محمدی شاری

پَهپاد یا پهباد؟

گاهی دیده می‌شود سرواژۀ «پهپاد» را «پهباد» تلفظ می‌کنند که نادرست است. «پهپاد» سرواژۀ «پرندهٔ هدایت‌پذیر از دور» است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی آن را برابر Unmanned aerial vehicle برگزیده است.
«پهپاد» به‌روش «سرواژه‌سازی» ساخته شده است. در سرواژه‌سازی معمولاً نویسه‌های اول واژه‌های یک عبارت به هم می‌پیوندند و لفظی می‌سازند که می‌توان آن را مانندِ یک واژه تلفظ کرد. برخی از شناخته‌شده‌ترین سرواژه‌ها عبارت‌اند از: هما (هواپیمایی ملی ایران)، سیبا (سامانۀ یک‌پارچۀ بانکی)، برجام (برنامۀ جامع اقدام مشترک)
@theapll

«پنجاه‌وپنجمین حلقه ماه کلمه»
کانون ادبی- فرهنگی کلمه با همکاری حوزۀ هنری استان قم، به مناسبت حضور نویسنده، شاعر و منتقد ادبی، «استاد محمود جعفری» در جمهوری اسلامی ایران، برگزار می‌کند.
وضعیت زبان و ادب فارسی افغانستان در دوره پساجمهوری اسلامی افغانستان
- استاد #محمود_جعفری
بررسی کارنامه ادبی استاد محمود جعفری
- دکتر #محسن_سعیدی

و با شعرخوانی شاعران

✔️حضور برای عموم علاقمندان آزاد می‌باشد.

گاه: پنج‌شنبه ۱۴۰۳/۰۸/۱۰ از ساعت ۱۰ تا ۱۲ ظهر
جایگاه: قم ، خیابان انقلاب ، انتهای کوچه ۱۷ ، پلاک ۱۵۹ ، حوزه هنری استان قم ، طبقه چهارم، سالن آسمان.
یا از مسیر دیگر : میدان معلم ، انتهای کوچه معلم غربی ۱
کانون ادبی- فرهنگی کلمه

@kanonkalame 🥀

ٹُکور:
ٹکور، به‌معنای گرم کردن بدن، با خشت و یا پارچه گرم و... برای تسکین درد است.
بسیاری از واژهای اصیل فارسی، در لهجه پارسی هزارگی با واج «ٹ» تلفظ می‌شود، اما در لهجه‌های دیگر زبان پارسی، با «ت» تلفظ می‌شود. با توجه به این‌که واج «ٹ» در زبان اوستایی وجود داشته و خاستگاه زبان اوستایی و پارسی یکی است، نشان می‌دهد که این واژه اصالت اوستایی داشته و در لهجه هزارگی گونه تلفظ اصلی آن محفوظ مانده است.
واژه ٹکر/ ٹکور، در لهجه سیستانی، به همان معنایی که در لهجه کاربرد دارد، وجود دارد (محمدی خمک، واژه‌نامه سگزی، ص۱۲۴).
نویسنده واژه‌نامه سگزی، نوشته تُکُر، در فرهنگ لغات عامیانه، عینا «تکر» به این معنا آمده است(همان، پاورقی۲).

@mohammadishari

پارلمان کانادا، نسل‌کشی هزاره‌ها در افغانستان را به رسمیت شناخت.
@mohammadishari

ضرب‌المثل ژاپنی:
کور، وارد خانه مردم شو، لال بیرون شو!

دکتر شوکت‌علی محمدی با سخنرانی در مورد ریشه‌های واژگان فارسی و خاستگاه زبان فارسی در افغانستان

✳️ تحریف و تغییر روح یک سخن

این دو عبارت را به نقل از کانال «خبرگزاری تسنیم» و «خبرگزاری صدای افغان (آوا) بخوانیم:

🔸 تسنیم: دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی: «امارت اسلامی» فرصتی برای خدمت عادلانه به اقوام و مذاهب افغانستان است.
🔸 آوا: دکتر شهریاری در مراسم افتتاحیه سی و هشتمین کنفرانس وحدت اسلامی: تأسیس «امارت اسلامی» فرصتی تکرارناپذیر برای خدمتی عادلانه و صادقانه به همه اقوام و مذاهب در افغانستان است.

🔻 به راستی از این عبارت‌ها جز حمایت آقای شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از حکومت فعلی افغانستان دریافت می‌شود؟

🔻 ولی این هر دو خبر در واقع شکل تحریف‌شدهٔ سخن است. اصل سخن ایشان (به نقل از سایت خبرگزاری مهر) این است.
«تأسیس امارت اسلامی افغانستان فرصتی تکرارناپذیر برای خدمتی عادلانه و صادقانه به همه اقوام و مذاهب مختلف برای طالبان به دست داده است. امیدواریم امارت اسلامی افغانستان با رعایت حقوق همه شهروندان و ایجاد فرصت‌های برابر برای آنها، اتهام قومیت‌گرایی و تبعیض را از خود بزداید. تعصبات قومی و زبانی، جز بازگشت خسارات سابق و درگیری و نزاع ملی، پیامد دیگری در بر نخواهد داشت. در کنار آن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی آمادگی خود را برای ایفای نقش سازنده برای دستیابی امارت اسلامی افغانستان به همه‌جانبه‌گرایی اعلام می‌کند.»

🔻 می‌بینید که این سخن نه از این باب است که امارت را فرصتی برای کشور دانسته باشد، بلکه برعکس، تشکیل حکومت را فرصتی برای رعایت حقوق شهروندان می‌داند، یعنی غیرمستقیم به این رعایت حقوق توصیه می‌کند. در ادامهٔ سخن هم ایشان با لحنی نسبتاً ملایم و دیپلماتیک، ولی صریح و واضح، از رفتار حکومت انتقاد کرده است.

🔻 دوستان گرامی، اولین شرط کار روزنامه‌نگاری اخلاق‌گرا، پرهیز از این شیطنت‌هاست. این که با حذف یک کلمه از عبارت، روح آن را عوض کنی دور از اخلاق است و حتی دور از مصلحت خود جمهوری اسلامی است.

🔻 فکر نمی‌کنید که با این کار شما یک سخن خلاف به اسم یکی از مقامات ایران بر زبان‌ها می‌افتد و حتی به اعتبار و آبروی آقای دکتر شهریاری صدمه می‌زند؟ آن هم در حالی که ایشان تا حدود زیادی با همان زبان دیپلماتیک، نارضایتی خود را از وضعیت بیان کرده است؟ حداقل به فکر ما مردم نیستید، به فکر آبرو و اعتبار مسئولان محترم خودتان که باشید.

🔻 بارها این خبرگزاری‌ها و بعضی خبرگزاری‌های دیگر به نفع امارت از این ترفندها کار گرفته‌اند و البته هر گاه هم که انتقاد کرده‌ایم، آن را با عبارت‌هایی توجیه کرده‌اند. امیدوارم که به جای توجیه، به فکر اصول و اخلاق رسانه‌ای باشیم.

@mkazemkazemi

📝سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی یکشنبه 11 شهریور 1403
🔻دولت چهاردهم و خطر نفوذ طالبان

بسم‌الله الرحمن الرحيم
⬅️ براي کساني که خطر حضور ميليون‌ها نفر از اتباع غيرمجاز افغاني در کشورمان را احساس مي‌کنند، بسيار عجيب است که رئيس‌ جمهور پزشکيان تاکنون درباره اين موضوع چيزي نگفته و موضع خود را روشن نکرده است.
با قطع ‌نظر از عدم مشروعيت داخلي حکومت خودخوانده گروه تروريستي طالبان در داخل افغانستان و اينکه بعد از سه سال سلطه بر اين کشور هنوز حتي يک نفر از مردم به آن رأي نداده است، مسائل مهمي در سطح بين‌المللي، منطقه‌اي و اختصاصي ايران وجود دارند که دولت چهاردهم بايد به آنها با اولويت و فوريت بپردازد.
در سطح بين‌المللي، هيچ کشوري حاضر نشده حکومت خودخوانده طالبان را به رسميت بشناسد. سازمان ملل همچنان گروه طالبان را تروريستي و حکومتش را غيرقانوني مي‌داند و شوراي امنيت اين سازمان در چند گزارش اعلام کرده افغانستانِ تحت سلطه طالبان به کانون تروريسم تبديل شده است.
در سطح منطقه‌اي، تمام کشورهاي همجوار افغانستان از زمان سلطه طالبان بر اين کشور دچار ناامني شده‌اند. گروه تروريستي طالبان از اين کشورها سربازگيري مي‌کند و با ايجاد ناامني، منطقه را گرفتار مشکلات زيادي کرده است. پاکستان، که در معرض تهديد جدي طالبان داخلي مورد حمايت حکومت خودخوانده طالبان افغانستان است، هر روز درگير جنگ با اين گروه است و براي مهار کردن اين شورش مقررات بسيار سنگيني وضع کرده و به صورت منظم طالبان را اخراج مي‌کند. طالبان پاکستان آشکارا اعلام کرده‌اند خواهان سرنگوني دولت جمهوري اسلامي پاکستان و تأسيس «امارت اسلامي پاکستان» به جاي آن هستند. دولتمردان پاکستاني چون مي‌دانند اين يک تهديد جدي است، در برخورد با گروه طالبان بسيار قاطع هستند و پاکسازي کشورشان از اتباع افغاني را با جديت و سرعت قابل توجهي دنبال مي‌کنند. آلمان نيز اخراج اتباع افغاني را از دو روز قبل شروع کرده است.
درخصوص خطري که ايران را تهديد مي‌کند، صاحبنظران و رسانه‌ها هشدارهاي زيادي داده‌اند ولي متأسفانه دولت‌هاي دوازدهم و سيزدهم به اين هشدارها توجهي نکردند. دولت دوازدهم راه را براي طالبان باز کرد و دولت سيزدهم تسهيلات زيادي در اختيار حکومت خودخوانده اين گروه قرار داد. با اينکه گروه طالبان هيچيک از حقوق قانوني ايران از حقابه هيرمند گرفته تا مقررات مرزي و فعاليت‌هاي قانوني نهادهاي فرهنگي و امدادي در افغانستان را رعايت نکرد و نسبت به زبان فارسي و فارسي‌زبانان داخل افغانستان و حقوق قانوني شيعيان ظلم زيادي روا داشت، دولت سيزدهم سفارت افغانستان و کنسولگري مشهد را به طالبان تحويل داد، نماينده طالبان را به جلسات رسمي دعوت کرد، تمام امکانات و تسهيلات را در اختيار اين گروه قرار داد و مهم‌تر اينکه مرزها را براي ورود بي‌ضابطه اتباع افغاني باز گذاشت. طالبان با استفاده از اين امکانات و تسهيلات توانست ده‌ها هزار نفر از عناصر آموزش‌ديده خود را وارد ايران کند و در مناطق مختلف مستقر نمايد. اين افراد حتي سلاح نيز در اختيار دارند و تاکنون مرتکب جنايات زيادي نيز در داخل شهرها و حتي روستاهاي کشورمان شده‌اند. بسياري از عوامل انفجارها و ترور از قبيل آنچه در کرمان، مشهد و شاهچراغ شيراز رخ داد از عناصر همين گروه بودند هرچند دستگاه‌هاي رسمي بنابر مصالح نادرستي که از نظر آنها درست است اين واقعيت‌ها را اعلام نمي‌کنند. خطرناک‌تر اينکه طالبان مردم ايران را کافر و کشتن آنها را واجب مي‌دانند. از نظر تغيير بافت جمعيتي کشور نيز خطر بزرگي در کمين است.
اکنون دولت چهاردهم وارث اين معضل بزرگ است و بايد هرچه زودتر درصدد مقابله با خطر ناشي از آن برآيد. برخورد با اين خطر، مطالبه جدي افکار عمومي است. مردم نگران تکرار ماجراي محمود افغان توسط گروه تروريستي طالبان هستند. دولت چهاردهم اگر سريعاً وارد عمل شود مي‌تواند با استفاده از اهرم‌هاي سياسي با اين خطر مقابله کند. اخراج اتباع غيرمجاز، نظارت دقيق بر اتباع مجاز، پس گرفتن امتيازات سياسي و تجاري داده شده به طالبان و رفتار با اين گروه در چارچوب يک حکومت غيرقانوني که به رسميت شناخته نشده است، راهکار مناسبي است که دولت چهاردهم مي‌تواند با استفاده از آن، با اين خطر مقابله کند. ضمناً تجدید نظر جدی و فوری در مورد مسئول و تعدادی از کارکنان سفارت ایران در کابل، ضرورت دارد.

دیوبندیسم، خاستگاه فکری تالبان:
خاستگاه تفکر طالبان، تفکر گروه دیوبندی هند است. برای شناخت بهتر تالبان، باید خاستگاه فکری آنان را شناخت.
ریشه تفکر دیوبندی به گروه نظامی- سیاسی تندرو و پیروان شاه‌ولی‌الله برمی‌گردد. این گروه، با آرمان برپایی خلافت به وجود آمد. یکی از رهبران این گروه شاه اسماعیل (۱۷۸۱– ۱۸۳۱) نواسه شاه ولی‌الله بود. با موضع‌گیری سیاسی تند این گروه در برابر استعمار بریتانیا، هواداران زیادی به دست آورد.
در نیمه دوم سده ۱۹ (میلادی) یکی از پیروان مکتب شاه ولی‌الله، به نام «محمدقاسم نانوتوی» در سال ۱۲۴۸ قمری (۱۸۶۷ میلادی) مدرسه «دیوبندی» را در ایالت اوتار پرادش بنیاد کرد.
شالوده‌ی تفکر این گروه بنیادگرا، مخالفت با دانش جدید بشری است. آنان با راه‌اندازی مدرسه دارالعلوم در شهر دیوبند تلاش می‌کردند جلوی ورود فرزندان مسلمانان با دانش جدید بگیرند و علوم را به مسرمان و کافر تقسیم می‌کردند.
این گروه با ضیاالحق به دنبال تحقق «نظام راستین اسلامی» در پاکستان بود. گروه دیوبندی به وجود داشتن جنبهٔ صوفیانه‌، از تاثیر وهابی‌گری برکنار نماند.
دیدگاه دیوبندی‌ نسبت به تشیع:
شاه عبدالعزیز (۱۷۴۶ – ۱۸۲۴) به پیروی از باورهای پدرش شاه ولی‌الله دهلوی، کتابی به نام «تحفه اثناعشریه» نوشت که پس از کتاب «منهاج السنة النبویة» نوشته ابن تیمیه، دومین ردیه بر مذهب تشیع و به زبان فارسی است.
نویسندگان دیگر دیوبندیه نیز به پیروی از بزرگانشان کتاب‌هایی علیه شیعه تألیف کرده‌اند مانند:
«تحفة اثنی عشریة» از عبدالعزیز دهلوی؛
«هدیة الشیعه» از ملامحمد قاسم نانوتوی؛
«هدایة الشیعة الرشیدیه» از رشید احمد کنگوهی؛
«مطرقة الکرامه» از خلیل احمد سهارنپوری‌؛
«مقالات مختلفه مقام صحابه پر» از حسین احمد مدنی.
سپاه صحابه، شاخه نظامی دیوبندی:
گروه نظامی و تروریستی سپاه صحابه که ترورهای خونینی در پاکستان انجام داده، شاخه نظامی دیوبندیسم است. طالبان نیز برخاسته از مدارس دیوبندی هستند و تفکر متحجرانه، ضد دانش و تکنولوژی، تکفیری و تروریستی دارند.
تالبان، با گرایش شدید قومی را با تفکر متحجرانه دیوبندیسم درآمیخته‌اند. تفکر ضددانشی دیوبندی، با زیست و خوی بدوی قبایل همخوانی دارد.
درآمیخته

⚫️پیام اعتراضی دونده زن افغان به طالبان در المپیک

◼️کیمیا یوسفی، ورزشکار افغانستان در بازی‌های المپیک پاریس، کاغذی را بیرون آورد که روی آن نوشته شده بود «آموزش، ورزش، حق ماست» و آن را برای جهانیان بالا نگه داشت.

◼️او به دختران افغان پیام داد که هرگز تسلیم نشوند.
کیمیا یوسفی، دونده افغان در سومین المپیک خود نه برای طلا بلکه برای زنان و دختران مظلوم کشورش می‌دوید.

◼️این ورزشکار ۲۸ ساله پس از این که در مسابقات مقدماتی ۱۰۰ متر به مقام آخر رسید، کاغذی را بیرون آورد که حاوی پیامی برای دختران سرزمینش بود. در این کاغذ نوشته شده بود: «آموزش، ورزش، حقوق ما». او سه رنگ پرچم افغانستان را نیز روی کاغذ نوشته بود.

◼️یوسفی گفت: پیامی برای دختران افغان دارم. تسلیم نشوید، اجازه ندهید دیگران برای شما تصمیم بگیرند. فقط فرصت را جست‌وجو کنید و سپس از آن فرصت استفاده کنید. من همیشه نماینده زنان و مردم خود خواهم بود. دختران ما در افغانستان، زنان ما خواهان حقوق اولیه، آموزش و ورزش هستند.

◼️یوسفی به همراه سه برادر در ایران به دنیا آمد. او درباره این که چرا از کابل، پایتخت افغانستان زمانی که طالبان در اوت ۲۰۲۱ به قدرت بازگشت فرار کرد گفت: می‌خواست بمانم اما به من گفته شد که ممکن است جانم در خطر باشد.
@JENewspaper

دوبیتی از تلظی

🎼 شعر: محمدی شاری
🎙️ اجرا: مقبوله موسوی

⚫⚫⚫⚫⚫

@mohammadishar 🍀

نوحه هزارگی، با لهجه پارسی هزارگی
خنده کو گل آبی‌؛ (خنده کن گل مادر) !
با صدای میثم سلطانی

@mohammadishar 🍀

تبرغنک
بسیاری از جاها، به دلیل ویژگی‌های طبیعی نام‌گذاری می‌شوند، مانند قرغنه، قرغنه تو، سفیدسنگ، سیاه سنگ، بدره زار، سبزچوب و...
تبرغنک، نیز به دلیل وجود گیاه تبرغنک، نامیده شده است. به دلیل کمیاب شدن این گیاه، برخی در مورد دلیل نام‌گذاری این منطقه زیبا، فرضیه‌های دیگری نیز مطرح کرده‌اند. پیشتر، نام این گیاه را در کتابی خوانده بودم، اما این گیاه را ندیده بودم. دوست گرامی دکتر سلمان علی ذکی از شیرداغ اکس این گیاه را پست کرده است.

سپاس از انجمن هزاره‌های منچستر:

https://www.facebook.com/share/v/AMUj9sBkZp1BigsK/?mibextid=oFDknk

هــزارگی

آواز: ابراهـــیم شــریف زاده
دوتار: غلامحسین سمــندری
از آلبوم خون پاش و نغمه ریز

@dootari