اندیشه در اکنون

اندر احوالات فلسفه(قسمت سوم)

✅با دقت در مطالب قبلی، تصدیق خواهید کرد که اگر کسی سخنی بگوید و یا ادعایی مطرح کند، آن سخن مبتنی بر نوعی #فلسفه خواهد بود.

🔰اگر #فلسفه به بنیادی ترین و عام ترین مفاهیم #هستی می پردازد پس مگر نه اینکه هر ادعا و سخنی هر ‌آنچه که می خواهد باشد در مورد امری #موجود است و هر موضعی در باب موجودیت آن، مبتنی بر فلسفه است.

♻️چند وقت پیش یکی از دانشجویانم از تمایلش به #ترک_فلسفه و بازگشت به رشته قبلی اش یعنی #ریاضیات می گفت. او نمی دانست که هیچگاه او به اختیار، دست به فلسفه نداده تا حالا بخواهد از آن دست بکشد و حتی اگر او دست از فلسفه بکشد فلسفه هیچگاه از او دست نخواهد کشید.

🔰به همین دلیل به او گفتم: "اگر از #رشته_فلسفه هم بروی هرگز از #فلسفه نرفته ای" چرا که خود ریاضیات هم که از عدد و مسائل پیرامون آن حرف میزند از تعریف عدد ناتوان است و نهایتا باز هم به فلسفه برمیگردی(برای اینکه بدانید چرا این را گفتم شاید مناسب باشد به مقاله اول #الهیات_شفا نوشته #ابن_سینا و کتاب #مبانی_علم_حساب اثر #فرگه نگاهی بیندازید)

🔰روشن است که من نمی خواهم بگویم همه انسان ها فیلسوفند، اما اجازه دهید مدعی شوم که #هیچ #انسانی #خالی #از #فلسفه #نیست، حتی اگر خودش متوجه نباشد. هرکسی، با هر روان و جایگاهی، اگر به این مبادی آگاهی یابد، به #جهان_فلسفه آگاه می شود؛ و هر تبیین، تحلیل یا تاسیسی متفاوت درباره آن بنیادها، او را جزو فلاسفه ای می کند که برای #روزگار خود #طرحی_نو در انداخته اند.

📚البته من خود می دانم که در چه زمانه ای هستیم و عمیقا درک می کنم که برای روزگاری که همه چیزش بر اساس #سود و #منفعت معنا پیدا می کند جهان فلسفه بی معنا و مغفول است و بی فایده جلوه می کند:
«آدمی اکنون در دوران #پایان_فلسفه به سر می برد. دورانی که در آن وجود به ارزش تحویل شده و تکنیک که شأن هنر و فلسفه و حتی تقدّس را نیز به خود بسته، آدمیان را از زمینشان بر کنده و آواره و غریب در #برهوت_تنهایی رها کرده و اخیراً آنها را به #بهشت_فضای_مجازی برده است. در این شرایط، دیگر از دست فلسفه کاری برنمی آید و زمان، زمان گوشه گیری و #عزلت_فلسفه است".(دکتر #داوری_اردکانی، مقالهٔ #فلسفه_و_اسلحه)

🔰با این حال نباید فراموش کنیم که فلسفه، #گزارش ساحت #هستی از #زبان_انسان است و هستی، ناتمام است پس سخن از پایان فلسفه اگر به معنای پایان امکان چنین گزارشی باشد امری نادقیق است؛ ولیکن اگر مراد، مغفول واقع شدن هستی یا فروکاست آن به ارزش و تکنیک و سود باشد امری مقبول است اما مگر نه اینکه چنین امری خود، نوعی فلسفه و این گزارش نیز توسط یک #فیلسوف صورت می گیرد؟ و مگر نه اینکه تنها اوست که مسئولانه، ریشه ای ترین دلائل چنین غفلتی و بی فایده تلقی شدن فلسفه برای چنین روزگاری را گزارش می کند؟ و آیا این خود، شروع مجدد فلسفه نیست؟

✅ آه که چه سخت است برای #فیلسوفان، یعنی ساکنان بیدار و آگاه هستی، که بنای ساختمان زمانه بر بنیاد فلسفه را ببینند که چگونه همچون خون در تمام شئون زیست این اندام جاری است، ولی در عین حال، ایشان را به عزلت کشیده و متهم به بحثهای بی فایده کنند.


🖌دکتر مجید احسن(پژوهشگر حوزه فلسفه و دین)
@majidahsan62

اندر احوالات فلسفه(قسمت دوم)

🔸در قسمت اول بحث اشاره کردم که سوال در مورد #چیستی و #ضرورت_فلسفه یا تشکیک در فایده و اهمیت آن محل تامل خیلی از افراد است.

🔰معمولا در جدل با پرسشگر یا مخالف فلسفه می توان #فلسفه_ورزی ایشان را گوشزد کرد چه اینکه سوالاتشان، خود مبتنی بر مفاهیمی چون #ضرورت، #فایده و... است؟ اساسا ضرورت چیست و بنیاد آن کدام است؟ چه اقسامی دارد؟ آیا امری #سوبژکتیو است یا #ابژکتیو؟ و سوالات متعدد دیگر. همین سوالات در مورد مفهوم فایده و دیگر اجزای سخن سوال کننده قابل طرح است.

🔰صرفا پس از روشن شدن پاسخ این سوالات است که نوبت به ارائه استدلال در باب ضرورت و فایده داشتن یا نداشتن #فلسفه می رسد و آیا شروع در این امور خود فلسفه ورزی نیست؟؟؟

🔰جالب اینکه اولین فیلسوف شاخص جهان اسلام #کندی این سخن #ارسطو به مخالفین فلسفه را گوشزد می کند که:
"یا باید فیلسوف بود و یا برای فیلسوف نبودن باز باید فیلسوف بود".

🔹ممکن است این اشکال مطرح شود که این نگاه به فلسفه، چنان عام است که حتی مخالفین فلسفه را در بر می گیرد.

🔰در پاسخ به این اشکال سریعا ذهنم معطوف به #مغالطه_ای می شود که در آن نهفته است و آن اینکه ابتدائا دو دسته موافق و مخالف فلسفه را بازشناخته پیش از آنکه شاخص فلسفی بودن را بیان کرده باشد.

🔹پس شاید سزاوار است که پیش از هر چیزی، لَختی تامل کرده و کمی از فلسفه سخن بگوییم و پس از آن، بحث را ادامه دهیم.

🔰مشهور است که ساحت فلسفه برخلاف علوم دیگر، ساحت #عقلانیت در حوزه #موجود است بدون آنکه اختصاص به نوع خاصی از موجودات داشته باشد و همین نیز موجب می شود که گاه آن را #انتزاعی و بریده از واقعیتهای دم دستی بر شمرند.

🖌دکتر مجید احسن(پژوهشگر حوزه فلسفه و دین)
@majidahsan62