کانال واجه واج (واژه نامه تالشی)

شعر #تالشی از آقای دکتر
#فرزاد_بختیاری_مرکیه ؛

مدرس دانشگاه و
#شاعر_پژوهشگر_منتقد_ادبی


-    رˇوار
                هزار ناجَه نَه
       را  دَری؛
                               كرا شو ... .

چت
    مَندَه و
         خنده كَرˇ
                  هر چی پردِه را؛
                                   شِه را.
                                        
   -  بَريسونم گردی
        بو آکَردَه.
                 هيچ آدمی رييَه
                                دَری نييَه.

شَنار
           تِلی بخسَه
                              اَلاشِن!


🌺 کانال تالش واژه 🌺


@TALESH_VAZHE

#خط_لاتین_تالشی


#SMS_lánkon:
Dúston, salom. Ki zıneda, cımi nom cice?

#میلاد_بردبار_اسالم :
Salám. Mın "Reyzincáp" u "Reyzıncáp" kaľimamunıma masa.

#علیرضا_پناهی_عنبران :
rizina cú

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :

mı vir uma
ımi na "mucarazin" váyam.

#Emil_ostoro:
rizinka, sapánd

#فرزاد_بختیاری_ماسال:
درود عارف برام

در منطقه ما قاعدتا باید به چنین ابزاری "موچه‌رزین" (muca-razin) بگویند که خود شکل‌ها و گونه‌های مختلفی دارد؛ اما یک "کبلاسنگ" (kablásıng) هم در خردسالی از بزرگ‌ترها شنیده‌‌‌بودم که شوربختانه هیچ‌گاه موفق به دیدنش نشد‌ه‌ام (واج l در کبلاسنگ، نرم تلفظ می‌شود). اگر اشتباه نکنم، "کبلاسنگ" برابر با "فلاخن" فارسی‌ست‌.

#وحید_علی‌پور_شفت:
tirandáza cu
nısbıra razin

#حجت_دامن_کش_سیاهمزگی :
Sılám

ama ımi na váyam "tirandáz"

Ce cuna váyam "tirandáza cu"

Ce kašina váyam "tirandáza kaš"
Ce jáyi kı sıng danan váyam "pusta / tirandáza pusta

Ce cu šıkli na váyam "dıgala cu"

🙏


#خط_لاتین_تالشی

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
به‌ظاهر درصد صفت‌های مختوم به مصوتی که می‌توانند با تکواژ a همراه شوند، بسیار بیش‌تر از همراهی تکواژ مورد بحث با هسته شاخص‌هاست (البته باید بنابر دلایلی در هسته به حساب آوردن عنصری که قبل از کلمات شاخص می‌آید و می‌تواند با a همراه شود یا نشود، کمی تردید داشت).


#زلیخا_صبا_ماسال :
با درود وصبح بخیر گرامیان این گونه القاب یا در غیبت کسی گفته می شود یعنی وقتی چند حجت هستند می گویند (آه حجته ) یا کسی که کوچک است می خواهند با نوازش صدا ش بزنند مثلا می گویند وحیده جان بری یا ته بوینم
واما ماشی و بی بی
من می خواهم بی‌بی خودم را صدا بزنم
لچور بی بی جان چمن دیل ته را تنگ آبه
یا گوهر ماشی جان
ودر پایا ن هر شهر ی یک نهر ی دارد
وهر کس وکسانی در بیان گویش برای خودشان روشی و کاربردی دارند که ریشه در خانواده دارد
و اما سلینگوا هرگز سلیم آباد نیست من این را مطمئن هستم و ما وبخصوص جوانها باید مبارزه کنند واین اسم را یک شرکت پیمانکاری روی سلینگوا گذاشته چرا سلینگوا را سلینگوا می گویند برای خودش داستانی دارد
و تبره سا همان تبر سا و توئه نسا همان توئه نسا است نه توت نسا
و خندیله پشت را یکی می گفت قندیله پشت است و ما نمی توانیم اینهارا به میل خودمان تغییر نام بدهیم هرچند برای ما بیانش آسان وقابل قبول باشد
با سپاس

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :
سلام به همگی
سوالی داشتم
تو تالشی آیا این ترکیب اضافی که می‌گم رو شنیدین:
فرض کنید اسم خاله‌تون ساسن باشه، برای صدا زدنش آیا این ترکیب رو به کار می‌برید:
ساسنه ماشی (sāsan-a māši)



#میلاد_بردبار_اسالم :
سلام. من به هر دو صورت شنیدم که هم با فتحه و هم بدون فتحه به کار میبرن.


#مریم_محسنی_ماسال :
سلام
در صدا زدن باید هارمونی و تناسب و آهنگ کلمات را هم‌تقریبا رعایت کرد
ساسن تالشی شده سوسن است
ساسنه ماشی/ ساسن‌ماشی
حوجت برا
ته چمه حوجته برایره
حوجته خالو/ حوجیه خالو
حوجت عمو
ارزه خالو
ارز عمو
حوسن عمو
میدی عمو میدی تالشی شده مهدی
یمن ماشی
سمر بی بی
سمر ماشی/ سمره ماشی
بانو ماشی
گولی ماشی
لچور ماشی
صغری ماشی
مارال ماشی
قمر ماشی
خاس کینه ماشی
تیته ماشی
زیبر ماشی زیبر تالشی زیور است
مونتاز ماشی
حومرا ماشی حومرا تالشی حمیرا است
ایسماله خالو
شوونه خالو
ددیه خالو
هچی یه خالو
انامه خالو
حویز عمو حویز تالشی شده حافظ/ حفیظ
حویزه خالو


#حجت_دامن_کش_سیاهمزگی :
🙏
خا یا برا اگه انته یَندی دَخونون ، نوشوم ده ک یَندینه صمیمینه ، یا مَهرَوونینه یندینه کره صابت کرن
مثلا اکبره برا

👍
اَمه نی هر د شکلی دارم


#ارشیت_سیاه‌مزگی :
درود بله
سمت ما که کلا اسم همه رو همینجوری صدا می‌کردن
الان دیگه استفاده نمی‌شه
تحت تاثیر فارسی
مثلا می‌گفتن اوری ساسانَه‌نَه شیمه دوکون
امروز با ساسان رفتم مغازه
یا ماهیارَه ماشلی مرا دخون
خاله ماهیار رو صدا کن برام

#بهنام_نمنه‌پشت_ماسال:
درود
من فکر می‌کنم
وقتی می‌خواهیم
خاله را صدا بزنیم و با خودش صحبت کنیم
بدون فتحه میگیم
مثلا
زیرون ماشی جان سلام خوبیره چه کری...
اما وقتی میخواییم برای کسی بگیم از بین خاله ها کدوم خاله رو دیدم
میگیم
زیرونه ماشی ویندمه
اینجا دیکه کلمه زیرون فقط یک اسم نیست .اینجا درواقع یک صفت شده برای خاله
و یک ترکیب وصفی هستش
بنابراین هردو حالت
زیرون ماشی
و زیرونه ماشی
هردو کاربرد داشته و دارند و بسته به موقعیت بکار می رن

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
درود عارف برام

بله؛ ترکیب "خاله سوسن" فارسی در تالشی ماسال می‌شود "ساسنه ماشی".‌
نمونه‌های دیگر:
حسنه عمو
ناصره خالو
زینبه بی‌بی
و ...

تالشی و فارسی، بیش‌ترین اختلاف را در ساختمان گروه اسمی دارند.

#بهنام_نمنه‌پشت_ماسال:
درود و شب بخیر
اگر شما بخواهید بگید
سلام عمه زینب خوبی چه خبر؟
به تالشی چگونه مینویسید؟

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :
یعنی صورت «ساسن ماشی» نمی‌تونه اصیل باشه؟

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
درود بهنام برام

به این شکل می‌گیم:
زینبه بی‌بی، خوبیره؟ چه خور؟

اگر واج پایانی کلمه اول صامت باشد، a به آن افزوده می‌شود؛ اما اگر آخرین واج آن مصوت باشد، a ظاهر نمی‌شود:
مثال:
الف) ساسنه ماشی
ناهیده بی‌بی
ب) فریبا ماشی
زیبا بی‌بی

خواهش می‌کنم عارف جان🙏🌹

ساسن ماشی در تالشی منطقه ما، برخلاف قاعده است و اصالت ندارد.


#حجت_دامن_کش_سیاهمزگی :
سلام و درود
ما وقتی بخوایم مثلا همون خاله رو که کنارمون هست صدا بزنیم هر دو شکلش رو میگیم ، البته بعضی اسما اون اَ آخر رو نمیگیرن
گاهی هم مثلا اسم طرف رو بگیم وحیده ، حوجَته ، یا سَعیده ، نه تنها حالت احترام نیست ، انگار داریم تحقیرش میکنیم ، البته الان بیشتر این حس وجود داره و بیشتر نیگن وحید ، سعید ، حجت و ...
🙏

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
بجی ماشی
تاجی ماشی
پیو ماشی

این‌ها به کار می‌رود؛ چون پایان کلمه اول، مصوت دارد.

اما داستان عمو ظاهرا کمی متفاوته:
الف) عیوضه عمو
ب) عیوض عمو

برخلاف ساسن ماشی، در این‌جا نمونه (ب) روانی بیش‌تری دارد.
نمونه‌های دیگر:
حسین عمو
فرج عمو
و ..‌.

نکته این است:
عنصر a در ساخت "هسته + شاخص" تالشی، همیشه با هر هسته‌ای به کار نمی‌رود. و گاه در پیوند با هسته برخی از کلمات شاخص، هم به کار می‌رود و هم نمی‌رود.
مثال:
الف) ناصر خالو (رایج نیست)
ناصره خالو (رایج است)

ب) عیوض عمو (رایج است)
عیوضه عمو (رایج است)

پ) ساسن ماشی (رایج نیست)
ساسنه ماشی (رایج است)

ت) بهنام برا (رایج است)
بهنامه برا (رایج است)

و هیچ بعید نیست که "ساسن ماشی، بهنام برا، عیوض عمو" هم کمی قبل‌تر، تحت تاثیر فارسی از ساخت اصلی تالشی خود دور شده‌باشند.

البته ماجرای شاخص در تالشی می‌تواند کلا یا بعضا متفاوت باشد. و شاید عنصری که در این نمونه‌ها، با a همراه می‌شود، اساسا نباید هسته به حساب بیاید. و اگر چنین باشد، باید پذیرفت که بحث شاخص در تالشی، در مقایسه با فارسی، داستان جداگانه‌ای دارد.

ظاهرا کاربرد این تکواژ a در ساختمان ترکیب‌های اضافی و وصفی و نیز در پیوند با شاخص‌ها، دقیقا یکی نیست:
الف) پپو ماشی (شاخص و هسته)
کئوئه رنگ (موصوف و صفت)

ب) سفی عمو (هسته و شاخص)
ایسپیه خلا (موصوف و صفت)

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
درود عارف برا
وخترون خش🌹

در این لحظه، این موارد به ذهنم رسید و نوشتم؛ اما کافی نیست؛ چون می‌دانم واژه یا واژه‌های دقیق‌تری وجود دارد.

بور/ bur/
ایسپیه بور /ispiya bur/
ایسپی‌کاج /ispikāj/
ایسپیه /ispiya/
اخیال /axyāl/ (این مورد اغلب برای اسب به‌کار می‌رود؛ اسبی که یالش بور خیلی روشن باشد و به سفیدی بزند).

از میان این نمونه‌ها، شاید "ایسپیه" از همه دقیق‌تر و مناسب‌تر باشد.

ایسپیه /ispiya/ در تالشی ماسال، احتمالا دقیق‌ترین معادل زال در زبان فارسی‌ست.

#سارا_روحانی_پره‌سر :
سلام و عرض ادب آقای دکتر بختیاری گرامی

شبتون نیک برادر بزرگوار

یه نوع ایسپیه یا ایسبیه داریم
شته ایسبیه  ( šəta isbi ) یعنی خیلی سفید مانند سفیدی شیر
ایسبیه بولور هم هست یعنی خیلی سفید همانند بلور

🙏

#میلاد_بردبار_اسالم :
سلام
در کتاب لغت نامه تالشی شمالی براش کلمات sipili (سیپیلی) و sipipuš (سیپیپوش) و sofsipi (سُفسیپی) نوشته شدن.
در تالشی خودمون، به شخصه خودم تا به حال کلمه خاصی رو دربارش نشنیدم.
البته کلمات ispiyašət (ایسپییَشْت) و isbiyašət (ایسبییَشْت) رو شنیدم ولی تا جایی که اطلاع دارم برای افرادی به کار میره که پوست بسیار سفیدی دارن.

#هویه_تحویلداری_رضوانشهر :
سلام وعرض ادب آقای دکتربختیاری بزرگوار
ایسبیه رابه خیلی ازچیزهاتشبیه میکنند
مثل ایسبیه بندری
مثلافلانی هنتره ایسبیه بندری(یعنی خیلی سفیدهستند)
شایدفقط گویش رضوانشهری باشه

#میلاد_بردبار_اسالم :
با عرض سلام. درسته یک حالت تشبیهی داره. دقیقا همین جمله ای که فرمودید رو در گویش اسالمی هم میگن.

#زلیخا_صبا_ماسال :
بادرود به شما گرامیان در فارسی زالی می گویند ود ر تالشی  کاچ ویا ایسپیه کاچ می گویند 
صبا

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
البته باید به این نکته توجه داشت که "ایسپیه" به‌عنوان برابری برای "زال" فارسی، به تنهایی به کار می‌رود؛ یعنی الزامی نیست که حتما صفت ایسپی + نشانه صفت/ اضافه a + اسم باشد. ضمن این‌که این a یا ya پایان "ایسپیه"، آن‌گاه که این کلمه به‌تنهایی به کار می‌رود، نشانه صفت/ اضافه نیست؛ بلکه پسوند نسبت یا شباهت است: صفت بیانی ساده ispi + پسوند a یا ya = ایسپیه.

در مرکیه ماسال مرد زالی بود که مردم به او ایسپیه می‌گفتند (نام محلی و غیررسمی آن شخص ایسپیه بود).

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :

عزیزان شما در تالشی «آلوئه/آلووه» (āluə/āluvə) شنیدین؟
مثلا آبی روی سطحی ریخته شده باشه، اون آب رو با دست پخش می‌کنیم، یکی بهمون می‌گه «آوی چرا آلوئه کری»


#فرزاد_بختیاری_ماسال :

عارف عزیز
درود بر شما و همه اعضای محترم گروه

آلاوه (ālāva) یا آلوه (ālva) در تالشی ماسال داریم. به معنای مالیدن گل بر سطحی، گل‌مالی، گل‌مالی‌‌کردن، گل‌اندود، گل‌اندود کردن و ...

و این آلاوه یا آلوه در زیست سنتی تالشان انواع و اقسامی دارد: زرده‌گیله آلاوه، ویشور، ویشور آلاوه، و ...

مثال:
که دییارونش آهکی نه ویشور کردا و چه هیره‌ش زرده گیله آلاوه کردا.


#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :

پس ممکنه فعل آلوئه باشه دیگه و با آلودن فارسی مرتبط؟ چون من به صورت آلوئَه شنیدمش.


#فرزاد_بختیاری_ماسال :

خواهش می‌کنم عارف برام🙏🌹

مصدر آلوئه ( ālue) نشنیدم؛ اما اگر اشتباه نکنم، در منطقه ما مصدر آلۊئه (ālüe) داریم که معنای متفاوتی دارد.
مثال:
فلانی آلۊئه نبو: به‌آهستگی و نرمی نمی‌شود از کنار فلانی عبور کرد/ رد شد.


#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :

جالبه
خیلی ممنون
تو تالشی شمالی لوه ləve به معنی جنبیدن و حرکت کردن و تکان خوردن، هستش.

ممکنه این جمله‌ای که فرمودین به این معنی باشه که با فلانی نمی‌شه حتی تماس بدنی داشت، اونقد که حساسه؟


#فرزاد_بختیاری_ماسال :

دقیقا 👌👌👌

آفرین آفرین 👏👏👏🙏🙏🙏

مهندس عارف عزیز
این مصدر آلۊئه (ālüe) ممکن است در منطقه به صورت آلییه (āliye) هم به کار برود. حافظه بنده کمی زنگ زده‌. خوبان گروه می‌توانند روشنگری کنند.


#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :

اصلا این ü تالشی قابلیت این رو داره که هم به i تبدیل بشه و هم به u
به عنوان نمونه وۊز/ووز/ویز

راستی یه سوال دیگه، ما مصدر آلیزییه āliziye رو هم داریم؟ واژه آلیز رو شنیدم اما مصدر آلیزییه رو فقط در تالشی مرکزی دیدم.

آیا ما واژه‌ی «پالوئَه» رو هم داریم در تالشی؟


#فرزاد_بختیاری_ماسال :

بسیار خوب
سپاس‌گزارم فرهیخته مرد🙏🌹

آلیز آبه (āliz ābe) و آلیز آکرده (āliz ākarde) شنیده‌ام؛ اما آلیزییه نه.

لۊئه (lüe) در منطقه داریم. پلوئه (pellue)، ویلوئه (villue) و ... هم داریم؛ ولی پالوئه نشنیده‌ام.


#سارا_روحانی_پره‌سر :

درود

آلوئه یا آلاوَه یعنی مالیدن گل بر سطح
گل مالی کردن ؛
ویششته : یعنی جاهای بلند مانند دیوار را با گل یا آهک آماده شده با جارو گل مالی می‌کنیم و بیشتر نزدیک ایام نوروز این کار انجام میشود یعنی کف خانه ها را آلوئه یا آلاوَه می‌کردند و دیوارها را ویششته می‌کردند
البته هر چه رنگ گل به قرمزی و زردی بزنه ، آلوئه قشنگتر است


#زلیخا_صبا_ماسال :

آلا ونده؛ Alavənde:به کسی دلجویی دادن
آرام کردن کسی  نوازش کردن کسی

وله :Vəla :پخش کردن : ولو کردن

آلا وه :Alava ; گل مالی کردن دیوار خانه ویا اطراف خانه
آلیز:Aliz:بهم  ریختگی


#حجت_دامن_کش_سیاهمزگی :

سلام آقا عارف
شاید بخاطر اینکه عمل پخش (پهن کردن ) آب روی سطح شبیه آلاوه کردن هست ، میگن "آوی کره آلاوه کری" ؛ و اون کار و به آلاوه تشبیه میکنن ، ما خودمون گهگاهی از این تشبیه استفاده میکنیم
البته که "لوئه" هم داریم ،به معنی تکان دادن ،تکان تکان دادن
( مثل "نِره لوئه":تکان دادن کوزه جهت گرفتن کره و دوغ از ماست)


#علیرضا_پناهی_عنبران :

آندۊئِه ândüe :اندودن

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :
ویواریسته vivāriste (هم‌معنی با توار آبه) رو کسی شنیده؟
در این جمله شنیدم:
«خردنی کله ویواریسته xərdani kala vivārista»: سر بچه خرد و خاک شیر شد.

ممکنه با «واره-واره آبه vāra-vāra ābe» مرتبط باشه
در تالشی شفت هم «وارنده vārənde» رو داریم به معنی خرد و خاک‌ شیر کردن.

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
عارف جان

ویزموئه را شنیدم؛ اما فوتومانده را نه.
ویواریسته هم در این معنا نشنیدم؛ ولی واریسته را شنیدم؛ مثال: زمین گینه، واریسته.

#زلیخا_صبا_ماسال :

واما ویزموئهVizmue:نمودن
اشاره کر دن
با درود وسپاس البته با برداشت وشنیدن زیاد واژه ویز موزئه(ویزموا) به طعنه نشان دادن ونمودن از لحاظ کوچک کردن کسی به کسی را بکار می‌برند مثلا چده فلانی هنری ودانشی مردمی ویزمای

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
شاید معنای "ویزموئه"، آن‌گاه که به‌تنهایی به کار می‌رود، امر یا صفتی را به کسی بستن، افترا بستن، اتهام زدن و مانند آن باشد؛ اما وقتی با "انگوشته" به کار می‌رود، به معنای انگشت اتهام به سمت کسی گرفتن، به کسی یا چیزی اشاره کردن و ..‌. است.
مثال:
- فلانی انگوشته ویزموئه نبو.
- هزار چیش من ویزموئه.

بله؛ واریسته را به معنای خرد و ریز ریز شدن شنیدم.

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :
جسارتا یه سوال دیگه
مصدر تواریسته təvariste/تفاریسته təfariste هم داریم؟

#فرزاد_بختیاری_ماسال
بله عارف عزیز
مثلا:
- نره چمن دوشی کو بلکه، هنته توار/ تفار آبه.

- فلانی لینگ جیلیزگیسته و توار/ تفار آبه.

توار/ تفار غالبا با "آبه" به کار می‌رود؛ اما تواریسته/ تفاریسته هم داریم.

#حجت_دامن_کش_سیاهمزگی :
سلام بانو صبای گرامی
پرکیسته که نوشتین معنی لرزیدن رو هم داره؟
چون ما واژه ی پَرَکیه داریم

پَرَکیه parakiye : لرزیدن از ترس و سرما و ... ،

#عارف_محمدقلی‌پور_ماسال :
سلام
یه دونه parakiste داریم، یه دونه پرکیسته parkiste به معنی فراری شدن، پراکنده شدن، پریده شدن و ... (در مورد خواب شنیدم من)
ممکنه مصدر دوم صورت مجهول فعل پَره (پریدن، پرواز کردن) باشه و در طول زمان کمی تفاوت معنایی پیدا کرده باشه.
Pareyiste -> parxiste -> parkiste

چن تا فعل داریم که ممکنه این‌طوری باشن.
زومکیسته، پشکیسته و ...

ممکنه هم هر دو فعل مذکور در واقع یه فعل باشن. نظر من اینه که اولی محتمل‌تره.

#میلاد_بردبار_اسالم :
بسیار جالب.
دقیقا ما هم دو حالت مصدری "پَرکیستِه" parkiste رو به همین معنی "لرزیدن از ترس و سرما" داریم.
همچنین فعل پیشوندی "جیپَرکیستِه" jiparkiste رو هم ازش داریم که به معانی "تکان خوردن ناگهانی در خواب" و "تکان خوردن ناگهانی از ترس" هست.

#حجت_دامن_کش_سیاهمزگی :
سلام
ممنونم
پس parakiste با این معناها همون معادل "دَپرکیه daparkie" ما هست

و دَپرکاونده هم داریم

دَپَرکاونده daparkavənde : فراری دادن ، پراکنده کردن ، هذیان گویی و پراکنده گویی

👍
جیپرکییِه هم با این معنی معادل "جیپریه jipariye" و "جیپر هرده jipar harde " ماست

#سارا_روحانی_پره‌سر :
درود

پرکیسته parkiste : لرزیدن از سرما یا ترس
جیپرکیسته jiparkiste : تکان خوردن ناگهانی در خواب از ترس
دیلپیسته dəlpista : دلخواستن/ دلداده

🙏

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
درود عارف برا
و دییر چاکن

۱. پرکیسته (parkiste): دررفتن، گور و گم شدن، آواره شدن، ره گم کردن و ...
مثال:
- تلاشه‌پله پرکیسته و چمن پا گینه. (پرکیسته: پرید، دررفت و ...)
- مونده‌کته پرکیسته و هزار سالی را شه. (پرکیسته: گور و گم شد، راه گم کرد، گم شد و ...)

شکل دیگر: پرکییه (parkiye)

۲. پرکیسته (parakiste): لرزیدن از شدت سرما یا ترس و ...
مثال:
- خردن اسپه ترس ده پرکیسته.
- خردنی خلا هیستا و پرکیسته.

شکل‌های دیگر: پرکییه (parakiye) و پرکه (parake)

به نظر بنده این دو مصدر و مشتقاتش هیچ پیوندی با یک‌دیگر ندارند.

ضمنا برای parkiste شکل‌های پیشوندی هم داریم:
آپرکیسته
جیپرکیسته
و ...

اما برای parakiste در گویش ماسال شکل‌های پیشوندی نداریم.

#مریم_محسنی_ماسال :
سلام
دپر کیستهdaparkiste/ دپرکییهdaparkiye: از خواب پریدن
پریشونه خاوی مینی کو دپرکیستیمه
دپرکاوندهdaparkāvənde
پپرکییه آواره شدن، متواری شدن، پراکنده شدن
خوبه پپرکیین xuba peparkiyən : انشالله آواره شوند
پپرکاوندهpeparkāvəndr: اوونشون مله کو پپرکاونده
آنهارا ازمحل بیرون راندن، آواره کردند

#فرزاد_بختیاری_ماسال :
مثلا بنده بیشتر به این شکل شنیده‌ام:

اوون‌شون مله کو آپرکاونده (به جای پپرکاونده).

پرکاونده (parkāvənde)، شکل واداری پرکیسته (parkiste).

#مریم_محسنی_ماسال :
آپرکاونده هم می گوییم برای زمانیکه انتظار داریم دوباره برگردند
ولی پپرکاونده یعنی دیگه بر نمی گردند کلا آوارشون کردند

#زلیخا_صبا_ماسال :
با درود به شما گرامیان
پره کییه یعنی لرزیدن با پرکیسته که معنی پراکنده شدن را میدهد فرق دارد

#کاظم_دلیری_ماسال :

درود بر همه
پِه‌پات (pepāt) یا پِه‌پاتَه (pepāta)
معنی تالشی؟


#مریم_محسنی_ماسال :

پپاته pepāte/ پپوئه pepue: تاراج کردن، غارت کردن

فلانیشون پپاته کرده
فلانیشون پپوئه


#فرزاد_بختیاری_ماسال :

کاظم جان
پپاته (pepāta) صفت مفعولی یه "پپاته" (pepāte) مصدری کو. نیفرینی یه که ای‌سر وختون تشویق و نازآکرده را نی به کار شو.

تقریبا چه فارسیه معادل بو: نیست‌شده، نابودشده و ...


#سارا_روحانی_پره‌سر :

درود

پشه : pəšə :بالا رفتن و صعود کردن
مانند :
دار پشه : där pəšə : بالای درخت رفتن

پاتَه : päta : لخت / عریان
ویپاته : vipäta : به شدت کتک زدن
ویرپات : virapät : شدید پر شدن
تند و سریع همه جا را گرفتن
مانند :
وَر شنا ویرپات :
var šanā virapāt
برف امشب تند و سریع می بارد ( میگیرد )

پتارسته : pətärəste :
تاراج کردن / غارت کردن
مانند:
فلانی کَه پتارستشونه :
خانه ی فلانی را غارت کردند/
به تاراج بردند/ دزدی کردند

#سارا_روحانی:
درود

کفلت دار :  kəlafdār  :  شنیده اید ؟

#فرزاد_بختیاری:
درود بر بانو روحانی ارجمند

کلفتمند هم در تالشی به کار می‌رود؛ اما این "کلفت" (kəlfat) شاید تبار تالشی نداشته‌باشد.

#سارا_روحانی:
سلام و عرض ادب آقای دکتر بختیاری گرامی

کلفتمند تو گویش ما هست

ولی ما زیاد از کلمه کفلت استفاده میکنیم
مثلاً
فلانی کفلتداره  یعنی بچه و عیالواره ،

معمولاً برای افرادی بکار می‌بریم که وضعیت مالی خوبی ندارند و بچه زیاد دارند

#فرزاد_بختیاری:
در منطقه ما هم این کلمه در همین معنا به کار می‌رود بانو روحانی بزرگوار. سپاس از دقت نظر حضرت‌عالی🙏🌹

#میلاد_بردبار_اسالم:
درود بر شما

در گویش ما هم کلمه "کْفلَت" kəfľat (با "ل" نرم) به همین معنایی که فرمودین وجود داره.

#سارا_روحانی:
درود آقای میلاد گرامی

یعنی گویش اسالم ؟

#میلاد_بردبار_اسالم:
بله حتی صفت های kəfľatdār و kəfľatin رو هم ازش داریم.
این کلمه در گویش ما، در حالت کلی برای سرپرست خانواده و همچنین برای اشاره به مسئولیت و یا خرج زیادی که بابتشون داره به کار میره و به معنی "عائله" هست.
مثلا این جملات رو شنیدم :

fəlānirā kəfľata hest.
fəlāni kəfľatəš hesta.
فلانی عهد و عیال (نانخور) دارد.
فلانی زن و بچه دارد.
fəlāni kəfľatdāra.
fəlāni kəfľatina.
فلانی عهد و عیال دار است.
فلانی زن و بچه دار است.

#زلیخا_صبا_ماسال:
کلفتمند : Kəlfatmand   یا اطوالمند  یا اطفالمند   به کسانی اطلاق می شود که تعداد نفرات در خانواده زیاد باشند
  یا علقه مند    : کسانی هستند که خرج ومخارجشان زیاد است وگاه دخل و خرجشان با هم نمی خواند  درود می فرستم به  همه  گرامیان و سارابانوی عزیزم  🍀🌹🍀🌹

#مریم_محسنی_ماسال:
تالشی گویش ماسال
علاوه بر آنچه دوستان فرمودند
۱- کشه خردن kaša xərdan: بچه ای بشود راحت بغل گرفت
۲- چفتنکčəftenak /چفتنکه خردن čəftenaka xərdan. بچه ای که از شل و ولی نوزادی در بیاید و کمی سفت و بست شود
۳- تره لیسه خردنtara lisa xərdan: نوزاد تازه به دنیا آمده
۴- گافرو دبه خردن gāfru daba xərdan: بچه ای که در گهواره می خوابد

تالشی گویش ماسال
وست بِه    بس بودن کافی بودن
وست آکرده.  خاتمه دادن، پایان دادن، تمام کردن، بس کردن
وست آکه/ وست آکر : تمام کن، خاتمه بده، بس کن
وست آمه که / وست آمه کر : ادامه بده
وست به کافی بودن
وسبوvasbu/ وستبوvastbu: به اندازه نیاز ، به اندازه کافی
وست بو vast bu: کافی است (می شود)، به اندازه است (می شود)
وسته کافی است
وستا کافی بود
وست استه کافی است
وست استا کافی بود
وست نِبِه کافی نبودن
وست نی کافی نیست
وست نییا کافی نبود
وست بَه کافی شد
وست به نی / وست نِبَه کافی نشد، به همه نرسید، به اندازه همه نشد
وست بَه نییا کافی نبوده است، به اندازه همه نشده بود، به همه نرسیده بود
وست با کافی بوده است
وسته وسته مکه (موا) بس است بس است نگو
وست آکه وست آکه/وست آکر وست آکر موا (مکه)
بس کن بس کن نگو

#میلاد_بردبار_اسالم:
درود
شما کلمه kəlf رو برای انسان و غیرانسان فرمودین ولی دیگر اساتید بزرگوار کلمات kərf و kərfa و kərpa رو فرمودن که بیشتر برای غیرانسان به کار میره.
تفاوت l و r در تغییر کاربرد کلمه در گویش جنوبی بسیار جالبه.
در گویش مرکزی اسالم کلمه kārfa و در گویش شمالی لنکران کلمه korpa بیشتر برای انسان به کار میرن و ازشون کلمات kārfati و kārfagiri در تالشی اسالم و کلمه korpati در تالشی لنکران به معناهای "کودکی" و "بچگی" و "خردسالی" هم ساخته میشن.

#عارف_محمد_قلی پور:
درود بر شما
خیلی ممنون بابت توضیحات

یه سوال برام پیش اومد و یه مورد تردید

آیا شما صورت‌های کرفه/کلفه رو مستقلا شنیدین؟

شما می‌گید که این‌ها به معنی نوزاد هستند
ولی من در این موقعیت خیلی شنیدم:
وقتی مثلا زن‌ها می‌خوان از گذشته‌ی خودشون و سختی‌هایی که می‌کشیدن برای بزرگ کردن بچه به نسل امروزی بگن، جملاتی مانند این رو بیان می‌کنن:
ده/سه/... گله کلفه خردنی نه تاک شیم خوروم/خرمیلی/...
و اینجا منظورشون از کلفه خردن به وضوح (البته واضح برای من) کودکه نه نوزاد
آیا شما همچین جملاتی رو نشنیدین؟

#فرزاد_بختیاری:
عارف جان
درود بر شما و شب به خیر🌹

بنده "کرفه" و "کلفه" را به‌عنوان دو شکل از یک کلمه و به معنای نوزاد شنیده‌ام. اگر در موقعیتی کلفه/ کرفه به معنای کودک به کار رفته، احتمالا از راه مجاز و به این قصد بوده که بر مخاطب تاثیر بیشتری بگذارند و ناتوانی کودکان و زحمت نگه‌داری‌شان را برجسته‌تر سازند.

#عارف_محمد_قلی پور:
درود بر شما
خیلی هم عالی
عجیبه که در لغتنامه‌ی تالشی شمالی آقای عباس‌زاده دقیقا برعکس این نوشته شده
پاشمه اُوٚژگٚنیِه pāšma ovəžgəniye: واخیدن
دوژییه davəžiye: گنجیدن

ولی با توجه به معادل‌های فارسی به نظر باید چیزی که در گویش شماست درست باشه 👍

#بهنام_ن:
اگر اشتباه نکنم
در ماسال
واژه ی
فشگلیسته / وشگلیسته داشته باشیم
از مصدر وشگلییه
معنیش تو ماسال بنظرم از هم باز شدن غنچه  معنی می ده
بنظر با این واژه ی  وژگییه تالشی شمالی  از یک ریشه باشند

#عارف_محمد_قلی پور:
وشکلییه ممکنه با وشکنده/وسکنده مرتبط باشه، یعنی صورت مجهول اون فعل باشه که در طی زمان تغییر معنایی کمی داشته و صورت واداری جدیدی هم ازش ایجاد شده (وشکلنده)
اون ل هم ممکنه میانجی باشه، مثل واج «ل» که در کلمه‌ی ترشلیسته می‌بینیم

که توضیح اینکه چرا می‌گم ارتباط دارن مفصله

من دیگه ادامه ندم که منحرف نشیم از بحث اصلی گروه

ممنون از همگی 🙏

#فرزاد_بختیاری:
درود بهنام جان

شکل درست این مصدر باید "وشکلییه" یا "وشکلیسته" باشد.

#فرزاد_بختیاری:
عارف جان
حتما درباره این عبارت، توضیح بیشتر بانو محسنی را هم خواهیم‌خواند؛ اما آن‌چه بنده می‌توانم خدمت عالی عرض کنم، به این شکل است:

۱. ما این جملات را در تالشی منطقه داریم:
الف) که بر درییه: در خانه بسته‌است.
       که بر دری‌نییه/ دری‌نیه: در خانه بسته نیست.

ب) که بر دبه: در خانه بسته‌است.
     که بر دبه‌نی: در خانه بسته نیست.

پ) که بر دری‌به: در خانه بسته‌بود.
     که بر دری‌‌نبه: در خانه بسته‌نبود.

۲. گاه برخی از اشکال این عبارات با کمی تغییر در حال‌ و هوایی عاطفی به کار می‌روند (حاوی حب یا بغض و نفرین است):

الف) بر دری‌نبه، چه به؟: به کنایه یعنی [آن شخص] خانه‌آباد چه شد؟
ب) بر دبه، چه به؟: به‌کنایه یعنی [آن شخص] خانه‌خراب چه شد؟

۳. ظاهرا منظور بانو محسنی از مثال مذکور این است که بر درییه یا بر دری‌نیه هر دو در منطقه به کار می‌رود.

البته در مثال گروه "ب" ذیل شماره ۱، دبه و دبه‌نی به معنای بسته‌شد و بسته‌نشد هم می‌تواند‌باشد؛ بستگی به حال و هوای جمله دارد.

۱. فلانی خلا درییه کرا شو: فلانی لباس پوشیده دارد می‌رود.

۲. چه پاافزار/ ابزار چا؟ ای چه درییا اومه یا؟: پای‌افزارش چه بود؟ او چه به پا داشت آمد این‌جا؟

۳. اون لوئه‌لوئه درینه: آن‌ها در حال گفت‌وگو هستند.

۴. سرا برکه واش دری/ درییه: حیاط علف فراوانی دارد (علف فراوانی در حیاط هست/ موجود است/ ...).

۵. وینی فلانی چه دری/ درییه؟!: می‌بینی فلانی چه کار می‌کند/ به چه مشغول است؟!

۶. و ...

#سارا_روحانی:
درود آقای دکتر بختیاری گرامی

خته بیمه : خوابیده بودم
خت بیمه :  خوابیده بودم

که بر آرییَه  : در خانه باز است
که بر آرینی : در خانه باز نیست

🙏

#فرزاد_بختیاری:
۱. دارون بنی هنته ویز ویری/ ویرییه: زیر درخت‌ها همین‌طور گردو ریخته‌است.

۲. کوپه‌گله هلا جیری/ جیرییه: آن حصیر هنوز پهن است/ گسترده‌است.

۳. و ...

#مریم_محسنی_ماسال:
که و بر ویرییه خانه ریخت و‌پاش است

#فرزاد_بختیاری:
۱. ویزی ویکردشه: گردو را ریخت.

   ویز ویبه: گردو ریخت/ گردو ریخته‌شد.

   ویز ویری‌به: گردو ریخته‌بود/ گردو ریخته‌شده‌بود‌.

   ویز ویرییه: گردو ریخته‌است/ گردو ریخته‌شده‌است.

۲. و ...

#مریم_محسنی_ماسال:
وییریه ووزون نه کار مدا
با گردوهای روی زمین ریخته کارت نباشه

#فرزاد_بختیاری:
ریختن هم نهایتا روی زمین می‌ریزد عارف جان.

ویبه آوی گرد آکرده‌نبو: آب ریخته را نمی‌توان جمع کرده.

ویبه آو: آبی که بر زمین ریخته‌است.

#سارا_روحانی:
۱_ فلانی شَوی درییه کارا بشی:
فلانی لباس پوشیده دارد می‌رود

۲_فلانی پاقب درییه  :
فلانی کفش پوشیده است

۳_اون گفه ژنه درینه :
آنها در حال صحبت کردن هستن

۴_سرا بَرکه واشی درییه :
حیاط علف زیادی دارد

۵_ویندرَه فلانی چه کار درییه ؟
دیدی فلانی مشغول چه کاریست؟

🙏

#فرزاد_بختیاری:
ویری/ ویرییه: ریخته‌است (اکنون).
ویبه: ریخت (گذشته)
ویری‌به: ریخته‌بود (گذشته)

#عارف_محمد_قلی پور:
«ایمه/ایما، ایره/ایرا و ...» افعالی کمکی‌ هستند که به ریشه‌ی ماضی هر فعلی می‌تونن بچسبن
برای ساخت ماضی نقلی و بعید

و جالب‌تر اینکه برای ساخت ماضی تمنایی از «ایمِه، ایرِه و ...» هم استفاده می‌شه که روی این هم باید فکر کرد

به نظر من این‌ها افعال کمکی‌ای هستند که با ریشه‌ی افعال یا اسم‌ها ترکیب می‌شن برای مشخص کردن شخص

در افعال بودن/هستن به ریشه‌ی «اِست» چسبیدن، حالا اینکه این است خودش از کجا اومده و چیه و چه ازتباطی با فعل به: بودن داره، موضوعیه که باید بهش فکر کرد و بررسی کردش

#فرزاد_بختیاری:
به هر حال، فعل کمکی هم باید مصدری داشته‌باشه عارف جان. شما بهتر از من می‌دانید که هر فعلی، چه اصلی و چه کمکی، حتما باید مصدری داشته‌باشند؛ حتی اگر آن مصدر امروز فراموش شده‌باشه.

#فرزاد_بختیاری:
عارف عزیز
درود بر شما و همه اعضای محترم گروه
آدینه روزتان خوش🌹
۱. "به" (be) در تالشی ماسالی، هم به معنای "شدن" است و هم "بودن". و پر واضح است که ریخت و شکل این مصدر با مصدر "بودن" فارسی بیشتر در پیوند است تا "شدن".
مثال:
الف) چه به و نبه مرا فرقی نکره: بودن و نبودنش برای من فرقی نمی‌کند.

ب) فلانی اگر اصلمند به‌ببی/ ببی، انته نکری: فلانی اگر اصیل بود/ می‌بود، چنین نمی‌کرد.

پ) چاک‌به، خش‌به، پیل‌به و ...: خوب بودن، خوش‌بودن/ دوست داشتن، بزرگ‌بودن و ...

۲. ما وقتی این فعل‌ها را صرف می‌کنیم، شما و دیگر دوستان بفرمایید که مصدر چه می‌تواند باشد؟
دریمه/ درایمه
دریره/ درایره
درییه/ دراییه

دریمونه/درایمونه
دریرونه/ درایرونه
درینه/ دراینه

مصدر این فعل‌ها چه می‌تواند باشد؟

۳. عرض کردم که اولا این بحث فعلا از نظر بنده خام است و باید پخته شود، ثانیا منطقا باید مصدر فعل‌های صرف‌شده، "درییه" باشد؛ اما این مصدر مثل بسیاری از مصادر دیگر، امروز در تالشی جنوبی به‌کار نمی‌رود و فقط مشتقاتش باقی مانده‌است.

۴. ما عملا به جای مصدر "درییه" از شکل "دری‌به" و گاه "دبه" استفاده می‌کنیم.

#مریم_محسنی_ماسال:
به نظر بنده درییه و دری به/ دره به و دبه خیلی به هم نزدیکند و نمیتوان گفت یکی از اینها نباشه و واقعا برای خودم جدا کردن  آنها و فاصله دادن به آنها سخته

#عارف_محمد_قلی پور:
با مثال می‌گین چی سخته؟

مثلا این‌ها سخته تمایزش؟

آو کرا ویبو: آب در حال ریخته شدن است!
اَ چا زمینی سر ویری‌یا: اون چه بود که رو زمین بود؟
اَ چا زمینی سر ویبا: اون چه بود که روی زمین ریخته شده بود؟

ای را کینه به: براش به دختر شد (یه دختر براش به دنیا اومده)
ام چه کینه‌یا: این دخترش بود

#فرزاد_بختیاری:
فرهیخته مرد ارزشمند

از جدیت و پیگیری همیشگی شما هم بسیار لذت می‌برم و هم فراوان می‌آموزم. راه شما و همه فرهیختگان پرتلاش و فاضل گروه، پررهرو و همواره سبز باد🙏🌹

عارف جان

۱. چنان‌که پیشتر نیز بیان شد، "به" (be) به‌عنوان یک مصدر در تالشی ماسالی، هم به معنای "بودن" است و هم "شدن". بسامد کاربرد "به" به معنای بودن، اگر از "به" معنای شدن، بیشتر نباشد، کمتر نیست. نمونه‌ها بسیار فراوان است.

۲. "دبه" (dabe) عقلا و منطقا باید شکل کوتاه شده "دربه(darbe)/ دربن" (darben) باشد که معادل دست‌کم لفظی آن را در فارسی باید "دربودن" دانست، نه "درشدن".

۳. به نظر می‌رسد با توجه به نکته دوم، "دبه > دربه > دربن"، باید قبل از هر چیز به معنای "وجود داشتن، موجود بودن، در میان بودن" و مانند این‌ها بوده‌باشد

۴. "دبه" مصدری لازم است و معادل فارسی آن "بودن، ریختن، حشر و نشر داشتن، مشارکت داشتن و ..." است. و همه این برابرهای فارسی می‌توانند بدون عنصر کمکی "شدن" به کار بروند.
مثال:
- چله چمن چمی دبه: چکه در چشمم ریخت.

۵. با توجه به ماهیت افعالی چون "دریمه، دریره و ..."، منطقا باید مصدر این افعال، "درییه" باشد؛ اما واقعیت این است که این مصدر مثل بسیاری از  دیگر مصادر تالشی، امروزه به کار نمی‌رود. و به همین دلیل، از "دری‌به" و "دبه" استفاده‌می‌شود.

۶. وقتی می‌گوییم "فلانی، فلانی نه دبَه"، در این‌جا "دبه" دقیقا شکل دیگر "دری‌بَه" است و به معنای "بود، دربود، حشر و نشر داشت و ..." .

#حسین_زاغی_ماسال:
درود
واژه *دریه* ،در بعضی جملات به معنای وجود داشتن،بودن چیزی را بیان می کند.
و در جملاتی معنای بسته بودن...
مثل (که در دریه) درِ خانه بسته است؟

#فرزاد_بختیاری:
بهنام جان، درود

"دبه" باید شکل کوتاه شده "دربه" باشد و این "دربه" هم به‌نوعی شکل کوتاه شده "دری‌به" است. "درییه" فعلا یه شکل مصدری فراموش‌شده است و عملا به جای آن از "دری‌به" و گاه "دبه" استفاده می‌شود.

#عارف_محمد_قلی پور:
چیزی که الان من دوس دارم بدونم این‌هاست:

آیا شدن معادل عکس کردن هست یا نیست؟

آیا ویبه عکس ویکرده هست یا نیست؟


اگر مصدری به اسم درییه داریم پس باید مصدری به صورت اییه هم داشته باشیم که درییه صورت پیشوندیش باشه، آیا این رو قبول دارید؟

#فرزاد_بختیاری:
مثال:
ام بز هده گوسندون نه دبه/ دری‌به، چوون شیوار چره.

به هر حال وضعیت عناصر کمکی ایمه، ایرا، ایما، ایمونا و ... در ساختمان افعال تالشی باید از نظر مصدر روشن شود عارف جان.

این عناصر می‌توانند بازمانده و شکل کوتاه شده مصدر "استه/ ایسته (استن_ ایستن)" باشند.

#بهنام_ن:
در +ایی یه/ در اییه ==> درییه
پر+ اییه
ویر+ اییه
آر +اییه

حالا ایا واقعا این مصدر اییه
از همون استه هست یا نیست رو  شاید باز باید بررسی کرد

#فرزاد_بختیاری:
درود
۱. تشکر میکنم از بانو محسنی ارجمند
۲. علی‌القاعده، مصدر "دکرده" (dakarde) با در نظر گرفتن ریشه و ساختمانش، نمی‌تواند پیوندی با "دری/ درییه"، "دری‌به" و "دبه" داشته‌باشد.
۳. "دکرده" معانی گوناگونی دارد که فقط یکی از آن‌ها "پوشیدن/ پوشاندن" است. و در ارتباط با این معنای "پوشیدن/ پوشاندن" است که مخصوصا تصور پیوند این مصدر با "درییه"، "دری‌به" و ... شکل می‌گیرد.
چند مثال برای دکرده:
الف) مونده، گاچ دکرده: گوساله را وارد طویله کردن.
ب) آوی چیری دکرده: آب را در چیری (جوله) ریختن
پ) که بری دکرده: بستن در خانه
ت) کلاکی دکرده: باریدن باران/ درگرفتن باران
ث) گرمه خلا دکرده: لباس گرم پوشیدن
ج) و ...

۴. چنان‌که دوستان اشاره کرده‌اند، "دکرده" شکل پیشوندی مصدر ساده "کرده" است که بن ماضی آن، "کرد" (kard) و بن مضارعش "کر" (kar) است‌. و این بن‌ها نشانگر عدم ارتباط "دکرده" با مصدرهای اشاره‌شده‌ است.

۵. "درییه" و دیگر شکل‌های این مصدر (پرییه، ویرییه، آرییه، جیرییه)، ظاهرا ساخت دیگری نیز دارند و آن "دری‌به، پری‌به، ویری‌به و ..." است. با توجه به این ساخت، شاید بتوان گفت که "درییه" و دیگر شکل‌های آن از پیشوندهای فعلی "در، پر، ویر، جیر ..." و شکل کوتاه مصدر "استه/ ایسته"، یعنی "اییه" ساخته‌شده‌است: دراییه (درییه)، پراییه (پرییه)، ویراییه (ویرییه) و ... . و معادل این "دراییه/ درییه" تالشی در فارسی، "دراستن" است؛ که فعل "دراست" از آن بر جای مانده‌است (دراست: موجود است، وجود دارد و ...).

۶. وجود "به" در شکل "دری‌به/ درایبه" شاید موید حدس بالا باشد. و این "به" یا "ایبه" می‌تواند برابر و هم‌معنای همان "اییه/ ایسته/ استه" و یا شکلی از آن باشد.

۷. با توجه به دو نکته اخیر، باید گفت که شباهت و پیوند "درییه"، "دری‌به/ درایبه" و "دبه" با مصدر "دکرده"، فقط در پیشوند  da یا dar است و مصدر ساده این افعال ارتباطی با یک‌دیگر ندارند؛ یعنی "کرده" و "استه/ ایسته/ اییه" و یا "به/ ایبه" (این "ایبه" می‌تواند شکل کهن‌تر "به" باشد. در این زمینه باید بررسی بیشتری صورت بگیرد).

۸. دبه، پبه، ویبه، جیبه و ... می‌توانند شکل‌های کوتاه‌شده دری‌به/ درایبه، پری‌به/ پرایبه، ویری‌به/ ویرایبه و ... باشند؛ هرچند که ممکن است امروزه به‌ظاهر معنای برابر نداشته‌‌باشند.

۹. با توجه به آن‌چه گذشت، به نظر بنده:
الف) معادل بودن/ هستن/ استن در تالشی جنوبی، "ایبه/ ایبن" و شکل کوتاهش یعنی "به/ بن" است و نیز "استه/ ایسته" (استن/ ایستن) و شکل کوتاه آن، یعنی "اییه".

ب) از شکل‌های مختلف این مصدر/ مصادر در تالشی جنوبی، امروزه فقط شکل "به" (be) زنده و رایج است. 

پ) مصدرهای "درییه/ دراییه"، "دری‌به/ درایبه" و "دبه"، سه شکل پیشوندی از یک مصدر ساده‌اند. و آن مصدر ساده، "استه/ استن" (ایسته/ ایستن) و "به/ ایبه" (بن/ ایبن) است.

ت) شکل مصدری"درییه" و دیگر ساخت‌های پیشوندی این مصدر، امروزه در تالشی جنوبی کاربرد چندانی ندارند و به جای آن‌ها از ساخت‌های مصدری "دری‌به، پری‌به، ویری‌به، ..." یا  ساخت کوتاه‌شده "دبه، پبه، ویبه، ..." استفاده‌می‌شود.

ث) "درییه" یا "دری‌به" و "دبه" هم مانند "دکرده" معانی گوناگونی دارند:
مثال:
- باغی دری‌به: در باغ بودن
- پلا دری‌به: موجود بودن پلو
- خلا دری‌به: لباس بر تن داشتن
- و ...

ج) "درییه/ دری‌به" آن‌گاه که معنای "پوشیدن" و "بر تن داشتن" دارد، یک فعل غیرکنشی است؛ در حالی که "دکرده" به معنای "پوشیدن/ پوشاندن"، فعلی کنشی است.
مثال:
- حسنی خلا دکرده: حسن لباس را پوشید/ پوشاند.
- حسنی خلا درییه: حسن لباس بر تن دارد.

چ) شکل کوتاه این مصدر، یعنی "دبه" (دربه > دریبه > درایبه) در تالشی جنوبی با شکل "درییه/ دراییه" و "دری‌به/ درایبه" تفاوت معنایی دارد. توجه به معنا یا معانی "دبه" در دیگر گویش‌های تالشی و نیز در گویش‌های تبری و گیلکی می‌تواند به این بحث و گمان، بیشتر کمک کند.

ح) "درییه" یا "دری" شکل دیگری نیز در تالشی ماسالی دارد که آن، "دره" (dare) است. 
مثال:
- دریما (درایما) > دره‌ما
شاید بتوان این e بعد از r را e کشیده به حساب آورد (> ē).

خ) ناگفته نماند که در تالشی فومنی و شفتی، این "دری" (dari) یا "درییه" (dariye) ماسالی به‌صورت deri و deriye تلفظ می‌شود که مصوت کوتاه e بعد از d، جای تامل دارد.

د) این بحث هنوز کال است و بخشی از آن مبتنی بر حدس و گمان. بنابراین، پرونده آن تا اطلاع ثانوی همچنان باز خواهدماند.

#عارف_محمد_قلی پور:
درود ب
۸. اگه منظورتون از دبه، ویبه و ‌... اون مصادری هستند که به معنی ریخته‌شدن هستند، اون‌ها صورت‌های پیشوندی فعل «به: شدن» هستند، این‌ها چه ارتباطی می‌تونن با دری/دره، ویری/ویره و ... داشته باشن؟
شما چطور به این مصدر درییه رسیدید؟
مثل اینه که به اون‌چه معادل "هستن/استن" فارسی هستش بگیم مصدر "اییه"

#فرزاد_بختیاری:
درود بر شما و همه خوبان گروه

آچییه (āčiye) باید به معنای بازکردن اجزای یک سازه، بافتنی و مانند آن باشد.

برابر شکافتن فارسی در تالشی، اشکوئه (əškue) یا اشکاته (əškāte) است.

#میلاد_بردبار_اسالم:
بله البته 3 نوع شکافتن معنی میده :
یکی شکافتن بی نظم مثلا کوبیدن و ویران کردن خانه (با آسیب دیدن تقریبا کامل اجزای آن)
یکی شکافتن منظم مثلا جدا کردن اجزای چیزی (به صورت سالم و یا تقریبا سالم)
یکی هم ترکیبی از 2 مورد بالا و یا شکافتن عادی

#فرزاد_بختیاری:
درود بر عارف برای فرهیخته

۱. شکل دیگر مصدر "آچییه" (āčiye) در تالشی ماسالی، "آچینده" (āčinde) است.
مثال:
الف) اشتن کَه آچیشه.
ب) اشتن کَه آچیندٚشه.

۲. بن مضارع مصدر "آچینده"، "آچین" (āčin) است و بن مضارع "آچییه" ظاهرا باید "آچی" (āči) باشد؛ اما این بن، برخلاف بن "آچین"، با تغییر تکیه، به‌عنوان فعل امر به کار نمی‌رود.

۳. جالب این‌جاست که فعل‌های مضارع با بن "آچین" ساخته‌‌می‌شوند، نه "آچی". و با این بن "آچی"، غالبا فعل‌های ماضی ساخته‌می‌شوند.
مثال:
الف) آچینم: مضارع اخباری و التزامی (با تغییر تکیه)
ب) کرا آچینم: مضارع مستمر
پ) آچیمه: ماضی ساده
ت) آچییه‌ما: ماضی بعید
ث) و ...


۴. بن مضارع مصدر "اشکوئه" (əškue) می‌شود، "اشکا" (əškā).
مثال:
اشکام: مضارع اخباری
بشکام: مضاع التزامی
کرا اشکام: مضارع مستمر

#عارف_محمد_قلی پور:
تالشی جنوبی (ماسال):

انییه (əniya): این‌جاها
هنییه (həniya): همین‌جاها

انییه (aniya): آن‌جاها
هنییه (haniya): همون‌جاها

کنییه (kəniya): کجاها
کنی (kəni): کجا

#میلاد_بردبار_اسالم:
تالشی مرکزی (اسالم) :

اییا iyā : اینجا
اْمون əmun : اینجاها / اینها
هییا hiyā : همینجا
هْمون həmun : همینجاها / همینها

اوئَه ua : آنجا
اَمون amun : آنجاها / آنها
هوئَه hua : همانجا
هَمون hamun : همانجاها / همانها

کییا kiyā : کجا / کجاها

[البته بیشتر اوقات، حالت مفرد برای اشاره به حالت جمع نیز به کار برده میشود.]

#سارا_روحانی:
تالشی مرکزی ( پره سر )

اییا  :  iyā   :  اینجا
اییا مون : iyāmun  : اینجاییم
اییاینَه  : iyāyna  : اینجا اند

هییا :  hiyā   : همینجا
هییا مون : hiyāmun : همینجاییم

اوئه  :  ua   :  آنجا
اوئمون  : uamun :  آنجاییم
هوئمون : huamun : همانجاییم

کییا  : kiyā  :  کجا
کییامون  : kiyāmun : کجائیم
کییارون  : kiyārun  : کجایید

#سارا_روحانی


بهنام _ن:
درود
من شنیدم گاهی  واژه
"انییه اون" را هم بکار می برند
حالا نمیدونم
این کلمه آیا هجو هست
یا خیر واقعا وجود داره

از انییه اون کو ای وینده نیمه
من او را در این حوالی ندیده ام

#عارف_محمد_قلی پور:
سلام
بله من هم شنیدم این‌ها رو
فرزاد

#فرزاد_بختیاری:
درود بر آقا بهنام و آقا عارف
و همه اعضای محترم گروه

شکل اصیل و پربسامد کلمات مدنظر، همان است که آقا عارف ثبت کرده‌اند:
انیه/ انییه
هنیه/ هنییه
و ...
جمع بستن این کلمات با نشانه‌های جمع، پدیده‌ای جدید و کم‌کاربرد است (از مختصات تالشی شهری - جلگه‌ای جدید رایج در ماسال و شهر‌های تالش‌زبان مجاور است).

#مریم_محسنی_ماسال:
۱- انته ənte : اینجا
انته ین ənteyen /انته ئون ənteun : اینجاها
هنتهhənte / هنتییه həntiya: همین جا، همین دور و بر، همین طرف،همین ور
هنته ین hənteyen : همین جا ها...
هنتئون hənteun : همین جاها، همین دور و برها، همین اطراف، همین ورا
هنتییه ئونhəntiyaun/ هنتییه ین həntiyayen :  همین جاها
هنیهhənya/ هنییهhəniya: همین جا هنیانhənyān/ هنییانhəniyān/ هنینhənyen/ هنیینhəniyen/ هنیه ئون hənyaun : همین جاها...

۲- انیهənya / انییه əniya : این جاها، این دور و برها، این طور جاها
انیانənyān/ انییان əniyān،انین ənyen /انیین aniyen، انیه ئونənyaun/ انییه ئونəniyaun: این جاها، این اطراف، این دور و برها، این طور جاها

۳- اَتِه ate : آنجا
اته ئونateun : آنجاها
هته hate / هتییه hatiya: همانجا، همان دور و بر، همان طرف، همان ور
هته ئنhateen : همان جاها...
هته ئون hateun : همان جاها...
هتییه ئن hatiyaen / هتییه ئونhatiyaun : همانجاها

۴- اَنیه anya/ انییه aniya : آن جاها، آن دور و برها،آنطور جاها
اَنیانanyān/ انییانāniyān ،انینanyen/انیین aniyen، انیه ئونaniyaun/ انییه ئون aniyaun
: آن جاها، آن دور و برها ، آنطور جاها

هنیه hanya / هنییه haniya : همانجا ها...
هنیان hanyan/ هنییان haniyān : همانجاها
هنین hanyen/ هنیین haniyen : همانجاها
هنییه ئونhaniyaun / هنییه ئن haniyaen: همانجاها...

تالشی گویش ماسال