❄️ نقدی بر ترجمه فارسی کتاب فلسفه فرانسوی و آلمانی
* قابل استفاده برای مترجمین متون فلسفی
✍️ #محمدمهدی_اردبیلی🔅اخیرا کتابی منتشر شده است که بر جلد آن عنوان «فلسفه فرانسوی و آلمانی» اثر «رابرت چ. سولومون» با ترجمه محمدسعید حناییکاشانی درج شده است. البته که رابرت سی. سالمن کتابی با چنین عنوانی ندارد، اما با اندکی دقت میتوان دریافت که این کتاب همان مجلد هفتم از تاریخ فلسفه آکسفورد است که مترجم فارسی حدود ١٨ سال پیش، آن را با نام راستینش - اگر ایراد ترجمه continental philosophy به فلسفه اروپایی را نادیده بگیریم - یعنی «طلوع و افول خود در فلسفه اروپایی» منتشر کرده بود.
🔅کتاب همان زمان از اقبال خوبی برخوردار شد و خود نگارنده این سطور نیز در آن مقطع آن را مشتاقانه خواند و از آن بهره برد، هرچند ابهامات و نواقص زیادی در طی مطالعه آن مشهود بود. سالها بعد، زمانی که بنا به پیشنهاد ناشر دیگری اقدام به ترجمه مجدد این کتاب کردم، قاعدتا بخشهایی از ترجمه خود را با ترجمه آقای حناییکاشانی مقابله کردم و نتیجه شگفتانگیز بود. ترجمه فارسی کتاب پُر بود از ایرادات نگارشی و ترجمانی ریز و درشت، تا جایی که شاید کمترصفحهای را بتوان یافت که اغلاط فاحش در آن به چشم نخورد. البته ایرادات ترجمه، در آثار فلسفی اجتنابناپذیر است و خود نگارنده این سطور نیز حتما ناخواسته مرتکب آنها شده است. برخی از ایرادات ناشی از بیدقتی و سهلانگاری است که باید با دقت مضاعف برطرف شود، و برخی ناشی از ضعف در فهم زبان مبدأ است که باید با ارتقای سطح زبان اصلاح شود.
🔅ایرادات نگارشی نیز عمدتا به عدم تسلط به زبان مقصد بازمیگردد. بههرحال از یک سو، از انتشار کتاب سالها میگذشت و مدتها بود که کتاب نایاب شده بود، در نتیجه، لزومی ندیدم که نقدی بر آن بنویسم و از سوی دیگر نیز به مترجم محترم دسترسی نداشتم که نکات انتقادی خود را منتقل کنم. پس از انتشار مجدد این اثر در زمستان ١٣٩٦، امیدوار بودم که نویسنده در طول این قریب به دو دهه، حداقل به بازخوانی و ویرايش تماموکمال اثر مبادرت ورزیده و دستکم کل اثر را یک دور با متن انگلیسی مقابله کرده و ایرادات فاحش و ابتدایی را برطرف کرده باشد.
🔅اما پس از بررسی نسخه اخیر، دریافتم که هیچکدام از این اتفاقات نیفتاده است. نویسنده، در بهترین حالت فقط چند اصطلاح منسوخ را با چند اصطلاح دیگر جایگزین کرده و ساختار اصلی اثر را ابدا مورد بازبینی قرار نداده است. حتی روی جلد کتاب هم نگارش غلط نام نویسنده «رابرت سالمن» را اصلاح نکرده و فقط حرف نخست نام میانی را، آن هم به غلط، تغییر داده است. شاهد این سخن نیز، این است که تمام ایرادات فاحش، اغلاط گرامری و حتی جاافتادگیها - از یک کلمه گرفته تا یک جمله - متأسفانه هنوز در متن به چشم میخورد.
🔅در این یادداشت تنها و تنها به ذکر فاحشترین این اغلاط گرامری و سهلانگاریها بسنده خواهم کرد و از ذکر موارد مشکوک و حتی پیشنهاداتی برای بهبود متن اجتناب میکنم تا بهانهای به دست ندهم که کل نقدم به سلیقهایبودن یا مته به خشخاش گذاشتن متهم شود و در ذیل قسمی «نقد ترجمه»هایی قرار گیرد که لبریز از اغراض شخصی و جناحی و گروهی است. در نتیجه، یادداشت حاضر برخلاف نقدهای دیگرم در زمینه ترجمه کتاب، هیچ کاری با محتوای کتاب، نقد یا معرفی آن ندارد و صرفا در تلاش است نشان دهد که ترجمه فارسی اخیرالانتشار، مانند نسخه سابقش در اواخر دهه هفتاد، پرایراد و غیرقابل استفاده است.
🔅همچنین از نقد ترمینولوژی مترجم اجتناب خواهم کرد که بعضا از واژگانی بیربط در ترجمه بهره برده است (مانند اروپایی به جای continental؛ اندیشه به جای idea در فلسفه هگل، اصلاحطلب به جای radical!، شبهمکانیکی به جای mechanistic، متجانس به جای organic، صحیح به جای ortodox، اقوام به جای people و...). البته در نهایت باید به جرئت ادعا کرد که حدود سی فقره منتخب زیر تنها مشتی است نمونه خروار ایرادات متعدد ترجمه. میشد تنها به اشاره به چند مورد معدود، بسنده کرد، اما آیا در آن صورت امکان نداشت که به بهانه طبیعیبودن برخی ایرادات در ترجمه، از زیر بار نقد شانه خالی کرد؟ با این همه، اغلاط زیر تنها بخش اندکی از کل ایرادات را دربر میگیرند و میتوان دهها مورد به آنها افزود. به منظور روشنترشدن بحث، انتقادات را به سه دسته جاافتادگیها، تبدیل مضامین و افعال مثبت به منفی و بالعکس، و سهلانگاریها و اشتباهات نحوی تقسیم کردهام...
متن کامل
👇✨→
3danet.ir/7D0OW🌾 @Sedanet |
@philosophicalhalt