فاطمه دلاوری پاریزی
دانشجوی دکتری فلسفه غرب، دانشگاه تهران
سهش، شاید طریق حقیقت است. سهش از ریشه سهستن به معنی نگریستن است، ترسیدن و ظاهر شدن...
زیباییشناسی
ایدئالیسم آلمانی
فلسفه فرهنگ، سیاست، اخلاق و...
@fdparizi
ادمین: @FatemehDelavari
نقش دانش "محتوایی،تربیتی،فناوری" دبیران در یادگیری دانش آموزان در فضای مجازی ناظر به مقایسه تخیل و انتقاد در فلسفه تعلیم و تربیت غرب با فلسفه و حکمت اسلامی
چکیده مقاله
بسیاری از صاحب نظران جوامع جهان اول در حوزه تعلیم و تربیت با تاکید بر ضرورت تفکر، پرورش و شکوفایی آن را یکی از دغدغه های اصلی کودکانونوجوانان می دانند که با تامل و تعمق در واژه تفکر، دیگر نمی توان نظام آموزشی را صرفا بستری برای انتقال اطلاعات وسیع در سطوح حافظه دانش آموزان دانست. در اینمقاله سعی شده است بر اساس فلسفه تطبیقی تعلیم و تربیت هم از تفکر خلاق و انتقادی فیلسوفان و روانشناسان متفکرین غربی استفاده شود و هم با توجه به دیدگاه فیلسوفان و حکیمان مسلمان، بستر نوینی را در آموزش و پرورش جهت تعالی و تحول معنایابی به سوی تخیل خلاق و معنوی فراهم گردد. همچنین با توجه به شیوع ویروس کرونا و مشکلاتی که در امر حضوری دانش آموزان در کلاسهای درس ایجاد شده است، تهدید و بحران شرایط کنونی را تبدیل به یک فرصت تحقیقاتی و مطالعاتی نمودیم و با در نظر گرفتن آموزش مجازی و از راه دور، نسبت به تغییر شیوه های آموزشی و پرورشی دانش آموزان به محتوای دروس و تربیت و پرورش فکری و تخیل خلاق و معنوی، از مهارتها و تکنولوژی فضای مجازی استفاده و طرحی جدید را بر اساس و شالوده آموزش و پرورش نوین و الگوی سند تحول بنیادین فراهم نمودیم و در این زمینه شیوه های جدید و کاربردی را برای فرهنگیان و معلمین و حتی استادان دانشگاه و مسئولین تعلیم و تربیت کشور فراهم نموده تا شرایط فرهنگی و تمدن اسلامی و ایرانی قابل تغییر و تحول نه تنها در آموزش و پرورش ایران، بلکه در آموزش و پرورش جهان باشد.
واژه های کلیدی: تخیل، خلاقیت، انتقاد، تعلیم و تربیت، فرهنگ، فضای مجازی.
مقدمه:
ماتیو لیپمن در اواخر ۱۹۶۰ به عنوان استاد فلسفه در دانشگاه کلمبیای نیویورک بعد از روبه رو شدن با نقص قدرت استدلال در دانشجویان خود، ریشه را در ضعف آموزش های دوران کودکی و نوجوانی و شیوه های آن معرفی کرد. او معتقد بود فراتر از مهارتهای حفظ مطالب، باید به دانش آموزان قدرت تحلیل و مفهوم سازی،نقد،داوری،و استدلال را نیز آموخت. لیپمن بر اساس یافته های روانشناختی ژان پیاژه و جان دیویی که معتقد بودند ثمره واقعی تعلیم و تربیت نباید در شیوه جمع آوری اطلاعات باشد.نهصت "تفکر انتقادی و خلاق"را با تالیف داستانهای کوتاه فلسفی برای مقاطع سنی دانش آموزان آغاز کرد به طوری که رفته رفته آرا لیپمن در الگوی تربیت "تفکر انتقادی"و "فلسفه برای کودکان" از اعتبار جهانی برخوردار شد که اکنون بیش از صد کشور دنیا در این زمینه به فعالیت و تحقیق مشغول هستند.لیممن در آثار داستانی خود پارادایم های آموزشی خود را بهترین رویکرد دربهبود تفکر کودکان و نوجوانان اعلام می کند.
۱-ایجاد علاقه در کودکان و نوجوانان ۲-فراهم شدن راهی برای ایجاد هیجان ۳-به رسمیت شناختن نیازی به نام "تفکر انتقادی و خلاق" در کودکان ۴-ایجاد سوال در برابر ارزش های مقبول فرهنگی جامعه خلاقیت ۵-جمعی بودن و فعالیت مبتنی بر گفتگو
ولیکن نکته مهم و اساسی اینست که تفکر انتقادی و خلاق در علوم انسانی اعم از فلسفه و ادبیات و روانشناسی و جامعه شناسی مدرن غرب با حکمت اسلامی اشراقی دارای تفاوتهایی بر اساس اندیشه خلاقی که به منبع وحی و شهود متصل است، می باشد که کیفیت تفکر هدایت یافته به سوی تعالی بر کمیت مادی و محدود اراده ازاد استیلا می یابد و عالم تخیل و خلاقیت فعال همانگونه که ابن عربی و سهروردی تبیین نموده اند، بر خیال کاذب و محدود و صرفا مبنی بر حواس ظاهری برتری می یابد و زیست جهان اندیشه را متصل به ساحت قدسی و انفسی می نماید.
نقش تخیل و خیال فعال در تعلیم و تربیت
«خیال» و «تخیل» جوهرۀ اصلی هنر و ادبیات هستند؛ از وهم گرفته تا رؤیا و الهام و مراتب قدسی، از دورۀ یونان باستان تا فلسفه و عرفان اسلامی، همه با خیال و تخیل پیوند دارند. این دو واژه اگرچه نزدیکاند، ولیکن تعاریف متفاوتی دارند. توجه به خیال در عرفان اسلامی قرنهای چهارم تا ششم هجری و حتی پس از آن، جایگاهی ویژه داشت؛ بهطوریکه سهروردی در قرن پنجم عالم مثالی خیال را تعریف کرده است. اما در همین دورۀ زمانی، یعنی دورۀ قرون وسطی، در غرب خیال و تخیل معادل وهم و خرافات و جنون انگاشته میشد. رویکردهای اخیر غربیها به معارف شرق و بهویژه نظریههای عرفان شرقی و اسلامی، تأثیرات شگفتانگیزی بر دانش غربی، بهویژه در حوزۀ علوم انسانی، برجای گذاشت.
#شیخ_ابواسحاق_اینجو فرزند ۱۳ سالهای داشت بنام "علیسهل" که خواجوی کرمانی در جشن ختنه سوران او، قصیدهای زیبا در سِلکِ نظم کشید و شیخ ابواسحاق یک طَبَق پُر از زر سرخ به او صله بخشید و مقارن آن حال، مولانا (خواجوی کرمانی) متغیرالاحوال گشت و در دَم درگذشت!! درحقیقت خواجو که عمری را به فقر و نداری گذرانده بود، شادیمرگ شد! و از ذوق مالک شدن این ثروت کلان در دم قالب تهی کرد!
باستانی پاریزی در ادامه با لطافت تمام اضافه میکند که ۲۵ سال پیش که یونسکو برای چاپ اول کتاب #تلاش_آزادی جایزهای برای من فرستاد، من در چاپ دوم کتاب نوشتم که یونسکو چون میدانست همشهری خواجو هستم، مبلغ جایزه را بیش از چهارصد دلار نگرفت که مبادا فاجعه "شادیمرگ" شدن خواجو پس از هفت قرن دوباره تکرار شود و این مخلص از دیدن دلارهای سبز اهدایی، ذوقمرگ شوم! و این واقعه بما فهماند که هیچوقت نباید یک سینی پر از سکههای طلا در برابر نور آفتاب پیش چشم شاعر گذاشت، آنهم شاعری که بیش از هفتادسال دارد!! و اما سرنوشت آن کودک ختنه شده به کجا رسید:
چندی نگذشت که امیرمبارزالدین محمد مظفری بر شیخ ابواسحاق اینجو پیروز گشته و شیراز را گشوده و وی را بقتل رساند. آن طفل معصوم را نزد امیر محمد مبارز (همانکه حافظ در اشعارش بدو محتسب گوید) آوردند و امیر با غضب به کودکِ پدر کشته گفت: شنیدهام خط خوب مینویسی، یک سطر بنویس.... طفلک؛ این دو بیت از #سعدی را در برابر آن گرگ خونخوار نوشت:
سعادت به بخشایش داور است نه در جنگ و بازوی زورآور است چو دولت نبخشد سپهر بلند نیاید به مردانگی در کمند
فکر میکنید که آن شعر عجیب و پر معنا و آن خط زیبای طفل معصوم در چشم امیر چه انعکاسی داشت؟ شاید بگویید قلمدان طلا به او جایزه داد!! از تاریخ سراسر درد و رنج بشنوید که امیر محمد مبارز رو به یاران کرد و گفت: 《مار بچه است!!》 پس شاهشجاع، فرزند امیر مبارزالدین، چون به "رودان" رسید، گردن شاداب طفل را به زِه کمان انداخته و او را خفه کردند.
✔️پینوشت: با این وجود، ایرانزمین بر خلاف خاندان مظفری که تیمورلنگ همگی را قتل عام کرد، از "اینجوها" خالی نماند و گویا "انجویهای" شیراز از بازماندگان همان شیخ ابواسحاق اینجو هستند که مورد ستایش و مدح شعرای نامداری همچون #حافظ شیرازی میباشند
نقاشی سیبزمینی خورهای ونگوگ، تصویریست از زندگی کارگران! درباره این اثر زیباتر از خود ونگوگ نمیتوان گفت که میگوید: «من سعی کردهام روی این نکته تاکید کنم که این مردم، سیب زمینی خودشان را زیر نور چراغ با همان دستانی میخورند که چند لحظه پیش، زمین را با آن میکندند. پس موضوع اصلی اثر در مورد کارگران است و این که چگونه صادقانه غذایشان را به دست میآورند.»
ونگوگ به زیبایی هر چه تمامتر برشی از یک زندگی ساده و بیآلایش را به رخ انسانهایی میکشد که در منجلاب سرمایه غرق شدهاند... رنگ این اثر، رنگِ اعتراض است، اعتراض به تمامی پلشتیهای جهانِ پیرامون و به پرسش کشیدن هرآنچه که بوی امید بر خود گرفته است...
چهرههای دفرمه و کژریخت همراه با دستهای بزرگ، دهقانهایی را به تصویر کشیدهاست که ریشه در خاک دارند و گویی بخشی از همین طبیعت و حتی خود سیبزمینیها هستند.. درواقع شاید ونگوگ میخواسته با ایجاد این هماهنگی بگوید که اینها از روح و جان خودشان تغذیه میکنند. و این در حالیست که هنوز با وجود این همه رنج، تکههای کوچکی از همدلی در میانشان زنده است..
🔺سیزدهمین گردهمایی فعالان علوم انسانی انقلاب اسلامی با عنوان «مرتضی و ما»عصر روز دوشنبه ۲۲ فروردین، به بهانه سالگرد شهادت شهید سید مرتضی آوینی و هفته هنر انقلاب به همت پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی در حوزه هنری برگزار شد.
🎙📃صوت و گزارش نشست در سایت پژوهشکده در دسترس علاقمندان میباشد.
🔶نشست «مرتضی و ما »؛ به بهانه سالگرد شهادت شهید مرتضی آوینی
🔺سیزدهمین گردهمایی فعالان علومانسانی انقلاب اسلامی، با موضوع « مرتضی و ما »؛ به بهانه سالگرد شهادت شهید مرتضی آوینی و هفته هنر انقلاب، دوشنبه ۲۲ فروردینماه، از ساعت ۱۶:۳۰ الی ۱۹:۳۰برگزار میشود.
🔺این رویداد بر آن است تا تجربه زیستهی شماری از نسل جديد اهالی هنر و اندیشه را بشنود؛ نسلی که گرچه مرتضی آوینی را در زمان حیات او درک نکرده اما رد تاثیر او را بر مسیر فعالیت فکری، هنری و حرفهای خود پررنگ میبیند، در این نشست جمعی از اساتید و پژوهشگران حوزۀ علومانسانی به ارائه دیدگاههای خود میپردازند.
📲 پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی روز دوشنبه، ۲۲ فروردینماه از ساعت ۱۶:۳۰ با پخش زنده نشست «مرتضی و ما» از صفحۀ اینستاگرام میزبان مخاطبان خود خواهد بود.