🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

#رسول_جعفریان نویسنده وتاریخ نگار در واکنش به اظهاران #علیرضاپناهیان درباره پیامبر اسلام (گوشت تلخ خواندن آن حضرت) نوشت:

"بازی با #تاریخ_اسلام، یکی از خطرناک ترین کارهایی است که عده ای #منبری_بی_دانش، به دلیل نخواندن درست فقه و قواعد اجتهاد انجام می دهند.
آنها با استناد به هر رطب و یابس تاریخی، اصول محکم دینی استخراج می کنند. سیما هم که دربست در اختیار است و فرصتی برای ترویج اباطیل و منکرات."

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

امسال هزار و چهارصدمین سال تأسیس #دولت_اموی است.

ابن عبدالبر در کتاب استیعاب می‌گوید: در جمادی الاولی سال ۴۱ بود که حسن بن علی (ع) حکومت را تسلیم معاویه کرد، و آن وقت ۶۶ ساله دو ماه کمتر داشت.

معاویه تا رجب سال ۶۰ حکومت کرد، و پس از دولت یزید و پسرش معاویه دوم، دولت اموی، در شاخه مروانی تا سال ۱۳۲ جمعا ۹۰ سال حکومت کرد. از تاریخ تأسیس آن تاکنون که سال ۱۴۴۱ (قمری) است، دقیقا ۱۴۰۰ سال گذشته است.

#اسلام_عثمانی یا #اموی، در مقابل #اسلام_علوی شکل گرفت، و توانست در یک دوره حساس نود ساله، با کنار زدن علویان و دیگر رقیبان، نه تنها یک امپراتوری عربی در پهنه وسیعی از ربع مسکون وقت ایجاد کند بلکه تلقی و تفسیر خاصی از اسلام را هم در عمق ذهن امت اسلامی استقرار بخشد.

دوره اموی، از این جهت که نخستین قرن شکل گیری فرهنگ اسلامی است، بسیار مهم است و دیدگاه‌های امویان سخت در آن نفوذ دارد. البته همان زمان، جناح‌های مخالف دیگری هم به جز علویان بودند که درباره اسلام عثمانی، تأمل داشته و آن را نمی‌پذیرفتند. خوارج، جناحی از قریش از پیروان خاص شیخین، مانند جریان ابن زبیر، و نیز جریانی وابسته به معتزله و مرجئه با رهبری ابوحنیفه که مخالف امویان بودند، اما جریان غالب و اسلام فراگیر متعلق به امویان بود.

اساس این دولت، غلبه دادن نگرش عربی و قبیله‌ای و حاکم کردن عنصر عرب بر اسلام بود. آنها تلاش کردند دین را تفسیر عربی کنند و در این کار موفق بودند.

یک تجربه مهم در این دولت، غلبه دادن عنصر «فتح» و «جنگ» و خشونت بود که در اسلام اموی سخت غالب شد، خشونتی از نوع #حجاج و یا حتی خود عبدالملک و فرزندانش مثل هشام، رنگی بود که اسلام اموی را پوشش می‌داد و وجود کسانی مثل عمربن‌عبدالعزیز که تلاش کرد در این زمینه متفاوت عمل کند، اثری نگذاشت و از آن  تنها یک خاطره باقی ماند.

در نگرش سیاسی اسلام اموی، هر نوع شورش و مخالفتی برای اصلاح، نوعی فرقه گرایی است و جماعت و طاعت در زمره مفاهیم اصلی هستند. در این نگاه، امام حسین یک تفرقه افکن است که می‌کوشد الفت و محبت میان امت را از بین ببرد.

اسلام اموی، در این نود سال، برای اصل دین ارزش قائل نبود و از آن فقط به عنوان یک ابزار استفاده می‌کرد. لذا چندان به آموزش دین در میان مردم بها نمی‌داد، اما #تسلط_سیاسی را اصل می‌دانست.

اسلام اموی، برای فتوحات و توسعه جغرافیایی ارزش زیادی قائل است و یک‌سره کوشش می‌کرد تا بتواند سرزمین‌های بیشتری را در اختیار داشته باشد، اما در تعمیق اسلام در جامعه کاری نمی‌کرد.

شواهد تاریخی از دوره امام سجاد (ع) که در همین عصر می‌زیست داریم که مردم با ساده‌ترین احکام شرعی خود آشنا نبودند، اما دامنه فتوحات تا اندلس کشیده شد، و ده‌ها هزار اسیر و برده و کنیز و در واقع دخترکان زیبا و ماه روی اندلسی و غیره، سوار بر ده‌ها کشتی، به شام و حجاز آورده شدند تا در کار عیش و زندگی روزمره سران عرب خدمت کنند.

راستش، بردگی که اسلام کوشید آن را کم‌رنگ کند و حضرت رسول (ص) خودش یک بار هم اسیری را برده نکرد، در عصر اول فتوحات و سپس در دوره اموی به صورت یک اصل درآمد و برای همیشه در فقه منتسب به اسلام، استوار شد.

اسلام اموی بود که صدها هزار برده ایرانی را به میان اعراب برد و برای آن قاعده و قانون نوشت. در این اسلام، رفتار عربِ فاتح با ایرانی و بربر و رومی، هیچ تفاوتی با مغولان نداشت و مثل هر فاتح دیگری رفتار می‌شد. تلاش بعدی مسلمانان در پیراستن چهره اسلام از آنچه امویان کردند، چه اندازه مؤثر بود، نمی‌دانم.

👈این یادداشت را نوشتم تا عرض کنم، ما در شناخت اسلام اموی و عثمانی، در شناخت رنگی و لعابی که امویان بر اسلام زدند و آثارش در عمق فکر و فقه اسلامی باقی ماند، هنوز کار جدی نکرده‌ایم. این تاریخ، بهانه‌ای شد تا یادآور شوم که لازم است در این باره تحقیقات جدی‌تری صورت گیرد.

✍ #رسول_جعفریان

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#شاه_طهماسب_صفوی مطمئن بود که امام زمان در زمان حکومت او ظهور خواهد کرد و یکی از خواهرانش را هم شوهر نداد تا او را به همسری امام زمان در آورد.!!!

گویا اندیشه اتصال دولت وقت به ظهور در این زمان شکل گرفته است.

#رسول_جعفریان مقاله ای با عنوان "رساله در پیشگویی ظهور مهدی درسال ۹۱۴" دارد.

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

آیة الله حاج شیخ #عبدالکریم_حائری یزدی (آیت‌الله مؤسس ۱۲۳۸ ه.خ. -۱۳۱۵ ه. خ) از مجتهدان و مراجع تقلید شیعه و بنیان‌گذار حوزهٔ علمیه قم بود.
اودر درس های فقهی خود که پیش از هجرت به قم و بعد از آن در حوزه قم مطرح کرده، به موضوع حکومت و ولایت پرداخته و دیدگاه فقهی خود را به صورت استدلالی تبیین نموده است. رأی فقهی حاج شیخ را در دو مرحله می توان تقریر و تفکیک کرد:
یکی عصر حضور امام معصوم و دیگری عصر غیبت امام. او در مرحله نخست به تشکیل دولت دینی باور دارد ، و منصب های حکومت را برای #معصومان به نصب و تعیین الهی می پذیرد ، ولی در مرحله دوم به چنین منصبی برای #فقیهان باور ندارد و اداره حکومت را نه شأن خاص فقیهان بلکه از وظایف عمومی مسلمانان می داند. به نظر او فقها فقط برای تصدی قضاوت و برخی امور جزئی مانند سرپرستی محجوران نصب شده اند.


📙صدسالگی حوزه علمیه قم
✍ #رسول_جعفریان


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

داستان سرایی وقصه پردازی در #تاریخ.

دکتر #رسول_جعفریان

⏰ ۲دقیقه


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ یادی از میرزا علیرضاخان #شفاءالدّولهٔ_کاشانی

🔹 مرحوم علیرضاخان شفاء‌الدّوله – معروف به #حکیم_شفا در حدود سال ۱۲۹۶ ه‍ ق در #کاشان متولّد شد و سال‌ها در شهر #قم به طبابت مشغول بود. وی در اواخر عمر به تهران هجرت کرد و به‌تاریخ ۲۸ فروردین‌ماه ۱۳۳۹، در همان‌جا از دنیا رفت. پیکرش را به قم بازگردانده و در ایوان بقعه‌ای در سمت جنوب شرقی صحن اتابکی (در مقابل آرامگاه میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل، که هم‌اکنون به راهروی بزرگی تبدیل شده است) به خاک سپردند.

🔸 مطبّ حکیم شفا روبروی درب ساعت از صحن اتابکی و در جوار مدرسهٔ خان قرار داشت و هنوز ساختمان آن پابرجاست. بر دیوار بیرونیِ این مطب، کاشی‌های زیبایی مشتمل بر اشعار جالبی از حکیم شفا الصاق شده بود که اعجاب بینندگان را برمی‌انگیخت. در خاطرات محصّلین قدیمیِ حوزهٔ علمیّهٔ قم نیز خاطراتی از این کتیبه‌های زیبا – که امروزه به موزهٔ آستانهٔ حضرت معصومه منتقل شده – منعکس گردیده است. (برای نمونه، ر.ک: حکایت عمر، ص۱۰۳)

🔹 اشعار معروف حکیم شفا که به‌زیبایی ترکیب و تلفیقِ معماریِ دو بنایِ حرم مطهّر حضرت فاطمهٔ معصومه و مطبّ حکیم شفا را به تصویر کشیده، بدین شرح است:

رواق حکمت اینجا، کاخ سبط مصطفی آنجا
بشارت دردمندان را، دوا اینجا، شفا آنجا

در اینجا طبّ یونانی و تشریح اروپایی
فرامین و الهیّات و آیات خدا آنجا

سبب اینجاست یعنی حکمت و تدبیر و دانایی
توانایی است یعنی حکم و تقدیر و قضا آنجا

«شفا» از نبض اینجا می‌دهد تشخیص علّت را
خداوند «شفا» دارد یدِ معجزنما آنجا.

🔸ابیات مزبور، به صورت افقی روی دیوار نوشته شده بود. اشعاری هم به صورت عمودی بر روی آن دیوار کتیبه شده بود که متن آن اشعار نیز به قرار ذیل است:

از غم هجر، مریضی که گرفتار تب است
نسخه‌اش افشرهٔ وصل به هنگام شب است

و آن که در بستر بیماری عشق است، دواش
خُرفهٔ خال و گلِ عارض و عنّابِ لب است

پادزهر اثر سمّ خیالات به مغز
سبزه و باغ و گل و قصّه و شعر و ادب است

الغرض نیست عجب گر نشود سهل علاج
هر مریضی که ز هر درد به رنج و تعب است.

🔹 لطافت این اشعار و ارتباط مضامین آن با مصطلحات علم طب، بر ظرفاء و اهل ذوق، مخفی نیست.

🔸 روی برخی از کاشی‌های این مطبّ قدیمی، سنهٔ ۱۳۲۲ ه‍ ق درج شده که تاریخ بنا را صد و اندی سال به عقب می‌راند. در برخی کتیبه‌ها هم تاریخ ۱۳۵۲ ق به چشم می‌خورد. در سالنامهٔ حکایات الأطبّاء (تقویم ویژهٔ پزشکان قم، چاپ ۱۳۹۱ ه‍ ش)، به نقل از یادداشتی مهم (چاپ‌شده در مجلّهٔ توفیق، سال ۱۳۱۳) آمده است که: حکیم شفا این بنا را خریده و تعمیر کرده است. وی ابتدا این اشعار را برای مطبّ خود کتیبه کرد:

مطبّ دکتر اینجا، کاخ سبط مصطفی آنجا
بشارت درمندان را، دوا اینجا شفا آنجا.

🔹 امّا به دلیل آن‌که فارغ التّحصیل دانشکدهٔ پزشکی نبود، به وی اعتراض شد و او نیز اشعار را بدین‌شکل عوض کرد: رواق حکمت اینجا الخ.


علی قنبری بیگدلی


منابع:
بزرگان کاشان، تألیف #افشین_عاطفی و
یادداشتی از #رسول_جعفریان.


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

آیة الله #عبدالکریم_حائری_یزدی(آیت‌الله مؤسس، ۱۲۳۸ ه.خ. -۱۳۱۵ ه. خ) از مجتهدان و مراجع تقلید شیعه و بنیان‌گذار حوزهٔ علمیه قم بود.
اودر درس های فقهی خود که پیش از هجرت به قم و بعد از آن در حوزه قم مطرح کرده، به موضوع حکومت و ولایت پرداخته و دیدگاه فقهی خود را به صورت استدلالی تبیین نموده است. رأی فقهی حاج شیخ را در دو مرحله می توان تقریر و تفکیک کرد:
یکی عصر حضور امام معصوم و دیگری عصر غیبت امام. او در مرحله نخست به تشکیل دولت دینی باور دارد ، و منصب های حکومت را برای #معصومان به نصب و تعیین الهی می پذیرد ، ولی در مرحله دوم به چنین منصبی برای #فقیهان باور ندارد و اداره حکومت را نه شأن خاص فقیهان بلکه از وظایف عمومی مسلمانان می داند. به نظر او فقها فقط برای تصدی #قضاوت و برخی امور جزئی مانند #سرپرستی_محجوران نصب شده اند.


📙صدسالگی حوزه علمیه قم
✍ به کوشش #رسول_جعفریان


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

نمونه ای از دعوای #طب_سنتی و فرنگی از دوره قاجار:


شنبه ۲۷ محرم الحرام- صبح سه ساعت به ظهر مانده به اتفاق آقاى عماد السلطنه منزل صدراعظم رفتيم. تازه بيدار شده بود. عزيز السلطان، اعتماد السلطنه، مهندس- الممالك و دو سه نفر ديگر بودند. فخر الاطباء حكيم عزيز السلطان و مرحوم امين اقدس صدر مجلس جلوس كرده بود.
در اول حرفهاى بقاعده از بى ‏نظمى اردو و نزاع هاى متواتر و كمى نان به عرض رسانيد. خيلى اصرار كرد كه يك نفر بيگلربيگى براى اردو تعيين كنيد، نظم بدهد. آن حركات اراذل و اوباش را مانع شود. چوب بزند، بترسند، ساكت شوند. اغلب را به شوخى جواب دادند و به طبيعت واگذار فرمودند.
بعد صدراعظم از سوء مزاج و تكسر مزاج خودش كمى صحبت كرد. دكتر شيخ [احیاء الملک] پسر ميرزا علينقى زرگرباشى كه در پاريس تربيت شده، حالا نزد صدراعظم است حضور داشت، جوان معقول مؤدب خوبى است. فخر الاطباء خواست طبابت كند در اين موقع بقدرى حرفهاى لغو بي معنى زد كه گمان مى ‏رفت دو ماه درس طب نخوانده و مثل تمام كارها از جهالت ترقى كرده. تمام مجلس متحير [بودند] و تماما تمسخر كرده خنده مى ‏كردند، و او ابرام داشت دليل مى‏ آورد، قاعده بيان مى ‏كرد. مثلا مى ‏گفت:

⬅️ "اين دواهاى فرنگى تماما بد و بدون خاصيت است. هركس استعمال كند احمق است و هرگز ناخوش را خوب نخواهد كرد. مثل اين كه به تمام ناخوشها «يدوردوپطاس» مى‏ دهند و اين چندين ضرر دارد، من ‏جمله پستان را كوچك می کند. خايه مردها را كوچك مى ‏كند. تجربه كنيد من خود ديده ‏ام."

بعد گفت براى حفظ صحت و اصلاح مزاج بهترين كارها اين است كه هرشب آش رشته آدم بخورد و بعد سركه شيره و قى كند. يا آن‏كه بعد از غذا يك قدح سكنجبين خورده دو قليان مفصل كه خيلى محكم پك بزند صرف كند، اسباب قى مى ‏شود و مادام العمر مزاجش سلامت است، يعنى هرشب بخورد.
عزيز السلطان و سايرين خنده به قهقهه كرده. گفت خير دروغ عرض نمى‏ كنم در كتاب اطباء نوشته‏ اند و تصريح شده. نشنيده‏ ايد «به هر سال فصد و به هرروز قى».
مدتها اين صحبت بود. مخاطب دكتر شيخ بود و از آن ادب و متانت هيچ جواب نداد و مجادله‏ نكرد. تمام را تصديق مى ‏كرد.
اعلی حضرت سوار شدند از جلوى چادر صدراعظم گذشتند، اظهار التفات به همه فرمودند.


(خاطرات عین السلطنه، ۱/۷۹۶)
#رسول_جعفریان


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#خسرو_معتضد در گفتاری در باب مفهوم «شاه» و رابطه آن با توده ملت با عنوان «تأثیر گذاری شاهنشاهان هخامنشی در یکپارچگی و عظمت قوم ایران» در شمارهٔ ۳۴ روزنامه جشن شاهنشاهی ایران مورخ چهارشنبه ۱۰ شهریور سال ۱۳۵۰ محمدرضا شاه پهلوی را ستود.

وی بعدها خود را علاقه‌مند به جمهوری اسلامی معرفی کرده و مدعی است که «مدیحه‌سرای نظام» نیست و از سوی دیگر هیچ وابستگی به دربار پهلوی و ساواک ندارد و حتی برخی از کتاب‌های او در آن زمان ممنوع‌الانتشار بوده‌است. او همچنین اعلام کرده‌است که در ایران سانسور آن گونه که پیش از انقلاب ۱۳۵۷ برقرار بوده وجود ندارد.

ولی #رسول_جعفریان با ذکر سندی (روزنامه جشن شاهنشاهی ایران، شماره ۳۴، چهارشنبه دهم شهریور ماه ۱۳۵۰) معتضد را #مداح_شاه و برخی اقدامات او می‌داند.


t.center/tarikhdartarazoo 🏛