توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 شاید امروزه کمتر ایرانی وجود داشته باشد که نامی از #اسفندیار نشنیده باشد و او را نشناسد. او پهلوان نیکخوی و پاکروان اساطیر #آریایی و #زرتشتی است و صفت منحصر به فردش "رویین تنی" بوده است.

در #شاهنامه فردوسی نامش را #اسفندیار و بعضا #سپندیار و #شهریار میابیم و اغلب به خاطر نبرد اساطیری اش با #رستم (اصلی ترین پهلوان شاهنامه) شناخته شده است. اما باید بدانیم که نزد آیین #مزدیسنا وی را جایگاهی والاتر است.

نام باستانی و اوستایی اسفندیار را #سپنتاداث گفته اند که به معنای "هدیه ای از سوی پاکی" است. او پسر #گشتاسب و #کتایون و نوه #لهراسب کیانی است. برادرانش #پشوتن و #فرشیدورد و خواهرانش #همای و #به_آفرید هستند و پسرانی با نام های #بهمن ، #توش ، #نوش_آذر و #نوش_مهر دارد. البته که تمامی این شخصیت ها توسط شاهنامه به خوبی پرداخته و توصیف شده اند و سرگذشت هرکدام را روایتی جداگانه است.

علت رویین تنی اسفندیار را، تعمید او در #هوماب مقدس توسط #زرتشت در کودکی دانسته اند. او علیرغم قدرت سرکشش همواره یار و برادر زرتشت بوده و در بسیاری از معجزات وی حضور داشته است. اسفندیار و #زریر اولین پهلوانان پاک سیرتی هستند که طبق بندهشن به آیین زرتشت در می آیند.

اما از طرفی اسفندیار را شاهزاده ای مطیع می بینیم که اسیر خواسته های حریصانه ی گشتاسب میشود. در جنگ با #ارجاسب تورانی هنگامی که تمام پهلوانان در میدان نبرد به زانو درامده اند، گشتاسب اسفندیار را به میدان میفرستد و او ارجاسب را در بند کرده و نزد پدر می آورد. در ابتدا قرار بر صلح و آزادی ارجاسب گذاشته میشود. اما با تصمیم خودخواهانه گشتاسب مبنی بر تحویل ندادن ارجاسب به تورانیان، لشگر توران دوباره بر خونیرس میشورد و در این مجال میبینیم که چگونه فراست و نیک سخن گفتن اسفندیار در شور بین فرماندهان دو ارتش بار دیگر موجب صلح و آزادی پهلوان تورانی میشود.

در داستان بازداشت رستم اما روایتی متفاوت در میان است. رستم یزدان پرست است اما در دین زرتشت نیست. همین مسئله اسفندیار را اندکی در صلح با وی بی میل میدارد. از طرفی فشار وارده از جانب گشتاسب برای دستگیری حتمی رستم توسط اسفندیار وی را ناچار به اطاعت میکند. در جنگی که ناگزیر بین دو پهلوان در میگیرد در ابتدا رستم شکست میخورد، اما با کمک نیروی آسترالی با عنوان #سیمرغ راه شکست نهایی اسفندیار را در میابد و با تیر #گز دو شاخ تنها نقطه آسیب پذیر از بدن اسفندیار یعنی چشمانش را هدف قرار میدهد و اینگونه اسفندیار با زجر فراوان جان میسپارد. در شاهنامه میبینیم که رستم پس از این عمل ناجوانمردانه چگونه پشیمان میشود و بر بالین اسفندیار گریسته و بر خود ننگ و نفرین میفرستد. اما پشیمانی را سودی نیست.

جالب است بدانیم روایتی از یک پهلوان رویین تن که فقط یک نقطه ی آسیب پذیر دارد و سرانجام به دلیل همین ضعف از پای در می آید در بسیاری اساطیر وجود دارد. #آکیلیس در #یونان ، #زیگفرید در #اسکاندیناوی و #گیلگمش در #بابل همگی سرگذشت و شخصیتی مشابه #اسفندیار #آریایی دارند.

▫️ @Torecilik