عقل‌نگر، دل‌نگار|مهدیس اقبال

_چه می‌تواند باشد
آنکه عشق ‌نامندش؟
_من باشم
تو باشی
و تب
و دست‌های بی‌قرارت
که گاه و بی‌گاه
بر پیشانی‌ام نشیند
و نفس‌ت
که به نیم‌درجه‌ها متصل شده

#قطعه_نویسی
@mahdiseghbal

جلافت و فراست هر دو از زبان می‌آید

شاید بشود حرف نزد
نگاه کرد
غم را بوسید از نگاه
چراکه چشم‌ها رازها را بهتر از هر جارزنی رسوا می‌کنند
و دل‌مردگی‌ها در پرتوی عشقِ راستین‌شان نارسا می‌شود
و آن‌هنگام جان به دوباره زنده بودن فکر می‌کند

اگر بشود زبان را حذف کرد
و زبان اگر بشود حذف نشود

کدام زبان
کدام حذف
کدام ماندگار

به آن زبانی که زخم می‌زند، زخم می‌کند، جان می‌ستاند، رنگ می‌کند، دل می‌شکند و غم می‌زاید، توقع می‌جورد و در میانه‌ی آدم‌ها، آدم می‌فروشد و هزار گند دیگر که زبان می‌زند، می‌کند، می‌خورد، می‌بافد، فعل حذف کردن بیفزایید

و به زبانی که دل به دست می‌آورد، محبت می‌افشاند، درد می‌زداید، نوازش می‌کند، عشق می‌زاید، امید می‌دهد، جان می‌بخشد و انسان‌ها را به هم می‌دوزد، و سکوت را پسندیده می‌داند، و دروغ نمی‌گوید، و با تمام اعضای بدن شنیده می‌شود، فعل ماندگاری

آن اولی برود
و آن دومی بماند

انسان اگر زبان را به رسم هر فناوریِ* دیگری با فرهنگ استفاده‌اش دریافت می‌کرد
حالمان خوب بود
خوب واقعی

زبان در دو سوی یک محور
گاهی معجزه‌ی انسان است
و گاهی بزرگترین خطا

*البته که فرهنگِ استفاده از فناوری شوخی‌ای بیش نیست زیرا نه آن را دیده‌ایم و نه تاکنون به‌کار بسته‌ایم.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

من* منشوری بی‌نهایتم،
چه باک اگر بُعدهایی را به نادانی باخته‌ام؟
در من هزاران بُعد دیگر است اگر به خویشتنِ خویش ایمان آورم.

*من می‌تواند هر کسی باشد، من یعنی انسان، یعنی من، یعنی تو، یعنی ما.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

برنامه تغییر کرد

به قراری ملزم شدیم در گروهی دو نفره از تغییر بنویسیم و از چگونگی‌ِ معنا و مفهومی که در ذهنمان می‌سازد
و آنچه به تغییرات شگرفمان گره خورده است.
برقرار ماندم و نوشتم:

در پی آنچه که می‌خواهم،
در جستجوی هدفی که علاقه و استعدادم به آن گره خورده،
در تغییر نگرشی غالب،
در مسیری که آرزوی کودکی‌ام را جامه‌ی عمل می‌پوشاند،
می‌گذرم از تفریحات و خوش‌گذرانی‌هایی که دوست نمی‌دارم، تنها به آنها عادت کرده‌ام.
به چشم‌پوشی از آنچه خواهان‌ش هستم اما مسیر من نیست، غرامت می‌دهم.
قربانی می‌کنم دستاوردنماها را برای رسیدن به واقعی‌ترین دستاوردی که تعالی روح و جسمم را به‌دنبال دارد.
به قول مولانا: «گر نگردم تلف تو، علفِ ایامم».
پس نوشتم موقعیتی که برای من بِه نیست را به مسلخ می‌کشانم
تا به هدفم ثابت کنم آماده‌ی پیوند به اویم،
تا عروج در قلمروِ آرزوهایم را تجربه کنم.
و به قولی دیگر: «بهشت را به بها می‌دهند نه به بهانه»
و بهشت من اکنون هدفی‌ است که با تمام وجود به آن ایمان دارم و قربانی‌ها کرده‌ام برایش.

دوست هم‌قرار اما
سرِ قرار نیامد.

#یادداشت_روز
@mahdiseghbal

دشوارِ سهل‌نما


تفاوت آدم‌ها را تا زمانی که در نقش‌شان فرو نروی، نخواهی فهمید.
قدمی فراتر از دقت می‌طلبد.
نگاهت باید همچون صیادی در کمین باشد، که نگریزد هیچ ‌ذره‌ای از حرکات پیرامونش.
حساسیت ضرورتی‌ست انکار و اجتناب‌ناپذیر.

آنقدر حساس که به هر تکانه‌ای واکنشی جُنبد،
به هر نشانه‌ای.
به چشم‌ها،
به ریز کردن‌شان و کش آمدن خط‌های کنار شقیقه تا بناگوش،
به گشاد شدن و بیرون زدن حدقه‌ها،
به نیمه‌باز بودن یکی و بسته شدن دیگری،
به حرکت مردمک‌ها به سمت و سوهای متفاوت
به باز و بسته شدن پلک‌ها،
به شدت و سهل بودنش
به انحنای ابرو،
به تناوب بالا و پایین رفتن‌شان یا پرش‌های گاه و بی‌گاه‌شان
به تعداد خط‌هایی که روی ابرو و میانش جا خوش می‌کنند
و افقی که به سمتش کشیده می‌شوند
به تکان‌های لب،
به پیدا و ناپیدا بودن دندان‌ها
به فشار سرخی زیر لب بر روی دندان یا زبان یا لبِ دیگر
به کشیده شدن لب‌ها به داخل
به لپ‌ها و چانه که فرو می‌روند،
جمع می‌شوند،
به سمت جاذبه کشیده می‌شوند
یا همراه لب‌ها به آسمان تمایل پیدا می‌کنند.

و این تازه بخشی از حالات چهره‌ای‌ست که می‌نویسی‌اش.

تا انگشتانِ پا چندین عضله و سلول وجود دارد؟
عضلات و اندام‌هایی که هر کدام به‌گونه‌ای نقش خود را بر صحنه‌ی وجودیت و موجودیت فرد اجرا می‌کنند.
و کاری انجام می‌دهند که در موقعیت‌های متفاوت، به‌کلی دیگرگون می‌نماید.

چگونه می‌توانیم انسانی را توصیف کنیم،
تصویر کنیم،
تصور کنیم
تا زمانی که دزدانه و حریصانه تک‌تک حالاتش را نبلعیم؟

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

تن‌آسای خودفریب

برخی هم به روانکاوها معتاد می‌شوند
چرا؟
چون عاشق نقش قربانی‌اند.
چون قربانی که باشی تمام کوتاهی‌ها، تنبلی‌ها و خطاهایت را بر گردن دیگران می‌نهی و اینگونه با خیال راحت به همان زندگی انگل‌وارت ادامه می‌دهی.
چون در تقدیرت نوشته شده بدبخت.
چون روزگار با تو سازگار نبوده.
چون هرچه پیشامد بد بوده چشیده‌ای،
پس نمی‌شود زندگی کرد.
باید که کنجی گزید و درد و رنج سال‌های گذشته را در آغوش کشید.
و تا آخرین روز عمر، با برچسبِ من قربانیِ سرنوشتم، اکسیژن بی‌نوا را استفاده کرد و باز به روانکاو مراجعه کرد.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

من‌گرا یا ماگرا

در کلاسی بودم
استاد گفت: گروه شوید و مکمل یکدیگر
گروه شدیم اما هرکه کار خویش به‌سامان رساند
نتیجه آن شد که نابسامانی نتیجه شد

#تجربه
@mahdiseghbal

خودنگری، خودنویسی، خودشناسی

به نوشتن از نانوشته‌ها که می‌آغازی
دنیا تو را در خود هضم می‌کند.
ترس، لرزه بر اندامت می‌اندازد
که چه‌ها خواهد شد و چه‌ها خواهی دید.
مکن، مرو،‌ ننویس.
حُسن مکاتبت آن است که درون بینی و از برون بگذری.
ظاهر و صورتک‌ها را کنار زدن و آنچه هستی نگاشتن.
حالیا همین خودافشایی، درون‌جویی و برون‌گریزی، خود سرآغاز سختی‌ست.
ابتدای جدلِ من با من.
اما نترس.
ترس و دهشت معنا ندارد اگر خود به آن دامن ننهی.
دیواری که چیده‌ای پیرامونت، همه باور است.
ذهنیاتی گاه پوشالی و توخالی.
بنویس.
بیش از پیش بنویس.
خود که فوران کند، تازه نقطه‌ی شروع ماجراست.
انسان به خودکاوی انسان می‌شناسد،
و بعد گذر.
گذر نیز با نوشتن ممکن شدن را لمس می‌کند.
پله‌های گذر نه ناهموار نه ناهمگون،
تنها تاریک‌اند.
نورِ خودشناسی که بتابانی،
گذر آسان خواهد شد.
آن هنگام است که هنگامه‌ی لذت فرامی‌رسد.
به‌وقت آگاهی، نوش خواهی کرد گذران هر لحظه را.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

زمانی که ایبسن*می‌خوانم

گاهی حتی نمی‌دانیم چه می‌خواهیم
و همین ندانستن‌ باعث می‌شود داشته‌هایمان را قدر ندانیم.

گاهی صدای مصمّم مغزمان را نمی‌شنویم و آواز مردّد دل، گوش‌مان را پر می‌کند.

گاهی نتیجه‌ی آشوب دانسته‌های بی‌ایمان به گرداب ناشناخته‌ها می‌کشاندمان.

گاهی هرآنچه که باید داریم و از این دارایی بی‌اطلاعیم.

گاهی زنگار‌های روح در برابر مغزمان می‌ایستند.

گاهی نفس بوی‌ناک هوس جان اندیشه‌مان را می‌گیرد.

گاهی حتی نمی‌دانیم که چه‌چیزی را نمی‌دانیم و باز در پی پاسخ‌یم.

گاهی نه دل می‌شناسیم نه دلبر و باز برای آن ناشناخته،‌ جایگزین می‌جوییم.

گاهی درِ باغ سبزی که نشان‌مان می‌دهند باعث می‌شود تمام آنچه سال‌ها داشته‌ایم را از دست بدهیم.

*هنریک ایبسن، نمایشنامه‌نویس نروژی | جملاتی که با خواندن آثار ایبسن در سرم شناور می‌شوند.

#گاهی‌ایبسن‌دیوانه‌ام‌می‌کند
#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

پشت خمودگی‌ها نماندنمان آرزوست

شقیقه‌ها در نبض نامتعادل اعصاب می‌پرند و خطوط اخم هرلحظه بیش از پیش، در نبردی تنگاتنگ درهم می‌تنند.
زبان پشت دندان‌ها را می‌ساید و لب‌ها به هیچ حسی گشاده نمی‌شوند.
نفس‌ها کوتاه و منقطع، عمیق شدن را از یاد برده‌اند، و سکوتی سهمگین مغز را می‌انفجارد.
حرف‌ها تا پشت مویرگ‌های زبان جاری می‌شوند اما اتمسفری سنگین‌تر از سرب فرو‌ می‌خوردشان.
مردمک‌ها بی‌قرار و جهنده به ناکجا می‌نگرند، و گوش‌ها پرده‌های‌شان را به طلوع صداها بسته‌اند.

عادت‌هایی باید گسسته شوند.
دگری که می‌خواهی به آن مبدل شوی
و خودی که سال‌ها در تو جاخوش کرده است.
رزمگاه عقل و عقل، عقل و احساس، احساس و عقل
کدام پیروز می‌شود؟
تغییر درد دارد.
تحول دردتر دارد.
دگرگونی خود درد است.
لاکی نیاز به گسستن دارد
تا موجودی نو
نویی موجود، زاده شود.
پیش‌روی به سمت آرزوها، درد دارد.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

درد خاموش‌وار جان‌گیر

یک هفته است که بی‌قرار است و در خود می‌پیچد.
نگران است از ندانستن.
ناامید است از نفهمیدن.
نمی‌داند چگونه بداند.
نمی‌داند چگونه حرف‌هایش را به گوش کسی برساند که تا دیروز دوست بود.
مدام پیام می‌دهد که چه کنم مهدیس؟
می‌گویم خودت باش. خودت چه می‌خواهد؟
نمی‌فهمد. در مخیله‌اش هم نمی‌گنجد آنچه می‌گویم. چرا انقدر سخت است بیان نیاز؟ تشنه باشی نمی‌گویی آب می‌خواهم؟

رابطه‌ها دیوانه کننده‌اند.
انسان‌ها سخت‌ترین موجودات دنیا هستند.
چه مرگتان است؟ چرا حرف‌تان را راحت نمی‌زنید؟
چرا انقدر علاقه دارید به قایم‌باشک؟
چرا با دست پیش می‌کشید و با پا پس می‌زنید؟
چرا تکلیف‌تان مشخص نیست؟

نمی‌دانم چرا انقدر برای‌مان سخت است شنیدن و فهمیدن حرف دل‌مان و بعد که فهمیدیم چرا انقدر وحشتناک است بیان کردنش.

عقل، قوه‌ی تفکر، تشخیص و تمیز را کجای دلم بگذارم وقتی در حساس‌ترین نقاط زندگی به‌کار نیایند؟

دخترک بیچاره یک سال است دور خود می‌چرخد، نه آرام دارد نه قرار، نه خودش حرف دلش را می‌زند و نه آنکه مقابلش است.

چند شب پیش حرف ازدواج بود،
گفت: دلم برای آنهایی که ازدواج نکرده‌اند می‌سوزد، خیلی تنها هستند، البته آنهایی که علاقه دارند به تشکیل خانواده.
گفتم: من دلم نمی‌سوزد، من می‌گویم فرقی نمی‌کند زن باشی یا مرد، اگر دلت درگیر است باید زبان باز کنی، یا آری می‌شنوی یا خیر،
و باز موقعیت‌های دیگری که پیش می‌آیند.
اینکه سال‌ها در غار تنهایی خویش بمانی و بگویی نشد، نمی‌شود، توی کَتِ من یکی نمی‌رود، مرگ یک‌بار شیون یک‌بار شاید بهترین زمان کاربردش همین جا باشد.
گاه و ناگاه ندارد.
امیدواری و نومیدواری نیز.
قدم باید پیش گذاشت.
نه جنسیت می‌شناسد نه سن و سال.
می‌خواهی؟ بسم‌الله، قدم بردار، از آنچه خدا در اختیارت قرار داده استفاده کن.
حرف بزن.
ترس معنایی ندارد.
شرم معنایی ندارد.
بهتر از عمری بلاتکلیفی و لنگ در هوا ماندن است.
بخدا که سخت نیست.
فقط کافی‌ست بگویید بالاتر از سیاهی هم مگر هست؟
هست؟
اصلن باشد، چه اهمیتی دارد وقتی تو درونش زندگی کنی؟

#یادداشت_روز
@mahdiseghbal

ناآگاهی یا توهم؟

تا زمانی که میان گود نباشی همه‌چیز ساده، امکان‌پذیر و در حوزه‌ی توانایی‌هایت است.
دایره‌ که تو را در آغوش می‌کشد، سخت‌ترین‌ها کار توست، دیگران نمی‌فهمند.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

رابطه‌ی تنگاتنگ روزگفتار و خودآگاهی

دیروز خواستم بازهم شانسم را در ضبط کردن روزگفتار امتحان کنم. شروع به صحبت که کردم مدام خنده‌های گاه و بی‌گاه و بی‌دلیل، حرفم را قطع می‌کرد. موضوع ضبط صدا را تغییر دادم و در همان حال از خودم پرسیدم دلیل این خنده‌ها چیست؟ و بلافاصله بدون هیچ فکری گفتم خب معلوم است خجالت می‌کشم. این خنده‌ها پاسخ دفاعی بدنم در برابر خجالت است.

به‌خاطر آوردم هر زمان که در جمعی قرار می‌گیرم و احساس راحتی ندارم و بالطبع شرم و حیا و خجالت بر من مستولی می‌شود، خنده‌ها و لبخند‌هایم اوج می‌گیرند.

نکته‌ای که در این باب برایم جالب‌انگیز بود، عکس‌العمل بدنم پس از آگاهی یافتن نسبت به این موضوع بود. به‌محض آنکه متوجه شدم خنده‌ها از کجا نشأت می‌گیرند و دلیل به‌وجود آمدن‌شان نه تنها خوش‌مشربی نیست بلکه وسیله‌ای هستند تا خجالتم را بروز دهند، دیگر خنده‌ای درکار نبود. ادامه‌ی صدا را با جدیت ضبط کردم و حتی لبخند هم نزدم.

تصور کنید همیشه خجالت می‌کشیدم و بعد می‌خندیدم و بعد از خنده‌ام خجالت می‌کشیدم و این چرخه‌ی باطل تا ابد ادامه می‌یافت.

اگر بتوانیم نسبت به تک‌تک رفتارهای‌مان اینگونه آگاهی بیابیم شاید روابط اجتماعی بهتر و موفق‌تری تجربه کنیم و نسبت به خودمان نیز احساس بهتری داشته باشیم.

پ.ن: اگر سوال‌تان این است که چرا آن روزگفتار را منتشر نکرده‌ام، باید عرض کنم که در واکاوی ذهنم آنقدر پرت و پلا گفتم که مثبت ۶۵ سال شد و قابلیت انتشارش را از دست داد.

#یادداشت_روز
@mahdiseghbal

جهنم آزادی یا بهشت اسارت

گاهی گمان می‌کنیم در جهنمی گیر افتاده‌ایم و هر نسیمی برای‌مان نوید‌بخش بهشت است، غافل از آنکه نه بهشت معنای عام دارد و نه جهنم.
پندار و نحوه‌ی برخورد ما با جهانِ اطراف، واژه‌هایمان را معنا می‌بخشد.

در نمایشنامه‌ی رُوسْمِرسْهُلِم* داستان کشیشی را می‌خوانیم که نه آنگونه که باید به اعتقادش مطمئن است و نه آن‌طور که شایسته است مسیر آزادی را می‌شناسد.

در همان شروع داستان متوجه می‌شویم که او درگیر دوستی‌ای شده که به ظاهر برایش راه‌گشا است و او را از بند تفکراتی که در فراخودش**شکل گرفته، می‌رهاند، اما این تازه ابتدای داستان است.

شخصیت زنِ داستان، از آن دسته افرادی‌ست که گمان می‌کنند با تمام وجود به خواسته‌ی‌شان واقف‌اند و باور دارند که هدف وسیله را توجیه می‌کند.

او برای رسیدن به خواسته‌اش که به ظاهر همان آزادی‌ست، انسانی را قربانی می‌کند و درنهایت، زمانی که کشیش ضعف خود را در قالب عشق به او ابراز می‌کند، متوجه می‌شود آنچه درپی آن بوده نه آزادی نه عشق و نه توجه است، بلکه در تمام طول داستان به دنبال هویت گمشده‌ی خویش می‌گشته و زمانی که از دست‌یابی به آن ناامید می‌شود، خودش را پذیرای مرگ می‌بیند.

کشیش نیز پس از شنیدن پاسخ منفی دختر تمام انگیزه‌اش برای آزادی‌خواهی را از دست می‌دهد و دچار یأس و ناامیدی می‌شود. او متوجه می‌شود که تمام آبرو، اعتبار، عشق و زندگی زناشویی‌اش را از دست داده است و به این ترتیب احساس گناه و پوچی باعث می‌شود او نیز به مرگ رو آورد.

پ.ن: خواندن این نمایشنامه‌ باعث شد بیش از پیش به این نظریه‌ ایمان بیاورم: آنچه برای دیگری بهشت است ممکن است جهنم من باشد.

*نمایشنامه‌ی روسمرسهلم اثر هنریک ایبسن
**دیدگاه فروید در مورد بخشی از شخصیت انسان که در ۵،۶ سالگی شکل می‌گیرد.

#یادداشت_روز
@mahdiseghbal

فراموشت کرده‌ام اما
از خاطرم نمی‌روی
شاید
نورون‌هایم
دچار اختلال شده‌اند
شاید
صدایی
نوری
رنگی
عطری
ردی از تو باقی مانده باشد

#قطعه_نویسی
@mahdiseghbal

تئاتر

از کودکی عاشق رنگ سیاه بود.
همه منع‌ش می‌کردند از این عشق.
سیاه رنگ عذا بود و بد یمن.
صورتی و قرمز را به او تحمیل می‌کردند.
و او نمی‌دانست چرا هیچ رنگی مانند سیاه جذبش نمی‌کند.
روزگار چرخید و چرخید.
و او روزی در سالنی قرار گرفت که تمام دیوارهایش با سیاه آذین شده بود.
مکانی که به معنای واقعی کلمه، قند در دلش آب می‌کرد و ضربان‌ش را کوبنده‌تر از پیش به گوش می‌رساند.
حالا می‌دانست دلیل این عشق کودکی چیست.
او زاییده شده بود تا درون آن دیوارهای سیاه‌پوش، با پوششی سیاه، نقش مخصوص به خود را اجرا کند.

#پاره‌نویسی
@mahdiseghbal

دگرگردی گواراتر از خودگردی

نمی‌شود سال‌ها آرزویی را با خود حمل کرده باشی و بعد دایره‌ی روزگار آنقدر بچرخاندت که درست در مرکز آن آرزو قرار بگیری و تو جو زده و از خود بی‌خود نشوی.
خب چه اشکال دارد؟
شاید بشود گاهی بیشتر از خود، خود بود.
حتی اصلن بی‌خود بود.
امروز در یکی از باخود‌ترین لحظات زندگی‌ام زیستم، با آدم‌هایی که همه از جنس نوشتن بودند. آدم‌هایی که آرزویم را زندگی می‌کردند. آدم‌هایی که در عین تفاوت، من بودند، منی دیگر در کالبدی دیگر. شاید یکی از معناهای دگرگرد همین باشد، جستجوی خویش در دیگری و پیروی از قدم‌هایی که بیش از من شکست و پیروزی را پیموده‌اند حتی به اندازه‌ی یک گام.
جای‌تان خالی، بسیار دلپذیر و چسبنده بود آغاز دگردیسی.

#یادداشت_روز
@mahdiseghbal

تک‌رنگی

دل‌گرم می‌شوی به حضور انسان‌ها
روان‌ت به آرامشی خیالی
آسودگی استشمام می‌کند
جان‌مایه‌ی روزهایت
ارتباطی می‌شود
فرح‌بخش
طرب‌انگیز
و ناگاه
لبریز می‌شود
جامه‌دان نقاب‌ها
تک‌نقاب‌ها که زمین می‌افتند
می‌فهمی
می‌فهمی آنچه روان‌آسای بوده
همان روان‌رنجی‌ست
که سال‌ها
گرچه کتمان بود
خال‌خالِ روحت را می‌آزُرد
و تو نمی‌دانستی
از کدامین سو
نیشیده می‌شوی
سیاهی باز می‌شود
رنگ‌ها جان می‌گیرند
و روزی
بیش از هر زمانی
تنوع رنگ
خواهی دید
آنگاه بپذیر
زخم‌ها و درمان‌ها
هر دو
بخشی از دنیای توست
بپذیر
بگذر
بگذار آدم‌ها
با نقاب یا بی‌نقاب
با هزار رنگ
نقش خویش بازی کنند
تو خود باش
خودی بی‌نقاب
خودی بی‌پشت
خودی یک‌رنگ
خودی یک‌رو

#قطعه_نویسی
@mahdiseghbal

نگران نباش آرامم
آنچه گلایه‌وار از زبانم جاری‌ست
تنها بخشی از دوستت دارم است

#قطعه_نویسی
@mahdiseghbal

نگاه می‌گیرد از من
یعنی نمی‌داند
سال‌ها پیش
چشم‌رازهایش را
خوانده‌ام؟

#قطعه_نویسی
@mahdiseghbal