همدم شهریار شو
چند روز پیش «راز آواز» کار جدید علیرضا
#قربانی منتشر شد و دیدم در آن یکی از غزلهای زیبای
#شهریار، که به دلایلی برایم مهم است، هم به آواز خوانده شده است. با اشتیاق و کنجکاوی به شنیدنش مشغول شدم:
شب همه بی تو کار من شکوه به ماه کردن است
روز ستاره تا سحر تیره به آه کردن است
از آنجا که شنیده بودم برخی «روزِ ستاره...» (سیاه کردن روزِ کسی کنایه از بدبخت و بیچاره کردن اوست) را بهخطا «روز، ستاره...» میخوانند منتظر بودم ببینم
قربانی چه میکند. خوشبختانه او شعر را درست خوانده است.
بعد از این منتظر بودم ببینم آیا مقطع غزل را هم در آواز میآورد یا نه و مطابق حدسم دیدم آن را نخوانده است:
خود برسان به شهریار ای که درین محیط غم
بی تو نفس کشیدنم عمر تباه کردن استسبب انتخاب نشدن مقطع غزل شهریار برای آواز به گمان نگارنده ناهمواری مصرع نخست است (البته گذشته از این برخی خوانندگان گاه از خواندن بیت تخلص پرهیز دارند). مصرعی که سالهاست در ذهن خود شکل دیگری برای آن ساختهام.
توضیح اینکه در بسیاری از مواقع هنگام خواندن شعر سخنوران (در شاعران بزرگ کهن بیشتر
#مولانا و کمتر
#سعدی و در شاعران نامدار معاصر بیشتر شهریار و کمتر
#سایه) صورتهایی متفاوت با آنچه شاعر گفته به ذهنم میرسد و با خود میگویم کاش شاعر چنین یا چنان میگفت. گاه بر همان نظر استوار میمانم، گاهی باز صورت دیگری به ذهنم میرسد و گاهی هم پس از چندی باز از نظرهای قبلی برمیگردم و فکر میکنم همان که شاعر گفته بهتر است. مصرع نخست این بیت شهریار از آن نمونههایی است که هیچوقت شکل اصلیاش را دوست نداشتهام. «خود برسان به شهریار» با حذف نشانۀ مفعولی متکلفانه به نظر میرسد و هرچند در «خود را به من برسان» نوعی اضطرار و درماندگی حس میشود، اگر جای شهریار بودم بیت را چنین آغاز میکردم: «همدم شهریار شو»، تا هم از حذف «را» بپرهیزم و هم با برگزیدن «همدم» تناسبی معنایی با «نفس» و تناسبی آوایی با «محیط غم» ایجاد کنم.
کاتبان قدیم که در شعر شعرا دست میبردهاند هم لابد چنین روحیهای داشتهاند و البته کار آنان، به سبب از بین بردن صورت اصلی، نوعی خیانت در امانت بوده است. کار نگارنده در حد خارخاری نهانی یا درنهایت نوشتن یادداشتی از این دست است، نه بیشتر.
بههرروی پیشنهاد میکنم «
راز آواز» را، که رایگان عرضه شده است، بشنوید.
(یک نکته و پرسش: راستی شما هم حس میکنید
قربانی در این مجموعه از همایون
#شجریان اثر پذیرفته است؟)
https://t.center/roshananemehr