قسمت ۲
تاسیس اولین کارخانه برنجکوبی در شولم
در ان زمان مرکز شولم جایی بود واقع در قبل از سه استخری که جاده اسفالته کنونی از کنار ان به دیلمبجار کشیده شده است.
این زمین بین مزارع مرحوم عسکر روزه دار واقع شده بود و شاید هم از طرف ایشان برای ساخت کارخانه وقف یا واگذار شده بود و یا اینکه یک تکه زمین بی صاحب بود دراین مورد اطلاعات دقیقی نداریم.
حمل قطعات سنگین دستگاه برنج کوبی کار شاقی بود، چون همانطور که گفتم هیچ راه ماشین رویی که با شولم در ارتباط باشد وجود نداشت.
راه های موجود و مالروها هم راه های درست و حسابی برای حمل این دستگاههای سنگین نبودند.
از طرف دیگر ابتدا باید ساختمان کارخانه را متناسب برای نصب دستگاهها درست می کردند تا وقتی قطعات دستگاه برنجکوبی به انجا حمل شد مشکلی برای نصب ان پیش نیاید.
دنبال یک نجار خوب بودند که سر انجام فردی به مرحوم مشهدی ابراهیم، پسر خاله مرحوم سید حسن حقی که نجار ماهری بود و ساکن امامزاده تقی را پیدا میکنند و با او قراداد می بندند که کار نجاری اصولی این کار خانه را انجام بدهد و ایشان هم قبول می کند و کارهای مربوط به نجاری را با چند شاگرد از شولمی ها بر عهده می گیرد.
لازم بود کف کارخانه جهت جلوگیری از نشست کردن و محکم بودن و پایداری در برابر وزن دستگاهها با شن و ماسه پوشیده شود و سیمانکاری شود( بتونه شود). کار برداشت و حمل شن و ماسه و سنگ از رودخانه شولم با مدیریت و همکاری مرحوم حشمت گلریز و مرحوم صفر غلامپور انجام گرفت و به پایان رسید.
سقف کارخانه هم با حلب پوشیده شد .
این کارخانه از معدود بناهای موجود در شولم بود که سقفش حلبی بود زیرا اکثر خانه ها جز خانه چند ادم متشخص بقیه از کاه و فوکَه پوشیده شده بود.
حمل قطعات کارخانه برنجکوبی کار شاقی بود . همانطور که در ابتدا گفتم راه مناسبی برای رفت و امد و تردد وجود نداشت.
تنها راه نزدیک برای حمل قطعات و دستگاه برنجکوبی از طریق دارباغ به کرفه کوه و از انجا به دیلمبیجار و سرانجام به نقطه مورد نظر یعنی ساختمان کارخانه بود. این یعنی باید از جنگل و کوه حایل میان این روستا ها رد می شدند.
این کار شاق با فراخوان مردم از طریق معتمدین شولم منجمله مرحوم قنبر محبی و مرحوم حاج حسین گنجی مقدم و بقیه انجام گرفت و مردم با یک خیزش و همکاری دست جمعی و استفاده از اسب و قاطر قطعات این دستگاه را تا شولم حمل کردند. ناگفته نماند موتور دیزل کارخانه ۱۶ اسب بخار بود و سایر قطعات هم از چدن یا فولاد بودند و خیلی سنگین .
به هر حال وقتی مردم از جان و دل همکاری کنند هر کار مشکل و ناممکنی حل و ممکن می شود.
سر انجام با سلام صلوات قطعات کاملا به محل کارخانه رسید.
برای نصب قطعات دستگاه و راه اندازی نیاز به مکانیک وارد به این کار بود.
اولین میکانیک فردی بود به نام سیا صفر که تجربه این کار را داشت بعد از سیاصفر، حسین علیزاده و سپس مرد جوانی به نام حسن احمد پروین اهل کردمحله( که گویا الان هم زنده است و در گشت زندگی می کند) پس از روزها تلاش و کار طاقت فرسا نصب وراه اندازی دستگاههای کارخانه را انجام دادند .
سپس برای خنک کردن موتور با شن و ماسه در قسمت غربی و شمالی کارخانه نزدیک دیوار ان حوض کوچک سه در سه متری با عمق دو یا سه متر احداث کردن که اب ان چرخشی بود یعنی از طریق یک پمپ مکیده میشد و از طریق یک لوله فلزی دوبار بر گشت میخورد و از ارتفاع دو و نیم یا سه متری به حوص ریخته می شد.
این فرایند با روشن شدن موتور کارخانه خود به خود انجام می گرفت.
بالاخره نخستین صدای تاپ تاپ تاپ تاپ تاپ موتور کارخانه که با هندل دستی روشن می شد در روستا طنین انداز شد و از ان سال به بعد دنگها و پادنگها منسوخ شدند و به تاریخ پیوستند.
شولمی ها به این کارخانه "کانکا" می گفتند.
یعنی اگر می خواستند برنجشان را به کارخانه ببرند می گفتند .
'چمه برزی ببرم کانکا دره بکوئَم"( برنجمان را ببریم کارخانه بکوبیم)
بعد از مدت کوتاهی در کنار و چسبیده به کارخانه برنجکوبی ، دو باب مغازه هم ساخته شد که اولی مال اقای قنبر گنجی مقدم بود که یک خوار بار فروشی بود . دومی هم که کوچکتر و در بخش جنوبی بود متعلق به اقای اسماعیل لری بودکه در انجا خیاطی و لباس دوزی می کرد.
با افتتاح کارخانه و این دو مغازه انجا به نوعی تبدیل به مرکز شولم شد.
هم برای خریدن مایحتاج ، هم کوبیدن برنج و هم دوختن لباس مردم به انجا رفت و امد داشتند .
البته ناگفته نماند ساخت توربینهای ابی، دنگها و پادنگها هم نشان دهنده هنرمندی نیاکان ما و تلاش و پشتکار انها برای نو اوری با دستهای خالی بوده است.
یاد و نام همه ان عزیزان جاودان و روحشان شاد باد.
ابان ماه سال یکهزار و چهارصد و سه
۱۴۰۳/۸/۲۹
تهیه و تحقیق :
#عاشوری_شیرمحمد #کانال_سرزمین_سرسبز @shoulamchannel1
