گروه‌مطالعاتی‌هشت

🔴 درباره راه

◀️ تمجید استاد تقی‌دژاکام از کتاب #دل_به_عشقت_مبتلا_شد

🔸️#اربعین امسال از توفیق حضور در #راهپیمایی_اربعین محروم بودم، اما توفیق شد سفرنامه دوست خوبم دکتر #محمد_آقاسی را که درباره همین راه و مسیر است بخوانم و خود را تا حدودی در همان حال‌وهوا حس کنم.

🔸️آقاسی در این #کتاب گاه با ظرافت و باریک‌بینی به برخی از زیبایی‌های این #طریق اشاره می‌کند و گاه به آسیب‌شناسی از برخی رفتارهای هموطنانمان در این ایام می‌پردازد و تذکراتی می‌دهد که بارها داده شده و البته کمتر به گوش مخاطبانش فرو رفته است!

🔸️#دل_به_عشقت_مبتلا_شد ریتم تند و گاه نفس‌گیری دارد اما در فصل آخر که نگاهی جامعه‌شناختی به این خیزش عظیم اسلامی است، متفاوت می‌شود.

🔸️این کتاب ۵۸ صفحه‌ای به همت #انتشارات_نیستان به چاپ دوم رسیده تا علاقه‌مندان آن را با قیمت ۸۰ هزار تومان تهیه کنند. اما کاش ناشر محترم قبل از چاپ دوم برخی غلط‌های تایپی و اشتباهات ویرایشی را اصلاح می‌کرد تا کار آبرومندانه‌تری از آب در بیاید. امید که در چاپ‌های بعدی به این نکته توجه شود.

🔸️نویسنده در هر فصل به تناسب از اشعار مختلفی استفاده کرده اما بهترین و مناسب‌ترین آنها همان شعر #اهورا_ایمان است که #همایون_شجریان آن را در آلبوم #خوب_شد خوانده و انصافاً خیلی خوب حال‌وهوای زائران پیاده سیدالشهدا علیه‌السلام را در #مشایه و این راهپیمایی توصیف می‌کند:

راه امشب می‌برد سویت مرا
می‌کشد در بند گیسویت مرا

گاه لیلا گاه مجنون می‌کند
گرگ و میشِ چشم آهویت مرا

من تو را بر شانه‌هایم می‌کشم
یا تو می‌خوانی به گیسویت مرا

زخم‌ها زد راه بر جانم ولی
زخمِ عشق آورده تا کویت مرا

خوب شد دردم دوا شد، خوب شد
دل به عشقت مبتلا شد، خوب شد

@MohammadAghasi8

🔸️شماره جدید رسانه بر روی وبگاه نشریه

◀️ شماره ۱۳۴ فصلنامه رسانه، بهار ۱۴۰۳ بر روی وبگاه نشریه قرار گرفت. علاقه‌مندان این‌جا کلیک کنند.

◀️ دوره جدید نشریه به سردبیری استاد #مهدی_فرقانی و مدیرمسوولی #محمد_آقاسی منتشر می‌شود.

#فصلنامه_رسانه

@MohammadAghasi8

🔴 افروغ؛ انسان متمایز عرصه علم

#محمد_آقاسی

عماد افروغ، نه اولین جامعه‌شناس ایرانی است، نه تنها اندیشمند جامعه ما و نه یگانه متفکر گفتمان انقلاب اسلامی، اما برای جامعه ما، نقاط متمایز برجسته‌ای داشت و دارد که در روزهای پس از فقدان آن استاد عزیز، کمتر بدان پرداخته شده است. نکاتی که او را از دیگران متمایز می‌کرد و باید به آن توجه نمود. آن هم در نظام فرهنگی که اولین و آخرین و چندمین برایش اهمیت پیدا کرده و خیلی به دنبال پدر فلان رشته، اولین در بهمان کتاب و مواردی اینچنین هستند. عماد افروغ نکات برجسته‌ای دارد که کشف آن‌ها برای نگارنده، ماحصل یک دوره تجربه زیسته حدود 14 ساله است. آغازین آشنایی‌ام با ایشان در سال 1388 و در کلاس‌های کارشناسی ارشد فلسفه علوم اجتماعی بود. این شاگردی و افتخار راهنمایی ایشان برای پایان نامه آن مقطع تحصیلی بنده، با هم‌نشینی فراوان و هم‌صحبتی در آن دوره، تبدیل به بیش از یک دهه مراوده شد.
چنان‌که هرچه به پایان سال‌های زندگی استاد، نزدیک‌تر شدیم، گفت و گوها عاطفی‌تر و احساسی‌تر و در یک کلام عمیق‌تر شد.

ادامه در بخش بعدی

#عماد_افروغ
بخش اول

@MohammadAghasi8

#فیلمنگاه

کندوی زنبور و جامعه انسانی!

#محمد_آقاسی


🔴پیش‌نوشت:
این یادداشت را چندروز پیش نوشتم و امروز خانم نیکی هیلی اعلام کرده ایالات متحده، ام‌سال یک رئیس جمهور زن خواهد داشت!

🎬وقتی فیلم زنبوردار(The Beekeeper) را دیدم یاد برخی همسان‌پنداری میان طبیعت و جامعه افتادم. در دوره‌ای، برای فهم جامعه، از طبیعت استفاده می‌شد. در قرن هجدهم چنین متفکران اجتماعی سربرآوردند و خود را فیلسوف اجتماعی می‌دانستند و ماندویل، یکی از آنهاست. او تلاش می‌کند در داستانی، جامعه زنبورهای عسل را به تصویر بکشد و به انسان‌ها و جامعه انسانی بیاموزد، زمانی که با صداقت و فضیلت زندگی کنند، مثل زنبورها، جامعه‌شان رونق خواهد داشت. در عین حال او معتقد بود زمانی که تمایل برای نفع شخصی در کندو به وجود نیاید، اقتصاد کندو از بین می‌رود، پس، رذایل شخصی، منافع جمعی خلق می‌کند! روایت او از زنبورها، که به نظر او تقسیری از جامعه بود، در دوران خود جنجال آفرید اما مهم این بود که در دوران جدید، پای طبیعت/زنبور به دایره تفکر اجتماعی باز شد.

🎬زنبوردار، در ژانویه 2023 منتشر شد، هم مخاطبان خوبی پیدا کرد و هم به طور متوسط منتقدان از آن استقبال کرده‌اند. ماجرای فیلم به فردی بر می‌گردد که خود را زنبوردار معرفی می‌کند. تمام تصاویر نیز حول زنبورداری است اما در طول فیلم متوجه می‌شویم که زنبورداری، پروژه‌ای محرمانه در ایالات متحده است. زنبورداران افراد قوی هستند که می‌دانند در سیستم مشکلاتی هست که با قواعد موجود قابل حل نیست، پس به صورت خودکار نسبت به رفع مشکل و برای تداوم سیستم، اقدام می‌نمایند.

🎬استفاده از استعاره کندو برای جامعه و زنبور برای افراد و زنبوردار برای محافظان قابل توجه است. رئیس‌جمهور در این فیلم زنی است که فرزندش در منجلاب فساد دست و پا می‌زند. یعنی در راس کندو، ملکه هم وجود دارد. اما آن‌چه در فیلم قابل توجه است، دستیابی به عدالت است که زنبوردار را مجاز به استفاده از انواع خشونت می‌کند تا بتواند کندو/جامعه/سیستم را حفظ کند. یعنی توجیه خشونت، عدالت است. عدالت به قدری شیرین است که تمام سختی‌ها و خشونت‌ها را هموار می‌نماید. در نهایت هم پیام زنبوردار این است که محافظ قانون هستید؟ یا عدالت؟

🎬اما نکته مهم دیگر این است که رئیس‌جمهور علی‌رغم علاقه به فرزند، در قسمت پایانی فیلم بر بیان حقیقت به جای هرچیزی-بخوانید مصلحت- تاکید می‌کند و در این راه، فرزند خویش را هم اگر از بین برود، برای او مساله‌ای نیست. وقتی از دستگاه معناساز هالیوود صحبت می‌کنیم، باید ترامپ را کنار این تصویر سینمایی گذاشت و به این فکر کرد که چطور به صورت نرم، می‌توان نگاه‌ها را تغییر داد، حواس‌ها را پرت کرد و به نام حقیقت و عدالت، به راحتی انسانیت را از بین برد.

#هالیوود
#سینما
#زنبوردار


@MohammadAghasi8

کندوی زنبور و جامعه انسانی!

#محمد_آقاسی


🔴پیش‌نوشت:
این یادداشت را چندروز پیش نوشتم و امروز خانم نیکی هیلی اعلام کرده ایالات متحده، ام‌سال یک رئیس جمهور زن خواهد داشت!

@MohammadAghasi8

#یادداشت_چهارشنبه

افکارعمومی؛ مفهوم سرگشته در کتاب‌های پراکنده

#محمد_آقاسی

🟡هر وقت خواسته‌اند فرهنگ را برای ما تعریف کنند، از دشواری تعریف گفته‌اند. تا جایی که با تذکر مدام و مداوم تعدد 250 تعریفی از فرهنگ، آن‌را نشانه‌ای از دشواری و پیچیدگی این مفهوم دانسته‌اند. در دشواری مفهوم فرهنگ و پیچیدگی‌اش هم تردیدی نیست، اما به مرور زمان می‌توان متوجه شد که با بسیاری از مفاهیم در علوم اجتماعی با دشواری تعریف روبرو هستیم. تنها به عنوان نمونه برای مفهوم مخاطب در مطالعات‌رسانه، سیاست‌گذاری در مطالعات‌سیاستی، و تمدن در مطالعات‌فرهنگ، با دشورای روبرو هستیم.

🟡به نظر می‌رسد که ما خوب در مقولات و مفاهیم مطرح شده توجه نکرده ایم یا نیازی نمی‌دیده‌ایم که توجه کنیم. مقصود از توجه هم فقط در گوشه‌ای نشستن و تَفَلسُف نیست. مقصود دیدن مفاهیم در متن و بطن جامعه و به ویژه جامعه ایرانی است.

🟡مفهوم افکار عمومی هم از واژه‌های پرتکراری است که در مقام تعریف، ما را با دشواری روبرو می‌کند. بخشی از دشواری، به ترجمه‌ای بودن مفاهیم و بی‌دقتی در برگرداندن به زبان فارسی مرتبط است. افکار، جمع فکر است و باید بدین اندیشید که آیا مقام تفکر، امکان عمومیت پیدا کردن دارد؟ یا اگر چیزی عمومیت دارد، می‌تواند از جنس فکر و تامل و تعمق باشد؟ از منظری دیگر، فکر ترجمه Idea است و مراد از افکار در اینجا، Opinion بوده است. احتمالا یعنی، چیزی، پدیده‌ای، فکری و یا سخنی که بخش عمده جامعه را درگیر کند. پس علاوه بر عدم توجه و تعمق در مفاهیم، توجه به مساله ترجمه حائز اهمیت است. این که چه چیزی ترجمه شده و سپس در قالب‌های مختلف کتاب، مقاله و حتی در عرصه عمومی مثل روزنامه و مطبوعات، ترویج شده و ما اکنون با آن در مواجهه قرار گرفته‌ایم را نباید از یاد برد و شاید روزی نیاز باشد از برخی مفاهیم دست کشید! این مساله را در به کارگیری عمومی تعابیر افکارسنجی و نظرسنجی نیز می‌توان دید که در این‌جا بنای پرداختن بدان نیست.

🟡افکار عمومی دقیقاً چیست؟ محققان بر سر تعریف واحدی از افکار عمومی اتفاق نظر ندارند. بسته به این که عمومیت، چگونه تعریف بشود، نظر چه کسانی مهم است یا چه کسانی از اهمیت بیشتری برخوردارند، می‌توان به تعریف پرداخت. با ساده‌ترین تعریف، عموم را می‌توان افرادی دانست که دارای اشتراک‌هایی با یکدیگر در ارتباط با دولت و سایر نهادها که با مسائل خاص مواجه می‌شوند.

#افکار_عمومی
#نظرسنجی

@MohammadAghasi8

#یادداشت_چهارشنبه

افکارعمومی؛ مفهوم سرگشته در کتاب‌های پراکنده

#محمد_آقاسی

🟡هر وقت خواسته‌اند فرهنگ را برای ما تعریف کنند، از دشواری تعریف گفته‌اند. تا جایی که با تذکر مدام و مداوم تعدد 250 تعریفی از فرهنگ، آن‌را نشانه‌ای از دشواری و پیچیدگی این مفهوم دانسته‌اند. در دشواری مفهوم فرهنگ و پیچیدگی‌اش هم تردیدی نیست، اما به مرور زمان می‌توان متوجه شد که با بسیاری از مفاهیم در علوم اجتماعی با دشواری تعریف روبرو هستیم.

🟡تنها به عنوان نمونه برای مفهوم مخاطب در مطالعات‌رسانه، سیاست‌گذاری در مطالعات‌سیاستی، و تمدن در مطالعات‌فرهنگ، با دشورای روبرو هستیم.

🟡به نظر می‌رسد که ما خوب در مقولات و مفاهیم مطرح شده توجه نکرده ایم یا نیازی نمی‌دیده‌ایم که توجه کنیم. مقصود از توجه هم فقط در گوشه‌ای نشستن و تَفَلسُف نیست. مقصود دیدن مفاهیم در متن و بطن جامعه و به ویژه جامعه ایرانی است.

@MohammadAghasi8

افکارعمومی هر روایتی را قبول نمی‌کند!
#محمد_آقاسی

💥 جامعه، در حال تغییرات مداوم است. اما چه چیز در جامعه تغییر می‌کند؟ ارزش‌ها، نگرش‌ها و احساس‌ها، بسته به دلایل و شرایط، تغییرپذیرند. اگر روایتی با آن‌چه جامعه بدان باور پیدا کرده – چه خوب باشد یا بد، چه مورد پسند اندیشمندان و سیاست‌مداران باشد یا نه- ، در تعارض باشد، مقبول نخواهد بود.

💥تداوم ارسال پیام یا روایت مخالف بافت اجتماعی، با مقاومت افکارعمومی روبرو خواهد شد. غایت این مقاومت، انکار کلان‌روایت و روایت‌های وابسته خواهد بود.

💥 البته ابهام‌آفرینی، قطبی‌سازی و کاهش میدان عمل قدرت اجتماعی، نیز از دیگر ثمرات چنین تعاملی با افکارعمومی است. در چنین محیطی، اخبار جعلی به راحتی و از هر منبعی، امکان جولان و سیلان دارند، خواهد این منبع یک قدرت جهانی باشد و یا یک شهروند عادی!

#افکار_عمومی #جامعه_شناسی #رسانه #روایت

@MohammadAghasi8

#یادداشت_چهارشنبه

پیش‌بینی جامعه‌ایرانی-1
سندرم کاساندرای جامعه‌شناسی ایرانی
#محمد_آقاسی

🟡 میان پیش‌بینی(Prediction) و پیش‌گویی(Prophecy) تفاوت است. اولی محصول جهان اجتماعی علمِ مرسومِ مُدرن یا ام‌روزی، و دومی محصول تفکر در جهان‌های اجتماعی دیگر است که مورد بحث ما نمی‌باشد. چه، پیش‌گویی هم انواعی دارد که در جای خود قابل بحث و بررسی است. علم مُدّعا و قُوای پیش‌بینی را داشته و دارد.

🟡 هرچه در جهان اجتماعی مدرن هم پیش‌تر آمده، به این امر بیش‌تر مجهز شده. تا جایی که رشته‌ای تاسیس شده به عنوان آینده‌پژوهی(Future Study) که تلاش برای روشن کردن چراغ آینده دارد و دولت‌هایی را وادار کرده که 30سال(ایالات متحده) یا 50 سال(جمهوری خلق چین) خویش را بکاوند و بنویسند. البته این فقط مختص به این رشته نیست و جامعه‌شناسی نیز امکان پیش‌بینی تغییرات جامعه و آینده جامعه را داشته و دارد.

🟡 اما این که جامعه‌شناسی ایرانی، بدین امر اشتغال یا اشتهار ندارد، قابل بررسی است و دلایل متعدد برای آن قابل ذکر است و یک دلیل ابتلا به سندرم کاساندرا(Syndrome Cassandra) است. 

👇 متن کامل

@MohammadAghasi8

روایت اقناع افکار عمومی

#محمد_آقاسی

🎯 هر روایتی، امکان اقناع #افکار_عمومی را ندارد. حتی اگر روایت اول باشد. روایت در زمینه‌اجتماعی یعنی در بستری سرشار از باورها، نگرش‌ها و احساس‌ها امکان سرایت پیدا می‌کند.

🎯 روایت قانع‌کننده امکان تبدیل شدن به قصه عمومی را دارد و از ویژگی‌های زیر برخوردار است:

معتبربودن: مخدوش، غیرقابل دفاع و دور از جامعه نیست.
قابل فهم بودن: مبتنی بر منطق درونی جامعه است و دارای استدلال و مبتنی بر واقعیات می‌باشد.
مبتنی بر مخاطب بودن: روایت برای مخاطب است و اگر از طرف او درک نشود، بلافایده و بلااستفاده است.

🎯 تاثیرات روایتی که به اقناع کمک نمی‌کند را هم نباید از نظر دور داشت و یا گمان کرد که تاثیری خنثی وجود دارد.

@MohammadAghasi8