اندیشه در اکنون

من و مدارس فلسفی قم و تهران(بخش دوم)

🌿فراموش نمیکنم که در آن ایام، تعلّق خاطر من به #فلسفه_اسلامی چنان شده بود که در کلاس درس #خارج_اصول، توسط استاد به رفیق اشارات و تنبیهات مُلَقّب شده بودم. بعدها از بای بسم الله تا تای تمَّت #شواهد_الربوبیه را همراه با استاد حشمت پور خواندم و چون در آن ایام علاقه خاصی به آیت الله #جوادی_آملی داشتم نوارهای کاسِت-که برای هم نسلان من یک نوستالژی شده است- را به زحمت از اینجا و آنجا به دست می آوردم و گوش می کردم گرچه کامل نبودند.

🌿در ادامه با دوستانی فاضل قرار خواندن #الهیات_شفا را گذاشتیم و بدین گونه بود که نوارهای آیت الله #مصباح_یزدی آموزگار، و حرم حضرت معصومه س قرارگاه بحثمان شد. روش تدریس ایشان برخلاف استاد حشمت پور، موجز و برخلاف دیگر اساتید همراه با نقد و بررسی آرای #ابن_سینا بود. نیز با اشتیاق شاگرد مجازی آیت الله جوادی آملی در جلد یک #اسفار و بهره مند از بخش حکمت #منظومه آیت الله #انصاری_شیرازی شدم. سنت حدیث خوانی و موعظه های عمدتا اخلاقی ایشان در شروع برخی درسها هنوز کامم را شیرین میکند. خدایش بیامرزد.

🌿عمدتا مدرسه #فیضیه، #خان و #ولیعصر در کنار مراکز دانشگاهی پاتوق درس و بحثهای فلسفی بود. در مدرسه آیت الله #گلپایگانی فلسفه گفتن ممنوع شرعی بود و کسب اجازه من و هم مباحثه هایم از شخص آیت الله #صافی برای گفتگوی فلسفی در آن، راه به جایی نبرد و با پاسخ منفی مواجه شد.

🌿ناگفته نماند که در مدرسه فلسفی قم عمده اساتید، در کسوت روحانیت بودند و محور دروس فلسفه دانشگاه نیز چنین اساتیدی بودند. تاریخ فلسفه اسلامی، فلسفه غرب و فلسفه های مضاف در نظام رسمی دروس آزاد حوزوی مرسوم نبود گرچه در مراکز دانشگاهی یا خصوصی نسبتا این خلا جبران میشد مثل #فلسفه_اخلاق با تدریس استاد احمد #واعظی که فضل و فروتنی توامان وی برایم الگو بود.

🌿روحیه تعبد به آرای فلاسفه مسلمان خصوصا #ملاصدرا، بی توجهی یا مواجهه سطحی به همراه نگاه بدبینانه به #فلسفه_غرب، استاد محوری به جای دیالوگ فلسفی از جمله آسیبهایی بود که میتوانم مورد اشاره قرار دهم. اگر چه در مقابل، نقاط قوتی همچون اساتید توانمند و مسلط بر فلسفه اسلامی، تاکید جدی بر متون اصلی، رواج مباحثه، سنت انتخاب آزاد اساتید، کثرت و رونق دروس و علاقه مندان به این رشته همیشه مورد توجه من بوده است.

🌿این، گزارش کوتاهی بود از یک دهه حضور من در مدرسه فلسفی قم که به حضور سالهای اخیرم در مدرسه تهران منجر شد. در پست بعدی به آن خواهم پرداخت.
@Andisheh_Aknun

من و مدارس فلسفی قم و تهران(بخش اول)

🔰پس از سالها، هفته پیش، توفیق دیدار مجدد استاد گرانقدرم حجت الاسلام #یزدان_پناه را داشتم. حضور در جلسه درس ایشان، خاطرات سالهای متعددی را برایم زنده کرد که بخشهایی از #اشارات بوعلی، #حکمه_الاشراق سهروردی و مسائلی از #حکمت_متعالیه را در جلسات عمومی و خصوصی از این استاد فرهیخته آموختم؛ که این بهره¬مندی، در زمان نگارش پایان¬نامۀ کارشناسی ارشد با راهنمایی ایشان، به اوج رسید.

🔰استاد مثل قبل، به همان سبک خاص خودشان -و برخلاف نظام آموزش متداول فلسفه اسلامی- به نحو مساله محور و بر مبنای آثار مختلف فیلسوف، به تدریس مشغول بودند. نگاهم در گوشه و کنار کلاس درس، یا همان مسجدی که درس در آن برگزار میشود، در هوای یافتن دوستی از همان ایام بود، اما جز یک نفر از همدرسان قدیم را نیافتم. لابد هر کدام در گوشه ای سرنوشتی یافته¬اند. تغییرات مختلف بافت مرکز شهر نیز، مانع از یادآوری سالهای خوش طولانی تحصیل فقه و اصول و فلسفه در مراکز سنتی قم نبود.

🔰اولین جرقه علاقه مندی من به فلسفه، در موسسه امام صادق ع و توسط استادی که #بدایه_الحکمه را می ¬آموخت رقم خورد؛ طرح مساله اصالت وجود دچار حیرتم کرد. به یاد کتاب #الکبری_فی_المنطق افتادم که اوائل طلبگی و هنگامه تابستان در مدرسه #فیضیه درس گرفتم؛ طلیعه آن هنوز در ذهنم مانده است:

🌿بدانکه آدمی را قوه‌ئیست درّاکه که منتقش گردد در وی صور اشیاء چنان که در آئینه🌿

🔰صبحهای تابستان از ساعت ۷تا۱۲ دروس مختلفی از فقه و #منطق و #صرف و #نحو را از استاد می آموختیم. سختترین و نامفهوم ترین مساله منطقی برای نوجوان ۱۴ یا ۱۵ ساله ای چون من، فهم مفهوم کلی بود که استاد هر چه تلاش کرد جز ابهام بیشتر من نتیجه ای در بر نداشت. مساله #اصالت_وجود نیز برایم چنین بود فکر کنم شبیه به همان حیرتی که #ارسطو گفته است.

🔰ذهن ماهیت یاب من چه سرسختیها در برابر استاد و مسئلۀ اصالت وجود نشان داد؛ و پاسخ این بود که شاید گذر زمان رسوبات نگاه عامیانه و کثرت¬بین را زائل کند و امکان درک وحدت را فراهم سازد. درست نمیدانم که چه بود و چه شد، اما دست تقدیر این بود که شاگردی ممتاز در #فقه و #اصول و #کلام را سرگشته فلسفه سازد و شوق آموختن و رنج حقیقت جویی و عشق به فلسفه را در کنار هم نِشاند.

🔰#نهایه الحکمه را با صوت آیت الله #فیاضی و دیگر بخشهای اشارات بوعلی را از محضر آیت الله احمد #بهشتی و استاد #حشمت_پور درس گرفتم. سبک هر کدام از این اساتید متفاوت از یکدیگر بود. کتاب و موضوع محوری این سه استاد به جای مساله محوری و کلان نگری استاد یزدان پناه از بارزترین آنها بود. بیان مشائی و استدلالی استاد فیاضی، اشراب ذائقه متعالیه ای استاد بهشتی در تدریس اشارات و تسلط کم نظیر استاد حشمت پور بر متون کهن و البته تفصیل گویی بسیارشان برداشت من از سبک آموزش آنها بود.

@Andisheh_Aknun