هاشمی رفسنجانی و پیسنگِ چهارمِ قانونِ اساسی
(مسئلۀ جانشینی)✍️ سجّاد فتّاحی
t.center/SIAGSهمانطور که در سلسله یادداشت
های پیشینِ
پی
سنگ
های قانون اساسی بیان شده است، اگر امیدی به اصلاح در ایران باقی مانده باشد، کارزار اصلاح
قانون اساسی تنها مسیر باقیمانده در این زمینه است. این کارزار حتی اگر به اصلاح
قانون اساسی کنونی منتهی نشود، در طراحی نظامِ حکمرانی آیندۀ ایران از اهمیت فراوانی برخوردار است؛ در یادداشتی مستقل به این موضوع به صورت دقیقتری پرداخته خواهد شد.
یکی از نواقص مهم نظام جمهوری اسلامی سازوکار ناکارآمد این سیستم سیاسی برای حلوفصل مسئلۀ جانشینی است؛ از آنرو که در ۴ یادداشت با عنوان «ایران و مسئلۀ جانشینی» که در همین کانال در دسترس است در حد توان به موضوع جانشینی پرداختهام ضرورتی به تکرار آن مطالب در اینجا نیست و در صورت تمایل میتوان به آن یادداشتها مراجعه کرد.
امروز ۱۹ دیماه سالروز درگذشت اکبر هاشمی رفسنجانی است؛ به گمانم مهمترین پروژۀ دوران زندگی او حلوفصل مسئلۀ جانشینی آیتالله خمینی در سال ۱۳۶۸ و تلاش در جهت حلوفصل مسئلۀ جانشینی رهبر کنونی نظام در سال
های پایانی عمر بود که با مرگ نابهنگام او در ۱۹ دیماه ۱۳۹۵ این پروژه ناتمام ماند.
سازوکارهای جانشینی مقام
های سیاسی بلندمرتبه در نظام
های سیاسی کارآمد باید به گونهای باشد که جانشینی آنها با کمترین تنش و هزینه برای جوامع تحت مدیریت آنها همراه باشد؛ این مسئله در طول تاریخ ایران و بویژه در دوران اسلامی، همواره مسئلهای بوده است که ایران را با بحران
های عدیدهای روبرو نموده و تلاطم
های ویرانگری را بر آن تحمیل کرده است.
هاشمی رفسنجانی با توجه به نقش و موقعیتی که در سال ۱۳۶۸ داشت میتوانست مسئلۀ جانشینی در ایران را به صورتی کارآمد و از طریق اصلاح
قانون اساسی برای همیشه حلوفصل نماید اما عدم توجه به پیاده کردن الگویی متناسب با منافع ملّی در این زمینه یا عدم آگاهی او از ضرورت انجام چنین کاری و تبعات آن، باعث شد که آن موقعیت از دست رفته و الگوی جانشینی نامناسب پیشین تداوم یابد. بهگونهای که ایران همچنان در معرض تلاطم ویرانگر مسئلۀ جانشینی است و هر روز به آن نزدیکتر میشود.
بر این اساس یکی از
پی
سنگ
های مهم
قانون اساسی توجه به ضرورت «طراحی سازوکاری مناسب و کارآمد برای حل مسئلۀ جانشینی مقام
های سیاسی بلندمرتبه در ایران» است؛ بهگونهای که با درگذشت، برکناری یا کنارهگیری این مقامها از قدرت، ایران دستخوش تلاطم
های ویرانگر نشود.
نقدهای فراوانی بر عملکرد هاشمی رفسنجانی در دوران سیاستمداری وارد است اما او در سال
های پایانی عمر سخنی دارد که تمامی ایرانگرایان میتوانند با آن همدل و همداستان باشند:
«... ظلم است؛ ظلم بزرگی، اگر به فردای این کشور فکر نکنیم . فردا ممکن است ما نباشیم؛ ولی فرزندان ما که هستند. آینده که هست. ایران که هست. ستون
های فردا را باید امروز بنا کنیم ....»
مطالب مرتبط
✅ مسئلهٔ جانشینی در ایران (بخش اول)✅ مسئلهٔ جانشینی در ایران
(بخش دوم: چرا موضوع جانشینی مهم است؟ و چرا باید در مورد آن گفتگو کنیم؟)✅ مسئلهٔ جانشینی در ايران(بخش سوّم: گزینههای جانشینی)✅ مسئلهٔ جانشینی در ایران(بخش چهارم: ایرانگرایان و موضوع جانشینی)#نوزدهم_دی#کارزار_اصلاح_قانون_اساسی#پی_سنگ_های_قانون_اساسی#مسئلۀ_جانشینی#سجاد_فتاحی