🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

آرامگاه #امیرکبیر کجاست؟

👈قابل توجه زائران #امام_حسین!

⏰ ۱ دقیقه و۲۰ ثانیه

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

در نامه بالا #امیرکبیر پسر #ناصرالدین شاه
را به جرم رشوه از #حکومت_قم
عزل کرده و به شاه می نویسد:

"فرستادم او را به تهران بياورند تا
اعليحضرت بداننداداره امورمملکت
با توصیه عمه وخاله نمی شود."

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

چگونه ملت برای سیاست ، پدر و مادر پاسخگو بسازد!؟

اگرچه روایت آمارها و تجربیات تلخ تاریخی نشان می‌دهد که سیاست‌ در ایران پدر و مادر ندارد.اما یک روزنه به سوی نور باز می‌کنیم که مردم  بتوانند قاعده این بازی را برای همیشه عوض کنند.
ابتدا آمارها و تجربیات تلخ تاریخی در سرزمین اجدادی مان را مرور کنیم :

از شش وزیر غزنویان ، چهار تن اعدام شدند و اموالشان مصادره گردید.
پنجمی نیز  به زندان افتاده و اموالش نیز مصادره شد و ششمی به نحو معجزه آسایی توانست متواری شود.
(که مشهورترین آنها برای نسل ما ، #حسنک_وزیر است)

در دوران سلجوقی جمعاً یازده وزیر به قتل رسیدند.
(عمر متوسط صدارت هر وزیر قبل از آن که سر از تنش جدا شود بیش از چهار سال نبود.)

در دوره ایلخانی ، به استئنای یک تن، تمامی وزرا به قتل رسیدند.
(که مشهورترین آن ها #رشیدالدین_فضل_الله بود که بدنش را به دو نیم کردند و سر او را در خیابانهای تبریز گرداندند.)

پایان پادشاهی اکثریت شاهان قاجار و پهلوی ، مرگ طبیعی نبود :

۱_ آغا محمد شاه : ترور
۲_فتحعلی شاه : مرگ طبیعی
۳_محمد شاه : مرگ طبیعی
۴_ناصر الدین شاه : ترور
۵_مظفرالدین شاه : مرگ طبیعی
۶_محمدعلی شاه : عزل و تبعید
۷_احمد شاه : عزل و تبعید
۸_رضا شاه : استعفا و تبعید
۹_محمدرضا شاه : عزل و تبعید

وزرای قاجار قبل از مشروطه ، هر چه مقتدرتر ، سرنوشت شوم تری پیدا می‌کردند :
۱_ابراهیم کلانتر (وزیر مقتدر و بانفوذ فتحعلی شاه) ابتدا زبانش بریده ، سپس در دیگ آبجوش سرنگون شد...
۲_قائم مقام فراهانی شش روز گرسنگی داده شد و سپس خفه گردید.
۳_میرزا محمدخان سپهسالار با قهوه قجری مسموم شد.
۴_میرزا تقی خان #امیرکبیر قتل درتمام فین کاشان.
۵_امین‌السلطان (صدراعظم ۳ پادشاه قاجار) ، توسط یک مشروطه خواه ترور شد.


اکثریت نخست وزیران مشهور و موثر سلسله پهلوی ، با ترور و اعدام و زندان کار خود را پایان دادند :

۱_ عبدالحسین هژیر : ترور توسط #فداییان_اسلام.
۲_ حاجعلی رزم‌آرا : ترور توسط #فداییان_اسلام.
۳_ محمد مصدق : زندان سپس حصر خانگی.
۴_حسنعلی منصور : ترور توسط موتلفه اسلامی.
۵_ امیرعباس هویدا : اعدام انقلابی!
۶_ شاپور بختیار : عزل و سپس ترور در تبعید.


وضعیت روسای جمهور و نخست وزیران جمهوری اسلامی (به جز یک نفر) ، ادامه همان روند قبلی است :

۱_مهدی بازرگان : رد صلاحیت و بایکوت..
۲_ابوالحسن بنی‌صدر: عزل و فرار،مرگ درتبعید
۳_محمد جواد باهنر : ترور.
۴_محمد علی رجایی : ترور.
۵_میرحسین موسوی : حصر خانگی.
۶_اکبر هاشمی رفسنجانی: بایکوت ، رد صلاحیت و مرگ !
۷_محمد خاتمی: ممنوع التصویر و بایکوت.
۸_محمود احمدی‌نژاد: ردصلاحیت و بایکوت...
۹_حسن روحانی: رد صلاحیت...
۱۰_ابراهیم رئيسی: مرگ در اثر سقوط هلیکوپتر.

همانگونه که مشاهده می‌کنید ؛ عاقبت تلخ حاکمان ، قدمتی به اندازه تاریخ ایران دارد.

بقول عالی جناب #حافظ
شکوهِ تاجِ سلطانی ، که بیمِ جان در او دَرج است...
کلاهی دلکش است اما ، به تَرکِ سر نمی‌ارزد.

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

کدامیک از زائران کربلا تا حالا بر سر مزار قربانی بزرگ اصلاحات ، #امیرکبیر حضوریافته وفاتحه ای نثار روح او کرده است؟!

⏰ ۱دقیقه و۲۰ ثانیه

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

شاه غضب کرد اهل فضل و ادب را

در سال ۱۲۸۲ قمری که حاج علی خان مقدم مراغه ای قاتل #امیرکبیر به جای میرزا محمد خان مجد الملک وزیر وظایف و اوقاف شد، دو سوم حقوق پسران وصال شیرازی شاعر معروف را برای مواجب خود درست کرده و به خویشتن اختصاص داد به این مناسبت محمد داوری سومین فرزند وصال و شاعر و خوشنویس مشهور چکامه ای در این مورد سرود
که مطلع و شعر بعدش این است:

شاه غضب کرد اهل فضل و ادب را
کرد وزیرِ وظیفه میر غضب را

میر غضب شد وزیرِ اهلِ وظایف
مرگ روا گشت اهل فضل و ادب را!!!

ج۲/ص۱۲۰
t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#امیرکبیر کمتر از ۴ سال (٣ سال و ٢ ماه) بر مسند صدارت بود اما در همان مدت کوتاهِ صدارتش آن‌قدر خدمت کرد که حتی مورخین غربی هم نقش او را در تاریخ ایران نادیده نگرفته‌اند.

امیرکبیر در این مدت تجارت ایران را سامان داد و با پوشیدن لباسِ ایرانی به مردم..
باعث رونقِ تولیداتِ ملی شد و اگر امروز هم زنده بود قطعا مرزهای ایران را روی کالاهایِ بنجلِ چینی می‌بست.

وی شأنِ سیاستِ خارجی ایران را بالا برد و به سفرایِ کشورهای قدرتمند مانند انگلستان و روسیه به آسانی وقت ملاقات نمی‌داد..
امیرکبیر فامیل بازی را در آن دوره ریشه‌کن کرد و پایِ رجالِ مفت‌خور و چاپلوس‌ را از دربارِ ایران برید.
برایِ اقلیت‌هایِ مذهبی حقوق برابر قائل شد و شکنجه را حذف کرد.

مهمّات‌سازی در زمان او رشد زیادی کرد و ارتش منظم شد.
اداره‌ی شیلات را از روس‌ها گرفت و به اتباع ایران سپرد.
اما قطعا بهترین و بزرگترین خدمت امیرکبیر تاسیس #مدرسه_دارلفنون بود تا جایی که ژاپن شانزده سال بعد از دارالفنون اقدام به تاسیس اولین دانشگاه خود کرد.

⏰ ۲دقیقه و۴۸ ثانیه

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

مروری بر فرجام تلخ وناگوار برخی از سیاستمداران موثر در ایران.


۱ -از شش وزیر #غزنویان ، چهار تن اعدام شدند و اموالشان مصادره گردید، پنجمی به زندان افتاده و اموالش نیز مصادره شد و ششمی به نحو معجزه آسایی توانست متواری شود. (که مشهورترین آنها برای نسل ما ، #حسنک_وزیر است)

۲ -در دوران سلجوقی جمعاً یازده وزیر به قتل رسیدند.(عمر متوسط صدارت هر وزیر قبل از آن که سر از تنش جدا شود بیش از چهار سال نبود.)

۳ -در دوره ایلخانی ، به استئنای یک تن، تمامی وزرا به قتل رسیدند.(که مشهورترین آن ها #رشیدالدین_فضل_الله بود که بدنش را به دو نیم کردند و سر او را در خیابانهای تبریز گرداندند.)

۴ -پایان پادشاهی اکثریت شاهان قاجار و پهلوی ، مرگ طبیعی نبود:
آغا محمد شاه : ترور
ناصر الدین شاه : ترور
محمدعلی شاه : عزل و تبعید
احمد شاه : عزل و تبعید
رضا شاه : استعفا و تبعید
محمدرضا شاه : عزل و تبعید

وزرای قاجار قبل از مشروطه ، هر چه مقتدرتر ، سرنوشت شوم تری پیدا می کردند:

ابراهیم کلانتر (وزیر مقتدر و بانفوذ فتحعلی شاه) ابتدا زبانش بریده ، سپس در دیگ آبجوش سرنگون شد.
قائم مقام فراهانی پس از ۶ روز گرسنگی خفه گردید.
میرزا محمدخان سپهسالار با قهوه قجری مسموم شد.
میرزا تقی خان #امیرکبیر در حمام به قتل رسید.
امین‌السلطان (صدراعظم ۳ پادشاه قاجار) ، توسط یک مشروطه خواه ترور شد.

۵ -اکثریت نخست وزیران مشهور و موثر سلسله پهلوی ، با ترور و اعدام و زندان کار خود را پایان دادند:
عبدالحسین هژیر : ترور توسط فداییان اسلام
حاجعلی رزم‌آرا : ترور توسط فداییان اسلام
محمد مصدق : زندان سپس حصر خانگی
حسنعلی منصور : ترور توسط موتلفه اسلامی
امیرعباس هویدا : اعدام
شاپور بختیار : عزل و سپس ترور
-وضعیت روسای جمهور و نخست وزیران

جمهوری اسلامی (به جز یک نفر) ، ادامه همان روند قبلی است:
مهدی بازرگان : رد صلاحیت و بایکوت
ابوالحسن بنی‌صدر: عزل و فرار
محمد جواد باهنر : ترور
محمد علی رجایی : ترور
میرحسین موسوی : حصر خانگی
اکبر هاشمی رفسنجانی: بایکوت ، رد صلاحیت و مرگ مشکوک
محمد خاتمی: ممنوع التصویر و بایکوت
محمود احمدی‌نژاد: ردصلاحیت و بایکوت
حسن روحانی: رد صلاحیت
ابراهیم رئيسی: مرگ در اثر سقوط هلیکوپتر.

به قول #حافظ :

شکوهِ تاجِ سلطانی ، که بیمِ جان در او دَرج است
کُلاهی دلکش است اما ، به تَرکِ سر نمی‌ارزد

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

قتل بزرگمهر
و سنت وزیر کشی در تاریخ ایران


برخی مورخان براین باورند که ماه اردیبهشت ۵۹۰ میلادی آعاز متلاشی شدن حکومت ساسانیان است. زیرا دراین ماه و سال بسیاری از مدیران مجرب و ایراندوست کشوری و لشکری توسط شاه ساسانی برکنار، بازداشت و به قتل می رسند.همچنین در این ماه از آن سال برخی تاریخ نویسان قتل #بزرگمهرحکیم را نیز به دستور خسرو پرویز یادآور می شوند.

البته تاریخ دانان می دانند که شخصیت بزرگمهر آمیخته با واقعیت و افسانه و اسطوره است، اما به باور برخی مورخان شخصی به نام  بزرگمهر وجود داشته است.
قتل بزرگمهر یادآور سنت وزیر کشی است که در تاریخ این سرزمین به دفعات تکرار شده است. در این مقال کوتاه به چند مورد از وزیرکشی، که خوانندگان این متن کم و بیش با سرنوشت آنها آشنایند، اشاره می شود. 

سنت وزیرکشی بعد از ورود اسلام به ایران هم ادامه می یابد. برای مثال #جعفربرمکی وزیر ایرانی به دست #هارون عباسی کشته می شود. در دوره سلطان مسعود غزنوی، نوبت به دار آویختن #حسنک_وزیر است که به او اتهام گرایش به قرمطیان و اسماعیلیه می زنند و ریختن خونش را مجاز و مباح می دانند. ترس پادشاهان و خلفا و حاکمان از اینکه مبادا قدرت مطلقه و یا بخشی از آن را از دست بدهند یا وزرا را می کشتند و یا آنها را به انزوای کامل می کشیدند. 

در دوران معاصر #امیرکبیر وزیر لایق و کاردان ناصرالدین شاه نیز ابتدا برکنار، سپس تبعید و به خدعه درباریان رگ دستش در حمام فین کاشان زده می شود و به قتل می رسد.
داستان دکتر #محمدمصدق نیز از آن وزیر کشی های تاریخ اخیر است. اگر چه وی ظاهرا کشته نشد اما پس از مدتی تحمل زندان، تبعید شد و در روستای احمد آباد شهرستان آبیک استان قزوین تا آخر عمر دور از دوستان و یارانش به حصر خانگی و انزوا گذراند.

هویدا نیز از این رهگذر بی نصیب نماند. #امیرعباس_هویدا به ظاهر طولانی ترین نخست وزیری را در تاریخ معاصر ایران دارد، و بیش از دوازده سال در این مقام ماند و از کرنش گران درگاه محمدرضا شاه بود!. شاه پهلوی در آستانه سقوط حکومتش برای ساکت کردن انقلابیون هویدا را زندانی کرد اما پس از مدتی خودش به همراه خانواده و درباریانش از کشور گریختند و هویدای در بند را دو دستی به انقلابیون خشمگین سپردند و آنها نیز به باور خود نخست وزیر نظام  فاسد را بدون محاکمه درست و حسابی ، بدون وکیل مدافع و تشریفات، در مسیر انتقال از دادگاه به بازداشتگاه گلوله ای به سرش شلیک کردند و کشتند، تا سنت وزیر کشی در این سرزمین ادامه پیدا کند. به عبارتی می توان گفت قاتل اصلی هویدا محمدرضا شاه و سردمداران پهلوی بودند.

درباره لیست #وزیرکشی در تاریخ طولانی ایران بسیار می توان گفت و نوشت. دلایل این مرگ ها متعدد و متنوع هستند اما در یک چیز اشتراک وجود دارد، و آن اینکه حاکمان مستبد می ترسیدند که مبادا قدرت کامل خود را از دست بدهند، لذا بهترین راه فرستادن وزیران به سوی زندان و حصر و تبعید و چوبه دار بود.
جالب آنکه در اغلب اوقات زمانی طول نمی کشید، و پس از کشتن وزرای لایق توسط حاکمان نادان، حکومت شان در مسیر تزلزل و سقوط قرار می گرفت. ۳۰ سال پس از کشته شدن  بزرگمهر، با حمله اعراب مسلمان به ایران حکومت ۴۰۰ ساله ساسانیان سقوط می کند و برای همیشه به تاریخ می پیوندد.

✍ #سعیدمعدنی

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#میرزاآقاخان_نوری از رجال ماکیاولی مسلک دو آتشه بود و در شیوه استفاده از هر وسیله برای رسیدن به هدف آنچنان بی پروا بود که می گفت برای شکست دادن حریف و پیروز شدن هیچ عیبی ندارد آدمی ریشش را به مخرج خر فرو بکند و سپس همینکه کارش پیش رفت، آن را با
صابون بشوید و عطر و گلاب به آن بزند.

#امیرکبیر پس از آنکه زمام امور کشور را به دست گرفت، کانون کمپانی خیانت را که در رأس آن آقاخان نوری و مهد علیا قرار داشتند به هم ریخت و میرزا آقاخان نوری را که در آن زمان مقام وزیر لشکر و معاونت صدر اعظم را داشت، به
کاشان تبعید کرد.»

ص۲۴۹
t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ ‍ میرزا تقی خان امیرکبیر و میرزا آقا خان نوری ، به ترتیب و هر دو وزیر ناصرالدین شاه بودند. اگر میرزا تقی مصلح بود و تاوان آن را در حمام فین داد میرزا آقا خان که سعایت او در قتل امیر هم بی تاثیر نبود و بعد از او صدراعظم شد  (جالب اینکه جنازه میرزا آقاخان  به کربلا انتقال و در صحن مسجدی که از ثلث اموال امیرکبیر ساخته شده بود دفن گردید) نه تنها بویی از مملکت داری نبرده بود که وطن پرستی امیر را نیز نداشت چرا که پیش از قبول صدارت اعظمی تبعه انگلیس بود و با نوشتن نامه به وزیر مختار انگلیس در ایران، از تابعیت این کشور خارج شد.
دوران صدارت میرزا آقاخان نوری برای انگلستان دورهٔ پیشرفت و تحکیم نفوذ سیاسی و اقتصادی و نظامی و اقتصادی بود و آنچه عمال این دولت خواستند انجام شد و مسئله جدایی هرات بزرگترین ضربتی بود که در این دوران به ایران وارد شد

✍🏻 رائین اسماعیل؛
حقوق بگیران انگلیس در ایران، ص ۲۵۸

✔️یکی از نکاتی که به وضوح تفاوت میان این و صدراعظم را نشان می دهد مقایسه میان نامه او و امیرکبیر به ناصرالدین شاه است:

میرزاتقی خان فراهانی #امیرکبیر می نویسد:
«به این طفره ها و امروز و فردا کردن و از کار گریختن در ایران به این هرزگی حکما نمی توان سلطنت کرد. گیرم من ناخوشم یا مردم، فدای خاک پای همایون، شما باید سلطنت بکنید یا نه؟ …هر روز از حال شهر چرا خبردار نمی شوید که چه واقع می شود و بعد از استحضار چه حکم می فرمایید؟ از درخانه و مردم و اوضاع ولایات چه خبر می شود و چه حکم می فرمایید؟»

اما #میرزاآقاخان_نوری می نویسد:
" هوا سرد است ممکن است به وجود مبارک صدمه ای برسد. دو تا خانم بردارید ببرید به ارغونیه عیش کنید. آنجا پشت کوه قاف است. سه شب متوالی عیش بفرمایید."

✍🏻عباس امانت
قبله عالم انتشارات کارنامه،
ترجمه حسن کامشاد

پس از عزل امیرکبیر باردیگر بی نظمی های سابق تکرار شد. سالها بعد #مخبرالدوله برای نشان دادن وضع آشفته مالی کشور، به ناصرالدين شاه چنین نوشت:

«دولت علیه مقروض نبود و حالا دوسال است مقروض شده است. قرض لاعلى التعيين درسال گذشته هشت کرور تعیین می شد، در هذه السنه به سبب تنزل نقره ۱۲ کرور شده است و البته درسنوات آتیه زیادتر خواهد شد... حکام ممالک محروسه همیشه تابع احکام دربار و دولت نبوده اند و حالا دربار و دولت مطيع حكامند... حکام مخارج بی معنی می تراشند و به پای مالیات می نویسند و از اقساط دیوان کسر می کنند. پاره ای اوقات هم طلبکار می شوند. سابق دوایر دولت هریک بخوبی راه می رفت و مدیران دولت مشغول کار بودند... امروزه همه ایران در دست سه چهار نفر میرزای نکره است که آنها به میل خود هستند...»

ناصرالدین شاه درجواب مخبرالدوله نوشت:
«مخبرالدوله، عریضه شما را دیدم، آفرین بر خدمات شما و زحمات پدر شما. بر پدر مردم مفسد لعنت، نان و نمک دولت، ان شاء الله نوکرهای خائن را بگیرد. فردا صبح خیلی زود بیایید در خانه، خداوند ان شاء الله شما را برای من نگاه دارد.»

✍🏻 فریدون‌آدمیت،
امیرکبیر و ایران

🔻توضیح‌عکس:🔻
تصویر منتسب به میرزا تقی خان (امیر کبیر) در عثمانی( نفر وسط)-   دست راست امیر چراغعلی خان- دست چپ امیر میرزا حسن خان- نوجوان ایستاده در ردیف پشت میرزا احمد- این عکس منحصر به فرد در عثمانی (ترکیه) گرفته شده و به نظر می رسد شخصی که لباس اروپایی در عکس ایستاده خود عکاس باشد . امیرکبیر در این عکس در لباس تمام رسمی سرتیپی دیده می شود.

روزنامه اطلاعات در تاریخ ۶ اسفند۱۳۵۴

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

میرزا تقی خان فراهانی ( #امیرکبیر) یکی از طلایه داران وپیشگامان #اصلاحات در دوقرن اخیر بوده است.

⏰ ۳دقیقه

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

۱۸ دیماه (وبه روایت دیگر ۲۰ دی)سالگرد قتل #امیرکبیر...

میرزا تقی خان امیرکبیر درحدودسال ۱۱۸۷ش در روستای هزاره #اراک دیده به جهان گشود.
اوپس از طی مراحل پیشرفت وترقی علمی وسیاسی در عصر سلطنت ناصرالدین شاه به مقام صدارت عظمی نائل شد.
امیرکبیر در دوره ۴ ساله صدارت منشاء خدمات بسیاری بود.

اصلاح امور مالی،سروسامان دادن به اوضاع قشون ،تلاش در جهت رواج خودکفایی ملی، تاسیس موسسات آموزشی مانند مدرسه #دارالفنون ،بی اعتنایی به خواسته ها ومداخلات قدرت‌های خارجی وقطع ایادی استعمارگران روس وانگلیس از جمله قدامات وی می باشد.

چنین اقداماتی باعث شد برخی از درباریان بویژه مادر ناصرالدین شاه که منافع خودرا درخطر می دیدند شروع به بدگویی ازاو نزد شاه کردند.
سرانجام ،این تحریکات موثر واقع شد وشاه امیر را از صدارت خلع کرد، و وی را درمسئولیت فرماندهی قشون باقی گذاشت.
اندکی بعد اورا به حکومت کاشان منصوب و گسیل کردند.
سرانجام در روز ۱۸ دیماه سال ۱۲۳۰ این صدر اعظم باکفایت ودلسوز در ۴۳ سالگی با حکم شاه در #حمام_فین بقتل رسیدو پیکرش در #کربلا به خاک سپرده شد.

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#خانه_پهلوان_رزاز

در خیابان #امیرکبیر تهران عمارتی تاریخی قرار گرفته که قدمتش به دوران قاجار می‌رسد. با اینکه خانه های قدیمی و تاریخی در تهران کم نیستند اما سبک معماری اقامتگاه سنتی پهلوان رزاز به گونه ای است که حسی آشنا را در گردشگران ایجاد می کند و نتیجه این حس آشنا تجربه اقامتی ناب و به یاد ماندنی در یکی از قدیمی ترین خانه های ایرانی است.

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

‍ عاقبتِ بدِ تاج بخش ها در ایران...


اصطلاح کینگ مِیکِر(Kingmaker)  به معنی تاج بخش، شاه ساز، سلطان ساز و ... به کسی گفته می شود که در انتخاب پادشاه و شخص اول مملکت، نقش اساسی و موثری بازی کند...
کینگ میکرها یا #شاه_سازها در ایران عاقبت بخیر نشده اند و پایان خوبی نداشته اند، مثالهای عدیده ای می توان از تاریخ ایران ذکر کرد ، اما تنها به چند مورداخیراکتفا می کنم.

#عباس_میرزا وقتی در بستر مرگ بود در مشهد، #قائم_مقام_فراهانی را به امام هشتم قسم داد كه در به سلطنت رسيدن پسرش #محمدميرزا كمك كند والبته قائم مقام نیز سنگ تمام گذاشت، چرا که وقتى، #فتحعلى _شاه درگذشت جنگى عريض و طويل براى كسب قدرت در بين فرزندان او در گرفت، حوادث تلخى كه هميشه در ايران پس از مرگ سلاطين رخ داده است.

قائم مقام، تلاش‏هاى جان فرسايى را براى به تخت نشاندن محمد ميرزا آغاز كرد اما پس از تثبیت قدرت محمدشاه، در ژوئن ۱۸۳۵ (۱۲۱۴ خورشیدی) ، قائم مقام بوسيله پيشخدمتى از طرف شاه احضار شده و بدستورش، دستمالی در حلق او فرو برده و خفه اش مى ‏سازند.
مشابه همین اتفاق بر سر #امیرکبیر می آید، او نیز در به تخت نشاندن #ناصرالدین شاه جوان، نهایت تلاش اش را کرد اما کمتر از چهار سال پس از به تخت نشستن ناصرالدین شاه، به دستور وی در #حمام_فین کاشان کشته شد.

اما بارزترین نمونه «تاجبخش» کُشی در دوره #رضاشاه رخ داد یعنی کشتن #تیمورتاش.
تیمورتاش یک تاجبخش تمام عیار بود او تلاش زیادی برای بقدرت رساندن و تبدیل رضاخان به رضاشاه کرد، هم در مجلس چهارم و پنجم در عزل قاجاریه و روی کار آوردن سلسله پهلوی نهایت تلاش خود را کرد و هم در مراسم تاجگذاری رضاشاه که تصویری معنی دار از او وجود دارد که تاج شاهی را در سینی بدست دارد و حامل تاج کیانی اوست.
برعکس رضاشاه که بیش از حد زمخت، خشن و بیسواد بود، تیمورتاش شیک پوش، خوش تیپ، مدرن، تحصیلکرده و مسلط به زبانهای روسی، فرانسوی، آلمانی وانگلیسی...بود. بخاطر همین، چنان جایگاهی داشت که رضاشاه می گفت: 👈«حرف تیمور حرف من است».

تیمورتاش #وزیردربار و دومين فرد قدرتمند ایران محسوب می شد، اما در قاموس دیکتاتورها، نفر دوم یا سوم وجود ندارد، بقول امیر عباس #هویدا: «تنها یک نفر وجود دارد» و آن خود دیکتاتور است!

چنین بود که بزودی افول ستاره اقبال تیمورتاش فرا رسید، در اول دی ۱۳۱۱خورشیدی طبق معمول، تيمورتاش به وزارت دربار رفت اما نامه ای بدستش دادند که در آن نوشته بود«از اين پس، سمتی در دربار نداريد»...

دیگر از اینجا تا روزی که #پزشک_احمدی بر سینه اش نشست چندان فاصله ای نبود، اثر دندانِ تیمورتاش بر مچِ دستِ جلادش نشان می دهد که  لحظات جان کندنِ تاجبخش، وحشتناک و به سختی گذشته است...!

اما به #محمدرضاشاه و برخوردش با #فضل_الله_زاهدی که می رسیم باز برخورد دیکتاتور با شخص دوم یا تاجبخش اش تکرار می گردد! شاه پس از پیروزی کودتا به محض بازگشت از رُم، در نخستین دیدارش با هندرسون(سفیر امریکا) گفت که از کابینه‌ی زاهدی راضی نیست...!
چون دیگر خفه کردن، کشتن در حمام یا آمپولِ پزشک احمدی ...کهنه شده بود پس راهی مدرن انتخاب کرد: محترمانه از ژنرال زاهدی خواست که استعفا دهد و آنوقت، ژنرال را بعنوان سفیر به #ژنو فرستاد.
خیلی تابلو است! یک ژنرال ارتشی که نه زبان خارجی بلد است و نه از اصول دیپلماسی کوچکترین اطلاع دارد میشود سفیر ایران و آن هم در ژنو...!
اما اینها مهم نیست مهم این بود که او باید از ایران دور باشد...

ممکن است هزاران علت برای حذف تاجبخش ها تراشیده شود اما اینها مهم نیستند. از منظر روانشناختیِ یک دیکتاتور که حکومتش مشروعیت ندارد، قضیه ساده است:
چون وجودِ تاجبخش، #موی_دماغ است، چون مثل دیگران کرنش بلد نیست، چون مدعی است و بالاتر از تمامی اینها، هر لحظه ممکن است فیلش یاد هندوستان کند و «سوء ظن» که بیماری رایج تمامی دیکتاتورهاست:
چرا که، آنکه تاج را بخشیده از همه بیشتر آن تاج را تهدید می کند و چه تضمینی است که بفکر باز پس گرفتن آن تاج نیفتد...!
... واین حکایت تلخ همچنان درتاریخ ایران ادامه دارد...!!!

✍ #علی_مرادی_مراغه_ای

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#کاشان
باغ فین (قتلگاه #امیرکبیر).

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

«...رضاشاه، مشروطه‌خواهی که آرمان‌ها و آرزو‌های مشروطه‌خواهان را از رویا به واقعیت تبدیل کرد...»

صادق زیباکلام،( استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران )، در کتاب خود ضمن به چالش کشاندن قرائت حکومت جمهوری اسلامی از رضا شاه، چنین می‌نویسد:

"اشکال بعدی در نسبت دادن اقدامات رضاشاه به انگلستان آن است که بسیاری از آنها در حقیقت جزء اهداف و آرمان‌های مشروطه خواهان و ترقی خواهان در انقلاب مشروطه به شمار می رفتند، که مجال تحقق‌شان فراهم نیامد.

برخی از اقدامات رضاشاه در واقع از زمان #امیرکبیر مطرح بودند و ایرانیان ترقی خواه و دلسوز کشور، از جمله خود امیر کبیر تحقق‌شان را دنبال می کردند، اما موفق نشدند.

به عنوان مثال، کشیدن #راه_آهن از دیرباز یکی از آرزوهای ایرانیان بود.

ازجمله #میرزاحسین_خان_سپهسالار، صدراعظم اصلاح طلب ناصرالدین شاه در دهه ۱۸۸۰، یعنی نزدیک به ۵۰ سال قبل از رضاشاه به صورت خیلی جدی احداث راه آهن را پیگیری می‌کرد.

برقراری یک حکومت مرکزی نیرومند و ایجاد بوروکراسی مدرن، که توسط رضاشاه صورت گرفت، از زمان میرزا تقی‌خان امیرکبیر، یعنی بیش ازهفتاد سال قبل از رضاشاه جزء آرزوها و اهداف بود.
ایجاد #ارتش_مدرن در زمان #عباس_میرزا، یعنی یکصد سال قبل از رضاشاه، مطرح شد و از جمله نخستین اقدامات آن شاهزاده اصلاح‌طلب تلاش در جهت تاسیس چنین ارتشی بود.

مایه کوبی یا #واکسیناسیون که در زمان رضاشاه فراگیر و اجباری شد، برای نخستین بار در زمان امیر کبیر اجرا گردید.
#سوادآموزی_اجباری یا همین آموزش و پرورش امروزی، که باز از جمله اقدامات مهم رضاشاه بود، در حقیقت یکی از مهمترین اهداف مشروطه خواهانی چون #میرزاحسن_رشدیه، «مرحوم آشتیانی» و دیگران شمرده می‌شد، که به علت مشکلات عدیده محقق نشد.

اگر این یا آن اقدام رضاشاه بالفرض در زمان عباس میرزا یا امیر کبیر انجام گرفته بود، آیا ما همچنان می گفتیم که به دستور استعمارگران انگلیسی بود؟".

منبع :
📙رضا شاه / صص ۲۲و۲۳
✍ #صادق_زیباکلام

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

چرا حکومت متزلزل ناصرالدین شاه قاجار، پنجاه سال دوام آورد ؟!


ناصرالدین شاه، شاید تنها شاهِ تاریخ ایران باشد که یک دینار دارایی و یک وجب ملک و تیول نداشت. چرا که می گفت: «کل ایران مال من است»!

واقعیت هم چنین بود؛  او اگر چه هیچ ثروت ثبتی و سند ملکی نداشت اما در غارت و چپاول تمام شاهزادگان و تیولداران شریک و سهیم بود.

این روزها مصادف است با  روز قتل قبله عالم، #سلطان_صاحبقران، ظل الله ایران و #شاه_شهید، ناصرالدین شاه قاجار؛ که ۵۰ سال وقت ایران را گرفت و اگر به تیر #میرزارضای_کرمانی گرفتار نمی شد، این استعداد را داشت تا در میان تعظیم و تکریم غلامان و امیران و والیان، چندین دهه دیگر هم، کج دار و مریز، حکومت کند.

در نگاه اغلب ما، ناصرالدین شاه، فردی ابله، فرومایه و فاسدی است که کار اصلی اش وطن فروشی و نخبه کشی و ساخت و پاخت با روس و انگلیس، و اوج دنائتش قتل #امیرکبیر مظلوم بود. اما از کنار این پرسش هم نمی توان گذشت که اگر او چنین بود(که واقعا هم بود)، چگونه توانست ۵۰ سال بر ایران حکومت کند؟

واقعیت این است که ناصرالدین شاه، برخلاف تصویری که از او غالب شده است، انسان ناآگاه و بی خبری نبود و در قیاس با شاهان قاجار حتی یک سر و گردن هم در آشنایی با اوضاع جهان و ظرایف عرصه سیاست ایران، از آنها بالاتر بود. همه هنرهای زمانه از شعر، نقاشی، خطاطی و خطابه خوانی گرفته تا تیراندازی، سوارکاری، نویسندگی و دلربایی را در خود داشت، الا یک هنر؛ «هنر حکمرانی و حکمروایی»! او بیش از چگونه حکومت کردن، «چگونه در قدرت ماندن» را بلد بود و این هنر سیاه را به بهترین شکل و با بدترین ترین روش به کار بست. با لطایف الحیلی خودش را در دل توده ها و چشم نخبگان فرو کرد و همه را فریب داد تا خودش بی رقیب بماند.

همین سخن به ظاهر ساده و فریبا که «من از این دنیا ملک و املاکی ندارم»!  چه می دانید که او را چقدر درچشم رعیت بی خبر، به غایت عزیز کرده بود. در باره محبوبیت ناصرالدین شاه در میان توده های مردم همین بس که بدانید در ملاقات‌های عمومی  فرصتی بود تا همگان بتوانند او را ببینند.مردم  فرسنگ ها راه می پیمودند و صف می بستند  تا از فاصله دور برای پادشاه قوی شوکت ایران دستی تکان دهند و یا  اگر مجالی افتاد، عریضه ای جان نثارانه تقدیم غلامان او کنند!

بااینحال در ۴۵ سال اول سلطنت او یعنی از ۱۲۲۷  تا  ۱۲۶۷  شمسی، حدود ۱۶۹ مورد شورش و ناآرامی در کشور به ثبت رسید به عبارتی، هر ۸ ماه یک بار، با یک بحران معیشتی و امنیتی از جنس شورش نان مواجه بود که هر کدام از آن بحران ها می توانست کل موجویت یک کشور را نابود کند، اما او توانست با هوش سیاه خود و استفاده از نیروی بخشی از ملت، علیه بخش دیگر ملت، در نهایت همه را سرکوب کند.

هنر ناصرالدین شاه، فقط بازی با احساسات توده ها نبود، او حتی نخبگان بزرگ مثل میرزا تقی خان امیرکبیر و  میرزا حسین خان #سپهسالار را هم فریب داد. علمایی در حد سید سید جمال الدین اسد آبادی را هم بلاتکلیف گذاشت. به امیرکبیر می گفت دنیای بدون امیر برای من جهنم است و سه سال بعد با چنان مخفی کاری و سرعت و شناعتی او را از سر راه برداشت که همگان انگشت به دهان ماندند. در مکاتبات اداری بعد از مرگ امیر کبیر، در کمتر موردی با نام و نشانی از میرزا تقی خان برخورد می کنید و در معدود متون تاریخی از او با نام « آن ملعون»! یاد شده است. اکنون از آن مرد بی نظیر، جز یک پرتره عکس مشکوک، چیزی باقی نمانده و شاید اگر پژوهش فریدون آدمیت و انتشار کتاب «امیر کبیر و ایران» نبود، برای ما هم او هنچنان ناشناخته می ماند.

میرزاحسین خان سپهسالار، بیست سال بعد از مرگ امیرکبیر به صدر اعظمی رسید. آنهم زمانی که کشور به خاطر خشکسالی، زلزله، وبا و بی تدبیری شاه در اوج فلاکت بود. ناصرالدین شاه از صدراعظم جوان خواست که برای نجات مملکت هر کاری که می تواند بکند و  اطمینان داد که هرکس مقابل برنامه و نظم جدید دولت بایستد «اگرچه پسرمان باشد واجب­الدفع می­دانیم».

 اما به محض اینکه اصلاحات میرزاحسین خان، موقعیت متنفذین دربار را به خطر انداخت ناصرالدین شاه، سپهسالار را عزل کرد و برای اینکه حق این دولتمرد اصلاحگر را کف دستش گذاشته باشد به او گفت که من فرد علیلی چون یوسف خان مستشارالدوله را به این سبب جایگزین تو کردم که بفهمی این مملکت را من حفظ کرده ام نه اقدامات اصلاحی تو!

گذاشتن انسانهای کوچک به جای آدم های بزرگ، اشتباه تاریخی بود که شاه قاجار می خواست دوباره بیازماید! با کنار زدن سپهسالار رشته امور از دست او خارج شد و سلسله بحران ها، به #انقلاب_مشروطه کشیده شد.

#قاسم_خرمی

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

#حرمت_لباس_ایرانی

#امیرکبیر وقتی بین سالهای ۱۲۵۹ تا ۱۲۶۳ به عنوان سفیر در #عثمانی بسر برد.

در یکی از شورش ها در شهر ارزروم مردم به محل سکونت امیرکبیر یورش بردند.
امیرکبیر به حرمت نان و نمک مردم عثمانی حتی یک گلوله به سمت آنها شلیک نکرد و پس از مدتی سربازان عثمانی قائله را خواباندند.

از امیرکبیر خواستند که لباس عثمانی به تن کند تا بدون هیچ دردسری از شهر خارج شود ، امیرکبیر پاسخ داد:

❗️من بدون لباس ایرانی حتی به بهشت جاودان هم نخواهم رفت!

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

وقتی امير از گرمابه در آید!


ایران با مرگ #امیرکبیر بهترین فرصت گذار به دوران مدرن را از دست داد. نیشتری که در حمام فین بر آن رگ نهاده شد، بر رگِ نوسازی ایران بود. چهل و پنج سال بعد #میرزارضاکرمانی در استنطاق خود این تصویر را از ایران میدهد: «در عراق و قفقاز و عشق‌آباد و روسيه هزار هزار رعيت بيچاره از ظلم فرار كرده كثيفترين شغلها را پيش گرفته‌ اند. هر چه حمال و كناس و الاغى و مزدور می‌بينی ايرانى است.»
شاه جوان را محاصره کرده مست ساختند، فرمان قتل را گرفتند، به دست علیخان دادند و او سحرگاه عازم کاشان شد. امیر به دلاک دستور داد رگهای دو بازویش را بزند و دو کف دستش را روی زمین نهاد. خون فوران کرد. میرغضب به امر فراشباشی لگدی میان دو کتف امیر نواخت و امیر درغلتید. دستمالی به حلق امیر فرو برد و گلویش را فشرد.»
#میرزاآقاخان_نوری مزدبگیر انگلستان بجایش صدراعظم شد. می گفت برای رسیدن به هدفم لازم باشد ريشم را در كون خر مى‌كنم، بيرون مى‌آورم، مى‌شُويم و گلاب می زنم.» در نامه خصوصی به شاه نوشت: «بحمدالله میرزا تقی خان غیر مرحوم به درک واصل شد. خدا جان این چاکر و جمیع اولاد را فدای یک جمله دستخط شاه نماید.» اما در انظار تبلیغ میکرد میرزاتقی خان از بیماری مرده: «در فین کاشان به سینه پهلو وفات کرد و خدایش بیامرزاد. تف بر این دنیا.»
قتل امیرکبیر ضرب المثل شد. کنایه از كاری مُحال: «وقتي امير از گرمابه در آید.» ناصرالدین شاه بارها با تحسر گریست و لحظه ای از اشتباه بزرگ زندگی اش غافل نشد. به ولیعهدش مظفرالدين شاه نوشت: «قدر نوكر خوب را بدان، من چهل سال بعد از امير خواستم از چوب آدم بتراشم نتوانستم.»
ژاپنِ میجی و ایرانِ امیرکبیر باهم آغاز کردند. میجی چهل سال فرصت یافت و امیرکبیر چهار سال. در چهار سال کاری کرد کارستان.

#علی_مرادی_مراغه_ای


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

♦️ #ناصرالدین_شاه ۴۵سال پس از #امیرکبیر زنده ماند بارها با تحسر گریست و لحظه ای از بزرگترین اشتباه زندگیش غافل نشد. یکسال قبل از کشته شدنش رفته بود به زادگاه امیرکبیر برای سواری. یک مرتبه چوپانی می بیند که شبیه امیر بوده، احضارش می کند و چوپان می گوید که پدر من با پدر امیرکبیر پسرعمو بودند و ناصرالدین شاه او را به تهران آورده، شغل و منصب می دهد! اما بندی را که ۴۵ سال پیش، به آب داده بود دیگر هیچوقت قابل جبران نبود.

در حصار #چاپلوسان گرفتار آمده و کشور غرق در فساد و تباهی گشته بود یکبار که اوضاعِ آشفته کشور، آشفته ترش کرده بود از سرِ پشيمانى از قتل امیرکبیر، به ولیعهدش #مظفرالدين_شاه نوشت:

«قدر خادم خوب را بدان، من چهل سال است بعد از امير، خواستم از چوب آدم بتراشم اما نتوانستم»

♦️پس از قتل امیر، در بین مردم ایران ضرب المثل شد که وقتی می خواستند از كاری مُحال گویند می گفتند:

👈«وقتی امير از گرمابه بيرون آید!»
هر دو کشور، ژاپنِ میجی و ایرانِ امیرکبیر، تقریبا شبیه هم و باهم آغاز کردند اما میجی چهل سال فرصت پیدا کرد و امیر چهار سال...!
چه می شد اگر امیر نیز چهل سال فرصت می کرد...؟!
اما تاریخ ایران، تو گویی تاریخ اگرهاو حسرت هاست...!

t.center/tarikhdartarazoo 🏛