش هخامنشی باشد و بر روی رودخانه کشکان زده شده است به همدان و کرمانشاه وصل کرده است.
و پل چم نمشت بر روی رودخانه گاماسی که ارتباط بین کهن شهر با پرستشگاههای سرخ دم لکی و لری در کوهدشت بوده است و راه سنگ فرش شده (میرو ره )در #مله_کوه( شمال دره شهر ) و جنوب ( رومشکان) این ارتباط را به خوبی نمایش می دهد.
وجود هفت ایستگاه راهداری و یک پاسگاه در بالاترین قسمت مله کوه دلیل محکم تری برای محافظت از این کهن راه باستانی در #مهرگان_کده می باشد و در جنوب این شهر نیز راه باستانی (پلنگ آو) وجود دارد که دارای ۳ ایستگاه راهداری و راه سنگ فرش می باشد که بر خلاف (میرو ره) که کاملا پا برجاست فقط قسمت هایی از آن باقی مانده است و جالب این است که ایستگاه راهداری کنونی که در بالای کوور کوه قرار دارد نزدیک به ۲۰۰ متر با ایستگاه باستانی آن فاصله دارد و این همان راهی است که مهرگان کده را از طریق آبدانان به تیسفون متصل کرده است که وجود قلعه ی( پشت قلعه ) در آبدانان که گمان بر این است مهم ترین پاسگاه راهداری و یک قلعه مستحکم برای محافظت از این راه باستانی بوده است.
جالب تر اینکه #میرو همان #میترا بوده است و یکی از اسامی بجا مانده از ایالت کوشان ایران باستان در مهرگان کده می باشد… تنگه های باستانی #بهرام_چوبین ، #شیخماخو ، #یوژاندر ، #سیکان ، #زرانگوش و زید راه های ورودی دشمنان این کهن شهر بوده اند
شهرک های سیکان و شهر ماسوله ای دربند بدره( روبروی روستای گچ کوبان ) و روستاهای باستانی چال باغ و بید آو ، کلم و … نیز بر اهمیت تمدن ۵۰۰۰ ساله این شهر می افزایند و خیلی تپه های ماقبل تاریخی در گوشه و کنار شهر باستانی از جمله ؛ تپه های هلوش در ۲۳ کیلومتری شهر باستانی ، تپه #تیغن و #کوزه_گران در ۲ و ۳ کیلومتری ، #چیاخان_پری در ۱۵ کیلومتری و … بر سابقه ۱۰۰۰۰ ساله این شهر مهر تایید می زند.
قلعه های ؛ #هزار در ، #سکه سو ، #سیکان ، #شاه نشین یک و دو ، قلاع #شکر یک و دو ، #قلعه گل ، #قلعه تسمه و قلعه #کله جو بر اهمیت دفاعی این شهر تاکید دارد که برای محافظت از این شهر ساخته شده است ، کاریز های بجا مانده از این شهر نوشته های ابن مشکویه را در اساطیری بودن این شهر در هنگام حمله افراسیاب تایید می کند این کاریزها در منطقه قلعه گل در قسمت غربی شهر قرار دارند و مهم تر اینکه چشمه های آب گرم طبیعی می باشد که در فاصله ۱۰۹ کیلومتری این شهر در جنوب شرقی پا علم در قسمت جنوبی رودخانه گاماسی جاذبه های طبیعی گردشگری را در این شهر ، با اضافه کردن جنگل های پکوور کوه و بیشه های رودخانه گاماسی و دریاچه دوقلو سیاگاو آّبدانان و آبگیرهای پلدختر و بزرگترین زمین رانش جهان در هلوش ، آبشار های مار بره ، چپی راستی و دربند و هفت آسیاب تکمیل می کند…. و …پس جا دارد برای #محافظت از چنین سرزمینی ، که قطعا برای ساکنان شهر های یاد شده حداقل می تواند سود سرشاری به همراه داشته باشد یک فرمانداری ویژه تعیین گردد..
منبع؛ پایگاه خبری تحلیلی بیستون
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

اسیاب های آبی و آسیاب در دره شهر

از قدیم الایام نان گندم قوت غالب این دیار ودیگر مناطق گرمسیری بوده است . شاید به همین علت باش د ،که کشت گندم اولین بار در جهان، در دهلران گرمسیر اتفاق افتاده است. قبل از امدن تکنولوژی وصنعت مدرن، گندم را بوسیله اسیاب های ابی ارد می کردند ،ومنطقه سیمره بخصوص دره شهر بعلت وفور اب یکی از مراکز اسیاب های ابی منطقه لرستان بوده است ،بطوری که حتی مردم رومشگان بعلت نداشتن اب و اسیاب ، از طریق #میرو ره #گندم خود را به سیمره می اوردند ودر اسیاب های سیمره ارد می کردند ،هر اسیاب بر ای به حرکت در اوردن پروانه که به اصطلاح امروز( توربین) نیاز برابر ۱۲ اینج اب دارد ،

در امتداد رودخانه و تنگه دره شهر اسیاب های متعدی وجود داشت که از همه مهمتر می توان اسیاب های#لفانه (دوتایی) را نام برد که هم اکنون اثار انها در مسیر جاده سراب دره شهر سمت راست رودخانه ،مشاهده می شود ،ودیگر اسیاب دو #گرامانه # گِرم در زبان لکی ولری بمعنی صدا واز اصوات است ،در این اسیاب وقتی اب در تنوره می افتاد شدت ان به اندازه ای بود که با برخورد به توربین یا همان پروانه ایجاد ارتعاشات دو صدای توام می نمود، #دوگرمانه گفته می شد
گفتن این نکته ضروری است که در گذشته بسیاری از ادوات وحتی احشام نام گذاری می شدند ،

راندمان ارد کردن اسیاب ها به نسبت تکنولوژی امروزی بسیار اندک بود و صف انتظاران برای ارد کردن گندم زیاد بود ، بطوریکه بر ای ارد کردن یک جوال گندم دو سه روز وقت لازم بود و می بایست در نوبت باشند ،لذا رعایت نوبت الزامی بود وضرب المثل# اسیاب به نوبت# از این همین جا مشتق شد.
اسیابان را در اصطلاح مردم این دیار #لوینه می گفتند
وکسی که اسیاب را راه اندازی می کرد اورا
#اوسا_اسیاو می گفتند ویکی از این اساتید اسیاب معتقد به این بود که این اسیاب های فعلی بر خرابه های اسیاب های قدیمی که شاید مربوط به دوره ساسانی باشد ،بنا ومرمت شده اند .

از دیدگاه ان روز ها لوینه ها جایگاه اجتماعی خاص نداشتند ولوینه گری شغل مناسبی نبوده است گویا کمتر به کار وزندگی اهمیت می دادند ،،وقتی هم گندم برای اسیاب کردن نداشتند ،جار (صدا)می زدند : هی ودوله #دول یعنی سرازیر کردن وریختن، ( نوبت هست )
ومثل #آسیاو خرو بی، لوینه هی لوینه گریه مه هی،
، اسیاب خراب شد ولوینه لوینه گری می کند ، کنایه از ترک نکردن عادت بد است .

ضرب المثل یکی اسیابی درست کرد بدون اب وگفتند #سگ_لوینه او عه کو بیری #سگ لوینه اب از کجا بخورد .کنایه از کار بدون مطالعه است .
اسیاو رمیایه اماسگ لوینه ولکر نیه ، اسیاب منهدم وخراب شده است ولی سگ لوینه همانجا ست اشاره به طماع وعادت ودلبستگی به محیط است
این گونه ضرب المثل هر چند که کاربر د کمتری دارند وبه اسیاب های ابی پیوستن ،اما به یک نکته خاص می توان اشاره کرد که تجمع واجتماعات انسان در هر نقطه ودر هر زمان باعت تبادل افکار می شود وخلاقیت بوجود می اورد ولو خلق یک ضرب المثل عامیانه باشد
ادامه دارد

بقلم علی آقایی

هر گونه کپی برداری و برداشت مطالب این کانال چه در فضای واقعی و چه مجازی، مجاز نیست .

تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

با سلام در توضیح تصویر ارسالی در کانال توسط یکی از عزیزان

#میرو_ری یا راه میترا جاده و شاهکاری ناشناخته

محل احداث: ماله کوه(مله) روبروی روستاهای چم نمشت و غلام اباد(سرخه مری)

نوع جاده:سنگفرش مارپیچی شبیه به جاده ابدانان به عرض حدود چهار متر دارای حفاظ سنگ چین بدون ملات و خشک چین به ضخامت ۱/۵متر
تعداد توقف گاه یا شاید بازرسی :از ابتدای شروع تا خط الرس مله کوه ۷ایستگاه که هم اکنون اثار این ایستگاهها به ابعاد یک اتاق خواب در طول جاده وجود دارد.

اهداف تاسیس:
استفاده های نظامی و ارتباطی دیگر مثل ایاب و ذهاب با درشکه به طرحان و انجام ایین ویژه در پرستشگاههایی چون سرخ دم کوهدشت*
قدمت :قبل از اسلام و میلاد
امتداد :رومشگان-دره شهر-ابدانان(در بالا دست سراب دره شهر و در مسیرمنطقه پلنگ اب امتداد این جاده دیده میشود).
زمان لازم برای صعود به مله کوه از کنار سیمره تا قله از طریق میرو ری :حدود چهار ساعت

گمانه:احتمالا احداث پل باستانی چم نمشت متعلق به دوره ساسانی به خاطر وجود این راه میباشد.

#سرخ_دم:
پرستشگاهی در شش کیلومتری شمال غربی کوهدشت میباشد و قدمتی چند هزار ساله دارد.امید است علاقه مندان به رشته های باستان شناسی پرده از مجهولات این اثر باستانی بردارند.

متن از #ماشااله_صالحی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#ارگ

آیت کُرد :
@CEYMARIAN
ارگ کهن شهر مهرگان کده(دره شهر)، مطابق با ادبیات دوره معاصر به صورت خانه اربابی نام گذاری و معرفی شده است که هیچ تناسبی با سازه موجود از لحاظ زمانی و مکان نام برده شده و مصالح بکار برده شده ندارد و این در حالی است که در ایران باستان مقر حکومتی و یا محل جمع آوری نیروها برای انجام کارهای جکومتی ارگ نامیده می شد که #رییس_ارگ ، ارگبد نامیده می شد که بالاترین مقام نظامی بود که #اردشیربابکان آن را محتص خود کرده بود همچنان که بالاترین مقام دینی نیز به همین شاه ساسانی اختصاص یافت.این محل جمع آوری سپاه در بندهشن به صورت کورنگ آمده است.
آنچه باید یادآوری شود اینکه :
نامگذاری این سازه دوره ساسانی با نام #خانه_اربابی متناسب با سازه نیست همچنان که نامگذاری این کهن شهر اسطوره ای با نام #سیمره نمیتواند برای این شهر کسب اعتبار کند
کهن شهر مهرگان کده، ششمین اثر ملی ثبت شده ایران می باشد و به نظر میرسد #کهنترین_شهرایران_باستانست که بدین صورت با تمام اجزای باستانی خود باقی مانده است.... گرچه اعتبار این کهن شهر کمتر از آثار دیگر ایران باستان مثل تخت جمشید ، پاسارگاد ، کتیبه بیستون ، معبد چغازنبیل و مجموعه تاق بستان می باشد ولی وسیعترین مجموعه آثار ملی ایران می باشد.
گرچه در حدود 1200 سال از نام سیمره میگذرد ولی مهترین بحث در مورد این کهن شهر ، بحث اسطوره ای آن است آنجا که افراسیاب تورانی بیشتر روزهای تسلط بر ایران شهر را در بابل و مهرگان کده میگذراند و کاریز( قنات ) های این شهر را ویران میکند بطوریکه هم کنون نیز همین کاریزها وجود دارند.
سند دیگر و آنچه بر اعتبار این شهر می افزاید نوشته های مورخ ایرانی تبار ارمنی، موسی خورنی( خورناسی) می باشد( متوفی به سال 490 میلادی ) که مهرگان کده را یکی از 9 ایالت غربی اسقف نشین و یا آن طور که یوزف ماکوارت ترجمه کرده است یکی از 9 ایالت ورآفتاب می باشد . ورآفتاب یک واژه ای است که میتوان آن را معادل با واژه ی اوستایی ( هوره تاو) دانست که این واژه اخیر در زبان پهلوی نزدیک به آنچه می باشد که هم اکنون لکی نامیده می شود.. اگر فرض بر این شود که موسی خورنی در لحظه درگذشت این جملات را نوشته باشد!!!( فرض خلاف ) سابقه این کهن شهر با نام مهرگان کده به 1528 سال میرسد و البته مشخص است که سابقه این نام بیش از آنچه می باشد که ما آن را فرض کرده ایم . گفته شده است که موسی خورنی120 سال عمر کرده است و این عدد گرچه نمیتواند مورد قبول باشد و یا حداقل مورد تردید واقع است ولی بیان کننده قدمتی طولانی تر از 100 سال از 490 میلادی است و از آن مهم تر اعتباری برای این کهن شهر و آوازه آن در دنیای باستان می باشد
آنچه گفته های موسی خورنی را تایید میکند
الف- قیام و دعوت عیسویان در زمانی قبل از آن می باشد که موسی خورنی بیان کرده است که از ماد و تا میان رودان پیشرفت داشته است....بطوریکه بسیاری از نواحی ارمنستان و کردستان در مشرق دجله تا کرکوک و در حلوان و گندی شاپور و شوش و هرمزد اردشیر و.. را در بر گرفته است و این مربوط به زمان #شاپورساسانی است و دقیقا گفته های موسی خورنی را تایید میکند و آن طوری که موسی خورنی بیان میکند #مهرگان و #ماسپذان اسقف نشین بوده اند و نزدیکترین محل از کوهستان زاگرس تا میان رودان بوده اند
ب- نامه قباد ( 530-490 م ) و با کواذ ساسانی هست که در کتاب مختصر البلدان ابن فقیه همدانی و هم چنین احسن التقاسیم مقدسی آمده است که طی این نامه خصوصیات مردمان شهر های ایران از جمله مهرگان کده و ماسپذان آمده است
ج- شاهد دیگر ما در این گفتار راه سنگ فرش شده #میرو- ره در میلَ و یا میلَ آفتاو و یا همان گردنه هور است . میرو همان #میهرو در اوستا و یا همان #میترا و یا میثر است که در اوستا از آن نام برده شده است یا همان مهر است.... و این همان راهی است که مهرگان کده را به معابد سرخ دم لکی و لری در کوهدشت وصل میکند و یا به زبان ساده تر همان راه مهر و یا راه میترا است
د- نکته دیگر تنگه #بهرام_چوبین است که آن را منصوب به بهرام چوبین دانسته و نوشته، و به همین صورت به بازدیدکنندگان معرفی شده است و این در حالی است که #سپهبدرزم_آرا از تنگه بازدید و از زبان بومیان آن را با نام تنگه بهرام چوبینه در کتاب خود جغرافیای نظامی پشتکوه درسال 1320 معرفی کرده است
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

لزوم ایجاد فرمانداری ویژه برای کهن شهر مهرگان کده

پایگاه تحلیلی خبری بیستون
@ceymarian
کهن شهر مهرگان کده( دره شهر فعلی در استان ایلام) با بیش از ۲۲۰ هکتار مساحت باقی مانده( صرف نظر از قسمت هایی که در زیر شهر جدید مدفون است ) یک شهر باستانی با تمام آثار و ابنیه بجا مانده از دنیای باستانی ایران است..
این شهر دارای #آتشگاه در قسمت شرقی شهر باستانی ، پل های #گاومیشان و #چم نمشت بر روی رودخانه #گاماسی( سیمره!!) می باشد.
پل گاومیشان راه ارتباطی کهن شهر مهرگان کده به پایتخت های ایران باستان از جمله شوش و همدان و کرمانشاه بوده است پل گاومیشان این شهر را از طریق پل دختر( پل ابتدای شهرستان پلدختر ) که گمان بر این است از سازه های دوره داریوش هخامنشی باشد و بر روی رودخانه کشکان زده شده است به همدان و کرمانشاه وصل کرده است.
و پل چم نمشت بر روی رودخانه گاماسی که ارتباط بین کهن شهر با پرستشگاههای سرخ دم لکی و لری در کوهدشت بوده است و راه سنگ فرش شده (میرو ره )در #مله_کوه( شمال دره شهر ) و جنوب ( رومشکان) این ارتباط را به خوبی نمایش می دهد.
وجود هفت ایستگاه راهداری و یک پاسگاه در بالاترین قسمت مله کوه دلیل محکم تری برای محافظت از این کهن راه باستانی در #مهرگان_کده می باشد و در جنوب این شهر نیز راه باستانی (پلنگ آو) وجود دارد که دارای ۳ ایستگاه راهداری و راه سنگ فرش می باشد که بر خلاف (میرو ره) که کاملا پا برجاست فقط قسمت هایی از آن باقی مانده است و جالب این است که ایستگاه راهداری کنونی که در بالای کوور کوه قرار دارد نزدیک به ۲۰۰ متر با ایستگاه باستانی آن فاصله دارد و این همان راهی است که مهرگان کده را از طریق آبدانان به تیسفون متصل کرده است که وجود قلعه ی( پشت قلعه ) در آبدانان که گمان بر این است مهم ترین پاسگاه راهداری و یک قلعه مستحکم برای محافظت از این راه باستانی بوده است.
جالب تر اینکه #میرو همان #میترا بوده است و یکی از اسامی بجا مانده از ایالت کوشان ایران باستان در مهرگان کده می باشد… تنگه های باستانی #بهرام_چوبین ، #شیخماخو ، #یوژاندر ، #سیکان ، #زرانگوش و زید راه های ورودی دشمنان این کهن شهر بوده اند
شهرک های سیکان و شهر ماسوله ای دربند بدره( روبروی روستای گچ کوبان ) و روستاهای باستانی چال باغ و بید آو ، کلم و … نیز بر اهمیت تمدن ۵۰۰۰ ساله این شهر می افزایند و خیلی تپه های ماقبل تاریخی در گوشه و کنار شهر باستانی از جمله ؛ تپه های هلوش در ۲۳ کیلومتری شهر باستانی ، تپه #تیغن و #کوزه_گران در ۲ و ۳ کیلومتری ، #چیاخان_پری در ۱۵ کیلومتری و … بر سابقه ۱۰۰۰۰ ساله این شهر مهر تایید می زند.
قلعه های ؛ #هزار در ، #سکه سو ، #سیکان ، #شاه نشین یک و دو ، قلاع #شکر یک و دو ، #قلعه گل ، #قلعه تسمه و قلعه #کله جو بر اهمیت دفاعی این شهر تاکید دارد که برای محافظت از این شهر ساخته شده است ، کاریز های بجا مانده از این شهر نوشته های ابن مشکویه را در اساطیری بودن این شهر در هنگام حمله افراسیاب تایید می کند این کاریزها در منطقه قلعه گل در قسمت غربی شهر قرار دارند و مهم تر اینکه چشمه های آب گرم طبیعی می باشد که در فاصله ۱۰۹ کیلومتری این شهر در جنوب شرقی پا علم در قسمت جنوبی رودخانه گاماسی جاذبه های طبیعی گردشگری را در این شهر ، با اضافه کردن جنگل های پکوور کوه و بیشه های رودخانه گاماسی و دریاچه دوقلو سیاگاو آّبدانان و آبگیرهای پلدختر و بزرگترین زمین رانش جهان در هلوش ، آبشار های مار بره ، چپی راستی و دربند و هفت آسیاب تکمیل می کند…. و …پس جا دارد برای #محافظت از چنین سرزمینی ، که قطعا برای ساکنان شهر های یاد شده حداقل می تواند سود سرشاری به همراه داشته باشد یک فرمانداری ویژه تعیین گردد..
منبع؛ پایگاه خبری تحلیلی بیستون
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#میرو_ری
کوه مله
عکس: #حجت_جمالی از چم نمشت
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#میرو_ری
کوه مله
عکس: #حجت_جمالی از چم نمشت
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#میرو_ری
کوه مله
عکس: #حجت_جمالی از چم نمشت
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#میرو_ری
کوه مله
عکس: #حجت_جمالی از چم نمشت
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

#میرو_ری

جاده ارتباطی دره شهر با طرحان ...
متعلق به دوره ساسانیان است .. ادامه پل تاریخی چم نمشت که از دامنه کوه مله به سمت منطقه طرحان ساخته شده است ..
یک دلیل بسیار محکم برای اینکه دره شهر #مهرگان_کده است همین راه میرو ره می باشد
میرو همان #میترا و یا #مهر و #میثر و یا #میهرو می باشد...
@CEYMARIAN
آیت کرد
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN