WaterDiplomacy

"ضرورت اصلاح رویکردهای سیاستگذاری #کشاورزی در کشور"
🖌 یادداشت روزنامه ایران
بخش 2 از 2:
@WaterDiplomacy
4️⃣ همبست امنیت آب، امنیت غذا و امنیت انرژی
درهم‌تنیدگی مسائل آب، غذا و انرژی سبب شده است که رویکردهای سیاستگذاری در این حوزه از نگاه بخشی خارج و به رویکرد «همبست» سوق پیدا کند. بدون شک، تأمین «امنیت غذا»، «امنیت آب» و «امنیت انرژی» بدون توجه به سایر بخش‌ها امکان‌پذیر نبوده و نیست. تجارب متعدد در نقاط مختلف دنیا نیز بیانگر آن است که بخشی‌نگری در سیاستگذاری در هر یک از بخش‌های آب، غذا و انرژی در میان و بلندمدت با شکست مواجه شده‌اند و همزمان چالش‌ها و تبعات بسیاری جدی نیز به‌وجود آورده است. در حوزه سیاستگذاری کشاورزی نیز عدم توجه به همبست «آب-غذا-انرژی» در سیاست‌های تدوین شده در دهه‌های اخیر بسیار چشمگیر است. بدون شک، هر سیاستگذاری در حوزه کشاورزی و غذا، بدون توجه به حوزه‌های آب و انرژی ناموفق بوده و ضروری است که این مسأله در رویکردهای نوین سیاستگذاری کشاورزی کشور بجد لحاظ شود.

متأسفانه #سیاستگذاری در حوزه کشاورزی به‌صورت یک علم مستقل مورد توجه دانشگاه‌ها، مراکز پژوهشی و نهادهای سیاستگذاری قرار نگرفته است و در چند دهه گذشته، هر یک با توجه به نگاه‌ها، تجارب و اولویت‌های ذهنی خود اقدام به گنجاندن مطلوبیت‌های ذهنی در اسناد بالادستی این حوزه داشته‌اند. بر این اساس، یکی از ضروری‌ترین اقدامات لازم در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی در کشور، تأکید و توجه ویژه بر تدوین و اصلاح رویکردهای سیاستگذاری کشاورزی در کشور است.

#حجت_میان_آبادی

https://t.center/waterDiplomacyMedia/126
لینک یادداشت:
https://www.irannewspaper.ir/newspaper/page/7553/11/567755/0

@WaterDiplomacy

"ضرورت اصلاح رویکردهای سیاستگذاری #کشاورزی در کشور"
🖌 یادداشت روزنامه ایران
بخش 1 از 2:
@WaterDiplomacy

♦️ تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت و افزایش درهم‌تنیدگی رقابت‌های سیاسی و امنیتی سبب شده است که مسأله تأمین امنیت غذایی به بخش مهمی از ادبیات امنیت ملی کشورها تبدیل شود. درهم‌تنیدگی سیاستگذاری در حوزه کشاورزی با ابعاد #اقتصادی، #اجتماعی، #سیاسی، #امنیتی، #فرهنگی، #زیست‌محیطی و انسانی سبب شده است که رویکردهای #سیاستگذاری در این حوزه از پیچیدگی‌های گسترده‌ای برخوردار باشد. با توجه به اهمیت رویکردهای سیاستگذاری در این حوزه و ابعاد گسترده آن، متأسفانه مسأله سیاستگذاری کشاورزی در کشور از بخشی‌نگری و عدم نگاه علمی به این حوزه، بشدت آسیب‌پذیر بوده و رنج می‌برد. به‌گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد که عمده سیاستگذاری‌های صورت گرفته در این حوزه در چند دهه اخیر، مبتنی بر سعی و آزمون و خطا بوده است.

با توجه به شرایط خاص اقلیمی-انسانی و سیاسی و اقتصادی کشور، برخی از مهم‌ترین چالش‌های سیاستگذاری در این حوزه ارائه می‌شود.

1️⃣ کشاورزی برای #توسعه_اقتصادی یا برای #امنیت_غذایی:
شاید بتوان ادعا کرد که یکی از مهم‌ترین چالش‌های سیاستگذاری در حوزه کشاورزی در کشور آن است که متأسفانه در سیاست‌های کلان و راهبردی مرتبط با مسأله کشاورزی هنوز مشخص نیست که کشاورزی در کشور به‌عنوان یکی از محورهای «توسعه اقتصادی» در نظر گرفته می‌شود یا هدف از این بخش، دستیابی به «امنیت غذایی» است. بدون شک، بین سیاست‌های خروجی‌ ماحصل از هریک از این دو راهبرد (کشاورزی محور توسعه اقتصادی باشد یا کشاورزی با هدف امنیت غذایی صورت گیرد) می‌تواند بسیار متفاوت باشد. متأسفانه به‌دلیل مشخص نبودن پاسخ به این سؤال، در بسیاری از اسناد و سیاست‌ها و برنامه‌های توسعه در گذشته، سیاستگذاری‌های غیرهم‌راستا و بعضاً متناقضی در این خصوص صورت گرفته است.

2️⃣ کشاورزی دریامحور
کشور ایران از موقعیت ژئواستراتژیک بسیار خاص در منطقه برخوردار است که از شمال به دریای کاسپین (با طول ساحل تقریبی 890 کیلومتر) و از جنوب به دریای عمان و خلیج‌فارس (با طول ساحل تقریبی 4910 کیلومتر) دسترسی مستقیم دارد. حال سؤال اساسی آن است که سیاستگذاری کشاورزی (در همه ابعاد آن) در کشور، درحالی‌که از چنین پتانسیل عظیمی برای دسترسی به دریای شمال و جنوب برخوردار است با زمانی‌که از این پتانسیل برخوردار نبود و کاملاً درخشکی محصور بود؛ چه تفاوت‌های بنیادین و راهبردی باید داشته باشد؟ بنابراین با توجه به این موقعیت ژئواستراتژیک و پتانسیل بسیار عظیم، توجه ویژه به «کشاورزی دریامحور» ضروری است. بدیهی است که منظور از کشاورزی دریامحور، پروژه‌های شیرین‌سازی آب شور و طرح‌های انتقال آب برای مصارف کشاورزی در مناطق کویری کشور نیست.

3️⃣ نبود تمرکز بر مدیریت تقاضا در کنار مدیریت عرضه
نگاهی به محورها و سندهای مختلف سیاست‌های کلی مرتبط با کشاورزی در کشور نشان می‌دهد که عمده تمرکز در سیاستگذاری‌ها در حوزه کشاورزی بر مدیریت عرضه صورت گرفته است و در رویکرد بسیار مهم مدیریت تقاضا غفلت جدی صورت گرفته است. برای نمونه، براساس اعلام رسمی وزارت جهاد کشاورزی، میزان تولید محصولات کشاورزی در ایران ۱۳۰ میلیون تن در سال است که بیش از ۳۰ درصد آن معادل ۳۶ تن به ضایعات تبدیل می‌شود. این میزان می‌تواند امنیت غذایی را برای جمعیت تقریبی 16 تا 18 میلیون نفر تأمین کند. میزان تلفات و ضایعات کشاورزی در حوزه باغبانی نیز، 25 تا 27 درصد برآورد و اعلام شده است. علاوه‌ بر این، به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی و مرکز ملی مطالعات راهبردی کشاورزی و آب اتاق ایران، مقدار آب تلف شده ناشی از ضایعات کشاورزی در کشور به میزان 9.3 میلیارد مترمکعب معادل تقریبی کل مصرف آب بخش شرب، خانگی و صنعت کشور است که ارزش اقتصادی بیش از 2.8 میلیارد دلار برآورد شده است.

برای نمونه دیگر قابل ذکر است که تنها در استان خراسان رضوی، سالانه حدود هشت میلیون تن انواع محصولات باغی و زراعی برداشت می‌شود که براساس آمار اعلامی، حدود 30 در صد از این میزان تولید یعنی 4.2 میلیون تن از آن به ضایعات تبدیل می‌شود. بر این اساس، توجه مطلق به #مدیریت_عرضه و تمرکز صرف بر افزایش تولیدات کشاورزی بدون توجه به #مدیریت_تقاضا و کاهش ضایعات کشاورزی، نمی‌تواند اهداف بلند مطلوب را تأمین کند.

#حجت_میان_آبادی

https://t.center/waterDiplomacyMedia/126
لینک یادداشت:
https://www.irannewspaper.ir/newspaper/page/7553/11/567755/0

@WaterDiplomacy

🖌 نقش آب در غیریت سازی میان ایران و افغانستان؛ درهم تنیدگی «آب – سیاست -هویت » در تعاملات هیدروپلیتیکی ایران و افغانستان

@WaterDiplomacy

🔹آب در افغانستان یک مسأله ملی و هویتی است و نمود آن در ضرب‌المثل‌های رایج این کشور دیده می‌شود. چنین نگرشی نشان می‌دهد هویت و انگاره‌های مردم افغانستان با آب عجین شده است.

🔹 برای افغانستان، صیانت از آب، توسعه زیرساخت های آبی و ساخت سد یکی از عوامل اساسی دولت-ملت سازی و در کنار آن راهی برای ماندن در قدرت در قیاس با کشورهای همسایه اش از گذشته تا کنون بوده است.

🔹نگرشِ کسب قدرت به واسطه منابع آبی در میان دولتمردان افغان و همچنین هویت عجین شدۀ مردمان این کشور با منابع آب، یکی از مهمترین عواملی است که دریافتِ آبِ منطقه شرق ایران را که به افغانستان وابسته است همواره با دشوار ی های بسیاری مواجه نموده است.

⭕️ درهم‌تنیدگی خاصی بین سه مقوله «آب – سیاست - هویت» در تعاملات هیدروپلیتیکی ایران و افغانستان وجود دارد و آب، یکی از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر تعاملات ایران و افغانستان است که می‌تواند عاملی برای شکل‌دهی هویت دو کشور در برابر یکدیگر باشد.

🔴 همین مسأله سبب شده است که محدود شدن راه کارهای هیدروپلیتیکی مواجهۀ ایران با همسایه شرقی صرفاً با اتکاء صرف به سازوکارهای حقوقی، نتواند در میان و بلند مدت موثر واقع شود و نتواند گره درهم تنیدۀ این مسأله را در سال ها و دهه های گذشته در طی جلسات و مذاکرات موسوم به «نشست کمیساران» باز کند.

🔹در این نوشتار، به بررسی درهم تنیدگی «آب – سیاست -هویت » در تعاملات هیدروپلیتیکی ایران و افغانستان پرداخته خواهد شد و به طور مشخص نشان داده خواهد شد که آب، به مثابه مهمترین عامل اثرگذار بر تعاملات ایران و افغانستان، چگونه می تواند عاملی برای شکل دهی به هویت متخاصم یا رقیب در الگوی غیریت سازی هویتی افغانستان شود؟

مطالعه کامل یادداشت تحلیلی از این لینک امکانپذیر است.

#حجت_میان_آبادی

@WaterDiplomacy

⭕️ تغییر مسیر غیرقانونی رود هیرمند توسط افغانستان

@WaterDiplomacy

🔺حجت میان‌آبادی در گفت‌وگو با خبرنگار محیط زیست باشگاه خبرنگاران پویا، در رابطه با لزوم تأمین حق‌آبه تالاب هامون از رودخانه هیرمند تأکید کرد:

🔹مشکل سد #کمال_خان که در زمان دولت اشرف غنی و به کمک دولت ترکیه تکمیل شده است این است که حجم مخزن این سد, 52 میلیون مترمکعب بیشتر نیست و آب مازاد از ظرفیت مخزن، که سد حجم لازم برای ذخیره آن را ندارد، به شکل کاملا غیرقانونی و با تغییر مسیر رود هیرمندبه بیابان گودزره منحرف می‌شود.

🔺مسئله‌ای که در جهت تامین حق‌آبه هامون مطرح می‌شود این است که به جز 820 میلیون مترمکعب حق‌آبه ایران که صرفاً برای شرب و زراعت است, طبق قوانین عرفی بین المللی کشور افغانستان ملزم به تامین حق‌آبه محیط زیستی تالاب‌ از جریان رودخانه هیرمند است.

🔺در حال حاضر آبگیری سد کمال‌خان که باعث انحراف و تغییر مسیر رودخانه هیرمند بصورت غیرقانونی شده است باعث می‌شود هیچ حق‌آبه‌ای به تالاب‌های هامون از طریق رودخانه هیرمند نرسد که این عدم تامین حق‌آبه چالش‌های زیست محیطی و انسانی شدیدی را در منطقه در پی داشته و خواهد داشت.

🛑 لازم به ذکر است که محبوس شدن آب ورودی از فراه رود به تالاب هامون سابوری، هیچ ارتباطی به عدم رها سازی آب رودخانه هیرمند توسط افغانستان و عدم تأمین حقابه قانونی ایران نداشته و ندارد. زیرا تا کنون رهاسازی ای برای تأمین حقابه قانونی و عرفی ایران از سوی افغانستان صورت نگرفته است و این عدم رهاسازی حقابه قانونی ایران و انحراف مسیر طبیعی رودخانه هیرمند به بیابان های گودزره، ارتباطی به مسأله فراه رود و تالاب سابوری ندارد.

لینک خبر

@WaterDiplomacy

⭕️ خودتحریمی آبی ایران؛ سازه های خاکی ایران مانعی برای ورود آب فراه رود به کشور
@WaterDiplomcy

🔻در این گزارش سیاستی به این موضوع پرداخته می شود که «ایران چطور با احداث سازه های خاکی مانع ورود حجم عظیمی از آب فراه رود در حوضه آبریز هیرمند به داخل کشور شده است»؟

🔻به این تصاویر خوب نگاه کنید.این تصویرماهواره‌ای انتهای حوضه آبریز هیرمند(مشترک بین ایران و افغانستان) است.

🔻رودخانه هیرمند به‌عنوان منبع اصلی تأمین آب تالاب‌های بین‌المللی هامون و حوضه سیستان از رشته‌ کوه‌های بابا افغانستان سرچشمه گرفته و پس از عبور از افغانستان و تشکیل مرز مشترک دو کشور ایران و افغانستان وارد تالاب‌های بین‌المللی هامون می‌شود (شکل 1).

🔻تالاب‌های بین‌المللی هامون از سه تالاب 1- هامون پوزک (تقریباً واقع در افغانستان) 2- هامون سابوری/صابری (مشترک بین دو کشور ایران و افغانستان) و 3- هامون هیرمند (واقع در ایران) تشکیل شده است.

🔻سیستم طبیعی این سه تالاب به این شکل است که به ترتیب آب پس از ورود به هامون پوزک و تغذیه آن، به سمت تالاب سابوری جریان پیدا می‌کند و پس از تکمیل آبگیری این تالاب، آب از هامون سابوری وارد دریاچه هامون هیرمند در ایران می‌شود.

🔻به جز رودخانه هیرمند، رودخانه‌های خاش‌رود، هاروت‌رود، فراه‌رود، شور رود، حسین‌آباد و نهبندان، سایر رودخانه‌های تأمین‌کنندۀ منابع آبی و نیاز زیست محیطیِ تالاب‌های بین‌المللی هامون هستند که در این بین، رودخانه فراه‌رود، پس از رودخانه هیرمند، دومین سرشاخه مهم و پرآب حوضه آبریز هیرمند است که آب آن به سوی تالاب سابوری (مشترک بین دو کشور ایران و افغانستان) جریان دارد.

🔻در سال‌های گذشته، دولت‌مردان ایران با توجیه جلوگیری از قاچاق سوخت در امتداد مرز مشترک دو کشور (خط قرمز رنگ در تصویر شماره 2)، اقدام به ایجاد یک خاکریز بزرگ (خطوط آبی تیره رنگ در تصویر شماره 2) در داخل تالاب هامون سابوری کرده‌اند.

🔻این خاکریزهای دست‌ساز که به‌منظور مقابله با ناامنی و مبارزه با قاچاق ایجاد شده‌اند، درست روی خط مرزی و در وسط تالاب هامون سابوری احداث شده‌اند. همان ‌طور که در تصویر شماره 2 کاملاً مشهود است این سازه‌های احداث شده توسط ایران، مانع بسیار جدی برای ورود آب از افغانستان به ایران است.

🔻در سال‌های گذشته به‌ویژه در مواقع سیلابی به کرات آب وارد هامون سابوری شده و با برخورد به خاکریز ساخت ایران، به داخل خاک افغانستان برمی‌گشت و مانع رسیدن آب به داخل ایران و همچنین تالاب هامون هیرمند می‌شد. به بیان ساده، ایران با احداث خاکریزهایی که خودش ایجاد کرده است مانع اصلی رسیدن آب فراه‌رود به تالاب‌های سابوری و هیرمند واقع در ایران می‌شود.

🔻مقایسه حجم و میزان آب برگشت‌خورده در پشت خط مرزی و خاکریزها، با میزان آب ذخیره شده در چاه‌نیمه‌ها (مخازن طبیعی نگهداری آب شرب و کشاورزی منطقه سیستان) به خوبی گواه این مطلب است که به‌دلیل احداث خاکریز توسط ایران، چه میزان از حجم آب قابل استفاده و بهره‌برداری ورودی از افغانستان وارد کشور نشده و به افغانستان بر می‌گردد.

🔹در صورت آبگیری کامل هامون سابوری و هیرمند در ایران و با توجه به شرایط طبیعی منطقه، کانون‌های گردوغبار در منطقه سیستان کاهش می‌یابند و به سرعت شاهد رشد نیزارهای طبیعی در تالاب خواهیم بود که این نیزارها همزمان می‌توانند برای خوراک دام اهالی سیستان مورد استفاده قرار گیرد.

🔸استفاده ازاین نیزارها برای مشاغل و معیشت‌های موازی در منطقه نیزبسیار مهم هستند. ازطرفی این نیزارها، خود یک عامل کاهش تبخیر آب و درنتیجه ماندگاری معیشتی و اقتصادی و همچنین کاهش گردوغبار خواهندبود.

🔻از سوی دیگر، با تکمیل و بهره‌برداری از سد #کمال_خان، دولت افغانستان اقدام به انحراف و تغییر مسیر طبیعی و قانونی رودخانه #هیرمند (فلش قرمز رنگ در تصویر شماره 1) به سمت بیابان‌های گودزره (فلش مشکی رنگ در تصویر شماره1) کرده است که این اقدام، هم از نظر حقوقی و هم از نظر عرفی و بین‌المللی نقض صریح اصول و قواعد عرفی بین‌المللی است .البته این انحراف آب به #گودزره-همانطور که در شکل یک مشهود است- متفاوت از عدم امکان ورود آب به ایران از طرف هامون سابوری است که بایدمجزا پیگیری و مطالبه شود.

⭕️درحال حاضر بزرگترین دغدغه ودر عین حال خطرآفرین در منطقه سیستان، مسأله گردوغبار، آب و معیشت است که سبب مهاجرت گسترده مردم محلی شده که امنیت مرزهای شرقی را برای ایران به ارمغان می‌آورند و اگر به فوریت به آن رسیدگی نشود می‌تواند زیان غیرقابل برگشتی را برای امنیت کشور به دنبال داشته باشد.

🔻بدون شک، راهکارهای متعددی وجود دارند که بتوان همزمان با تأمین امنیت منطقه، بدون احداث موانع جدی، مانع رسیدن جریان طبیعی و حقوقی آب از حوضه هیرمند به داخل ایران نشد.

گزارش کامل سیاستی از این لینک قابل دسترس است.

#حجت_میان_آبادی
@WaterDiplomacy

⭕️ برای اولین بار رخ داد: آبگیری دو کانال انحراف آب تاراکو و قلعه افضل از آب ذخیره شده در سدکمال خان

@WaterDiplomacy

🔻 پس از انحراف و تغییر مسیر طبیعی رودخانه هیرمند به بیابان های گودزره، امروز برای اولین بار، آب ذخیره و منحرف شده توسط سد #کمال_خان، به دو کانال انحراف آب تاراکو و قلعه افضل در ولایت نمیروز افغانستان رسید.

🔻هرچند کانال های تاراکو و قلعه افضل ناتمام هستند اما سازه های تنظیم کننده آب می توانند آبرسانی به بخش های تکمیل شده این کانال ها را به منظور انحراف و انتقال آب ممکن سازند.


🔻با انحراف و آبگیری این دو کانال از آب ذخیره و منحرف شده هیرمند، آبیاری بیش از 49400 هکتار از زمین های خشک و لم یزرع ولایت نیمروز توسعه می یابد.

🔻 این کانال ها توسط شرکت انکشاف ملی افغانستان و با هزینه مالی اداره عملیاتی ریاست جمهوری افغانستان و توسط شرکت ساختمانی آسیابنا در زمان اشرف غنی احداث شد.

حجت میان آبادی
@WaterDiplomacy

🎥 استاندار سیستان‌وبلوچستان: تا تابستان ۱۴۰۱ با حفر ۱۵۰ چاه، بخش زیادی از تنش آبی استان را رفع می‌کنیم. (خبرگزاری فارس)

🔻وعده های آبی استاندار در حالی است که به گفته مسوولان طرح، حفر چاه و آب ژرف در سیستان هنوز در «مرحله مطالعاتی» قرار دارد و وابسته کردن امنیت آبی منطقه به این آب هنوز منطقی نیست و با ابهامات بسیار جدی همراه است.

🔺 در حال حاضر هزینه حفاری هر حلقه چاه ژرف در سیستان 100 میلیارد تومان است.

🔹با توجه به هزینه های بسیار سنگین این طرح های عرضه محور -که هیچ کدام نمی توانند «امنیت آبی» منطقه را علیرغم شعارهای کاذب مسوولان تأمین کنند- آیا نمی توان با رویکردهای مناسب، ضمن اصلاح رویکردها و سیاست های توسعه در استان و منطقه به سمت امنیت پایدار در منطقه حرکت کرد؟ سوالی که مدیران، مسوولان و شرکت های مشاور این طرح ها حاضر به پاسخگویی به آنها نیستند.

@WaterDiplomacy

تجمع مردم در مقابل کنسولگری افغانستان در زاهدان در اعتراض به انحراف و تغییر مسیر رودخانه هیرمند و عدم تأمین حقابه کشاورزی و حقابه محیط زیستی تالاب های هامون.

جمعه 8 بهمن 1400

@WaterDiplomacy

🛑 مدیر عامل آب منطقه ای خراسان:
«... به عنوان یک "کارشناس" می گویم که انتقال بین حوضه ای صددرصد اشتباه است؛ اما [به عنوان یک مدیر] با همه وجود تلاش می کنم که انجامش دهم».

❇️ گزیده 14 دقیقه ای از سخنرانی مدیرعامل آب منطقه ای خراسان رضوی در پنل "ژئوپلتیک آب" در رویداد بررسی ابعاد بحران آب در ایران- دی ماه ۱۴۰۰

❎به همراه 5 دقیقه از واکنش ها و دیدگاه های اعضای پنل به سخنرانی ایشان.

🔹با تشکر و سپاس ویژه از انجمن علمی مهندسی آب فردوسی @moj_mag و همچنین
@GroundWaterResources

#حکمرانی_آب
#صداقت_یک_مدیر
@WaterDiplomacy

❇️ گزیده ۱۵ دقیقه ای از سخنرانی دکتر میان آبادی در پنل "ژئوپلتیک آب" در رویداد بررسی ابعاد بحران آب در ایران- دی ماه ۱۴۰۰

❎در رویداد بررسی بحران آب در دی ماه امسال در دانشگاه فردوسی مشهد، سعی شد به بخش هایی مختصر و قابل طرح از مسائل و چالش های امنیت آب ایران در نسبت با مسائل هیدروپلیتیک و ژئوپلیتیک منطقه در دو مقیاس فراملی و فروملی طرح و بررسی شود.

🛑 اقداماتی که این روزها به اسم حل بحران آب در مشهد یا فلات مرکزی طرح و با هزینه های چند ده هزارمیلیارد تومانی به بیت المال تحمیل می شوند، در کنار مسأله و ابعاد اقتصادسیاسی آن، بدون شک، در میان مدت و بلند مدت سبب کاهش شدید امنیت آبی مناطق مرکزی و شمال شرق کشور خواهد شد. همانطور که تجارب تلخ گذشته بخشی از آنها را به عینه اثبات کرده است.

✅ برای آشنایی با مبانی اولیه و لزوم «بازتعریف امنیت آب»، مطالعه مقاله زیر توصیه می شود:

🔗لینک مقاله بازتعریف امنیت آبی

🔹با تشکر و سپاس ویژه از انجمن علمی مهندسی آب فردوسی @moj_mag و همچنین
@GroundWaterResources

@WaterDiplomacy

⭕️ «خوانش معاهده 1973 #هیرمند با تمسک به اصول تفسیر #کنوانسیون_وین ۱۹۶۹»
@WaterDiplomacy

🔹خلاصه: تفسیر معاهده 1973 هیرمند با تمسک به اصول کنوانسیون وین 1969 نشان می دهد که در معاهده 1973 #هیرمند حقابه ایران در معاهده 1973 تنها حقابه #زراعت است و حقابه محیط‌زیستی تالاب‌های هامون در این معاهده مسکوت مانده است.

🔺 تالاب‌های #هامون بعنوان میراث مشترک بشری، دارای ارزش‌های متعددی بوده و حق انکارناپذیر از منابع آبی حوضه آبریز هیرمند دارند.بدلیل ضرورت تأمین حقابۀ تالاب ها، مطالعاتی با هدف تفسیر مفهوم «حقابه»در معاهده #هیرمند صورت گرفته است.

🔺ضرورت شفاف‌سازی ماهیت «حقابه» تالاب بین المللی #هامون در معاهدۀ 1973 #هیرمند آنست که می‌توان با مطالعه مفهوم «حقابه»در معاهده 1973، ریشه مناقشات آبی 🇮🇷و🇦🇫 را مشخص و شفاف نمود تا فضای لازم برای رفع موانع و اختلافات دو کشور بر سر مسائل آبی حوضه آبریز هیرمند ایجاد گردد.

🔺در این پژوهش معاهده هیرمند با استناد به اصول تفسیر در «کنواسیون وین 1969» که حاوی قواعد عام حقوق بین‌الملل حاکم بر معاهدات می‌باشد، تفسیر شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد حقابه ایران در معاهده 1973 حقابه #زراعت است و حقابه محیط‌زیستی تالاب‌های هامون در این معاهده مسکوت مانده است.

🔺در تفسیر معاهده براساس کارهای مقدماتی بستر شکل‌گیری معاهده 1973 مشخص شد مسکوت ماندن حقابه محیط‌زیستی تالاب‌های هامون و بلااستفاده پنداشته شدن حقابه زیست محیطی هامون‌ها در زمان حکمیت مک‌ماهون انگلیسی، آغاز نادیده گرفته شدن و مغفول واقع شدن نیاز هامون‌هابوده است.

🔺مطابق رأی #کمیسیون_دلتا هیرمند در سال1951 نیز مشخص شد در این حکمیت آب ورودی به هامون‌ها برای تأمین نیاز زیست محیطی، «تلفات» پنداشته شده‌است؛ زیرا از منظر اعضای هیأت این کمیسیون، آب ورودی به تالاب از دسترس خارج می‌شود و عدم استفاده مستقیمِ آبِ تالاب توسط انسان تلفات به حساب می‌آید.

🔺مطابق بند161حکمیت 1951 مقرر گردیده است که بخشی از نیاز زیست‌محیطی هامون‌ها از رودخانه‌های #فراه‌رود و #هاروت‌رود تأمین می‌گردد. از این‌رو، سد بخش آباد بر روی رودخانه فراه رود که یک منبع حیاتی برای تالاب‌های هامون می‌باشد، خلاف رأی این حکمیت-که مورد پذیرش 🇦🇫 بوده است- خواهد بود.


🔺در تفسیر معاهده 1973 بر اساس اوضاع و احوال زمان انعقاد معاهده نیز مشخص شد موضعِ ایران در زمان انعقاد معاهده صرفاً تلاش برای دستیابی به آب معین و تضمین شده برای مصرف "زراعت" اهالی سیستان بوده است.

🔹بر این اساس، نتایج مطالعات نشان می دهد که در معاهده 1973 #هیرمند هیچ یک از دو کشور به مسأله تأمین آب زیست‌محیطی‌ توجهی نداشته‌اند و حقابه زیست‌محیطی هامون‌ها در مذاکرات و معاهده بین دو کشور و همچنین حکمیت های مشترک، مغفول و مسکوت باقی مانده است.

🔺تفسیر براساس رویه‌های بعدی تأثیرگذار بر معاهده 1973 نیز مشخص می‌کند تالاب‌های هامون حقی انکارناپذیر از منابع آب حوضه آبریز هیرمند دارند و این امر دولت های ساحلی بویژه دولت بالادست را مکلف به تخصیص و تأمین حقابه و جریان زیست‌محیطی برای تالاب های هامون‌ها می‌سازد.

🔻هر چندمتن کمی تخصصی است اما مطالعه آن به کلیه علاقه مندان به حوزۀ مسائل هیدروپلیتیک ایران و افغانستان با تمرکز بر مسائل هیرمند و هامون ها توصیه می گردد.

🖋لینک دسترسی کامل به مقاله

@WaterDiplomacy

⭕️ فایل صوتی #پادکست سکه با محوریت آب

🔻 مسئله آب در ایران چیست؟

◀️ کم آبی،
◀️ کمیابی آب،
◀️ خشکسالی،
◀️ مدیریت،
◀️ استفاده غیر بهینه و بهره وری آب،
◀️ قیمت گذاری آب یا ...؟

⭕️ چرا برداشت های صورت گرفته از اقتصاد آب، بهره وری و ... در کشور ناصحیح است؟

بخشی از مهم ترین چالش‌های سیاست‌گذاری آب در ایران را در پادکست سکه گوش کنید.

مهمان: حجت میان‌آبادی

میزبان: مهدی ناجی
تدوین و تنظیم: ایمان اسلام‌پناه
گوینده: علی رجب‌زاده
تولید محتوا: محمدعلی مردان
کارگردان: بهداد گیلزاد‌کهن
لینک فایل صوتی: https://sekkepodcast.ir/


@WaterDiplomacy

⭕️چرا عمده پژوهش ها و مطالعات صورت گرفته در حوزه مدیریت مناقشات (آبی) در کشور و در دنیا ناموفق بوده و هستند؟

@WaterDiplomacy

📍 سالانه بیش از صدها مقاله، مطالعه و پژوهش در حوزه «مواجهه و مدیریت مناقشات آبی» ارائه و منتشر می شود. اما بسیاری از این مطالعات و پژوهش ها، در عمل موفقیت‌‌آمیز نبوده و اثربخشی موثری نداشته‌ اند. در برخی موارد نیز حتی اجرای پیشنهادهای مطروحه ماحصل از این مطالعات، در بسیاری از حوضه‌های آبریز مشترک فروملی و فرامرزی، نه تنها منجر به تسکین مناقشات آبی نشده است؛ بلکه تشدید مناقشات را همراه داشته است. براین اساس، سوالی که مطرح است این است که:

🔵 چرا عمده مطالعات و پژوهش های صورت گرفته در حوزه مواجهه با مناقشات آبی -در مقیاس های فروملی و فراملی- ناموفق و غیرکاربردی بوده و هستند؟

🔵 چرا علیرغم مطالعات متعدد و گسترده در حوزه مدیریت مناقشات در حوضه آبریز فلات مرکزی و #زاینده_رود، تقریباً بسیاری از این مطالعات فاقد کارکرد عملی مناسب بوده و هستند؟

📍برای پاسخ به این سوالات باید دقت کرد که بسیاری از مناقشات آبی (مانند مناقشه زاینده‌رود)، ماهیتی اجتماعی دارد و اتکای صِرف بر راهکارهای مهندسی نه تنها منجر به تسکین مناقشه نمی‌شود، بلکه ممکن است منجر به تشدید تنش‌ها در حوضه شود. از جمله راهکارهای صرفاً سازه ای با توجیه کمیابی آب و حل مناقشات آبی! و بدون توجه درست به ماهیت و رویکردهای مواجهه با مناقشه، می توان به راهکارهای مرسوم صرفا مهندسی مانند انتقال آب‌های درون حوضه‌ای و بین حوضه‌ای، سدسازی‌ها، تغییر الگوی کشت، مکانیزه کردن سیستم‌های آبیاری یا استقبال از راهکارهایی مانند استخراج آب ژرف و استفاده از آب‌شیرین‌کن‌ها بدون توجه و مطالعه ابعاد اجتماعی و پتانسیل های مناقشه زای آن ها اشاره کرد.

📌متأسفانه مسوولانی که بدون دانش و آگاهی شعار و وعده حل دوساله مشکلات و مناقشات آبی در زاینده رود را می دهند از کمترین دانش تخصصی در حوزه مدیریت مناقشات بی بهره اند.


📌 بر اساس یافته‌های حاصل از پژوهش‌ صورت گرفته، علاوه بر عوامل مشهود اثرگذار بر شکل‌گیری مناقشه (مانند کمیت و کیفیت منابع آب)، عوامل بشدت موثر دیگری مانند ارزش ها، هنجارها، تاریخ، فرهنگ و هویت نیز در شکل گیری مناقشات آبی به میزان قابل توجهی دخیل هستند. بر این اساس، بررسی هم‌زمان عوامل آشکار (مانند کمیابی منابع آب و نوع تخصیص و تسهیم منابع آب) و عوامل اجتماعی اثرگذار بر مناقشات در راستای مواجهه کارآمد با مناقشه موردنظر ضرورت دارد.

📍«هویتِ اجتماعیِ» ذی‌مدخلان از جمله مهم‌ترین عوامل اجتماعی اثرگذار بر شکل‌گیری، تشدید یا تسکین مناقشات آبی است. برخی از جوامع، منابع آب و رودخانه ها را بخشی از «هویت» خود تلقی می کنند و هرگونه نگاه سایر ذی مدخلان و رقبا به منابع آبی را به‌مثابه تهدید هویت جمعی آن ها به شمار می آورند. وابستگی بسیار زیاد مصر به رود نیل، تلاش دولت و مردم افغانستان برای حفظ منابع آب فرامرزی و استفاده از ان به عنوان ابزار سیاسی و عجین شدن زاینده رود با هویت مردم اصفهان و چهارمحال‌وبختیاری، گویای تأثیر متقابل آب بر هویت ذی مدخلان و هویت ذی‌مدخلان بر نحوه بهره‌برداری از منابع آب است. در مواردی از این قبیل، در معرض خطر قرار گرفتن منافع حاصل از منابع آب برای ذی مدخلان، احتمال ایجاد مناقشات آبی را افزایش می دهد.

❌ عدم توجه به مباحث اجتماعی از جمله ارزش ها و ابعاد هویتی از یک سو، و توجه صِرف به مسایل کمی و تخصیص کمی آب از سوی دیگر در مواجهه با مناقشات آبی در حوضه‌های آبریز مشترک از ضعف‌های جدی در روش‌های مرسوم و صرفا ریاضی و مهندسی به‌منظور مواجهه با مناقشات آبی (مانند نظریه بازی‌ها و ...) محسوب می‌شوند. در روش‌های مذکور ضمن مدنظر قرار دادن پیش‌فرض «عقلانیت» و در نظر گرفتن یک سری اهداف و علائق بیرونی غیرواقعی و یا ساده گرا، نتایجی اتخاذ می‌شود که به نظر می رسد بهینه‌ترین حالت را برای طرف‌های درگیر در مناقشه به همراه دارند.

⭕️در این رویکردها و روش‌های ناکارامد و نادرست، هویت، منافع، اولویت ها و علائق و ارزش‌های ذی مدخلان درگیر در مناقشاتدر نظر گرفته نمی شود. این در حالی است که انتخاب های افراد تا حد زیادی از عوامل کلیدی مانند هویت، موقعیت اجتماعی و ارزش ها و هنجارهای پذیرفته‌شده توسط آن ها تأثیر می پذیرند و در نظر نگرفتن تأثیر چنین عواملی، که در قالب هویت افراد یا گروه ها تجلی می یابند، خطای فاحشی در ریشه یابی عوامل ایجاد مناقشه و مواجهه با آن به شمار می رود که منجر به ناکارآمدی روش‌ها و مدل‌های مذکور در مدیریت مناقشات در سیستم‌های درهم‌تنیده آبی شده است.


📎متن کامل مقاله «هویت اجتماعی و برساخت مناقشات در بهره‌برداری از منابع آب مشترک» در لینک پیوست شده قابل دسترس و مطالعه است


@WaterDiplomacy