توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 به نظر میرسد برای شناخت کامل شخصیت #ساتان باید نگاهی چند وجهی را سرلوحه بررسی قرار دهیم. این عنوان در طول تاریخ تمدن و ادیان بارها به شیوه ها و منسبهای مختلف معرفی و توصیف شده است و این تعاریف هر بار به نسلهای متاخرتر منتقل شده اند.

میدانیم که در کل برای اولین بار مسلک #یهودیت به شکل رسمی شخصیت #ساتان را معرفی کرده است. این تعریف با چیزی که امروزه دین #اسلام از شخصیت #ابلیس ارائه داده است قرابت زیادی دارد. به بیان ساده #ساتان یا "شاتان" کلمه ای عبری به معنای عامه "معترض" و "معاند" است و این نام اشاره به حکایت معروف اعتراض این شخصیت به آفرینش انسان در درگاه خدای یکتا دارد. همگی میدانیم که ساتان پس از اعتراض و عناد خود از عرش الهی رانده شد و طبق اعتقاد یهودیت حتی به قعر دوزخ سقوط کرده و از آن پس منزلگاه او همانجا بوده است‌. این توصیف از طرفی کاملا موازی با چیزیست که بعدها فرهنگ #لاتین و #مسیحیت رومی از شخصیت #لوسیفر ارائه داد اما باید بدانیم که بسیاری از تقسیم بندی ها بعدها این دو را عناصری جدا از هم دانسته اند. به هر حال اسلام نیز به همان شیوه یهودیت #الشیطان را همان بنده مقرب درگاه الهی میداند که به خاطر عناد و سرپیچی از ستایش انسان از عرش رانده شد. تنها تفاوت این دو دیدگاه در این است که یهودیت ساتان را یک "فرشته" مسقوط میداند اما اسلام از ابتدا نیز نژاد شیطان یا #ابلیس را از جنس "جن" معرفی کرده و او را از نژاد "ملائک" جدا دانسته است.

پس از جمع آوری کامل #عهد_عتیق به عنوان دفاتر مشترک مقدس یهودیت و مسیحیت، از قرون وسطی تا کنون طبق بندی های زیادی در مورد نسل و شجره شیاطین جهنمی وضع شده و شخصیت ساتان نیز با سمتهای متفاوتی در اغلب این تقسیم بندی ها جای گرفته که در این مجال به بررسی چند مورد اصلی می پردازیم.

طبق ابتدایی ترین طبقه بندی انجام شده نام ساتان را در شمار "نه گانه" شیاطین جهنمی می یابیم. این طبقه بندی توسط #آگریپا برای اولین بار در کتاب مشهورش به نام #مغ (The Magus) مطرح شده و تنها فهرستی است که با استناد به نص واقعی عهد عتیق جمع آوری شده. این سیستم شامل چندین طبقه بندی است که نام ساتان را در یکی از آنها به نام "مقامهای نه گانه" می یابیم. دفتر #سفر_آفرینش (جنسیس) ساتان را یکی از شهزادگان نه گانه جهنمی میداند که هر کدام از آنان موکل جنبه خاصی از "شرارت" هستند و بر لشگرهایی از شیاطین جهنمی حکمرانی میکنند. در این طبقه بندی توکل خاص ساتان "تقلید معجزات" است. او با ایجاد توهمات مومنان به معجزات الهی را میفریبد و ایمان آنان را متزلزل میسازد و باعث میشود که او را به عنوان پیامبر دروغین بپذیرند.

در قرن 16 میلادی تئولوژیست آلمانی"پیتر بینزفلد" مفهوم تازه ای تحت عنوان #هفت_گناه_کبیره را مطرح میکند. طبق نظر بینزفلد این گناهان در اعتقادات مسیحیت بزرگترین خطاها و "نابخشودنی" هستند. او در ادامه هفت تن از شرورترین شیاطین جهنمی را موکل بر هر کدام از این گناهان کبیره میداند. طبق این طبقه بندی #ساتان موکل بر گناه "خشم" است. البته باید بدانیم که این توکل با تقسیم بندی هفت گانه تقریبا مشابهی پیش از این در متن کتاب "فانوس نور" قید شده که در سنه ابتدایی قرن 15 میلادی در انگلستان تالیف شده و در این متن نیز شخصیت ساتان موکل بر گناه "خشم است.

همچنین یکی دیگر از مهمترین نقش آفرینی های ساتان در کتاب #آبراملین در قرن 14 یا 15 میلادی ثبت شده است. طبق نظر آبراملین #ساتان به همراه سه تن دیگر از بزرگترین شیاطین جهنم یعنی #لوسیفر، #لویاتان و #بلیال چهار لرد بزرگ و اصلی دوزخ هستند که هر کدام در یکی از چهار جهت جغرافیای اصلی جهنم حکمرانی میکنند و هر کدام وزرا و مشاورین و لشگرهای سرسپرده و مخلص خاص خود از شیاطین جهنمی را دارند.

موقعیت دیگر تذکر نام ساتان در کتاب "دایره المعارف جهنمی" تالیف "کالین د پلانسی" است که در سنه ابتدایی قرن 19 میلادی جمع آوری شده است. این کتاب را شاید بتوان شرحی بر کتاب معروف #کلید_کوچکتر_سلیمان دانست. طبق دایره المعارف جهنمی، ساتان یکی از شهزادگان معزول جهنمی دانسته شده که میتوانسته به مقام حکمرانی کل جهنم برسد. اما به خاطر طینت بسیار متخاصم و خلق تحریک پذیر و دمدمی مزاجش از دربار حکمرانی تبعید شده و به عنوان مقام فرماندهی لشگر پیشقراول شیاطین ایفای نقش میکند.

◽️ @Torecilik

🔗 torecilik.ir

👁‍🗨 از ابتدای زندگی جامعه انسانی و تمدن، همگام با شایع شدن تمامی اشکال فرهنگ شامانیسم و پاگانیسم، همواره انسان به عبادت و راز و نیاز با خدایان، ارواح و یا حتی شیاطین نشسته است! تمسک جستن به منبع انرژی والاتبار از کردار ثابت نشل بشر بوره و خواهد بود. در راه جلب توجه و رضایت این منبع انرژی، طبعا انسانها دست به اقدامات فراگیری زده اند، ادای قربانی، نذورات و هدایا، خواندن آواز، اجرای رقص و بر افروختن آتش یا کاشتن نهال همگی اشکال شایعی از تلاش انسانها برای جلب توجه خدایان هستند. در میان هدایایی که در طول تاریخ به خدایان، دیتی ها و معابد اهدا شده، یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین ها، عنصر "بوی خوش" بوده است که این هدیه با وسیله ای با عنوان "بخور" انجام میشده است.

سابقه استفاده از مواردی چون، بخور، "عود"، و روغنهای معطر در معابد خدایان به قدیمیترین خاستگاه های تمدن بشری باز می گردد. شواهد برای ما بازگو کننده قدمتی دوهزار و پانصد ساله پیش از میلاد مسیح هستند که در چنین زمانی مصریان برای خشنودی خدایان در معابد و مناسک تاجگذاری یا کفن و دفن فراعنه و باقی نجبا از عود و بخور بهره می بردند. جرا که جامعه باستانی #مصر به مسئله عطر و بوی خوشایند بسیار پایبند بوده اند. برای جلب توجه خدایان بزرگی چون #رع و #آمون بهنگام عبادت از #کندر استفاده میشد. چرا که کندر و صمغ درخت میر به هنگام سوختن عطر مطلوبی تولید میکند. شواهد حاکی از اینند که برای تامین بخور معابد مصری حتی هزینه های گزاف صرف میشد و مصریان در قبال صدور کالاهای ارزشمندی مانند فیروزه و عسل به ممالک آفریقایی جنوبی تر، صرفا بخور و کندر برای سوزاندن در معابد وارد می کردند!

برای تمدن #یونان نیز استفاده از عطر و بخور مسئله شایعی بوده است. در #تئوگونی می خوانیم که خدابانو #آتنا علاقه زیادی به بوی گیاهان معطر دارد. یونانیان برای پیروزی در جنگها طبق عقاید خود هدیه خاصی برای آتنا خدابانوی خرد و استراتژی جنگی تدارک میدیدند. به این صورت که گوسفندی را قربانی کرده، سپس چرب ترین و فربه ترین قسمت گوشت گوسفند را به ادویه هایی چون "میخک"، "روغن بنفشه" و دانه های معطر فلفل می آمیختند و گوشت را در منقلی پای مجسمه آتنا مینهادند تا وقتی بخارات حاصل از کباب بلند شده و به آسمان میرسد، خدابانو از آن محظوظ گردد! همچنین طبق سنت مرسومی در #یونان و #روم باستان از رایحه گیاه #اوپیوم یا گل "خشخاش" در مراسم سوگواری استفاده میشد و رایحه شیرین تریاک تسلی بخش خاطر غمزدگان بوده است. در رسم دیگری از یونان به همراه مردگان به هنگام سوزانده شدن گلهای معطری همچون "مریم گلی" و "رز" در تابوت قرار داده میشد. در واقع این گلها برای خشنودی خدابانو #پرسیفون، همسر #هادس و ملکه جهان مردگان به کار می رفتند تا متوفی با رحم و شفاعت خدابانو از خشونت و غلظت هیولاهای جهان زیرین در امان بماند.

در مورد تمدن باستانی #بین_النهرین نیز همانند هر تمدن دیگری موصوع اهمیت عطر و بخور صادق است. زنان خادم معابد #ایشتار در #بابل و #اکد همواره بدن خود را با روغن معطر گیاه اسطوخدوس خوشبو میساختند. همچنین استفاده از روایح مقدسی همچون میخک و کندر در مناسک جادویی عبادت یا احضار آنوناکی برای سومریان، یک رسم محکم و شناخته شده بود. به اعتقاد مردم #سومر باستان، خدای بزرگ آنوناکی، خالق انسان، #انکی، برای خلق بشر از گل استفاده نمود. اما چون این گل بوی ناخوشایندی داشت وی از عطر مورد علاقه خود یعنی میخک برای از بین بردن این بوی بد بهره جست.

برای اقوام #آریایی باستانی و مومنان #زرتشتی نیز استفاده از بخور خوشبو برای تطهیر آتشکده ها موضوعی مسلم بوده است. گیاهان مقدسی همچون "گلپر" و کندر و صمغ درخت جوز برای این کار استفاده میشدند. همچنین "گلاب" گل محمدی به عنوان ماده شفابخش توسط #مغ های آریایی در درمان بیماران و تطهیر مکانها از تاریکی #اهریمن، کاربرد داشته است. خوب است بدانیم که در تهیه #هوماب، نوشیدنی مقدس زرتشتی توسط موبدان از "هل" و پوست معطر "لیمو" استفاده میشد. به گونه ای که این دو ادویه معطر کوبیده گشته و به هنگام هوماب گیری به خم شراب افزوده می شدند.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 #مغان تمدن #آریایی خاندانی بسیار باستانی برخاسته از قوم #ماد بوده اند، شاید بتوان یک #مغ را ترکیبی از یک "کاهن"، یک "جادوگر" و یک "پزشک" دانست.

اساس عمل مغان استعانت به قدرت روشنی و پاکسازی تاریکی بوده است. یک مغ وظیفه داشت با ابزاری همچون آب، شمع، گیاهان و اذکار و شمشیر، سایه #اهریمن را از اهورا زادگان پاک سازد.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 در دیانت #زرتشتی و اساطیر #آریایی از ابتدایی ترین حکومتها تا به امروز شخصیت #مغ به عنوان کاهن زرتشتیت برای همگان شناخته شده است.

#مغ در ابتدا به گروهی از افراد خاص برخاسته از قوم #ماد اطلاق میشد که پیش از به رسمیت رسیدن مسلک زرتشت به عنوان جادوگرانی مقدس ایفای نقش میکردند. آنان شفابخش و قدرتمند بودند و در استفاده از نیروی کائنات چیره دست. اما پس از روی کار آمدن حکومت #هخامنشی مفهوم #مغ گسترده تر گشت و دیگر محدود به قومیت #ماد نبود.

در اعصار متاخرتر در دوره امپراتوری ساسانی شاهدیم که مغ به نازلترین درجه از کاهنان زرتشتیت اطلاق میشود. آنها را همچنان با نام های دیگری نیز خوانده اند. #مجوس ، #موبد و #آثروان (آتش بان) از جمله این نامها میباشند.

شاید بتوان شخصیت مغ را همتراز با #شامان در اساطیر #تورک یا #دروید در اساطیر #سلت دانست. مغان مقدسان پاینده آتش معابد بوده اند. آنان همچنین تا مدتها وظیفه باستانی شفاگری و طبابت را حفظ کرده بودند و در این عرصه از ادعیه و اذکار، گیاهان دارویی، آتش، بخور و اسپند بهره میجستند.

نام #مغ را با توجه به زبان باستانی #سانسکریت یا #هند_اروپایی هم ریشه با لغت "Magic" در انگلیسی (به معنای جادو) دانسته اند.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 در تاریخ و اساطیر #آریایی ، کاهنان دیانت #زرتشتی را #مغ نامیده اند.

#مغان جادوپیشه و شفابخش بوده اند و از قدرت آتش استعانت میجستند. آنان را #هیربد و #آثروان نیز خوانده اند.

▫️ @Torecilik