🏛 تاریخ درترازو 🏛 Date in the balance

برای ما هم گریه کنید!!!

#میرزارضای_کرمانی سالها قبل از آنکه #ناصرالدین_شاه را به قتل برساند برای شکایت از ظلمی که به او شده بودبه تهران آمد در تهران نه تنها کسی به دادش نرسید بلکه نایب السلطنه #کامران_میرزا فرزند شاه او را به حبس انداخت و ۲۲ ماه در #زندان_قزوین و چندی هم در انبار شاهی با نهایت سختی محبوس بود.
#حاج_سیاح که مدتها در زندان قزوین همبند و همزنجیر میرزا رضا بود ضمن شرح شکنجه های زندان می نویسد:

"دهه محرم بود #سعدالسلطنه مجلس تعزیه دایر کرده بود. اطعام می نمود و صدای روضه خوان و گریه کنندگان به گوش ما می رسید. وقتی میرزا رضا را برای قضای حاجت بیرون بردند او به صدای بلند فریاد کرد ای کسانی که برای قضیه هزار و سیصد سال پیش گریه می کنید! برای ما گریه کنید که بی تقصیر ما را حبس و زنجیر کرده اند. عیال و اولاد ما از ما بی خبرند و احدی به دیدن ما نمی آید. باز لا اقل اسرای کربلا را دیدن می کردند و به آنها خرما و نان می دادند. آخر ما مسلمانیم ..."

✍ #محمودحکیمی
📕هزارو یک حکایت تاریخی/ ج۳/ صص ۲۶۷ و۲۶۸
t.center/tarikhdartarazoo 🏛

چرا حکومت متزلزل ناصرالدین شاه قاجار، پنجاه سال دوام آورد ؟!


ناصرالدین شاه، شاید تنها شاهِ تاریخ ایران باشد که یک دینار دارایی و یک وجب ملک و تیول نداشت. چرا که می گفت: «کل ایران مال من است»!

واقعیت هم چنین بود؛  او اگر چه هیچ ثروت ثبتی و سند ملکی نداشت اما در غارت و چپاول تمام شاهزادگان و تیولداران شریک و سهیم بود.

این روزها مصادف است با  روز قتل قبله عالم، #سلطان_صاحبقران، ظل الله ایران و #شاه_شهید، ناصرالدین شاه قاجار؛ که ۵۰ سال وقت ایران را گرفت و اگر به تیر #میرزارضای_کرمانی گرفتار نمی شد، این استعداد را داشت تا در میان تعظیم و تکریم غلامان و امیران و والیان، چندین دهه دیگر هم، کج دار و مریز، حکومت کند.

در نگاه اغلب ما، ناصرالدین شاه، فردی ابله، فرومایه و فاسدی است که کار اصلی اش وطن فروشی و نخبه کشی و ساخت و پاخت با روس و انگلیس، و اوج دنائتش قتل #امیرکبیر مظلوم بود. اما از کنار این پرسش هم نمی توان گذشت که اگر او چنین بود(که واقعا هم بود)، چگونه توانست ۵۰ سال بر ایران حکومت کند؟

واقعیت این است که ناصرالدین شاه، برخلاف تصویری که از او غالب شده است، انسان ناآگاه و بی خبری نبود و در قیاس با شاهان قاجار حتی یک سر و گردن هم در آشنایی با اوضاع جهان و ظرایف عرصه سیاست ایران، از آنها بالاتر بود. همه هنرهای زمانه از شعر، نقاشی، خطاطی و خطابه خوانی گرفته تا تیراندازی، سوارکاری، نویسندگی و دلربایی را در خود داشت، الا یک هنر؛ «هنر حکمرانی و حکمروایی»! او بیش از چگونه حکومت کردن، «چگونه در قدرت ماندن» را بلد بود و این هنر سیاه را به بهترین شکل و با بدترین ترین روش به کار بست. با لطایف الحیلی خودش را در دل توده ها و چشم نخبگان فرو کرد و همه را فریب داد تا خودش بی رقیب بماند.

همین سخن به ظاهر ساده و فریبا که «من از این دنیا ملک و املاکی ندارم»!  چه می دانید که او را چقدر درچشم رعیت بی خبر، به غایت عزیز کرده بود. در باره محبوبیت ناصرالدین شاه در میان توده های مردم همین بس که بدانید در ملاقات‌های عمومی  فرصتی بود تا همگان بتوانند او را ببینند.مردم  فرسنگ ها راه می پیمودند و صف می بستند  تا از فاصله دور برای پادشاه قوی شوکت ایران دستی تکان دهند و یا  اگر مجالی افتاد، عریضه ای جان نثارانه تقدیم غلامان او کنند!

بااینحال در ۴۵ سال اول سلطنت او یعنی از ۱۲۲۷  تا  ۱۲۶۷  شمسی، حدود ۱۶۹ مورد شورش و ناآرامی در کشور به ثبت رسید به عبارتی، هر ۸ ماه یک بار، با یک بحران معیشتی و امنیتی از جنس شورش نان مواجه بود که هر کدام از آن بحران ها می توانست کل موجویت یک کشور را نابود کند، اما او توانست با هوش سیاه خود و استفاده از نیروی بخشی از ملت، علیه بخش دیگر ملت، در نهایت همه را سرکوب کند.

هنر ناصرالدین شاه، فقط بازی با احساسات توده ها نبود، او حتی نخبگان بزرگ مثل میرزا تقی خان امیرکبیر و  میرزا حسین خان #سپهسالار را هم فریب داد. علمایی در حد سید سید جمال الدین اسد آبادی را هم بلاتکلیف گذاشت. به امیرکبیر می گفت دنیای بدون امیر برای من جهنم است و سه سال بعد با چنان مخفی کاری و سرعت و شناعتی او را از سر راه برداشت که همگان انگشت به دهان ماندند. در مکاتبات اداری بعد از مرگ امیر کبیر، در کمتر موردی با نام و نشانی از میرزا تقی خان برخورد می کنید و در معدود متون تاریخی از او با نام « آن ملعون»! یاد شده است. اکنون از آن مرد بی نظیر، جز یک پرتره عکس مشکوک، چیزی باقی نمانده و شاید اگر پژوهش فریدون آدمیت و انتشار کتاب «امیر کبیر و ایران» نبود، برای ما هم او هنچنان ناشناخته می ماند.

میرزاحسین خان سپهسالار، بیست سال بعد از مرگ امیرکبیر به صدر اعظمی رسید. آنهم زمانی که کشور به خاطر خشکسالی، زلزله، وبا و بی تدبیری شاه در اوج فلاکت بود. ناصرالدین شاه از صدراعظم جوان خواست که برای نجات مملکت هر کاری که می تواند بکند و  اطمینان داد که هرکس مقابل برنامه و نظم جدید دولت بایستد «اگرچه پسرمان باشد واجب­الدفع می­دانیم».

 اما به محض اینکه اصلاحات میرزاحسین خان، موقعیت متنفذین دربار را به خطر انداخت ناصرالدین شاه، سپهسالار را عزل کرد و برای اینکه حق این دولتمرد اصلاحگر را کف دستش گذاشته باشد به او گفت که من فرد علیلی چون یوسف خان مستشارالدوله را به این سبب جایگزین تو کردم که بفهمی این مملکت را من حفظ کرده ام نه اقدامات اصلاحی تو!

گذاشتن انسانهای کوچک به جای آدم های بزرگ، اشتباه تاریخی بود که شاه قاجار می خواست دوباره بیازماید! با کنار زدن سپهسالار رشته امور از دست او خارج شد و سلسله بحران ها، به #انقلاب_مشروطه کشیده شد.

#قاسم_خرمی

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

وصیت کرده بود روی سنگ قبرش بنویسند:

محب آل محمد غلام هشت و چهار
فدای مردم ایران، #رضای_شاه_شکار!

او #میرزارضای_کرمانی شکارچی ناصرالدین‌ شاه قاجار بود.


t.center/tarikhdartarazoo 🏛

«محاکمات میرزا رضای کرمانی» نام کتابی است که در سال ۱۳۲۰ از روی نسخه خطی بازجویی‌های #میرزارضای_کرمانی، ضارب #ناصرالدین_شاه، منتشر شده است.

میرزا رضا در بخشی از بازجویی‌های خود می گوید :

«من قبلاً وسیلهٔ بهتری داشتم که ناصرالدین شاه را بکشم بدون آن‌که گرفتار شوم، بدین ترتیب که اطلاع یافتم که شاه به باغ یکی از اعیان برای گردش می‌رود پس خود را به باغ رسانده مخفی شدم، شاه آمد و کشتن او بسیار آسان و راه فرار برای من باز بود اما او را نکشتم، زیرا عده‌ای یهودی در آن روز برای تفریح در آن باغ اقامت داشتند و اگر شاه کشته می‌شد و من فرار می‌کردم، خون را به گردن یهودیانی که در باغ حضور داشتند می‌انداختند به این دلیل من از انجام آن امر منصرف شدم.»


📕محاکمات #میرزارضای_کرمانی
✍ #محمدگلپایگانی


t.center/tarikhdartarazoo🏛

#خردگریزی و
#احساسات_گرایی
عامل اصلی تکرارفجایع تاریخی


این سخن کلیشه‌ای و پر تکرار که تاریخ تکرار می‌شود و ملتی که تاریخ نمی‌خواند محکوم به تکرار تاریخ است را شاید هیچ ملتی مانند ما ایرانیان تجربه نکرده است.

احتمالا روزی که #میرزارضای_کرمانی جان به لب رسیده و زخم خورده از ظلم و استبداد، ناصرالدین شاه قاجار را به گلوله بست، خود را قهرمانی بزرگ و الگویی برای توده‌های ستم دیده ایران تصور می‌کرد، اما آنچه در واقعیت رخ داد تبدیل شدن شهر کرمان به منفورترین شهر در نگاه اکثریت مردم وقت ایران بود. در این خصوص #ناظم_السلام_کرمانی در کتاب #بیداری_ایرانیان می‌نویسد:

"در تهران در خیلی محافل اشاره نمی‌کردم که کرمانی هستم چون مردم دید به شدت منفی به ما داشتند و مردم کرمان را به خاطر ترور شاه شهید «ناصرالدین شاه» توسط یک کرمانی نفرین می‌کردند."

همان مردمی که به شدت از ستم و ظلم حکومت استبدادی شاه قاجار در رنج و عذاب بوده و در #واقعه_رژی به خیابان ریخته و کشته داده بودند در یک تغییر آنی و کوتاه مدت دلتنگ #شاه_شهید شده و حتی تحمل دیدن قیافه همشهریان قاتل شاه را نداشتند.
نوستالژی شاه مرده یا مخلوع پس از فتح تهران و برکناری محمدعلی شاه هم تکرار شد. در تلاش‌های چندین باره محمدعلی شاه برای بازگشت به قدرت، مردم بسیاری از نقاط ایران از مازنداران گرفته تا کرمانشاه او را یاری کردند و در رکاب او جنگیدند و علاوه بر کشتن بسیاری از مشروطه خواهان رنج‌ها و آسیب‌های بسیاری بر کشور وارد نمودند.
نوستالژی شاه مخلوع پس از کنار زدن احمد شاه قاجار (که بود و نبودش تاثیر چندانی در امور کشور نداشت) هم در بسیاری از نقاط ایران خود را نشان داد. پس از کنار رفتن سلسله قاجار هم بسیاری از توده‌ها سوگوار از دست رفتن یکی از بدنام ترین سلسله‌های حکومتی تاریخ ایران بودند و آشکار و پنهان به یاد شاهان قجری فاتحه و صلوات می‌فرستادند.
نوستالژی بهشت از دست رفته پس از تبعید رضاشاه و مرگ او در غربت هم دوباره سراغ مردم آمد و توده‌ها نسبت به رضاشاه هم همان حس شاه شهید و مظلوم که قدر او را ندانستند، پیدا کرده و در غم از دست دادن او داستان ها و افسانه های مختلفی ساخته و پرداختند.
پس از انقلاب ۵۷ نیز مردم ایران نسبت به محمدرضا شاه و دوران حکومت او همین حس را پیدا کردند و مدام در گفتارهای خود از دوران پهلوی به عنوان عصر طلایی تاریخ معاصر ایران یاد کرده و از محمد رضا شاه پهلوی به عنوان "خدا بیامرز شاه" و خادم ملت و امثالهم یاد کرده و می‌کنند و گاهی رویای بازگشت سلطنت و حکومت شاهزاده رضا پهلوی را در سر می‌پرورانند.

وقتی به تاریخ معاصر ایران نگاه می‌کنیم رویای گذشته آرمانی در میان ما ایرانی‌ها با گذشت کمتر از چندین سال برگشته و همچون پتکی بر سر نسل‌های بعدی فرود آمده است.
ریشه این نوستالژی که از حسرت خوردن بر عصر هخامنشیان تا دوران احمدی‌نژاد را شامل می‌شود، عوامل فرهنگی بسیاری دارد که مهمترین آنها را باید در #خردگریزی و احساسات گرایی و غلبه روحیه عرفانی و عاطفی بر تمام وجوه زندگی اجتماعی مردم و بیگانگی اکثریت با اندیشه و مطالعه جستجو کرد. بسیاری از ما ایرانیان همیشه در گذشته زندگی می‌کنیم و این گذشته هر چقدر دورتر باشد آرمانی‌تر و رویایی‌تر به نظر می‌رسد...

اولین نسخه برای علاج چنین مالیخولیای جمعی این است که دست محکمی بر پس گردن این جامعه «سوگوار گذشته» فرود آید و آنها را از خواب طولانی بیدار کرده و بفهماند که شما امروز در کجای دنیا قرار دارید و این قبری که بر سر آن گریه می‌کنید، هیچگاه هیچ مرده‌ای را به خود ندیده است.

#فرهادقنبری

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

«محاکمات میرزا رضای کرمانی» نام کتابی است که در سال ۱۳۲۰ از روی نسخه خطی بازجویی‌های #میرزارضای_کرمانی، ضارب ناصرالدین‌شاه، منتشر شده است.

میرزا رضا در بخشی از بازجویی‌های خود می گوید :

«من قبلاً وسیلهٔ بهتری داشتم که ناصرالدین شاه را بکشم بدون آن‌که گرفتار شوم، بدین ترتیب که اطلاع یافتم که شاه به باغ یکی از اعیان برای گردش می‌رود پس خود را به باغ رسانده مخفی شدم، شاه آمد و کشتن او بسیار آسان و راه فرار برای من باز بود اما او را نکشتم، زیرا عده‌ای یهودی در آن روز برای تفریح در آن باغ اقامت داشتند و اگر شاه کشته می‌شد و من فرار می‌کردم، خون را به گردن یهودیانی که در باغ حضور داشتند می‌انداختند به این دلیل من از انجام آن امر منصرف شدم.»


📕محاکمات میرزا رضای کرمانی
✍ #محمدگلپایگانی


t.center/tarikhdartarazoo🏛

#ناصرالدینشاه چهارمین سلطان از دودمان قاجاریه پس از۵۰ سال حکومت استبدادی با گلوله های #میرزارضای_کرمانی کشته شد.
گفته می شود آخرین کلماتی که برزبانش جاری شد این بود :

👈"اگر زنده بمانم جور دیگری برشما حکومت خواهم کرد.!"

🔻به نظرراقم این سطور او و امثال او اگر صدها سال هم درمسندقدرت بمانند تغییری در رفتارشان ایجاد نمی شود.زیرا سرشت خودکامگان قابل تغییر نیست.

🔺دربالا تصویری ازمراسم تشییع جنازه او را مشاهده می کنید.

t.center/tarikhdartarazoo 🏛

امروز یکصدو بیست وپنجمین سالگرد ترور #ناصرالدین_شاه بوسیله #میرزارضای_کرمانی در حرم حضرت عبدالعظیم است.
او نخستین پادشاه ایران بود که خاطراتش را نوشت،عکاسی کرد وبه فرنگ رفت.!

فرجام ۵۰ سال خودکامگی و بیداد ...


t.center/tarikhdartarazoo 🏛