توره | اساطیر باستان

👁‍🗨 یکی از پرکاربردترین و گوش آشناترین نامها در اساطیر #آریایی و دیانت #زرتشتی، #هوم است. #هوم (پهلوی)، #هومه (اوستایی) و #سوما (سانسکریت) از مهمترین جنبه نگرش، ماده ای مقدس برای اقوام باستانی #آریایی و در حالت کلی #هندو_اروپایی است. با توجه به گستردگی فرهنگی گاهی هوم را ماده به دست آوردن حیات جاودانه، گاهی مایه معرفت بیکران و بعضا نیز عنصری برای دست یابی به خلسه و سیر در سلوک عرفانی دانسته اند.

باید بدانیم #هوم در زبان ایرانی باستانی و مسلک زرتشتی علاوه بر ماده معروف اشاره به گیاهی دارد که این ماده از آن استخراج می شود. با توجه به مستندات باستانی اطلاع صحیحی از اینکه هوم دقیقا چه گیاهی است وجود ندارد اما با توجه به پوشش گیاهی بومی نواحی مرتبط موارد زیادی کاندیدای نامگذاری هوم هستند. از میان این گیاهان دو مورد "افدرا" و "کانابیس" یا "شاهدانه" با احتمال بیشتری می توانند هوم بوده باشند. چرا که ماده هوم در بسیاری مواقع به جهت ایجاد توهم و سرخوشی استفاده می شده است.

از منظر مینویی #هوم برای زرتشتیان یک ایزد است. #یسنه اوستا یکی از یشت ها را به نام اختصاصی هوم نامیده و ایزد هوم را مخاطب و از بین برنده اهریمنان قرار داده. به صورتی که در آن متن در قالب مناظره #هورمزد با پسر و آفریده خود #هوم آورده شده است.

مراسم "هوم افشری" برای تهیه نوشابه مسکر و نشاط آور #هوماب یا "پراهوم" تظاهری از قربانی شدن یک ایزد برای خیر خواهی نسل بشر است (تشابه جالبی با قربانی شدن مواردی همچون عیسی #مسیح و #کتزال_کواتل قابل استنباط است!) این مراسم با ضوابط خاصی برگزار میشود و یکی از تنها مواردی است که یک آیین زرتشتی یک قربانی خونین (گوسفند کشی) را ارائه می دارد. به همین علت بسیاری از ایران شناسان بر این عقیده اند که مراسم قربانی برای هوم ریشه در عصر پاگانیسم آریایی دارد و برگرفته از تفکر متجدد زرتشتیت نمی باشد. خون قربانی ابتدا به هوم تقدیم شده و سپس خود هوم با افشردن گیاه کشته می شود تا نسل بشر را به بصیرت و سعادت برساند. هوماب گیری سنتی معمولا با کوبیدن گیاه هوم در هاون به همراه مقدار کمی آب یا شراب انجام میشود. این کوبیدن در فواصل زمانی معین سه تا چهار روز به طول می انجامد و سپس افشره به دست آمده با میزان معینی از آب یا شیر دوباره رقیق گشته و مصرف می شود.

جریان بسیاری از اساطیر آریایی با مورد هوم و هوماب پیوند خورده است. در بندهشن و اوستا می خوانیم که اولین بشری که هوم را فشرد و هوماب برگرفت #ویونگهان (#تهمورث) پدر #جمشید پادشاه اساطیری بود که به شکرانه این عمل پسری دارنده #فر ایزدی به وی عطا شد. نوشیدن هوماب در عصر ساسانی به عملی مرسوم در میان مغان و موبدان بدل شد. بسیاری از روحانیون زرتشتی ادعا داشته اند که با مصرف هوم توانسته اند سلوکی عرفانی را تجربه کرده و حتی به دیدار مینوی نائل آیند. از جمله معروف ترین این موارد، موبد زرتشتی #ویراف یا #ویراز است که ادعای مشاهدات مینویی خود پس از مصرف هوم را در قالب #ارداویراف_نامه به ثبت رسانده است که از منابع مهم شناخت اساطیر دنیای مینو محسوب می شود.

لغت #هوم علاوه بر اشارات فوق در دوره هایی از امپراتوری هایی زرتشتی مذهب به نامی مرسوم برای نامیدن افراد تبدیل شده است. برای مثال #شاهنامه فردوسی هوم را پهلوانی پارسا می داند که در نبردی پایانی #افراسیاب تورانی را در جوار دریاچه #چیچست دستگیر کرده و به #کیخسرو تسلیم می دارد.

خوب است بدانیم گیاه افدرا منسوب به هوم گیاهی همیشه سبز و تندرایی است که حتی در میان بارش برف و یخبندان و یا در گرما و خشکی شدید تابستان سبز باقی می ماند و با تظاهر بی مرگی خود نمودی همیشگی برای امشاسپند بانو #امرتات و صفت جاودانگی #هورمزد محسوب میشود. این گیاه علاوه بر افشره گیری به عنوان یک بخور دودزا و نشاط اور نیز استفاده شده و یکی از مواردی است که برای تبرک مجمر آتش دان در جشن #سروش_روز در آیین مزدیسنا استفاده می شود.

▫️ @Torecilik

👁‍🗨 معرفی #کتاب اساطیری

#اردا_ویراف_نامه یکی از کتب مقدس #زرتشتی و از منابع بسیار مهم در اساطیر #آریایی جهت شناخت چرایی و چگونگی زندگی پس از مرگ است.

لفظ #اردا_ویراف به معنای "چیزی که فقط به ویراف مربوط شود" آمده است. کتابت این نوشتار رمان گونه به دوران #ساسانی و به تقریب قرن های 5 و 6 میلادی بازگشته و نسخه اصلی به زبان و خط فارسی #پهلوی موجود بوده است که پس از ورود اسلام به ایران به الفبای عربی و فارسی دری بازگردانده شده.

#ویراز یا #ویراف از مغان زرتشتی بوده که در دوران امپراتوری ساسانی میزیسته است. البته کتاب اینگونه بیان میکند و برای اثبات این موضوع مدرک مستدل دیگری نیست. بلکه شاید حتی این شخصیت خیالی باشد. او به پاداش مسلک پاک و خدماتش به مذهب توسط #اهورا_مزدا برگزیده می شود تا به سان پیامبری به جهان دیگر سفر کرده و از چگونگی آن مردم را باخبر سازد. بنابر این او با نوشیدن #هوماب به خلسه عمیقی نزدیک به مرگ فرو میرود و سفر روان ویراز از اینجا آغاز می گردد.

او در ابتدا از #پردیس دیدار میکند و در این سفر ایزد #دین او را به شکل بانویی فره مند و زیباروی و نورانی همراهی می نماید. (تشابهات روایی و خط مشی بسیاری با #کمدی_الهی اثر #دانته_آله_گیری شاعر و ادیب ایتالیایی در این کتاب مشهود است و به اعتقاد بسیاری از مورخان #اردا_ویراف_نامه بی شک یکی از الگوهای حتمی دانته در کتابت کمدی الهی بوده است). در ادامه مسیر ایزدان #سروش و #آتر او را در معراجش به والاترین درجات بهشت همراهی میکنند تا با شخص #هورمزد گفت و گو نماید.

در آنجا #فروهر تمامی مردمان پاک تخمه چه مردمان پیشین و چه آنان که هنوز به دنیا نیامده اند با ویراز دیدار می کنند و مطالب متفاوتی در عناوین گوناگون به وی می آموزند که شرح آنان مجالی مفصل می طلبد.

در مرحله دیگر او با یاری هورمزد به #دوزخ نزول می کند تا همچنین از نزدیک شاهد عذاب مردمان "دروگوَن" و "جهیوَن" باشد و او در گفت و گو با هر کدام علت سقوطشان به جایگاهی این چنین و نحوه عذابشان را جویا میشود که شرح این گفت و گوها به تفضیل در متن آمده است.

در پایان روان ویراز دوباره در دیدار با ایزدبانو #دین از #چینود_پل عبور نموده و به سرای گیتی و جایی که خفته بود باز میگردد و از آن پس به نقل مشاهدات خود می پردازد.

▫️ @Torecilik