View in Telegram
Forwarded from سرزمین سر سبز (عا شوری)
تاربخجه حصول برنج از شلتوک ، از دنگ آبی و پادنگ گرفته تا تاسیس کار خانه برنجکوبی.
قسمت اول:
پایان دهه ۱۳۳۰ و اغاز دهه ۱۳۴۰ و بخصوص ۱۳۴۱ مصادف با واقعه خوبی برای روستای شولم شد.
ان زمان، روستای شولم، روستای بکر و دست نخورده ای بود.
با در ختهایی کهنسال و چشمه ها ، رودخانه ها و جویبارهای کوچک و بزرگ پر آب و انواع پرندگان زیبای فراوان.
روستایی بود بدون راه ارتباطی ماشین رو با شهر و روستاهای اطراف.
رفتن به شهر فومن، ماسوله و روستاهای همجوار فقط با پای پیاده و یا با اسب میسر بود.
شولمی ها که کار اصلیشان دامداری و کشاورزی بود، بخصوص شالیکاری، هنگام حصول برنج از شلتوک دچار زحمت می شدند.
یا باید برنجها را با هزار زحمت و گرفتاری به نزدیکترین کارخانه خارج از روستا می بردند و یا اینکه با دنگ ابی و یا پادنگ برنجشان را از پوسته در می اوردند.
استفاده از دنگ و پادنگ ابی باعث می شد برنج سفید خوبی به دست نیاید چون با ضربه چکش بزرگ و چوبی ( دنگ) بیشتر دانه های برنج شکسته می شد.و به اصطلاح "اوشکور" می شد.
برای همین بیشتر کشاورزان شولم برنج چمپا کشت می کردند.
برنج چمپا دو خاصیت داشت اول اینکه ساقه ها و برگ ساقه هایش پهن و نرم بود و وقتی خشک میشد علوفه زمستانی خوبی برای دامها بود دوم اینکه دانه برنج چمپا کوتاه و پهن تر و سفت تر از دیگر انواع برنج بود.
تنها ایرادی که داشت پخت آن بود.
این برنج نسبت به صدری و سایر برنجها خوش پخت و خوش طعم نبود و در حالت پخت دیمی، دانه هایش کمی چسبنده می شد و پلوی حاصل شده نرم در می آمد.
برای احداث دنگ ابی نیاز به یک جریان تند ابی بود که بتواند پره های توربین چوبی را که اوستاهای محل می ساختند بگرداند.
این توربینها پره هایشان از الوارهای پهنی بود که از درختان جنگلی و با استفاده از ابزارهای نجاری ان زمان تهیه میشد و به شکل مثلث بود.
از این دنگها در چند نقطه شولم استفاده می شد.
طبق تحقیقات انجام گرفته نخستین دنگ ابی( ابدنگ) در سالهای دهه ۱۳۳۰توسط مرحوم شیرین وحدتی معروف به اگله شیرین، نیای وحدتی های فعلی شولم در محلی که رودخانه کوچک ان الان از محل پشت مدرسه راهنمایی شولم در جریان است ساخته شده بود و ان دنگ به نام سازنده اش به شیرنی دنگ معروف بود.
اب این رودخانه ان زمان با استفاده از شعبه ابی که از رودخانه گازو روار در سرحدات شولمروار منشعب می شد تامین می گردید.
یکی دیگر از این دنگها در پایین خانه قدیمی مرحوم رضاعلی رنجبر بود.
اگر بخواهیم از سمت بازار فعلی روستای شولم به سمت شولمروار برویم می توان جایگاه قدیمی ان را مجسم کرد.
محل استقرار این توربین و دنگ ابی جایی بود بعد از مغازه مرحوم نجفعلی شاکریان و قبل از منزل مرحوم رضاعلی رنجبر.
ابی که جریانش تند و قدرت ان را داشته باشد که بتواند این توربین و دنگ بزرگ ان را که شبیه چکش بود به کار بیندازد همانطور که گفتم منشاء ان از رودخانه گازو روار و از سرحدات شولمروار تامین می شد، یک جوی بزرگ از این رودخانه را منشعب کرده بودند.همان جوی ابی که قبل ترها توربین و دنگ ساخته شده توسط مرحوم وحدتی را به کار می انداخت.
چون مسیرش شیب داشت سرعت حرکت اب از جنوب به شمال خیلی تند بود و قدرت زیادی داشت.
ان زمان البته رودخانه گازو روار پر اب تر از حال حاضر بود ومشکل کمبود اب نداشت.
این جوی اب خروشان و شتابان تا منزل مرحوم رضاعلی رنجبر می رسید و از انجا به شکل ابشار درمی امد و از ارتفاع کم بر روی پره های توربین می ریخت ، به حرکتشان در می اورد و می چرخاند.
انچه در بالا گفتیم از دنگ ابی( ابدنگ) بود که با حرکت توربین چوبی که از طریق فشار اب می چرخید و چکش چوبی بزرگی که تنه یک درخت بود کار جدا کردن پوست شلتوک و حصول برنج را انجام می داد. یک وسیله دیگر هم بود که به ان پادنگ می گفتند. فرق پادنگ با دنگ ابی( ابدنگ) این بود که پادنگ با فشار پا که بر انتهای چکش وارد می شد بالا و پایین می رفت و به دانه های شلتوک ضربه می زد. پادنگ خسته کننده تر از دنگ بود چون به نیروی جسمی نیاز داشت، بر عکس دنگ که با نیروی چرخش توربین که اب ان را می جرخاند بالا و پایین می رفت.
داستان فن و هنر استفاده از دنگ ابی و پادنگ سرانجام در ابتدای دهه ۱۳۴۰ وارد یک رنسانس و دگرگونی شد.
سال ۱۳۴۱ نقطه عطفی شد برای کشاورزان و برنجکاران روستای شولم.
در ان سال فرد متمولی به نام برارجان توسطی ایده احداث کارخانه برنجکوبی در شولم را مطرح و با شراکت دو مرد معتمد از روستای شولم به نام های مرحوم حاج قنبر محبی و مرحوم حاج حسین گنجی مقدم شالوده ساخت ان را پایه گذاری کردند.
سر انجام این بزرگان تصمیم گرفتند که دست به کار بشوند و در مرکز شولم که در گذشته جای ابادتری بود کارخانه برنج کوبی تاسیس کنند.
پایان قسمت اول
تحقیق , تهیه و گرد اوری:
#عاشوری_شیرمحمد
#کانال_سرزمین_سرسبز
@shoulamchannel1
Love Center - Dating, Friends & Matches, NY, LA, Dubai, Global
Find friends or serious relationships easily