تاریخ و فرهنگ دره شهر

اسیاب های آبی و آسیاب در دره شهر

از قدیم الایام نان گندم قوت غالب این دیار ودیگر مناطق گرمسیری بوده است . شاید به همین علت باش د ،که کشت گندم اولین بار در جهان، در دهلران گرمسیر اتفاق افتاده است. قبل از امدن تکنولوژی وصنعت مدرن، گندم را بوسیله اسیاب های ابی ارد می کردند ،ومنطقه سیمره بخصوص دره شهر بعلت وفور اب یکی از مراکز اسیاب های ابی منطقه لرستان بوده است ،بطوری که حتی مردم رومشگان بعلت نداشتن اب و اسیاب ، از طریق #میرو ره #گندم خود را به سیمره می اوردند ودر اسیاب های سیمره ارد می کردند ،هر اسیاب بر ای به حرکت در اوردن پروانه که به اصطلاح امروز( توربین) نیاز برابر ۱۲ اینج اب دارد ،

در امتداد رودخانه و تنگه دره شهر اسیاب های متعدی وجود داشت که از همه مهمتر می توان اسیاب های#لفانه (دوتایی) را نام برد که هم اکنون اثار انها در مسیر جاده سراب دره شهر سمت راست رودخانه ،مشاهده می شود ،ودیگر اسیاب دو #گرامانه # گِرم در زبان لکی ولری بمعنی صدا واز اصوات است ،در این اسیاب وقتی اب در تنوره می افتاد شدت ان به اندازه ای بود که با برخورد به توربین یا همان پروانه ایجاد ارتعاشات دو صدای توام می نمود، #دوگرمانه گفته می شد
گفتن این نکته ضروری است که در گذشته بسیاری از ادوات وحتی احشام نام گذاری می شدند ،

راندمان ارد کردن اسیاب ها به نسبت تکنولوژی امروزی بسیار اندک بود و صف انتظاران برای ارد کردن گندم زیاد بود ، بطوریکه بر ای ارد کردن یک جوال گندم دو سه روز وقت لازم بود و می بایست در نوبت باشند ،لذا رعایت نوبت الزامی بود وضرب المثل# اسیاب به نوبت# از این همین جا مشتق شد.
اسیابان را در اصطلاح مردم این دیار #لوینه می گفتند
وکسی که اسیاب را راه اندازی می کرد اورا
#اوسا_اسیاو می گفتند ویکی از این اساتید اسیاب معتقد به این بود که این اسیاب های فعلی بر خرابه های اسیاب های قدیمی که شاید مربوط به دوره ساسانی باشد ،بنا ومرمت شده اند .

از دیدگاه ان روز ها لوینه ها جایگاه اجتماعی خاص نداشتند ولوینه گری شغل مناسبی نبوده است گویا کمتر به کار وزندگی اهمیت می دادند ،،وقتی هم گندم برای اسیاب کردن نداشتند ،جار (صدا)می زدند : هی ودوله #دول یعنی سرازیر کردن وریختن، ( نوبت هست )
ومثل #آسیاو خرو بی، لوینه هی لوینه گریه مه هی،
، اسیاب خراب شد ولوینه لوینه گری می کند ، کنایه از ترک نکردن عادت بد است .

ضرب المثل یکی اسیابی درست کرد بدون اب وگفتند #سگ_لوینه او عه کو بیری #سگ لوینه اب از کجا بخورد .کنایه از کار بدون مطالعه است .
اسیاو رمیایه اماسگ لوینه ولکر نیه ، اسیاب منهدم وخراب شده است ولی سگ لوینه همانجا ست اشاره به طماع وعادت ودلبستگی به محیط است
این گونه ضرب المثل هر چند که کاربر د کمتری دارند وبه اسیاب های ابی پیوستن ،اما به یک نکته خاص می توان اشاره کرد که تجمع واجتماعات انسان در هر نقطه ودر هر زمان باعت تبادل افکار می شود وخلاقیت بوجود می اورد ولو خلق یک ضرب المثل عامیانه باشد
ادامه دارد

بقلم علی آقایی

هر گونه کپی برداری و برداشت مطالب این کانال چه در فضای واقعی و چه مجازی، مجاز نیست .

تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

با طبیعت مهربان باشیم

با گذشت سالیانی دور مصمم شدم که راه هلالی فی مابین ضلع جنوبی تنگه شیخ مکان را تا تنگه چوبینه طی طریق نمایم ...
در دهانه ی جنوبی تنگه شیخ مکان قبر مرحوم عم و دو سمور گیر که براثر #بیماری_وبا مرده بودند قرار داشت...
برسم گذشته های دور هنگام عبور برقبرشان فاتحه ای قرائت می کردیم ،حال قاطعان طریق قبر را به امید گنج نبش کرده بودند ،ما هم دعا کردم خدایا اگر جاهلان تاکنون به #بیماری_وبا_مبتلا_نشده اند مِن بعد هم مبتلا نشوند ، مطالب کتاب جنایات ومکافات محمد عوفی در ذهنم نقش می بست و باورم شد این راه همان راه چهل سال گذشته نیست ، به جای بوی گلها ی شبدر #دول_نقی بوی خون به مشام می رسد ؟: هنوز مسافتی چند از #لمه_ری طی نکردم که زانوهایم توان راه رفتن را نداشت، و بجای عنان دیروز عصا طلب کردم ، اخ خدای من همین پنجاه سال پیش بود که از کودک باد و باران با ترانه چست و چابکتر بودم ؟: راهم ادامه دادم وتمام هم خود را نمودم که خود را به #داراسوی_مله_راقه# برسانم. درختی تنومند با سه تنه مجزا که بادهای شمال وجنوب و جانبین در طول هزاران سال تنه ها را بصورت مارپیج شکل داده وریشه های قوی در اطراف تنه چنان چنگ در سینه خاک فروبرده بود که خود را برای عمر شش هزار ساله اماده کرد ه بود، خواستم چون گذشته لختی در سایه سار ان بیاسام وخاطرات گذشته را مرور کنم ،به نقطه هدف رسیدم ،اثری از آن همه شوکت وعظمت درخت موصوف نبود، بجز ردی از آثار سوختگی وتیشه جهالت انسان چیز دیگر مشاهده نشد، سوگ سیاوشانم شد، سهراب را کشته دیدم ، با دیدن این صحنه غمی جانکاه بر وجودم مستولی شد ، اشعار کبیر کوه و کوچ براری فیلی را زمزمه کردم، مویه سر دادم وبه راه افتادم ،اگر درب جنوبی تنگه چوبینه انتهای عمر ومقصدم باشد من به #کرف_آو رسیده ام ،به #کیومه_سه_نی نگاه می کنم درختان منظره غم انگیزی به خود گرفته اند ،برگ ریزان وشاخه های عریان ، نغمه ای شنیده نمی شود ،تیهویی پر نمی زند ، به هر جا می نگری اثار ظلم بشر به طبیعت مشاهده می شود شعر ی گفته نمی شود حتی
بیا تا براریم دستی زدل
که نتوان بر اورد فردا زگل
درختان از جور تبر وتیشه وخشکسالی وندانم کاری و بی مهری مردم در طول ایام ،زیر گل را آرزو دارند،سرنوشت بشر به طبیعت گره خورده ،راستی ما هم چنین سر نوشتی خواهیم داشت ،بیاییم حافظ طبیعت باشیم که حفظ جان از واجبات است

بقلم #علی_آقایی
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN

معرفی روستای عباس آباد
قسمت دوم
#نورتقی_میرزایی
@CEYMARIAN
🔼آثارتاریخی وباستانی عباس آباد

#قلعه قیران با قلاع قیران
#غار دو درب
#قناتها
#منطقه باستانی بررت
#دول_دول
#چیاسوز
اطراف فاضل آباد کنونی تا سال 1307و چند سالی بیشتر ویا کمتر تحت مالکیت عباس اباد بود و اکنون چیا سبز مابین روستای وحدت اباد و فاصل اباد است ودول دول هم درجنوب مابین روستای عباس اباد وفاضل اباد
#قلعه قیران در جنوب روستا ناحیه ی میانی کوهستان مشهور به تخت دربلندای قله ای بنام کلو(تپه) سرخه یا کلوه سوره...
این قلعه، تاریخی ناشناخته دارد بگونه ای که آثار را وبقایای ان تنها با کنجکاوی زیادی دیده می شود این قلعه باقلعه سکه سون یا سکه ساز وقلعه فلعه تسمه
در حقیقت یک شکل هندسی سه گوش تشکیل داده اند
که خود جای کنجکاوی موشکافی زیادی دارددر ضلع غربی این قلعه اثارباستانی زیادی وجود داشت
که از صدها سال پیش تاکنون دست کاری شده است به باور نگارنده قلعه ای نظامی نگهبانی وهشداردهنده برای سکه ساز با سکه سون بوده است احتمالا از پایه مساحت زیادی داشته است هرچه بربلندای افزوده شده است کوچکتر شده است
#غار_دودرب
این غار در جنوب روستا در میان دره روبه شرق دیده میشود ، یک گنج بزرگ در ان وجود داشت ودارای نسخه گنج های ایران بود که دردوره سالهای پیش از 1340 توسط #گروه_باستانشناسی_امریکاییها که با یک بالگرد در بالای چیا سبز (در کشور ما به تپه های باستانی چیا با چغا خوانده می شده اند) فرود آمده بود وخاطرات شاهدان عینی در این باره شنیدنی است
البته برخی نقل وقول ازشاهدانی دیگراست براساس نشانیهای پیدا به یغما برده شد
#قناتها
سه حلقه قنات در این روستا وجود داشت : دوتا در گوش خاوری ان که در سالهای 1300 تا سالهای 1340 ازبین رفتند..
وجای انها به زیرساخت ساز رفت، اما قنات بزرگ واصلی روستا که درجنوب ان بود اب فراوانی داشت حتی جهت آشامیدن در مواقع ضرور استفاده می شد ودر مواقع خاص نیز مورد استفاده قرار گرفته است که ذکر آن در اینجا مجال نیست
در ابیاری زمین های کشاورزی ودر اموربهداشتی و سیراب کردن دامها استفاده می شد....
تاریخ ساخت این قناتها به دوره ساسانی می رسید و در نخستین چاه قنات درجنوب روستا سنگ نوشته ای وجود دارد هنوز در مظهر چاه قنات در دل زمین مدفون است که تاریخ ساخت ان برروی ان نوشته شده است به نقل مرحوم شادروان علی مراد نامخدای متاسفانه در دو و سه دهه ی گذشته توسط مردمانی مهاجر قنات اصلی پر شد واکنون اب ان مسیری نو پیدا کرده است وارد رودخانه فصلی میانی درجنوب روستا می شود... خود نگارنده بیا د دارد زمانیکه با اب این قنات زمین کشاورزی ابیاری می شد نظر نگارنده این است که مردم عباس اباد برای جلب توریست ازاداره میراث فرهنگی بخواهند انرا بازسازی کنند و بخشی ازتاریخ این روستا را زنده کنند
ونیازمند همکاری و از خودگذشتگی مردم است
#ناحیه ی باستانی بررت در شمال شرقی روستا در میان زمین کشاورزی دارای کوزه های سفالی گرد مانند در برخی جاها به بلندی دومتر وقطر بیش ازیک متر
که درسالهای پی درپی کشاورزی ویران شده اند .. البته در ژرفای ان ناحیه همچنان کوزه های بزرگ سفالی و سالم همچنان وجود دارد
به گفته برخی گاه کوزه ای بزرگ برروی کوزه ای دیگر بود، گوی انبار بزرگ مواد خوراکی نظیر گندم وجو ودیگر... بوده است
#دول_دول که دو گور سنگی مربوط به دوره باستان می باشند که قرنها با ساروج پلمپ شده بود که در تاریخی ناروشن گشوده شده اند تلاشها وکوشش های نگارنده حتی درمیان راویان شفاهی هم نتواست چیزی بیش از این درباره ان
نوشت اما بی شک وتردید از گورهای سنگی برروی کوه به ارتفاع بیش از 4 تا5 متر بزرگان و شاید شاهزادگان دوره ساسانی اسکانی وهخامنشی است(نیاز به منبع، ادمین)
البته سکه سون مکانی بوده است که خسرو پرویز شیرین رابرای دوری ازچشم فرهاد مدت زمانی ساکن کرده بود(نیاز به منبع، ادمین)
دراین باره روایت های گوناگونی درمیان مردم هست که درکتاب در حال نگارش بیشتر توضیح داده خواهد شد
به هر روی در پای بزرگترین گور سنگی شبیه به گورهای کنار تخت جمشید است(نیاز به منبع ، ادمین) و این اهمیت وشکوه تاریخ شهرمان رانشان می دهد در پای پله های ان در سمت جنوب ان گنج یابان بارها وبارها انرا کاویده بودند
#چیاسبز یا #چغاسبز درجنوب روستای فاضل اباد مرز میانی روستای فاضل اباد ووحدت اباد یکی از شاهکارهای باستانی مهرگانکده دره شهرکنونی است
که آب اشامیدنی موردنیاز ان بوسیله لوله های سفالی از چشمه دول دول
به درازی بیش ازدو کیلومتر کشیده شده بود نگارنده در زمان نگارش پایان نامه ی دانشگاهیم در سال 1369 رد و نشان عبور لوله های سفالی مشاهده کردم ودرپایان نامه ی خویش به ان اشاره کرده ام اما چون دوربین عکس برداری نداشتم، نتوانستم عکس های آنرا برای ایندگان به یادگار بگذارم.
ادامه دارد ..
تاریخ و فرهنگ دره شهر
@CEYMARIAN