آمین

•
چرا حکومت مذهبی صفوی، سال تازه را با نوروز آغاز کرد، نه با تقویم قمری؟

البته که نوروز جشنی باستانی‌ست و ایرانیان از دیرباز آن را گرامی داشته‌اند. اما واقعیت این است که نکوداشت این عید کهن و جلوه بخشیدن و رسمیت دادن به آن از سوی دستگاه‌های تبلیغاتی حاکمیت مذهب‌محور صفوی، که شیعه‌گری و آدابش را مقتدرانه در حوزه‌‌های اجتماعی-سیاسی جغرافیای ایران تثبیت کرد، قدری عجیب و دور از الگوهای حکمرانی دینی به نظر می‌رسد.

سوال این‌جاست؛ آیا موسسین سلسله‌ی #صفویه که پایه‌گزار قدرتمندترین حکومت مذهبی در ایران شدند، واقعن دغدغه‌ی حفظ و صیانت عید باستانی پارسیان را داشتند؟
به نظر می‌آید نه!

و سندش؟ آن را می‌شود از اشارات مکتوب #علامه‌_مجلسی (تئوریسین بزرگ مکتب شیعه در عهد #شاه_سلیمان و #سلطان_حسین) و رساله‌‌ی اختیارات‌ش جست. مجلسی این‌جا می‌نویسد:
"همه‌ی فرق مسلمانان به غیر از فرقه‌ی شیعه اثنی‌عشریه که برای آنان هم مبداء حساب از اول این ماه [محرم] است، اما سال ایشان نوروز است، و اما این ماه [محرم] و این روز [ اول محرم] را تعظیم نمی‌کنند، از برای حکایت کربلا..."

به عبارت ساده، همان‌گونه که #محمدباقر_مجلسی اشاره کرده، توجه ویژه‌ی صفویان به ماجرای نوروز، اتفاقن اصلن وجه پررنگ ملی‌گرایی ندارد و یک سیاست کاملن مذهبی‌‌ست. خیلی ساده است: چون سال نوی قاطبه‌ی مسلمانان غیر شیعه اثنی‌عشری از ابتدای محرم آغاز می‌شود و محرم ماه رخدادِ واقعه‌ی کربلا و سوگواری سومین امام شیعیان است و پیروان مذهب شیعه در این ماه منع هرگونه جشن و شادمانی دارند، پس راه چاره‌‌ و کار بی‌دردسر، همان ارجاع سال نو به روز اول فروردین و برپایی جشن‌های ملی در موعد نوروز باستانی‌ست!
والله اعلم...


• شرح تصویر:
#شاه_سلطان_حسین صفوی در حال توزیع هدایای نوروزی | با امضای "راقمه ابن مرحوم محمد زمان، محمد علی. سنه ۱۱۳۳" ه.ق؛ ۲سال قبل از سقوط اصفهان | موزه بریتانیا


#روزانه
@aminhaghrah

▪️
فرمان #شاه_سلطان_حسین صفوی برای نصب #خسروخان_گرجی به سمت فرمانده کل (سپهسالار) قوای ایران | ۱۱۲۱ قمری

خسروخان گرجی همان است که در عهد حکمرانی در گیلان، تحولی در معماری این منطقه به وجود آورد. مناره (فانوس دریایی) انزلی از جمله یادگارهای عهد اوست.

خسروخان گرجی با نام اصلی آندره قایتمازئانس، متولد تفلیس و فرزند یک کشیش بود. در جوانی حین نبرد به اسارت قشون قاجار درآمد، خواجه شد، در دربار صفویه رشد کرد و پس از نمایش رشادت و اثبات لیاقت به شاه صفوی، به مناصب بالای حکومتی دست یافت‌!

#سند
@aminhaghrah

▪️
ما، جماعت خون‌خوار و تیر ‌دعا!

گفت: «سرتیپ امر کرده شما را بآب گرم زفره برده در آن دهات سياحت داده باصفهان برسانم» فردا حرکت کرده تماشای آب گرم زفره را کردم مثل آب‌های گرم دیگر بود که در بسیار جاها دیده‌ام، امتیازی نداشت. در آنجا بناگهان با اینکه موسم باران نبود باران زیادی و سیل آمد.

نصف شب از آنجا حرکت کرده در راه همواری بتندی رفته بکن‌آباد رسیدیم و آن محل مخروبه‌ایست که لشکر #شاه_سلطان_‌حسین با آن کثرت و اسباب راحت با عده‌ای قلیل از سواران افغان غلیجائی که با شمشیر و بند رکاب ريسمانی مجهز بودند جنگی کرده شکست فاحش خورده سلطنت صد و پنجاه سالهٔ صفویه را بباد داده و ایران را رسوا کردند و ملاها در مقابل آن جماعت خونخوار، تیر دعا را بکارزار می‌فرستادند و هرگز ملتفت نبودند که اگر کار را باید دعا کند پیغمبر (ص) و اميرالمؤمنين (ع) و ائمة الیق بودند که خصوم خود را با آن مغلوب نمایند. چون آنجا خرابه بود و جای توقف صحیحی نداشت اقامت نکرده، رانده وارد شهر اصفهان شدیم و هنگام غروب بود که آنجا رسیدیم.

[ خاطرات #حاج_سیاح یا دوره‌ خوف و وحشت، ۱۲۹۵ ق | نشر امیر کبیر ]

#کتاب
@aminhaghrah

‍ ▼
در سندی خواندم که اول‌‌بار این #شاه_سلطان_حسین بود که ۱۳رجب و نیمه شعبان را در کشور تعطیل رسمی اعلام کرد.

سلطان‌حسین همان‌قدر که متشرع می‌نمود، به غایت خرافاتی، بی‌همت و بی‌کفایت بود. زنباره بود و عیاشِ دائم. در حرمسرا ۱۰۰۰ زن داشت که رسیدن به آنها وقتی برای توجه به امورات مملکت نمی‌گذاشت. کار ملک ایران در زمانه‌ی او عملن رها شده بود. در همین بی‌خبری از لشکر افغان‌ها شکست خورد و‌ خاک اصفهان را داد و اسباب انقراض سلسله‌ی #صفویه شد.

جالب و عجیب این‌که حامی اصلی سلطنت چنین چهره‌ای از ابتدای تکیه زدن بر تخت شاهی، عالم بزرگ جهان تشیع #سیدباقر_مجلسی بود!
.
.
●پ.ن:
از بی‌کفایتی و خرافه‌گرایی شاه سلطان:
آورده‌اند در چگونگی مقابله با افغان دستور پخت آبگوشتی سحرآمیز را داد و چنین می‌پنداشت که پس از اطعام سپاهیان، آنان نامرئی خواهند شد و در نتیجه مزیتی عظیم بر دشمن خواهند یافت. آبگوشت باید در ظرفی تهیه می‌شد که در هر یک از آن‌ها دو پاچه بز نر با ۳۲۵ غلاف سبز نخود می‌بود و ۳۲۵ تشهد توسط دوشیزه‌ای بر سر آن خوانده می‌شد...
(ر. ک: انقراض سلسله صفویه و ایام استیلای افاغنه در ایران)

#تاریخ
@aminhaghrah

‍ ▪️
چرا جشن "نوروز" در دوره صفوی مهم شد؟
@jafarian1964

#علامه_مجلسی که نقش مهمی در تبیین و باز تعریف مبانی شیعه در جامعه صفوی دارد، در رساله «اختیارات» شرح مختصری در باره منشأ تقویم هجری دارد، تقویمی که علی‌القاعده با ماه محرم آغاز می شود.
همان‌جا می‌گوید اگرچه «محرم» برای عامه، یعنی اهل سنت، آغاز سال است، اما شیعیان در این باره اعتنایی ندارند، زیرا ماه محرم، برای آنها، ماه عزاست. پس شیعیان چه باید بکنند، و کدام وقت را آغاز سال بدانند؟
اینجاست که «نوروز» اهمیت ویژه‌ای یافت و در تمام دوره صفوی، به عنوان مبدأ سال جدی گرفته شد. طبیعی است که این به معنای بی‌اهمیتی آن در دوره پیش از آن میان ایرانیان نیست، اما شیعیان در دوره صفوی، در این باره تأکید ویژه داشتند و این دلیل خاص داشت.

علامه مجلسی می‌نویسد:
«همه فرقه مسلمانان بغیر از فرقه شیعه اثنی عشریه که [ برای آنها هم ] مبدأ حساب از اول این ماه است، [ اما ] سال ایشان، نوروز است، و اما این ماه [ یعنی محرم ] و این روز را [ یعنی اول محرم ] تعظیم نمی‌کنند، از برای حکایت کربلا. (اختیارات، ص ۳۱).
بدین ترتیب می‌توان دریافت که چرا در دوره صفوی، نوروز اهمیت یافته و سبب نگارش دهها رساله در تأیید نوروز در همین دوره شده است. شیعیان می‌بایست برای اول سال قمری که مبنای محاسبه تقویم رایج بود، از محرم شروع می‌کردند و چنین کردند، اما نمی‌توانستند، جشن آغاز سال قمری را برای «جشن و سرور» انتخاب کنند، زیرا دقیقا همان اول ماه محرم می‌شد که برای آنان ماه عزا بود. پس باید نوروز را برجسته می‌کردند و چنین کردند.
بدین ترتیب باید توجه کرد که ایدئولوژی مورد حمایت دولت صفوی، ترکیبی از تشیع و نوروز بود، چیزی که تا امروز برجای مانده و شگفت است که برخی ایرانگراهایی که عصر صفوی را مورد انتقاد قرار می‌دهند، به این قبیل موارد بی‌توجهند. البته ایران روی همین بستر برپا شده و به رغم برخی از تردیدها، همان راه را ادامه می‌دهد.‌‌‌..
.
●شرح تصویر:
#شاه_سلطان_حسین صفوی مشغول توزیع هدایای نوروزی | با امضای "راقمه ابن مرحوم محمد زمان، محمد علی | سنه ۱۱۳۳" ه.ق. | ۲سال قبل از سقوط اصفهان | موزه بریتانیا ]

#نوروز
#صفویه
@aminhaghrah