اندیشه در اکنون

مدتی این مثنوی تاخیر شد

🔰گاه درکی فراتر از آنچه #آدمی به آن خو کرده تحولی شگرف در وجود او رقم زده و با وی چنان می کند که آنچه را که سرمایه غنی خود می پنداشته از کف بیرون رفته ببیند چونان برق صاعقه ای که در لحظه ای، از درختی سبز و استوار جز نیم سوخته ای باقی نگذارد.

🔰آنگونه که گفته اند #انسان، حیوان ناطق است و شاخص جدایی وی از دیگر حیوانات، دارا بودن بالاترین سطوح اندیشه است. اگر اینگونه باشد این نکته روشن است که انسان در ساحت اندیشه همان معقول(مایُعقَل)است:

ای برادر تو همان اندیشه‌ای/ ما بقی تو استخوان و ریشه‌ای/ گر گلست اندیشهٔ تو گلشنی/ ور بود خاری تو هیمه گلخنی

❇️بر این اساس، هر تحولی در فکر او به معنای تحول خود اوست و هر چه این #اندیشه بنیادی تر و جامعتر باشد این #تحول نیز عمیق تر خواهد بود.

❇️حال نمیدانم چگونه می شود از صاحبان اندیشه ای که نمی توانند یا نباید جز از دریچه محدود زیست یا روان یا اجتماع و غیره به خود بنگرند انتظار داشت که بنیادی ترین و در عین حال جامع ترین تحلیل را در حوزه اندیشه ارائه کنند؟

🔰آیا این امر جز از #فلسفه که به هستی از چشم یک تعین خاص نگاه نمی کند بر می آید؟ فلسفه در عین محترم شمردن همه تلاشهای عالمانه علوم مختلف و در حالیکه به همه تحولات فردی و اجتماعی نظر می کند ساحت خود را چنین ساحتی ندیده و می کوشد گزارشگر وحدتی شود که در پس همه این تحولات مختلف است. ارمغان این گزارش، خودآگاه کردن فرد و اجتماعی است که می خواهند تغییر کرده و فراتر روند.

✅سوالی که ذهن را سخت به خود مشغول می کند این است که آیا چگونه ممکن است جامعه ای #اصلاح و #تغییر را فریاد بر آورد و در عین حال، #فلسفیدن را در صدر برنامه های خود قرار ندهد؟

✅✅در تبیین نتیجه محتوم چنین امری، جز بیان الهی گویا نیست که فرمود:

《الذين ضل سعيهم في الحياة الدنيا و هم يحسبون أنهم يحسنون صنعا》[آنان] کسانى اند که کوشش شان در زندگى دنیا به هدر رفته و خود مى پندارند که کار خوب انجام مى دهند. (کهف،آیه۱۰۴)

✅✅✅در این راستا تامل در این سخنان #هگل فیلسوف بزرگ آلمانی - که به مناسبت آغاز تدریس در دانشگاه #هایدلبرگ ایراد کرده است و به زودی در کانال بارگذاری خواهم کرد - راهگشا می باشد👇👇👇


@majidahsan62

#معنای زندگی(قسمت سوم)

1⃣درست است که هیچ موجودی از #معنا خالی نیست و این فقط #انسان است که می تواند این معنا را بازخوانی و گاه انکار کند و باز درست است که مشکل #پوچی و بی معنایی، مشکلی انسانی است و در هیچ موجود دیگری آن را سراغ نداریم.

2⃣اما هنوز نکته ای باقی مانده و آن، همان سوالی است که قسمت پیشین بحثم را با آن به پایان بردم: آیا انسان می تواند به معنای مطلقی دست یابد که هیچگاه از بین رفتنی نباشد؟

3⃣به نظرم رسید که اگر بی معنایی ناشی از عدم درک نسبت خود با #هستی است و هستی، سراسر معنا و زندگی است پس اساس مشکل از #خودیت بر می خیزد.

🙇یک لحظه یاد آیه ای از #قرآن می افتم که شاید به همین پاسخ اشاره دارد:
"و من یخرج من بیته مهاجرا الی الله و رسوله ثم یدرکه الموت فقد وقع اجره علی الله" کسی که هجرت کنان از خانه خویش به سوی خدا و رسولش رود و مرگ او را دریابد پاداشش به عهده خداوند است(نساء،۱۰۰)

4⃣تا در قید خودمانیم و معنا را در محدودیت ها می یابیم، احتمال از دست دادن آن می رود چرا که بالاتر از آن قابل فرض است ولی یافت #مطلق ما را به معنای مطلقی می رساند که ورای او چیزی نیست.

5⃣این یافت به هجرت از خانه خودیت و مسافرت به سوی مطلق حاصل می شود که نتیجه ای جز #مرگ #خود و اجری جز خودِ #مطلق ندارد.

🙇بله، فکر میکنم اگر به جای آنکه دنبال نسبت خود با هستی باشیم به دنبال نسبت هستی با خودمان باشیم، سرشاری معنا را خواهیم یافت، چون زندگی هست و هستی، زندگی است. گذر از خودی است که سرشاری معنا را به بار میآورد.

🔰و چه زیباست بیان حکیم ایرانی #ملاصدرا در #مفاتیح الغیب(ص۲۷۱) که گفته است:
«ان معنی الحیوان غیر الحی لان الحیاه التی فی الحیوان نقیضها الموت و الحیاه التی بلاترکیب ماده و صوره نقیضها الجهل المطلق و العدم الصرف...و شتان بین حیاه مادیه آئله الی الموت و بین حیاه طیبه بسیطه صوریه باقیه دائما».

6⃣اهل دقت را به تامل در بیان این #فیلسوف شهیر توصیه می کنم اما علی الحساب می گویم که چقدر فرق است میان این دو نوع #خودکشی! یعنی میان انتخابِ مرگ ناشی از پوچی و آرزویِ مرگِ پدید آورنده حیات و زندگی همیشگی و آیا این، جز همان مرگی است که #سقراط در #فایدون آرزویش را داشت:

مرگ اگر مرد است گو پیش من آی
تا در آغوشش بگیرم تنگ تنگ
من از او جانی ستانم جاودان
او ز من دلقی ستاند رنگ رنگ


🖌 دکتر مجید احسن(پژوهشگر حوزه فلسفه و دین)
@majidahsan62